Fr. Toleti Cordubensis e Societatis Iesu... In sacrosanctum Ioannis Euangelium commentarii. Adiecti sunt tres indices, vnus rerum alter eorum scripturae locorum, qui vel ex professo, vel obiter explicantur tertius haeresum, quae in hoc volumine confu

631쪽

a d , Ituriratio haee motus est corporeus interior,nuo viscera commouentur ad compatiendum , inq; lacrymas excitati hune motum no inuoluntariis,sicut nos, passus est Christu qui quando vo luit eum aerepit;huiusmodi compassionis motu lach mas praecedete. Gen. PIosepti videns Beniamin dixit, Miserea turtui Deus fili mi, festinavitque domsi,

i ciuia commota erant viscera eius Giperi miresio,& erumpebant lachrymae, Scintroienscubiculu fleuitata nune chri- stus turbatur,sed voluntari ε,quia viscei ra calore compassionis commovet, sic autem commotus , v m profert verbum;

i subi posuistis eum Jquo prolato, statim lachrumarus est. Assumptula autem Chri. sum huiusmodi humanos, & sensitivos affectus,certa res est;Nee locus dubitan- di de hac re Catholico datur. Matth. as. B Coepit contristari, de moestus este, bc di-l xit; Tristis est anima mea.Mar. I Coepit taedere,&pauere. Ioan. I 2. Nunc anima mea turbata est. Oeentetiam sancti Doctores, inter quos est Ambros lib. Mde fide cap. 3. & Augudib. I Chi.cap 9, cum alijs multis. Veritatem enim susceptae carnis in his multum demonstrabat; Eos etiam instrumenta quaedam virtui tis esse & san' aliquando excetripo

λ, . se docebat. affectus enim in Christo ali' ini instra menta sini ctibus unum nobis um habebat commune,sed in pluribus disserebat; illud commune erat quando hos asse s siue tis mori tae tristitiae,siue alium quemcunΤ que Dominus assumebat,semper praecedebat obiectum aliquod, quod nes per considerationem proponens, assectus tales in se esse iebat ; Nos enim non tim e mus , metrist vir, nec alio commou mur assectu, nisi prius aliquam rem, Sc

obiectum concipiamus, quod talem assectum exeitat ; idem etiam faciebat D minus; at mulio aliter quam nos; Pri Hoquidem nostri affectus liberi non sint; quando enim nolumus, saepe insurgunt, de quando volumus,saepe deficiunt, propositoque obiecto impedire non Dis mus; at in Christo non fi ; liberos Emna habebat ailectus, quando volebat, B quantum volebasieti aut obiectis propo utis; erant enim voluntarii sicut loqui, stat ambulare motus sunt voluntarii, ita docet Aug. lib. I 4.Ciu e.9.α Greg. l is 34

Mor.cap. II. propterea Mat. Is sicitur,

Coepit contristari, quia sua voluntate assumpsi tiristitiam. Eade de causa ibi Hieronymus non pastiones, sed propassi nes appellat, Ec nunc etiam dicatur selysim turbasse.secundb hi assectus in Christo non planieniebant rationem, nec sub auectebant, sed sequebantur, dc ei semper subdebantur. tune timebat, aut contriti batur, quando ratione uidieabat esse trumendum, aut dolendum,aut simili motu asse tendum;&tamdiu assciebatur,& eo modo,quo ratio dictabat; at nostri affectus praeueniunt saeph rationem,& aliqua do adeo insergunt, ut subuertant ea, oc ad ijs cpnseptiendum quet non licent, attrahant.Tertio in nobis asse Aushumani saepὸ ex iniustis, 3c turpibus, aut vanis , & salsis, seu apparentibus obiecit procedunt.Timemus enim non timenda Et assicimur ijs,i quibus remouendus esset assectus; at nimi horum in Christo fuit, in quo nihil erat,quod non esset sanctum, riun,8c diuinae voluntati consor me. Haec satis sint pro huius loci expli- rationnpr ter institutum enim nostrum esset amplius in his morari.

