장음표시 사용
501쪽
a Patrem, sed quia ego volo Uscietis iamiam,quod desideratis, sed me olen- Pete, ac permittente. Christus mortem suam hoc verbo frequenter significabium ut sua inmortem voluntariam,& non ut caeterorum hominum esse indi-eet . ut cum passus sit, non Iudporum potestati, sed diuing dispensationi adscribatur: ipsi enim iampridcin occidissent, si potuissent, potuerunt autem, quando id eis cir istus permi sit, tum ut suam resurrectionem breui futuram ostendat, quia per mortem & resurrectionem ascendit ad Patrem, cumquaxtrimque cito suturum esset, idcirco dicit, s Ego vado.J Dretis me. Hoc etiam verbum dixerat ministris Iudaeorum,quo significat post suam
in coelos ascensionem Iudaeos in sua permansuros incredulitate. Futi rum enim erat,vi negato, & repulso vero Christo, quem prpsentem habusrunt; quaererent, & expeltarent adhuc venturum, indeque semper in errore versarentur: nam quaerere & expectare venturum, qui iam uenerat, nihil
aliud est,quam errare,& in salsos christos oco veri Christi,incidere. , ANNOTATIO. 3.
Α Vgustaract. 33.Verbum si perius ino hune interoretatur sensim, nem
lx Iud os post risti ascensionem quiuisse eum n6 in eius persona, sed mysties in membris ipsius.quq sierunt enim discipulos,persoluetes eos.Sic Paulus ante sua conuersionε inquirebat fideles Christi,ut vinctos perduceret in Hierusalem: hoe ipsim increduli Iud i secersit.Chrysosto. et Euthymius eodem modo exponendum hoc verbum censent,sicut expositum fuit ab eis capite septimo: ni mira C Iudaeos incredulos quaesiuiti Christum, suando temeore captiuitatis in magiustitis tribulationibus,& amictionibus recordati sunt Christi, & esi auxiliatore, Et desentarem habere desidera ruri Prior opositio Augustini uon videtur satis aceommodata;nam praecedentia, & sequEtia verba, Ego vado, Sc quo ego vado vos non potestis venire, pon de mystico corpore,sed de ipse vero Christo proe
dunt; consequem est , ut eadem ratione hoe verbum illis connexum procedat. Posterior expositio non omnino etiam
conueniens eis propter ea quae diximus capite septimo, quibus hoc ipsum adiungimus, quod Hieronym. adnotat in illud Psal. io . In generati e una deleatur nomen eius, nimirum omnes, qui Christum crucifixerunt id temporis , quando Romani venerunt, fuisse iam mortuos . Christus autem, quamuis 'incredulos Iudaeos omnes comprehenderet hoc suo ses mone, praecipue tamen in eos inuehebatur, quibuscum tunc lo- Fquebatur. Caetera in capite septimo i
Et in peccato vestro moriemini. . , ς O M M E N T A R I v s. ME repudiato, di negato , qui Veriis sum Christus, non solum errabundi
me quaeretis, sed quod peius est, s In peccato vestro moriemini, J n mo cnim peccatorum suorum remissionem habere potest, nisi in me credat, qui igitur in me non credunt, morientur in suo peccato, non eo solo, quod committunt, quia in me non credunt, sed etiam in iis omnibus, quae ultra hanc incrcdulitatem perpetrarunt, cum nullius peccati venia sine n de in me
502쪽
In duplisi a Duertendum est praepositionem il- Lx lana , s In duobus modis in scrisi ; . . plura accipi. primo causaliter. Isa. 3. seruire me fecistis in peccatis vestris, id est, propter peccata vestra Thren. 4. Christus Dominus captus est in peccatis nostris, id eli, propter peccata nostra. Altero modo, v t dicunt,concomitanter. Ioan In peccatis natus es totus, id est natus elicum peccatis, seu in statu Mori in pee peccati, & habens peccata. Psalm. o. Inoiis ac indix peccatis concepit me mater mea. iuxta σοι mori in peccato duobus modis contingit; Altero quidem, ut idcin sit in peecato mori, quasi propter peccatum in ri,seu morte plecti. Altero modo, in peccato mori, id est,in statu peccati, seu peccato non deleto morte praeueniri. Haec duo aliquando separantur: contingit e-- nim hominem mori propter peccatum, sed non in peccato, & E contrario mori in peccato,& non propter peccatum. Ille propter peccatum,no tamen in peccato moritur, ciui ob culpam aliquam praecedentem a Deo, aut ab hominibus occiditur, cuius quidem culpae eum p
