장음표시 사용
61쪽
A tamen mortis,Christus autem viri prinei pium sitit. Multa eontra errores hos adduci possent, si vellemus ab initituto digredi: quae ad intelligentiam loci presentis quem exponimus iaciunt, satis si Caro, tota tetigisse. Apertum est haereti eos istos .ζ'h' es ,ri verbo illo,caro,deceptos, quia non cor seri ρ rurali siderabat it frequens esse inscriptura di
incat . uina, totum hominem carnem vocari. Genes. 8. Omnis varo corruperat viam
suam. Isai. o. Videbit omnis caro a tutare Dei. Psal. 69. Ad te omnis caro eniet, Rom. 3. Ex operibus legis non iustificabitur omnis caro. & ut his in locis, absque dubitatione ulla, totum hominem caro significat, ita etiam in pra senti, ut senius sit: Verbum factum est
Quare Eu D probatum sit, earnem hoc in z quiddam ex anima,hum homo α corpore conflatum, quod humana nased oro si. tura est, signiscare, non eii existimanctam est. dum , Euangelistam, Verbum carnem factum esse, absque mysterio dixisse , cum potuisset facilius,& nulla errandi oblata occasione dicere: Verbum lio. mo factum est . Sacri igitur doctores aliquas huius locutionis causas inuest garunt. Vra est Cyril. lib. in Ioan eap. I s. Verbum lumpnt naturam nostram, ut repararet damna quae pro peccato est passa priscipuum autem damna mors est,quae minus in anima, quam in corpo-- re regnat. Anima si quidem immorta- lis eii, corpus est quod resbluitur, & caro quae corrupitur: ob id expressa est ista allumptio in carne. Haec ratio li-
cet congrua videatur , tamen non esti unde quaque ab luta : nam Christus
praecipuE venit, ut liberaret mortalium genus ab ipso peccato,quod maris est in anima: Praeterea damnum maius est in anima, quae plus punitur, qua caro, quae poenam senuis patitur, at anima etiam poenam damni sustinet. Alteram causam tradit August. in epist. iro. ad H norat. cap. q. ut Christi humilita, inhoe potissimam commendaretur , qui Warnis nomen, non tanquam indignum,anostrae salutis causa refugit. Possumus& nos assignare alias eausas quae ad rem
fortasse non minus faciant. Vna es: ut extremorum distantia magis exprimeretur : sicut enim eum dixit ver uir natura intellectualis significatur, quam
vox filius non indicabat: se etiam dum dicit, caro: quod sensibilius est,& magis remotum a natura intellectu li, ostenditur. Atque ita duorum extremotum distantia maximE describitur, dum verbum intellectuale, spirituale,&invisibile, ad earnem sensibis lem , corporalem, & visibilem desce dit: fitq; unio duorum e xtremorum tamia dissimilitudine distantium . Alteraeausa est, quia sic magis Verbi cum natura nostra declaratur coniunctio . Si enim tantum dictum esset: Verbum lit, mo iactum est, posset existimari , hoe Eese iactum, quia animam sampsit, quae in carne est, non tamen quia ipsam camnem sibi immediath unierit: at dum dia lcitur: caro iactum est, non relinquitur dubitandi locus: si enim sibi earnem, quae remotior & dissimilior est. Ve bum uniuit: etiam animam, quae vici-nsor est ,& similior, cum sit spiritualix S immortalis, uniuit se non dubitabitur. Tertia ratio constabit, si supponamus prius hominem ante peccatum, nunquid ictum filii se carnem. Illud enim e- nec Caro de carne mea, & os ex ossibus meis, non probat Euam ipsam dictam esse earnem, sicut nec dicta estos: neque Adam seipsum carnem dixit, sed case Fnem Euae signauit, & osa, quae sumpta erant de carne sua: post peccaui in verb, homo vocatus est caro in contemptum quendam, ut quantum Πr peccatum homo de sua amiserit dignitate, de quia spreta ratione, ac diuino mandato, carni subiectus esset, docemur, pr pterea dicitur Gene. 6. Corruperat omnis caro viam suam: & non permanebit spiritus meus eum homine, quia caro est. Ut ergo indicaret Euangelista, quod earnem Verbum assumpserit,illam quae erat de peccatoribus: & quam venerat reparare, sine peccato quidem,
sed in similitudinem carnis peccati, ut dicitur Rom. 8. ob id Verbum iactum esse carnem pronunciat: idest, Verbum naturam humaum assumpfit, ex illa aeadem
62쪽
eadem massi, in qua erat peccatum, Ve-
- τ nil in similitudinem peccati, patibilis, & mortalis, similis nobis, expers tamen peccati, hoe mysterium voluisse Euangelistam hac oratione significare, iudico.