Et dixit , Vbi posuistis eum

Non ignorabat, ubi esset, qui absens mortuum esse nouit qui

632쪽

xi nom. si . ut miraculum ab omni calumnia liberaret , ne aliqui calumniaresv ltur ex communi aliquo consilio factum, ut mortuus fingeretur, & sic crederetur suscitatus: propter quam causam multa adhuc fastu sunt, ut omnibus. mors Laetari esset prius manifesta, propter mysterium autem, ut se nono sim mortis hominum dedisse ostenderet, Ita hunc Iocum exponit Seuerianus, ut refert Gregor. lib. 8. epist. ει. quasi Dominus per mysterium exprobraret mulieribus Euae culpam memorans, & dicens. . Ego virum in paradiso posui, .

quem vos potuistis in sepulchro, sed illud ad literalem sensum, hoc adspiria ualem sacere videtur,sicut & id,qu dicit Ambrosius lib. i. de poenitentia.. cap. 7. ubi haec: de si quentia verba docte, & pitavi soler, spiritualiter exp nit. quod autem ad literam facit praeter id, quod prius diximus, illud est, i gestis suis, modo se Deum, modo se hominem Chri lium significare voluisse,

ut utranque vere habere naturam comprobetur: ideo recte Athanasius in ora. tione ad Maximum Philosophum de diuinitate Christi: percontatur, inquir,. humanitus, ubi Lazarus situs sit,sed tamen excitat eum prorsus diuinitus . .

Dicunt eu Diniri ne,. veni x vide I Ntellexerunt si rores Dominom toxerrogasse , , bi possius esset: animo adl

nor ume et uinein, si idcirco resinyntitit, s Veniti vide. J non ad verba sed ad iiiici, tionem interroga litis respousioncm accommodantes, vi fieri stalae. Hoc etiam paruae fidei est; si enim credidissent perseete, non Γ Veni, O , de , I sed,Tu omnia notu, respondii lent . . ut annotat Epiphauius in .

Et lachrymatuti est Iesus .. l Α, Ccepto responsio iter ad monumentum di exit,& lachrmas cita siti:

turiaverat enim se interius comi seratioso, te compastionis asse , 5 ad lachrymas usque commotionem, id tuitatis in erumpere. siuit.yt M IPplorantibus plorans, misericordi sua dare argus pluui . . ANNOTAT Io io. tuui . Au huius tristitiae,3c lachrymara

Chiasti. . infixurenda est : varit enim Doctores in hac parte loquutur. Primo Basil orati de gratiaraim acti emes Vlixinum propter mortem Lazari si disser quia, inquit, sciebat de proximo suscitan Quin, sed flevisse asterit, ut nobis daret empla modestiae, di teperantiae in fi

milibus calibus. Et in Hom. de inretore ε tristitia, res his iis texeessiim homi num inluc fletibu N item repetit Chri ra pio ' Mosti uua ex vires ita Eeius

mes . 49. Secundo Hilari. lib. i cx. Tria it. . consentit non fleuisse propter mortem ita rati,sul adducit ali actam ut noat propter ea fi verit, nemptiquia illa erat pro gloria Dei manifestanda, nee etiam .nqiii adem de causa,qua absens: suit, nam dictum est: Gaudio, quia ibi nosteram: ad ostensiovem autem suae halnianitati, vi a illa aifirma at ipsemet Hii lar. in mali. 63. adsert causam aliam, cur fleverre, nempὶ propter Iodorem insdelitare, qM tanis miraculo adhuc cr--

633쪽

rer Epiph. in Annorator ille it enim

lachrymarum ede Dominu, proptern 'inimini obstinatam duritiem, rurrim alitisaeorum illorum perfidiam erito io m Ambro. lib. x.de poeniten. c. 7. siemsse, dicit propter lachrymas Mariae, scilicet ex actctu, & plerate quadam. consorinis est in hoc Chrysost. hon . 62.