nitet, δέ a Deo remissionem habet tales apud homines multi occiduntur propter scelera commissa, qui quidem per
consessionem, & contritionem veniam a Deo obtinuerunt, hi propter peccatu, sed non in peccato moriuntur. Hoc et Iaapud Deum sition enim semper remittit Deus totam poenam, etiam si culpae . veniam det in hoc saeculo. Exemplum habemus in Iosia illo Rege iusso. i. Paralip 33.quem occidi Deus permisit in bello, quia voci proph tae non obedierat, c ut resert Iustin. respon. 'q. gen. respon. 9. huiusmodi fuerut multa ex illis, quo 'mm meminit Paulas r. Corinth. I I. Ideo inter vos imbecilles,& infirmi, ecdormiunt multi. Alii in peccato, & non
Piopter peccatum moriuntur: qui enim naturali morte diem claudunt, seccat runt poenitentia non facta, in peccato moriuntur, non autem propter peccatum. loi se peius est mori in peceato , quam propter peccatum, quamuis enim uterque moriatur, ille tamen de mortetra tin aeternam mortem3 hic autem
de morte in aeternam vitam. etsi tormε bris, & morte turpissima mori contingat. Sunt alij tertio loco, qui & in peccato, S propter peccatum moriuntur, talersuerunt illi populi Sodomorum a Deo puniti, & illi, qui in deserto occisi sit ni ab Angelo: tales hodie etiam multi ense possun t,sue imo,siue ab hom inibus occidantur, qui mortem si unt propter peccata, quorum eos nulla tagit rinitentia. In iis errauit Orisen.homi I. i. in Ezech. dicens eos, qui in hoc saeculo a Deo sunt puniti & occisi: etiam sine ulla iacta poenitentia , non puniri in altero saeculo, quia Deus non castigat bis in
idipsum , hune errorem nomine auctoris tacito refellit Gresor. lib. I s. --ral. cap. 29. ubi docth dicit hos non cofligari bis, sed unam esse poenam , quae inς ipit in hoc saeculo per mortem te poralem,& continuatur in altero per ae ternam. ablis ighur sipposti ut ad nostr sententiet expositionem deueniamus,adue tendum est aliquos particulam s Io, exponere causaliter , in hunc sensim,s In peccato vestro moriemini, J id
propter vestrum peccatum morte estis puniendi: sic interpretatur Euthymius. August. vero tract.38. exponit con mutanter, nem secum vestro peccato moriemini, nulla obtenta remissione, aut venia. Vtrumque autem verum est,cum multi Iudaeorum occisi sint a Romanis tempore captiuitatis: de quibus praedictum erat Isaiae 6s. Numerabo vos in stadio, omnes eaede corruetis, quia vcse
caui, & non respondistis, locutus sum,& non audistis.& Lucaeis. Ad terram prosternent te, & Filios tuos, qui sunt in te, eo qubd non cognoueris tempus Fuisitationis iuχi cude tamen hoc hil eo pr cipia intendit Dominus est, in peccato, id est, nulla obtenta peccati remissione illos norituros, nisi crediaderint: hoe enim longh peius est, qui mmori propter peccatum: maxim E cum
Dominus generaliter contra incred los Iudaeos loquatur, quorum non O nes occisi sunt propter peccatum : Omnes tame in peccato mortui sunt, ex quo factum est, ut omnes illi damnarentur.
Hula sententiae sc expositae respondet,
503쪽
A sequitura ego vado, stos non
potestis venire: l venire autem ad loes, quo Christus vadit, non prohibet mori propter peccatum tantum: sed mori iapeccato, & cum peccato, ideirco hane Augustini expositionem tanquam acc6modatiorem,& veriorem in commentario secuti sumus.
CIrea eandem sententiam aduerten da sunt aliqua: Primum est positum esse singulare pro plurali, nem', t Pec- prospeccatis,4 id quod verba paulo inserius sequentia, in quibus Christus
hanc sentiatiam interpretatur, ostendori utitur enim plurali dicens, dixi vobis.sQuia moriemini in peccatis uestris, Jratio etiam id ipsum confirmat; nam increduli Iudaei non habueruntremissionε non tantum infidelitatis, quam contra- a xerunt non credentes Christo; sed nee
etiam aliorum peccatorum, quae contra legem,& mores commiserunt: ubi enim