e thiu 'μ actionem, & unionem significat, qua diuina verbi natura, in unitate pedisonae Verbi, humanae est copulata, manente integra,&impermi sta utraque natura, ita ut sit unica persona in dupli ei natura,diuina scilicet,& humana,si mutique sit Deus, & homo. hoe verbum im .pegerunt olim haeretici, ut meminit Ambro. lib. de incar. Domin. sacri cap. 6. impiε affirmantes, diuinam Verbi na- a turam conuersam esse in earnem . Hi
decepti hoc verbo, s factum est caro, linserebant, ergo conuersim est in earnem ; quae quidem illatio vana est: nam hominem factum esse sanum dicimus, di non inserimus conuersum esse in sanitatem,sed recepisse sanitatem mane te natura hominis, & natura sanitatis. . di eum Gen. a. dicitur, iactus est homo in animam viventem nemo inde dedu- et w go conuersus est in animam vivense rem. Sic, quia Verbum iactum est ea-ro, non sequitur, ergo conuersum est in carnem ; sed manente natura propria Verbum sub unitate personae suae suscet pit carnem,seu saturam humana. Quod . mysterium ineg. lib. c. epist 61. hane C haeresim rem rans, his verbis pulchrε explicuit. Verbum carnem dicimus factum , non immutando, quod erat; sed suscipiendo, quod non erat: nostra auxit, sua non minuit. Eandem haeresim impugnauit Theodoreti dialog. I. qui
dicitur, immutabilis ι immutabilitati
enim naturae diuinae, repugnat conuerso in carnem, quod enim in aliud conuertitur, desinit esse iii seipsis. Hoc eodem Ioannis verbo conui nci . . Eutyches , cuius meminit Euagri. lib. I.histo.cap. hie dicebat ante viaionem duas conuenisse naturas,diuinam,&humanam; post unionem vero, tranque suisse permistam, & unam tertiam, ex utraque resultasse naturam, quae hae- Dresis damnata est, in Concit. Calcedon. suta Leone I. quam etiam ipse Leo sermo. 8. de natiuata consutauit, & hoe verbo Ioannis omnino conuincitur; si enim Verbum iactum est caro, manet igitii enatura earnis,& non est in tertiam eonis uersa naturam. Adde, si natura tertia resultaret ex utraque illa , nec diuina , nee humana esset,& sie Christus, nec Deus esset, nec homo,quod Christianorum animi audire perhorrescunt.
Diuini Euangelistae verbis se tueri v- 'ς frustraeonabantur, quos breuiter resu si aliqua
tauimus, sensum legitimum verborum eouincitur. aperiendo: videamus iam quam ing ni E eisdem verbis, multos haeresum E& errorum suorum, Doctores sacri con-uieerunt . Prima ibit Corinti, hi everesert Irenae. lib. I. cap. as. Christum purum hominem, & tunc incepisse quando natus seu conceptus homo est, impi Eaffirmabat, contra hune Ioannes scripsit Euangelium, uti alias diximus, eaque haerens coarguitur prima voce, suembum J Christus non homo tantum , sed
verbum erat, verbum autem, quod erat
Deus,& quod erat in principio, S apud Deum. Praeterea Ioan. 8. & ipse Dominus dixit, antequam Abraham fiere reo sum. Secunda fuit Nestor ij, de quo tardio. lib. Epit L 32. perhibet, is duas personas in Christo fatebatur , diuinam F& humanam, naturarumque in unitate per nae negabat eommunionem et Sed hane haeresim euertit alterum verbum,
nempe, s factum est. J si duae perAnae
sunt in Christo, fieri non potest, ut ii mo sit Deus, aut Deus homo sicut unus homo non potest esse alter homo; qui est distinctus in persona, nec verEdici potest : verbum factum carnem. Tertia fuit Manichaeorum , de quibus narrat August. lib. de haeres cap. q6. quod velitatem carnis negauerint in christo, ais rinantes illam carnem apparentem fuisse, non veram : sed hanc haeresime sutat Ioannes dicens; s sectum est caro. J Si non suit vera cato, sed a PD Pareas
63쪽
A parens Si ficta , non ergo verbum s
ctum est caro. simili argumento aris ruit Athan. Epist. ad Epiret. & Ambro. lib. de incar. Domini Lae cap. eos, qui affirmabat ad Christum saetum esse Dei verbum tanquam ad unum prophetarum, non tamen qud I ipse sit verbum De . Erudith argumentatur Ambros tune non possῖ dici, Verbum sinii est earo, sed verbum factum carni, seu ad cainem A sicut non fuit dicture, factum eli verbum Propheta, sed ad Iti heram : & haec eli quarta haeresis, quae is verbis conuincitur. Quinta &vl-
. tima fuit Valentini, hic Tertul. lib. de
carne Christi narrante, dicebat, corpus . christi esse naturae& substantiae coelestis, non de noura substantia, sed hane
... 2 conuincit vox illa caro, non enim ver hum corpus tantum, sed etiam caro sactum est, caro autem non esset si naturae
coelestis eorpus illud essetia Praeterea pauibante declarauit Ioannes, de qua carne loquebatur, quae inquit, non exsanguinibus, nee ex voluntate carnis: c d haec autem est ea o nostrae sibilantiae.. Plurima allia possent dici contra has hae reses, Si de augustissimo incarnationis Sacramento, sed hqc breuiter pro intel-
ligentia loci tuficerit annotasse.