. Pro hae dissicultate ibi Mn', aliqua

respondeo. Vnum est,quamuis verutri sit .adnumanitatis vitiae ostensorini ψε ad nobis praebenditis exemptu fleuisse Chri stum, tamen necessi est cauam: &obiectum aliquod intersuisicide quo contristatus est, Et propter quod flebat: sicut enim comedit 8c alias operationes seeliud ostensionem humanitatis .etamen ne cessatium erat illa actiones habuisse o. a biecta,circa quae versabantur 'ion enim comedebat sine cibo, nee ambulabat, sine loco, in quem tendebat: ita etia nee tristabatur sine obiecto aliquo,& re proposita circa quam est tristitia. Meunda est , non esse imprpbabile, fleuisse 'ortem Laetari, fisoas lachrymaxeonso maret ron hiis 3c Iudaeis plorantibus, nec rationes allatae in contrarium essi. caces sint. Quod erum mox si scitandus esset, de quod mors illa esset yro gloria Dei, non impediebant, quominus. esset aliquod in se malum poenae: quod abs luth,& sine vi reum stanti ja conssderata effecti usi erat triuitiae . hae enim rati . ne Dominus ipse o nobis desuam te, ac passione moestas fictus est,&ti. o uit, quamuis pro Dei gloria, A nostra clute morituros, & mox resurrecturus C erat. sibi enim proponebat morte , dc passionem absolutE: dc sine circunslatiis, ut ex hac consideratione tristari,moer m tini e post et, quod in sequentic pite exactius declarabimus, ita nuc mor

rauit,ssic c6 tristatus, d lachrymatus est- -'. t ec video cur hoc negari debeat, immo verum esse videtur: non enim Dominus decipere voluid sorores, & Iudaeos, qiii omnes eum propter Lararum flere aria trati sunt,sicut S ipsi flebant, &eli Au- viii misin hae sententia lib. I. Hyp pno. contra Pelagianos dicentes, Deum mortemseeisse, atque etiam ii homo si ceraei eum talneo mortalesti suiu uinde moritiarum. Argumentatur autem Ausust. contra hoc, quia Dominus mortuuiatarum fleuit, non autem quod ipse fecit, dolere debuit. Quidquid sit de hoe

argumento, tamen sententia eius est,&- uisse Laaearum mortuum . idem se illi revisus est Irenae. lib. 3. c.32. dicens 'Chr,stum lachrymarum esse super Laaearum: 1 Tertium eis, non solam Laetari martem fleuisse, sed praesentem sororum amictio - nem, dc lachrymas, ex quadam eo passio Mne, & assectu, R in hM placet sententia Ambro. dcchrris. quam causam indicat Euangelista icens: ut vidit,l Martham,& Mariam, Iudaeos plorantes,turbauit seipssim: l ac si dicerct, propter la- chrymas, S anlictionem sororum, pr pter quas Iudaei etiam plorabant, ipse etiam pro sua benignitate, di pietate castristari ψόlui dida chrymatus est. Quae- id est, probabile esse multa alia sibi Do minum ante oculos pho posuisse, nempetissidelitatemIudaeorum,damnationem, de reprobationem eorundem , humanas

miserias, ει huiusui talia, quae omnia simul causam dederunt Iachrymarum. tamen distinguenda est causa turbationis, s& lachrymarum, a causata initus 3c in-d; gnationis: illarum enim causa exposi-eta est nem mors Laham serorum acti-ctio, & calamita, praesens: at huius suit

infideliras, & durar, fidi Pludaica, unde hete mala suntorta, νt suserius diximus.