Mes Otristi non est, nullius peccati curra remittitur; in peccato erso infidelitatis,& in caeteris omnibus crimini b mortui sint sire sde. Alterum est in capite septimo Dominum viii esse alio verbo, dixit enim. Quetretis me, dc non inueni tis,nunc autem dicit, Quaeriti sine,& inprecato vestro moriemini. quantum adri ipsam idem utrunq; est,qui emm non inuenit Christum perfidem, necesse est in peccato mori: quantum aut ui ad verba, terribilitis est noe, s In peccato vestro moriemini: Jexplicarenim, quam graue fit malum,quantumq; nocumen tu adserat in Christum non eredere,nec ipsum inuenire: nam Mimon inmenit per fidem, in peccato morietur. Tertium est
eommune ess Iudaeis, & gentilis; fidem DChristi noli habentibus mori in pecca infidelitis tor ne moenim est fine peccato, ante qua tu un
credat : Cumq; fine fide non fit remisso peccati: reliquum est, qui sine sde est, in μpeccato mori. Act. .Non est aliud nomεsib coelo datum hominibus, in 'uo salui sant, praeter nomen Sc fidem Clat isti. Est tamen discrimen inter Iudaeos & gεtiles, illi enim ultra peccata caetera hoc addunt, quod in Christum non credunt,
nee crediderunt, quem audierunt praedicantem, sc viderunt miracula operan- tem quem etiam nunc vident toto orbe
acceptum, eiusque Euangeli im diuulgatum:de quo peccato illud est Ioannis i Si non venis leni, 3c opera non secissem, quae nemo aliusfecit, peccatum non haberent . Gentes autem, quibus Christus non praedicauis; nee hodie erus Euangelium est publieatum,habent quidem pee
cata contra legem naturae, quorum re
missionem non obtinebunt sine fide: hoe a tamen qudd non e redunt in Chi istum, non est illis peccatum quia credere non possunt in eum, quem non audierunt Ro. Io. Quomodo autem audient si iis praedicante λ quia sdes ex audi est . Si tamen gentibus aliquibus Euangelium praedicatur ut oportet,& non credunt: hq pro Detd reae erunt peccati huius in delitatis, quod non eredunt: de quibus Paulus. secundo Corinth secundo dicit, B nus odor Christi sumus Deo in iis qui salui fiunt, & in iis , qtii pereunt : alijs quidem odor mortis in mortem, alijs. odor vitet in vitam . Hi ergo, quibus cum locutus est Chri lius, nee crediderunt : in peccato infidei itatis, & in erireris peccatis, quaecunque ultra infidelitatem siue ante siue post habuerant mortui sunt. F
Quo ego vado, vos non potestis venire. COMMENTARIVS. D Ergit repetere verba dicta in capite septimo: & cum dixisset eos in pee
A rato suo morituros, simul etiam mortem propriam indicauit: dissimilitudinem ponit interse, Se illos. Ego quidem vado,quia moriturus sum do a vobis occidendus: sed vos moriemini etiam: at non putetis vos posse venire, sino euo vado: longe dissi lis est terminus meus,ad quem vado,ab eo qui. Ii , vos
504쪽
o vos expectar: non enim potestis venire, nec venietis, quo ego lam val seu tacito iturus. sum,ac si diceret,ea via, quani nunc sequimini me persequendo,ω infidelitatem continuando non potestis venire, quo ego vado. Cur mortem suam hoc vel bo explicet, superius expositu est in praecedenti commentari
Dicebant ergo Iudaei, nunquid interficiet semetipsum, quia di cit , quo ego vado, vos non potestis venire λMInistri Iudaeoruni in capite superiori hae verba Christi audientes, s
non intelligentes, sic interpretati sunt. Nimquid inquiuishabiturus est in dispersionem gentium, quia dicit, quo aego vado vos non potinis venires At principes, qui eos miserunt, longialium sensum conceperunt, dicunt nim, sNunquid intei ficiet se ipsumλὰ Sic enim euadet manus nostras, necterimus eum inuenite, nec a P co quo vadit extrahere, ut mortem, quam in te adimus, ei inferamus, Hac sinit ira interpretatione Iudaei, non solum quod animo conceperant, & in votis habebant, nempo Christi mortem, inclicarunt: scd.etiam illidi uir quo eum comprehendere qmerebant, significarunt: itantoenim desiderio eum. occidendi flagrabant, ut non aliter eorum manus.