VN IC A dt breuis dubitatio, eirea A qu ve eundem locum superest, si verbum caro factum est, a quo fictum est, ali- -
quem enim eum fecisse carnem seu limminem necesse est. Respondeo, istum
Filium Dei hominem esse factum, quia in tala pers a Filii Dei natura hum G cum diuina fisciata est, ct ipse talus hoemo factus est seu incarnatus est, tamen actionem ipsam uniendi naturam humanam in pers a Filii, tres personae Trinitatis perfecerunt: nimirum Filius, Pater, δc Spiritus sanctus. Carne enim induere Falius, opus St actio totius est Trinitatis, licet λlus Filius ea sit indutus: perinde ae si essent tres hominex, unum ex seipsis vestimentes, ipse ve- sistit, dialii duo eundem vestiunt, ita ut tres sint, qui amiciant, seu induant, unus tamen vestitus Gadat, Doctrina est A puit. l: b. de fide ad Petrum cap. a. solum Verbum,inquit, earnem ipsa Trinitas seeir, de Innocent. 3. in Cone. Lateram inc6sessione fidei ilius inquit, a tota Trim tale,e6muniter est incarnatus. Quod
pulchrὸ prosequitur Hugo a Sancto viactore lib. a. de sacr. par. I- cap. habes igitur, a quo Verbum caro lactum est,
a d alia Euaselissae verba progredi uiria
NE quis existimaret carnem hane a verbo sumptam absconditε, ut a nomine videretur, & cum nemine conuersaretur, adiuti xit, & habitauit in nobis. I conuersalido, commorando, conuiuendo, ut unus ex nobis: si e praedictuit irat laruch. 3. In terris visiis est, Eccum hominibus eonuer tus est de Zachar. a. latare filia Sion quia ecce ego venio. & habitabo in medio tui . lic pauli inscrtu dicitur. In medio vestrum stetit,quem vos nostitis, vox Graecasum racilatabernaculo, quasi fecit tabernaculum inte mos: quia commoratus est nobiscum, & co nuersat iis est, ac vitam nobiscumegit communem. Significatur etiam hoc vocabulo sic venisse, S: nobiscum hic habitasse, ut non esset oculis mortalium aspectabiliis permansurus, sed opere suo cons immato reuersurus man.-Exivi a Patre, Sc veni in naui dum, iterum relinquo mundum, & vado ad Patrem, taburraculinia enim non
esuturnam habitationem si .ficat . inod autem dicitur in nobis, po st
64쪽
s Vlti graues & antiqui Doctores 2Iuertari Ni hae verba aliter exponunt, nectiabutas' reseratur, in
qua Verbu habitar, vel M ip tabernacu lo quoda: εc quia naturae eiusdem est cu nostra, dicitur habitare in nobis, quasi diceret Euangelista, habitauit in earne
uiusdem naturaecii nostra, ita exponunt Hilar. li. 12.de Trin.Chrysostioni io.&, Cyril. lib. ra. 16. & Ambr. lib. de incar. min. sacr.c. s. utuntur autem Hilar. Cyril. εt Ambr.his verbis ectra eos: qui a firmabant Verbum conuersim in cares,
. propterea quia dictum est Verbu raro facto est: J n enim habitauit in nobis, lia 6 est prosecto conuersiam in ornE, sed nesialiter non habitaret in nobis, &Cyri ulterius dicit,Ioa. ideo hete verba adiunxisse ut nemo sic Verbum earne se B ctu esse intelligeret,quasi verbi natura
mutata esset,ql etiam notat Ambr. assirmans etiam propterea dictu esse Iia. 7. Christum Emanuelem, quasi nobiseum Deum, quia Deus in earne, seu humana natura habitauit,huic c6Bnat,quod tabernaculum dicta est natura humana, respectu Verbi inhabitantis. Psal. s. Sa ct ificauit tabernaculum suu alti stimus , ubi Basil. hom.in eundE Pla Lexponit tabernaculum de earne, & natura illa limmana, quae coniuncta sibi habet diuinitatem Non est expositio ista temer Ecclxemnenda, ciri tantorum Doctoriam auctoritate silcitur, habet tamen aliqua dii ficultatem:quia tabernaculu est breui minii temporis habitatio, at verbum C noti sie est naturae humanae copulatum, quasi eam dimittiirum aliquando esset, Ied vetus perpetuo in ea permansurum.
dod enim semel asti mpsit, nunquam dimittit. Corpus quidem in hoc seculo
tabernaculum ammae vocavit Petrus L. Pet. I. quia ab anima dimittitur,tamen non sic natura humaria se habet ad Uer.
m, sicut corpus ad anima: illud verbPsal. s. potius ad B. Virgine pertinet, in qua breui commoratus est Christus, qua do in eius ventre genitus est, di per nouem menses mansit, & sie intellexerunt locum illum graues Doctores, ut aliis diximus. Praeterea quamvis non
negem dici posse aliquo modo taberna- oeulum verbi, humanitatem illam, quia aliquando tabernaculum pro perpetua sumitur habitatione, tamen cum in eo, quod dixerat Evangelista, Verbum earnem iactum,declarauerit mysterium incarnationis, nempe Verbum carni unitum,non erat, quod hane coniunction repereret. od enim ad haereticos pertinet, satis consutantur eisdem verbis expositis, ut in commetario dictum est, Si enim commoratum, conuersatum, oc biscum convixisse Verbum dicitur, utique non est conuersiim in earnem, sed manet. At in expositione, quam secuti sumus multa alia exprimuntur,i Ioanne necessariis reserenda, quae in eo
mentario explici mus,quq tamen in ista expositione locum non habenti propterea illam, ut probabiliorem amplexi ta
rian iter exponit haec verbas Dicit nim in eis exprimi causam, cur Verbum Enctum sit eam; nimirum, ut habitaret in nobis , diuersum aliquid dieit a D ctoribus allegatis, in eo, st hare verba
causam ur Verbum caro factum sit,e primere ars aliquid autem ista verba significent,non aperit. Si tamen coni ctari licet, forsan hoc dicere volui Verbum naturam humanam sumpsisie, ut per a clationem eius, dici verE posse esse nobis coniunctu,nos enim sibi quodam modo uniuit in ea natura, quam abi proximε copulavitised tunc haec verba causam , non continerent, cur fit s ctus homo, non enim unio hare & eo iunctio causa sui heur homo fieret,sed redemptio nostra. Forsan etiam intellexit, quod nonnulli recentiores sequun- Ftur. Ex Mnentes verba spiritualiter thabitauit in nobisvnem se per sde si gratia,iuxta illud Ephes. 3. Habitare Christit per fide in cordibus vestris: sed verba sequentia dissicilem reddunt hae ex sitione, de vis bili enim habitatione sermo ess,eu statim addatur, Γ vidimus gloria eius. Pr terea quia non apst et causa, propter qua nunc de spirituali habitatione fiat metio,cude incarnatione, qua Verbu caro visibilis & corporalis tacta sit, at Euangelista, j ipitur dicta sint inc6mentario probabiliora sunto.
65쪽
rt vidimus gloriam eius,gloriam quasi unigeniti a Patre.
COMMENTARIUS. - . EVANGELISTA narrati mysserit reddit testimonium ex visu. Ponset enim peti ab eo, quomodo scis verbum factiun carnem, &habitasset in nobis3Vidimus,inquit,testes sumus oculati. Verbum Graecum visum diligentem,&attentum lignificat,quas aspeximus,&considerate vidimus n 'quidem ipsum Verbum in se, quia corporeis oculis videri non potest, sed in Iua floria & splendore ab eo procedente sicut ergo qui sp ndorem solis videt in terra, sole esse supra orironta certus est, sic ex gloria Verbi in carne, quam vidimus,certi fuimus, Verbum carnem factum,& Deum esse homine, gloria enim illa erat Fili j Dei, non meri alicuius hominis,ob id postquam dixit sgloriam,J ne putaremus vulgarem eam fuisse,addidit fgloriam unigeniti, J id est Filii naturalis Dei. qui unicus est, cum adoptionis filij multi lint. Illud quasil non similitudinem denotat,quasi alius sit unigenitus, cui similis sit in gloria; sed veritatem, id est loriam, qualem Filium Dei habere decet V ad Epn. s.ut filii lucis ambulate,id est,ut cogruit filiis hicis, quod annotauit Hiero.eodem in loco.& Chrrso .hom. ij.ῖn Io. His etiam verbis declarat Ioannes no sic Verbum carnem factum in nobis habitasse, ut occultaret se Dei Verbum S: Pilium esse; sed splendorem suae diuinstatis multi sariam dedisse, nempe praedicatione, innumeris,& inauditis miraculis, more, resurrectione sua,transfiguratione,baptissimo ita & innumeris aliis, ac prope infinitis ar- iumentis,quae omnia erant splendor diuinitatis ei mec enim merus homoe potuit splenderς, sicut nulla lucerna aut sax splendet ut lal: quo fit,ut ex suo splendore sol ab omnibus agnoscatur de hac gloria Ioanα. post miracu cφὶ xi' Iuni aquo in vinum conuersae dicitur;& manifestavit gloriam suam Ioa. ii. ςh ' ' infirmitas haec ad mortem, sed vi glorificetur Filius Dei peream &sunt multa huiusmodi loca. Attende adhuc circa sensum: Moysem in te danda in gloria,& splendore tanto apparuisse, ut filii Israel intendete in si elem eius non possent, ut habetur Exod. 3 4. Christus etiarii tuane licti ei turus apparet in gloria:at multo maior ῆloria haec est, qua illa. Mi 83 cnim seruus erat,Christus Dominus est. Quod Ioannes insinuas sciter nam id quit,non Angeli,non Moyss,no prophetae alicuius,no serui, sed ii sus Filii
unigeniti, quod Paulus etiam annotauit, noui testamenti supra vHus pers ctionem docens t. Corin.3 .Si ministratio,inquit,mὀrtis in gloria,multo magis ministratio spiritus,& quemadmodum Moyses velavit iaciem, ut possent fili; Israel intenaere in eum: sic Verbum se velavit humanitate velatus tam multo maiorem quam Moyses,gloriam sparsit,ut Filius veras Dei. Illud si Patre Doniungi potest cum nomine unigeniti,suppledo participium unigeniti procodentis scilicet a Patre: aut potest coniungi cum nomine gloriae, vidimus gloriam a Patre,quam scilicet a Patre habuit ut unigenitus, quamuis melius coniungatur cum unigenito:& sic exponit etiam Athan .se .3 .cOt. Arrian. Gloriam,inquit,eius, ut gloria unigeniti Patris sui hic est sensus horum verborum,quibus consonat illud i : Ioan. i. Quod audiuit pus, quod vidimus oculis nostris, quod perspeximus, S manus nostrae contrectauςrunt de verbo vitri& vidimus, attestamur, di annunciamus vobis. - Λ μ
66쪽
NIO N omnes eodem modo verba. ΘωvEi ς sita praecedentibus cunne
ha superim a duas dicit utiliribus sint rates ab Euangelista narrari, proueniE-neaeda. tes ex eo quod Verbum eam iactu est: , na erat ; credentes filios Dei fieri ι altera n ncproponi truti nempe vidimus gloriam etysJAug. tra c. 2. eodem modo connectit, quamuis non eodem modo hanc gloriam exponat.Sed dissicilis est haec connexio: Nam illa utilitas communis est omnium credentium in eum , haec vero Apostolorum propria, qui Christi im in carne viderunt: debuerat autem esse generalis, ut inter utilitates poneretur. Expositio Au .sacilior est,
qui uti paulo post dicemus, gloriam cet. testem intelligit . qua uis hae expositio de gloria dissicilior sit. Cyrilai dij. e. II. M aliter connectit; nempE,cum dictum esset, Verta earnem iactum esse, ne quis Iutaret Verbum alis uid do timenti ine passum, aut dignitatem sitam minus retinuisse , adiunxit 3 l vidimus gloriam