Climittam euadere poste crederent, quam per mortem sibi illatam a se ipso Letiam si enim in dispersionem milum abistic, adhuc ibi se eum comprehem suros esse sperabant. ANNOTATI iro nux.sciebante im se posse seipses interscere,at non intendebant tale sensum: sed
OBijcit August. tract.3r. istin quia, signiscare id uolebant, si se ipsum intersit
poterantietiam ipsi se ipsos intersi cerer,eos amplius no posse eumq aerere cere,Christus autem non dixit;vqs non & inuenire,ut occiderent,& moria, qua: venietis. sed venire non pote vis. Re- qu rebat,inferrent. Cogitare autem dς spondet eoru interpretationem stultam Christo, non posse aliter manus oriri uriste: Et re vera ita fuit: tamen non seca euadere,nisi se intersceret,idque Chri-
dum m sensum,quem intendit Augusti, tam significareuoluite, stultissima si
ha cron esse responsionem.Domini ad Iudaeorim impiam sespicpo V nem indicat Euang lista illo verbo, Γ Et dicebat: θωlet enim Ioannes τ' uando .verba sequentia responsionem , aut illationem praecedentium inducant , dicere zdixit ergo eis ; at quando sermoniscontinuatio sunt, particula' tali non utitur, propterea igitur dicit nunc, s Et dicebat eis, Tquia verba soquentia non referuntur ad iudaeorum verba proxima: non enim digna eranCresponsione: sed continuantur cum verbis Domini, ac si nonissent interpo sita illa Iudaeorum. Unus igiciar continuus est sermo Christi ex praecedenti bus,ta his sequentibus: quamuis Iudaei inter se loquentes interna perin Hoc quidem verum est propter Iudaeoruna sinistram inteli nitam haae veraba esse a Domino adiuncta, non ut respondeat ipsorum dictis ineptis, sed ut quod procinaciauciaut conta eos , explanex . Dominusititur apertioribus
505쪽
A et Us exponit illud,I ego vado, vos non potestis venire.J a quo occa Dsionem finistrae, di impiae interpretationis Iudaei acceperant. lvos,J inquit,s De seors intestis, ego de supernis sumaid est,uss estis terreni, & de num ro eorum, quae in terra loco inferiori sunt: at egosum de supernis, personaes naturae diuinae,cuius sedes,3c habitatio eoelum: & supremus locus eii: qui . in terra, & terreni sun G coelum ascendere non possunt: ego autem cum coelestis sim ,&diuinae naturae, tanquam in proprium locum ascendere valeo,&ascendam.ita Tertul .lib.de Trinita .haec verba exponit,&legit sic, Vos de inserioribus eius, ego desursum sumJ & diuinitatem Christi nis verbis probat. Propterea er o dictum est: Quo ego vado, vos non potestis venire. Christus de superius 3icitdr propter per nam,& propter diuinam naturam nitam suae humanitati, est enim unica persona utranque habens naturam, ideo dicitur de si pernis. Rectὰ enim Tertul. ibi d. annotat dicens: Idcirco nunc Christum in unam partem solius diuinitaris incubuit quoniam caecitas Iudaica solam in Christo partem carnis aspexit:&ideo in praesenti loco, cor
toris fragilitate, quae de mundo est silentio praeterita, de sua sola diuinitate
, cuius est, quae de mundo non est, ut quantum illi inclinauerant, ut homia nemilium tantummodo crederent: in tantum illos Christus ad diuinitatem a suam considerandam traheret. Haec Tertul. hac igitur ratione Christus desursum eri homo autem terrenus, de deorsum. quia in terra suam habetorigenem: persona enim in terra generatur,& unus est de terrestribus: quorum virtus, id potentia naturalis non valet eos in coelum erigere: quod n iu- . sti facti ascendunt,id est propter spiritum sanctum in eis existentem, qui eos trahit in coelum,quem cum isti non haberent, sed in sua naturali virtute relitii essen coelum nulla ratione ascendere poterant.
ANNOTATIO ia. EV hymius exponit diei hos Iudaeos
de deorsum,quia terrena sapiebant, di secundum carnem sentiebant, non secundum Spiritum. Fateor ita esse ramen non hoc Dominus solum, sed aliud etiaintendit, nem' esse naturae inferioris, oc corporeae, quorum locus proprius est terra, nec eis vlla est naturalis facultas
ascendendi in eoelum: insinuans nihil C eos coelesti habere in se, sed in terrena sua natura relictos, ideo non posse ascendere in locum coelestium. Simile seta illud est, Ioan. 3. Qui est de terra, de terra est,& de terra loquitur. His verbis naturam ipsam significati quod si iusti ascedunt. id est, propterea quod in eis virtus est coelestis, & Spiritus inhabitat in
eis, ratione cuius coelestes homines dicuntur: sicut de Christus: qui quamuis naturam humanam haberet,propter uni nem tamen ad verbum,dicebatur de si pernis r quia persona, in qua erat,de si pernis erat. Circa litteram aduerte legendum esses De deorsim estis, J& anti- squi eodices ita legunt, re lectio lite Gret
Vos de mundo hoc estis, ego non sum de hoc mundo.
Non ad eundem sensum haec verba pertinent, ad quem praecedentia, sed
ad alium, de ex utroque simul constat explanatio illius, i Quo ego v do, vos non potestis venire: J igitur in priori sententia naturam voluit exprimere,quae terrena est,nec valet coelum ascendere: In hac autem exprimit
506쪽
I, qualit/m:& de mundo dicuntur: quia,quae mundi huius sint, plurat clum Iunt, & ambiunt, spretis his, quae ad Deum pertinent: in hac enim significΡtione sumitur apud Ioan .is de mundo fuisseti mundus quod suum ut d
ligeret uia vero de mundo non estis, propterea odit vos in idu atque ita haec vel ba & praecedetitia cum ill s Dan. 3 .convcniunt. De t. rraeli de terra
loqui rur,illud enio suos de deorsum estis litaem est,quod de terra esse. libevcro,sD mindo cuis,Jidem ei quod de terra loqui,quia dc natura, de asi eiu naures huius erant; propterea quis Christusibat, ipsi venire millo modo poteraut . Et hic videtur legitimus sensu.