eius; ut sit sens linquamuis Verbum caro factum est, non tamen ab infirmitate carnis superatu est, nec de antiqua ma- aestate e omnipotentia decidit: vidi mus enim gloriam eius. Hane connexionem etiam Au3. lib. I 3.Trini.ca. i 9. innuit, &eii satis conueniens; sed magis illa, mea quidem sententia,quae in commentario posita est. Nec omnes conueniunt in exponenda hae gloria unigeniti. Athan. lib. de communi essent.Patris,Fili h& Spiritus sancti hanc gloriam exponit ipsem Fi. e lium Dei Fιlius enim gloria dicitur,&gloria i gloria. Sed verbis his accommodari non potest , non en: in dicerer, vidimus gloria eius, si ipse esset gloria. Alij exponunt de splendore & maiesta.
te, quae in eius tras figuratione apparuit; cuius expositionis meminit hie The phy. Aug.autem tract a.de gloria videtur exponere, qua speramus, cuius spes nobis data est, quia Verbum caro facta est, verior tamen expositio est, quam secuti simus in commentario, quae est Ba
sl. in hom de fide,Chrysi,s &Cyrii &Theoth. vi gloria sit totum illud quo
Christus ih hoc saeculo suam comproba Duit diuinitate,& se Dei Filium esse mundo ostendit, quod non solam traffigurationem,sed omnia miracula,& gesta mirabilia,& praedicationem ipsam Christi complectitur, de qua etiam dictu est Da. 7. nunquam sic locutus est homo
S Ioan. 6. verba vitae aeternae habes.
ADuertedum est in seriptura Chri quare Chri
stum dici unigenitum,& primogenitum. ynigenitus in his loco dicitur, -- ' & paulo inserius: Unigenitus,qui est in earuti sinu Patris:& Ioan. 3.vtvniaenitum filium Idum daret. Primogenitus autem Rom. 8.ut sit ipse primogenitus in multis fratribus, ad Colossi. qui est imago Dei inuisibili primogenit omnis creaturae:& iterum qui est primogenitus eFmortuis. Catholici Doctores utuntur Ehoc nomine unigeniti c6tra haereticos Arrianos, ut probent diuinitatem,& c6 substantialitatem verbi eum Patre, si enim Filius creatura esset, unigenit' Patris non diceretur,cum multae sintere turae, hoc argumento sumpto ex unig niti nomine utitur Atha. som. 3.con. Arria. Ambr,lti tale fide e. q. Cyril. lib. I thesau.e. q.& Hilui. tr. de Trin. Arriani respondere ad hoc argumetum eatholicorum conati sint quatuor modis, ut comemorat Cyriloco citat Primo quidEvnigenitudici, quia solus a Patre crea- . tus est,c era omnia a Patre per ip in, hac responsione utebatur Eunomius, ut refert Basil .lib. 2 con. eundem, sed vana esse conuincitur,quia uti dicunt Bali. ScCyri. unigenitus in communi loquendi
modo, non dicitur quia a selo, vel quia Ffbliis, sit: sed quia ab uno unicus natus est. Altera eorum selutio erat,dici νnigenisum ab excellentis,quia est creatura omnium sit prema: hae etiam utebatur Eunomius reserente Basil loco etia-to,sed resutatur.Nam qua tumuis excellentissima esset,non excederet esse di statsi creatur , unde G unirenitus,sed uni erratus diceretur. Tertio alleuerabantisi diei unigenitu , quia ipse solus nu eius, & Angelus consilioru Dei est: sed Mae vana est responsio: tunc enim non
67쪽
A unigenim, sed vesangeliis, vel aliqua
simili vore non ad generationem pertinente appellandus erat: quia unigeniti nomen, non istum unitatem, sed ortum indicat, quorum neutrum creaturae conuenit, generatio enim propria, dc vera
non est , nisi qui generatur, eiusdem sit substantiae eum genitore. arto denique aiebant dici unigenitum, quia solus
ipse inter ereaturas creator est. Sed neque id satis facit,hoe enim esset unicrea in torem,sed non unigenitum diei. Firma ergo manet Catholicorum argumentu' ex nomine unigeniti diuinitatem,& eis
substantialitatem Verbi eum Patre probantium,& si eveQ, & propriE unigenitus Patris est, quia solus ipse Filius est. --Quemadmodum Catholici Arrianos nomine unigeniti arguebant, ita Arriau ni conati sunt nomine primogeniti Catholicos oppugnare n6 tamen ex eis pa. rem potuerunt reportare victoriam: Dicebant Arriani, si primogenitus est, erso multi alij sunt quorsi iste primus est, atqui multitudo esse non potest,nisi ratione creaturarum, si ergo est primus omnium inarursum, ereatura ipse est, huius Arrianae persidiet meminit Cyril.