Dixi ergo vobis, quia moriemini in peccatis vestras , si enim no* credideritis, quia ego sum , morienuni in peccato vestro ἀEX proximis verbis deducit & declarae. quod' stiperius dixerat , nemp1
In peccato vestro mori cimini.JSensusque cit, cum de mundo icitis, Mo-itamini in peccatis velliis, J qui enim de mundo sunt, peccatores iunt, nisi ianae credi dextris , se mutaueritis vos ipsos : qui enim non credit, L Quia ego
sum, ted est me esse Dei Filium, verumque Christum in lege te Prophetis
promi uuin : in peccatis suis morietur. Dominus absis lute dixerat, L Moriemini in peccatis vcstris,Jnunc adiunxit, Si non credido itis, quia ego sum,Itum ut explicet causam, cur in peccato morientur . nimirum quia in ipsum non credund, tum ut liberum eorum arbitrium significet, nempe ipsos sbi esse causam, quod in peccato morientur , quia i creduat, posseque eri r ut in peccato non moriantur di credanti
vgust. tract. 38. verba superiora, In peccato vestro moriemini. J ρdopro v&. limatos refert. lixe autEsNisi credideritis, moriemini in peccatis, Jad eos qui conuertendi erant, Huic obita quod Dominiis subiunxit : ixi uobisa quasi illud idem quod dixerat re et tens, declarari se voluit enim significare ita illos in suis peccatis morituros, et quod ipse non esset causa, sed illimet propter voluntariam suam incredulitatem: simulque docet eos, qvi crediderint in Neminis si pec Honon moraturos esse. Advertori erum alba .riir,quae ab hominis pendent arbitrio,&Mium , pix prius quam fiant,praedim sun non id sunt quia praedicia suerunt, quin po- '. ' tius,quia iuvi aerant, idcircq praedio sunt. quia enim Petrus voluntate si a ternega urus erat Christum, idcirco praedixit Christus trinam eius negationem, quod si negaturus non fuisset, nunquam
id praedictum tacta' raestitutia enim Do
determi:nat,quod futurum est, sed ost dit,quod fiet quod autem situtu es ,re dissimum est, non quM praescientia i pnnat necessitatem, sed quod in scientiai . iii a Deus ncin fallitur.Η e Dominus verbis superioribus,& praesentibus iis is cat quia/nim salii n0n potest, quodque
siturum erat,nouit deo daxit, moriem nitan peccato vestro, at qui pse Gerat causa infidelitatis eorum,sed ipS suo arsebitrio veritatem repelleiant,propterea, .
sibi unxit, s Nisi credideritis, in peccatos vestromoriemini, J ac si dicer.tia dixi
vos morituros in peccato, quia scio vo i credaturos.qa aut e G sitis creditur
vos estis in causa,nec Neme, sed per uos ipsos stat, & stabit, quominuscredatis. a aut E modo in plurali peccata dicat,
pollea in fingulam nihil reser numerus .n. pro numero sumitur,ct in Grito texta
utrobiq; est in plurali, Dixi vobis, 'imoriemini in peceatis vestris: si . n. ii credideritis,quia ego sum moriemini in
507쪽
dum quo argumento seperius probaui- alii dictum putan tanquam diuinitatis . inus illud prius dictum, L In pe eam ve expressi usi,ut sit sensus,fQuia ego sum sim moriemini -l positum esse pro plu- idest me esse Deum, di Filium Dei, cuarali numero : nullam enim peccatorum propria competit dicere L Ego sim . lxemissionem non credentesconsequem Vtrum' accommodatur sententiae, tur ed in sit, morientur peccatis, quod men muMo magas posterior sensis e si credant, omnium , euam infidelitatis . bum enim diu es tu est, ut ex sequens .i ymedctis,umissio proauttitur. md tibus apparet.