lib. I Theseuae. & adhibet tres con . . uenientissimas responsiones.Prima est,
Christum primogenitum dici, secundurenitus dia humanam naturam,ob quam fiatres habet multos, quom primus ipse dicitur,
quia in ipse multi sint in filios Dei adoptati, adhibet autem Cyrili. quod etiaest Athanasii, tale documetum: toties in scriptura dicitur primopenitus christus, adiungitur ibi vox aliqua, quae imdicet id secundum naturam numana diaci, ut patet in locis allegatis. Primogenitus est in multis fratribus, quia primus C potestatem adoptionis filiorum dedit,
ct ratione humanitatis fratres habet, primogenitus ex mortuis, quia primus morte superata resurrexit,& primus carnem nostram in coelos induxit. At unigenitus simpliciter dicitur, ut intelligamus id est edictum tantum licundum naturam distinam, hane doctrinam reci. piunt etiam Hila. li. I 2. Trini. & Aug. consepist. lanichaeae.37. vlMaduertunt Christum secundum diuinam naturam
unigenitum, secundum hamaam Priamogenitum di LAlteracyrni silatis
est etiam secundum diuinam naturam
Filium Dei dici posse primogenitum, nee inde aliquid habere 1n situm seu
rem Arrianos. Non enim nomen primo - .geniti habet relationem ad alios, quorum ipse primus sit, sed significat tanta ipsum primo esse natum: quod Luc. ra. perse lignificatur,nam Beata Virgo peperisse dicitur filium suum primogeniatum,tamen nullum alium habuit filium, etiam secundum Arrianos, Sc Exod. 3. dicitur, Sanctifica mihi omne primo enitum, quod aperit vulvam. Ceria primogenitum erat,etiam ante orta aliud: quin etiam, si nullum aliud nasceretur. Di i igitur potest Filius primogenitus Patris ut Deus, sicut Matris, ut homo,
quia i est primus natus est, non qd post
eum alij nati,aut geniti sint. Tertio Ca, Eril.dici etiam si comparationem ali rum induceret, adhue Dei filius dici pote it primogenitus, secundum diuinam
naturam et nec inde insertur esse ipsiuncreaturam, sed est comparatio caulae ad effectum Ut enim dicitur Dein primus Pateria quo omnis paternitas denomia natur, & est; non tamen ipsius paterniatas ereata est, sed primus dicitur, quia prima causa est reliquorum t ita Filius primogenitus hominum, quia omnis Gliatio ab ipse est,in eo enim adoptati simus:non tamen sequitur, ipsum creat ram,aut filium adoptionis esse, sed ea tam caeterarum creaturarum. Unde quado Paulus dixit primogenitum Christum omnis creaturae, iuxta hane Elutionem dici potest, sic dictum esse, quia peripsim omnia ereata sent, non tamen stipse creatus sit. Si enim creatura esset, non posset diei generaliter primogeni- tus omnis creaturae, quia sui ipsius pri. Vmogenitus non est; ita cum dicitur; in ipse condita sunt uniuersa; non condirutus ipse est, quia ipse in se condi non potuit.vnde Ambr. lib. I. desde,ea.ε. Primmogenitus,inqui omnes creaturae,non primo creatus,ut& genitus pro nariara.
S primus pro perpetuitate credatur. Ex his omnibus habemus explicatiota huius nominis Unigeniti,& qualiter ex
eo Atrianoru haeresi, olim conuicta sita
68쪽
Eminesum de verbo rarae facto,& habitante in nobis, exhibito. duos huius incarnationis effectus narrae. Nam verba haec re ni ad Uembum, quod caro sinum Est, Se in nobis habitauit: ut fit sensus ; plenum erat hoc verbum,caro fietiam, gratiae de veritatis: illud autem si lenum a in re casu legendum est,ut eommunis editio graeca habet,& est hebrailarus. saepe 'enim apud hebraeos verbum substantium deest,& idem sit plenum gratis,iae planum erat pratiae. Dicitur autem plenum gratiae & eritatis, ab eis riti redundantia in nos, quia nobis gratiam, & veritatem communieauit. In duo effectus respondent duobus superius explicatis: vita & lux erat, gratia ad vitam,veritas ad lucem refertur. Plenum ergo erat gratiae, quia no patri. gratificauit,ad Ephess. Gratificauit nos in dilino filio suo: plenum verit atis propter docuinam, quia viam salutis docuit, & s reta diuinitatis aps ruitutu erius perhibetur,unigenitus, qui est in sinu Patris enarrauit no . bisaiaee enim sententia eadem est cum illa,gratia,& veritas per Christum tacta est. Plenitudo haec redundantiae, Christi fuit propria. Nemo enim homi Io num,alium gratum Deo potuit facere, nee veritatem Dei enarrate ex scientia de risu,sicut Christus fecit:& haec plenitudo redundantiae processit ex affluentii perfectioius,quam in se habuit Christus,non solum ratione diuinitatis,quia D us erat. sed ratione etia humanitatis,quae plena fuit omnibus Dei doni , virtutibus, * gratiis, tanqua' omnium hominum eaput, quo in reis liqua membra omnis gratiae exta i cst derivata. Sunt autem assi tus hi ad