Dicebant ergo ei, tu quis es γ
COMMENTARIUM - a C si nihi I unquam amfissent, elim toties dixisset se esse a Patre missum, PL se Dei pilium,seeiun, qui in Prophetis, de lege praedictus est, se lucem, mundi: impudenter occasione illius verbi, s Nisi credideritis ciuia ego sum, ac cum non expretarit, is esset,interrogant, fTaquis es 3 Iac si dicerent pia eis oportere credere te esse: expone, quis sis in particulari. Non enim diutinitatem in verbo illo expressam agnouerunt,quae verE significabatur. Pete xi enim Moysi a Deo, quis esset Exod. 3. di in erat Ego sum qui sum. Est enim proprium Dei sine ulla circumscriptione,aut si initatione dicere, s Ego sum,2 quippe Mi omnem eorum,quae sunt, & esse possunt perfectionet in se
.eminesnter nabeat nullique temporum mutationi Iubiaceato :
Dixit eis Iesu principium *ii A loquor vobis
pr ominus interrogationi respondet verbi praedὶ ' significationem malis c exprimens. s Principium, J inquit, sum . nomen s Principium J posits Qui per modumadverbij,hoc enim Graeea vox indicar,quasi diceret, a princi. pi nego sum, qui nullo concludor tempore, qui omitti praecedo: apud quim oti eis suisse,& fore, sed semper esse. s Qui de loquor vobis, s idest, qui etii ii sunt vobis an nuncio, & praedicciri quando dixi Ego sum. I non eritici, is enter antibus responsionem negati nec alia ab ijs quae es xerat,pcos ii iἰ d ed ipsum repetit cariori sermone qui enim a principio est. , semper est sta Que dicere abiolute potest tEgo sum ; nec hoc etiam Iudaei intcse in iunt. Aduertia ibi L A principio, itupplendum esse verbum sum, J non s
liun quia inte. rogatu, crat, Quis es, i .verbumque interrogationis solet in inresponsione iupeleri sed extam quia hebraismus est : frequenter enim veniabum substanti uunt in hebr o scrinone non exprimitur, quod in fine annot tionis expositum,nvigia, ue coiiurnutum inuenies. ANNOTAT Io i .
di otium laborat expositores nostri
pretatione praeeipua autem eastsi est. quia Graeca verbae non respondent Latinae versioni. nain Gra coillud, Prineis
508쪽
inoraeterea illud sali, JGraech habetur
mi, quod est relatiuum neutrius generis si diuidatur sic, aut est coniunctio e Glisciue .declarativa, idem significans quod Latinἡ Γ Quia, seu Quod, Jsi non lit diuisa,nempe Vnde alii ie
runt f Quod, J alii s Quia, J nee referri
potest Graece ad principium,quod est 'minini generis. Sequentes igitur Grae- .eum codicem, hanc sententiam VariE e ponunt. Primo loco Chrvs.stomus h
nm. 1 1. ophy. 4 Euthythius, illud ,s Principium, J seu, tanquam ad uerbium, idem significans, quod lati-nE,sane,aut omnio sumunt: & orationEdesectivam esse censent,ut sit sensus: Sa-nh indigni estis audire quod vobis a ' quor: seusi peruacaneum est,' d v v bis loquor, cum sitis indigni termonei' o. Haec est prima .exposivo, quar' profecto neminem auditurum eredo, cui nimis dura, & violenta non videatur. Secundo loco Nonnus Gretcus au rexponit loco adverbit,prim seu prius, seu ab initio. Coniungit autem cum sequentibus sie: sum quod ab initio , seus risis vobis dixi,& saepius inculcavi. Ilud ergo s Principium, d loco adverbii,
in prImis, seu ab initio positum est. Sic enim Septua inta loco adverbis fPriusJvsirparunt. Gn. I 3. Quod lepimus nos in loco altaris, quoa fecerat ille priris, pro prius dicunt, ν άρχ similiter Genes 3.vbilegimus propter peccuniam, quam retulimus prius. Huic expositio-' ni recentiorum aliqui consentiunt,ne se sim id, quod a principio vobis i coquor; nam semperi praedicationis initio, quis sim manifestavi. Huic expositioni Nonni,& aliorum obstat,quia nunquam in tota scriptura reperire est locii, in quo similem traiectionem legamus,
nempe a principio quod loquor, loco eius, quod loquor a principio : est enim inusitatissima locutio. Adde etiam h iusmodi res sionem iuxta eum sensim
videri extra rem factam, videbaturaue Dominus subterfugere docere, sis esset. Tertio loco alii nostra aetate loco adverbis postumassicinant, tamen sine ulla traiectione interpretatur: censent enim significare orationis exordium,loco ei',
G disiariis, primo eii ante omnia. eoniungunt autem sententiam hane n usequenti sippientes verbum in hunc sciliam, ante omnia, qui ecloquor vobis r sippie, di non creditis : propterea multa habeo de vobis dicere,& iudicare. Non ergo respondet Dominus ad interrogationem, ut qui indigni sint responsione, sed eos sesterὶ puniendos dici qui tot habuerit apud ips, sermones, Et tamen non credant. At ne hae locutio usitata est in scriptura, nisi quando muruta dicenda sequuntur. Adde non com necti respons nem interrogationi: naiuxta hane interpretationem nihil rospondet Christus,ad id, quod interrogabatur, quis esset. Adde etiam hoc si plementum potius esse sententiam
re,quam interpretari. arto loco alii aliter exponunt: ut Dominus non respondeat, sed cofirmet,
quod d ictum est; s Si non credideritis Ita ego sum, moriemini in peccatis ve Sris. J Etest sensis omninδ sic est,ut loquor vobis, quia moriemini in peccatis vestris A Haec expositio eandem habet dissicultatem cum praecedenti. Ulterius etiam sensis hie non potest accommodari verbi x, ut consideranti facilE est intueri. Hae igitur sui it expositiones, ex quis
trus apparet communem sentetiam esse, .
illud D Principium, J loco adverbi j exponendum : quamuis aliqui loco sannaut oninino, alij loco primo seu, --ctionis declarativae quorum e)alia rursis sententiam a sequenti x diuidunt: Γ alii coniungunt ; & eorum, qui diuidunt alii supplenda verba censent: alij nulla
sippient, & iudicio meo nulla eorum ex pontionum legitima videtur, nec verbis Euangelii accommodatur, ut paulo post dicemus: suntenim durae, aut sersum non aptum facientes. Omitto libes alias recentiorum expositiones, quia eiusdem sarinae iant. Quinto igitur loco est expositio Ambros quam multis in locis perpetud sequitur, & contra haereticos ea utitur, praecipa autem lib. 3. de fide. cap. ubi
legit, s Principis,qui & loquor vobis;JQib. c. s. ubi ligit: I Ego sum prim cipium,
509쪽
n ei pirum,quod & loquor vobis, J de lib. i. Exam. cap. 2. & q. ubi legit, s Initium quod Ac loquor vobis. 4 eodem mod' le-yit,s Initium quod& loquor vobis .i Jb de Thobiaciis. Hic Dinor insignis exponit Christu respondisse se esse primeiphim,dc initium rerum omnium, quia Deus erat: quod principium loquebatur etiam cum illis per humanitatem ac piam. In eadem expositione est etia
dereus Augustinus in multis loci,
cens Christum res,ondisse, se este Primcipium,ic lib. s.de Tr ini. cap. 33. ubi legit, Principium, qui & loquor vobis, Jeris icit Christstm interrogatum, quisent; respondisse,se esse Principium,qui
& loquebatur,& lib. I. coni. aduextarius is, S Prophetarum cap. 3. Sc multis es ijs in locis,& tandem tract. 38. haec verba exponEs; quo in loco tacita: obiectioni re ondet: nam in Graeco novit
DPrincipui mi esse in aecusandi casis,proptereaque non recth coniungi sie; quis es tu λ ego sim Principium, ideb attrecomnectit nempe t cum dictum sit Nisceredideritis, quod ego' sum moriemia. , res,ondeat interrogationi tacitae huic ι quem te esse eredemus & responsio est Principisi ; idest , eredite me esse Principium. Sed haec grammaticalis eo striinio dura est ; nam non dictum est, s non eredideritis me esse, sed quia ego sum: nec illi petierunt, quem credemus re esse Sed , quis es tu Non igitur re est constructior credite me esse Princ ei phim,sed oportebat dicere, Ego sim principium .Quidquid autem fit de haeeotist tactione, expositio eadem est, cum Ambros j expositione : quam sequuntur Beda' pertuq& Minar. lib. s. de eon-
aderatione, & multi nostro seculo. Cui expositioni fluet. Primb quidem auctoritas Latinae versionis antiquissimae, quini a tot saeculis Ecclesia secuta est, quod ex Ambro. & Aug. satis pater. Se cunil, auctoritas Hieronymi qui ut ex
Irooemio ipsius in Euagelia liquet, veronem Latinam Euangeliorum diligem rissimὸ correxit. & emendauit ad veritatem codicum Graecorum puriorum: Ectamen hune locum tam insigne reliquit
nim,qqod,si verba contae remus,man, sest ni siet. Post hanc enim totam se
tentiam dicit Euangelista, his verbis Christum dixisse, se Patre habere Desi,
Iudaeos vero non id ex verbjs his intelia lexisse: necesse igitur est , ut in hac se tentia,& sequεti eum sensum asseramus,
in quo Christus se Patrem habere maassirmer,hune non video in ulla aliarum expositione, praeter hane. Si enim dicas in illis verbis,qui misit me, verax est,id dici, non satisfieit responsor nam non sequitur, quia missis est, Patrem habet Deum Plicet re vera id ita fit: Ioannes autem loquitur de verborum significatione,quia verba ipsa id exprimunti Saepissime autem dicebat se missiim, tamen non propterea ex verbis Iudaei unquam si deduxerunt significare se Patrem habere
Deum,mod si iterum dicas id sisniscari,dum dicit se esse id,quod ab initio diaxit : abinitio autem assirmauerab se P trem habere Deum; nee hoc satis iacit: nam Ioannes in his verbis, se Patrem habere Deum dixisse,docet: at dum diacilitam iis,quoad dii si dixerit se Christum: se lucem mundi; se panem vivum: se filium hominis,non est cite huc de temmi se intelligatur. Necesse igitur est verbis istis id determinase contineri quod in hac expositione recth habetur dum enim dicit,se esse Principium,siuam diuinitatem manifestat, quia Deus est dum dicit, missum se esse; ostendit se esse Deum, de Deo, D um procedentem de