Σuargelium pertinentes. Lex enim gratiam non conscrebat virtute sua, nec occultam diuinit iis veritatem: ted in umbris indica et Euangelium .autem Christi gratiam, & veritatem non modo continet, scd de copiosis
num,i di secondunt diuersas lectio. quid is nes , varrae etcam sitit expositiones Doctorum . In graeco texis, qui comminis nunc habetur, legitur in recto eas, , α Icolini generis,unde aliqui nostro tε
vore comi ectunt cum sequentibus ver
bis : pla fgratiae,& veritatis Ioannes, testimonino perhibet de ipso, ut ad Ioannem non ad Christum referatur, sed lectio haee probari non pote limat pau- hiserius de verbo dicitur de planuis. dine eius ommsaecepamus,ubi alludit, Euangelista ad verba, hoc in loco posita, non ergo ad Ioannem, sed ad L hi fiam luntre serenda, uti omnes s τε roserum . Linum auum, qui de curisso hae Iesset, aliqui eum verbo eonnim liquos gretcὸ in masculini generis λή ,.- & ad verbuthabitauit,Jut fit sensuae habitauit Ahia in nobis,plenus gratii αveritatis Illud autem uidimus gloriam, Sc J per Pandam parenthesim dictum
exponunt. Alis Ierunt etiam in recto,sed lepunt separatim: habitavit in nobis, re vadimus gloria quas unigeniti a patre τplena enim erat verbil hoe gratiae & veritatis, quas redderet verba rationε gl.
rit perspe ctae & diffis , uia plenus erat
gratiae. Sic legunt Cyril.l1.I.tri Ioaa. II.
areeorsi qui legut in tecto iij seq-tibus, alit amecedetibus conmctfit: h ora etia qui ad verbum, qa habitauit in nobis, reserunt,quidam legunt tanquam rationε explicent praecedentium. Alii v
rosint , qui tu cin acculandi larunt, ut
69쪽
de tondigno fimi Cht Hus nobis proin D .
ruit. Deniqueineo fuit gratia unionis: - , nam .huinanitas illa veria eo lataeia sciebat,ut homo ille Dei Filius esset exliae duae luperiores procedebant. Aduerte ergo hoc in loco gratia plenu dicaverimur,non istum ratione humanitati promer con unctionem ad ver per qua pr cipes nos Patri gratifica ut i Mariana promeruit: sedi etia' quia tanquam caput,Matiam nobis qua Deo
ne atquet nunc extat,sensim di lectionε, gratia simul uitElligimus dona vi uia qua secuti stimus magis indicit. C6tinet lpiritualia ex ea procedentia, . enim haec sententia duas causas aduEtiis Plenus etiam veritatis multifariam verta in carnem, ut in commentari s 'Christiis erat primd quia in ipsi, Sperta πω quentes lectione commune, exposuimus. ipsum,omnes Dei promissiones humano filentis ei In explicandis autEduobus bis,dc ipsoς seneri factae impletesiinri coriis ot ditia. rvin erbors cum praecedentibus eonne quot promissiones Dei, sint in illo . Est x eoniungatur verbosvidimus,litem 'rui, dimus eum plensi gratiar, qua, lecti infimat Chry.ho. ii . alij in gignendi casu, ut referatur ad uniseniti, ἀεμ, vespeniti a Patre pleni gratii di Aritatis,ne legere videtur Theoph. imo & Athana. prat. ad Maximii Plutosophum de disii nitate, umodo tamen ad vexbum inornatum reseratur, siue hoc, siue illo legas modo sensisadε ferhest Expositionua i
te varieta argumento est,non omnes te
xtus graecos olim eande habuisse lectio quot promissiones lxione variam recentiore, , qui legitima enim veritas, qua miod pronusiu est,tapletiir Psal. t Maericordia, & veritasi praecedentibustentiore, , qui leo sensum meo iudicio non assequuntur . .
ethlivdu a Vltiplex gratiae uberta in Chri
bituali, tanta, quanta in anima alia san obuiauerum sibi ,ex misericordia promi fit Deus,sed veritate pr. ista adimpleuit. Psalm. 33. Misericora iam meam non Eausei am ab eo, neq' nocebo in Ieritate mea. Secsido plenus 'it eritati' quia . umbrae &sgurae Veteres , hi ipsis 5 perctissima reeipi potuit ab ipso inhamatio iosum e cplicatae,&declarataeviunt. Mat.