Deo,qui est Dei filius de Patre. Quod si dicas, Spiritus sanctus etiam est Princia Upium, d procedit; dico spiritum sancta
esse quidem principium creaturaru una cum tota Trinitate; at non est principiti notionale; quia non de Spiritu sancto procedit alia perseni, scuti Filio procedit Spiritus sanctus. Principium erg,
iternum,&intra Deum,solus est Pater,
& Fillius; Principisi autem de Deo procedens, Eliis est Filius; Adde etiam, si
subtiliter,ue se tamen,& non extra rem,
eonfideremus in illo verbo, s Qui di i
quor vobis J significari esse i Prinet pisi,
tanquam Filium; nam dicitur; s Qui etiam loquor vobis i quid est, s Etiam
loquorii nisi, qui ,eum sim V rbum,'uo ab aeter locutus est Pater,homo sita etiam
510쪽
Aetii loquor vobis Titius enim est Verbum, q- loquitur Pater, i pliam etiam
Verbum loquitur nobis. Hoeiu mira Iumentum, ex verborum contextu sim- Pisto probat expositionem hane,&t pellit eos,qui ita exponunt, ut Dominus ad interrogata non tespondeat. Qirinis id e firmat violenta ει extorta connexio & interpretatio, quae reperitur in praedictis expositionibus; aut enim si pylent verba ex proprio capite I aut peruertunt locutionenas aut eam reddat in
Aliqui reeentiores partim considera- is obiiciunt huie expositioni, item μChristum non esse principium,quia proeedit a Patre, & habet principium. Sed - vanitatem, & falsitatem huius obiectionis ipsemet Ioan . condineis, qui Apoe. 3. de Christo loquens dieit. Haec dicit Amen estis fidelix,& verus,qui est prin
cipium creaturae Dei,vbilio: idem sesebum habetur, o Alterum eidem expositioni magis aduersatur nemph Graeca exemplaria, inruibus, s PrincipiumJ in accusandi ea
, legimus S illud s .i J non referri
ad principioim. Aliqui ut hanc oppositionem evadant, & Latinam tueantur lectionem, textum Graecum corruptrum esse censent, id quod mihi nulla ratione probatur. Vt enim omittam Chrysest. Euthymium, Theophylactum Nonnum, eaeterosque antiquos Graecos ita lege res, Augustini auctoritas id conuincite si nam latetur Graech legi in accusandi ea- si, nee est verisimile Ambrosiii aut Hieronymum alia exemplaria habuisse.Nee momenti alicuius est, quod Ambrosius,
ac Hieronymus verterunts Principium qui εc lo uora J nam Ausust. etiam si le isset in Graeco accusandi eas um, vertit Principium qui & loquor, t sensum potius eontemplans, quam verba, id quod Ambrosius,Hierosimus, de antiqui in terpretes secerunt: non igitur quia Ambrosius & caeteri legerunt i Principium qui & lo ruor vobis, J argumentum est alia exEρlaria habuisse, quam quae nune sed sensum interpretatos esse . quod etiΞ
laserunt: eadem igitiir exemplaria Grecalia erunt cum Chrysost. dc caeteris
Propter haee omnia in eam venI ores disitionem,quam in commentario proposui, se enim & lectioni Graecae . a versioni Latinae, remotis omnibus de se. fionibus,&locutionum improprietatis , satisfacere mihi visissim . Graeca enim lectio seruata sermonis proprietate idem significat, ac se LatinE dicere mus, s A principio quod ed loquor vobis, J illud autem f A principio, J non
coniungitur sequentibus, sed per sesen sum iacit, mempe i principio stim ego: est enim phrasis Hebraea, Psal. si. A seculo tu es, in Hebrae deest verbiit Es, JEc dicitur, ab aeterno tu, idest, temper taes: ita nunc dictum est, a principio ego: idest,semper sum ego,nec mutor. sed idε perseuero. hoe autem est explicatio il- alliis verbi praedicti s Ego sum i l idebenim absoluth est, quia semper est, nec mutationem si ruri, & praeteriti habet, statiis adiungit, s Quod & loquor v bis. J idest, quod quidem etiam vobis loquor, dc annuncio: dixi enim iams Ego sim. J Hie sensis idemsese est meo, quem versio Latina facit, & quem Ambrosus & Augustinus. secutasian quam vis verba non fini eadem: non enim taverba, quam sensum eonsiderarunt. Est autem hebrai sinus ti eo pro adverbio ponere. Psal. s. Loquar propositionis
ab initio . in Hebraeo pro illo ab in tio habetur, ΓΚedemi sine praee
tione,&Ps d. i48. Initio seu ab initio, eognoui de testimoniis tuis, habetur
ide nomen fΚedemi sine praepositione
doco adverbi j politiam. Apud grar pcos R. latinox etiam aliquat do nomen pro adverbio Ponitur, de ita is.