nis instanti illi inerat: secus aui ε nobis accidit. Na fratia quae nobis consertur, ex inimi eis tacit nos amis et gratus,et illaeta aqux data est Adae in sua creatione, aut Angelis, ex n6 ami eis, & Ggr tis Deo, secit gratos & amicos.illi enim nisi fratia titillantereati, amici Deo& grata nequaquam fuissent.Rursus omnis haec gratia indebita est,cui datur: ndenim Anselm Adamo, nec peccatori debetur r at vero gratia Christi humanitati collata non secit eum gratum Deo , C cum gratissimus & carissimis fuerit, propter unione ad verta quia Filius Dei,
asse homo erat: ex qua coniunctione ad verbum eadem in humanitatem pratia diminabat. Quod Dama. lib.3. de nde e. 1 r.expressit dicens: Dilata est humanistas, propter unionem ad Verbum, omni
sapietia & gratia, gratia ergo talis Christo,ppria erat, & ex interiori principio
derivabat. Erat in eo praeterea gratia capitis, quia taput erat tot iux Ecclesiae,& tanquam ex eapire distandebat virtutem an membra. Nemo enimalusῖ tra
Noti veni Alisere legem, sed adimple-YαVetius enim aliquando syrat,it umbr)e ponitur. Ioan. . In spiritu & v
ritate adorare oporteti Tertio plenus mrat veritatis, quia me dacium in ore ei nunquam fuit: eum veritas saepius opponatur mendacio 1. Ioama.Omne mendacium ex veritate non est l. Ioann. i. Ips ,rios , seducimus, se veritas in nobis non
est.Quarto Flenus veritatis, id est,cogitionis Dei: veritas enim cognitio Dei,ca . pientia, & stientia, & sdes mi dicitur.
. Tim. a. Quia i .veritate exciderunt. Heb. Io. post acceptam notitiam verit. νυ C. l. a. In quo sunt omnes thesauri scientiae & sapientiae Dei abstonditi. hanc veritatem Christus nobis aperuit,& propter hane in mundum delapsus eii , Iol. iv Ad hoc natus sum,& propter hoc veni in mundum, Vitellimonium perhibeavetitati,de hae oritate, verba haec sitim intelligenda Plenus enim erat Chrisius veritatis, quia Dei cognitionem , & fidem perliciam nobis tradidit. Quis tuam Deum recte noscet, atque is qώ Deus
70쪽
x Deuterat atreui,ut mi ab ipsi incarnationico aio Deum videbat.Augustibuy. h)α.is.per gratum sesentiam: per veri item sap entiam exponit: ius virilisque Christus satis nobis causa ,sa
pientiam voratremim eognitionem,qui
ad diuinitarem.scientiam Veiis fio itiam eorum, quae ad humanitatem spectant. Cognoscere in i verbum aeternum Pa
pientia est: vein hominem , mortuum, erueisxum, resirrexisse, scientia es. Vtranque nobis Christus communicauit,sed conuenientiorest data expositio,
Gratia enim maior est scientia, & sapiε ita. Nam maius est gramm esse instiquod per Christum nobis datum sed ad alia veniamus.
Iointies testimonium perhibet de ipso, & clamat,dicens.
'Estimonium de Verbo factocarne perhibuit Euangelista; sumpto argu-I mento ex eloria eius,quam viderat,quasi unigeniti a Patre: nunc Ioannis Baptistp testimonio.hoe idem confirme, qui etiam diuinitati Christi, be- essectibus aduentus ipsius,testimonium reddidit. Fuit autem eoueniens eliis φ uti testimonio: tum quia eum ideo venisse,ut testimonium perhiberet, dicta est: tum quia Ioannes Baptilla maxims erat apud Iudaeos auctoritatis, non quod auctoritas illius maior esset,quam Euangelistae,sed quia pluris a Iudsis
fiebat.pmpter quam causam etiam 1 Pet.1 dicitur. Nos firmi orem habemus Propheticum sermonem . Prophetas vorat Petrus firmiores suomet testim nio, non quod absellite Prophetae maioris sint firmitatis, sed quod ab aliis, quibus persindendum erat, ndedignioris haberentur: sicut etiam Christiis e cintestinaviso usus est, quando ipse minoris aestimabatur a populo: Diu citergo Euangelista Ioannes tanti hauit destimonium perhibet, declamat. - Ili verbo elamatyria insinuantur. Vnurn est,testimonium Ioannis notum de manifestum omnibus tunc suisse, scut clamor ab omnibus percipitur': quasi diceret,eliis testimonium non fuit in occulto, aut in obseuro, sed apertum,
vt posset ab omnibus percipi,& hoc notat CyrilLlib. s .in Ioanop. i 8.Alt firmest, constantia levificantis,fi l,fidenter enim & liberri omni abiecta latini-dine,Christum praedicauit. Clarior namque est audentis, & liberὸ loquentis. hoc notat Chrysost hom. i. Tertium denique est allusio quaedam ad prophetiam, Isa. o. Ego vox clamantis in deserto quasi diceret:Ioannes clamar 'ira erat illa vox ciamans in deserto. In Graeco textu primum verbum est praesemc ris temporisIperhibetJ secundum praeteritisclamauit:Jin quo nihil est myste rij, sed tempus pro tempore aliquando ponitur: nisi velit aliquis dicere;Ioan nem dici perhibere testimqnitim de Christo,quia semper manet eius tali imonium,etiam nunc. Quandoautem additum est foeclamauiti iuratur quod gestum erat, o quom testatus si nempe esanians.
antecede. rabus connectit; quia di-Cum erat ab Euangelista svidimus gloriam eius,4 quia tamen uni per nae non recth accommodatur pluralis numerias altuum tam nomine, quata pietate si-
sta m,ista connexio nqnsatis shmo nimturiundamento . nam Euangelista utitur verbo plurali, quia sironomine; recondiscipulorum,qui cum Christo acroquitur,quemadmodum & a. Episto. I. od ultimus, quod atida mus,et 2.Petisi hanc, inquit,uocem auduimius de coelo allatam, cum essenius cubi apis in monte: dc tamen in his locis non ad gitur