Dixerunt ergo ecce quomodo amabateum,. - M o M M E N et A n a v S.

v M lachrymantemne sum Iudaei viderent, exististiantes eum mortem Liaram si id eue essitat dixerunt. recte argumentantes ab effectu ad causata, i Ecce tuomydo. abateiun, Iidest mutarinxerxe ambat ora'

634쪽

A rum: qtrando tantus Propheta,& tantomim operum effector, quasi homo quiddam communis propter eum lacrymaturPDilectio interior per exteriora mpera,& signa cognoscitur, de commendatur. Ecce quomodo inrabata et est admirantium magnitudinem dileetionis Christi erga Lazarum: zcadmi ratio procedebat ex maxima opinione, quam de Christo conceperant: eis enim videbatur tanto homine indignum flere, nisi grauissima ex causa,iacua eo amoris magnitudini tribuerunt

Nidani autem ex ipsis dixerunt: non poterat hic, qui aperuit oculos coeci nati,facere,ut hic notamoreret uis C

ILli amoris magnitudinem,hi autem impotentiam admiliantur: existimant

enim impedire mortem Laetari non potuisse, causam admirationis e se primunt, nempe quia, I Aperuit oculos cαcinati, I ruodnon videtur noris potentis, quam ii firmum a morte praeseruare, idcirc o admirantes. cunt, Mirum est,quo modo,cum aperuerit oculos csci nati, non potuerit fa-i y cere, ne hic morere tur: hunc enim sensum verba iaciunt. Non dicunt autem a. non potest suscitare mortuum,quia hoc multo maius erat,quam oculos cc ci aperire: sed quod minus est assumunt, nempe sacere ne moreretur: hoc enim minus videbatur illis,quam coecum illuminasse.Hi Iudai inducti sunt, 'ut crederent Christum non potuisse impedire mortem Laetari, quia eum la 4rymantem viderant,quasi de rarari morte doleret. Sic enim ar mentis

Mir, Lacrymatur: ergo dolet de morteratoni gitu potuit,ne morteretur,iruta

pedire.Aterrarunt. iiii valdemam potuit sacrae,ne moleretur,sed non secisi. t mortuum suscitaret mon ceccit, quod minus erat, ut saceret maius, & in ioc filius Dei glorificaretiit. Rectius, & verius /rgumentati sunt priores, qui dilectionem erga Laraium nouerunt A quam posteriores hi, qui ex eo quod non fecit, falso facere non potuisse collegerunt. Nec vitio caret,&r 'rehensione talis argumetatio : Nam exsatio coeci nati deducere faciloerati afirmum praeseruare potuisse,si voluisset. Sicque oportebateosdiscurrere. oculos coeci rati aperui Nergo potuit hic sacere ne moreretur, quod si non Fincit, & amabareum, ut ex lacrymis constat, igitur aliquod in hoc latet my- i terium & sorsan suscitare disposuit. In Graco codicelegitur,ut Sohic non, n oreretur: id ist,ut etiam hic non moreretur fleui feci coecus illumina-rcxur,dc ita legendum videturi

Iesus erga rursus fremens iis senaetipso venit

ad monumentum. PArti .es, Ergo, Icausam Demitus huius desiperiorin sumit raIam senate intiam declarat :tiam iliption in habet ex praecedentibus,& sensus est. Quia isti incriduli in lo2 exfidiamia ebant, impotentiae tribuentes, quod Lazarus mortuus fuerit: itarim iis remuit & indignatur, quasi si emit vingemina ns, tu in &.Iudaei infucitati m it geminarent. Hoc facto;

635쪽

tremit hiritu hoc enim indieat Euangelista dicens: Ruisis fremens in se- ismetipso, I qued nostram superiorem expo sitionem maximὰ confirmat: ducitur autem, In spiritu,& in semetipsoJinfremuisse,quia in neminem circunstantium exprimebat indignationem hanc:non enim tremuit aduersum illos, scut Mar. r . dicuntur discipuli fremuisse contra mulierem illam: sed Demiatum emisit in seipso.contra infidelitatem & perfidiam ipsam rvdalium: sieuedi nos solemus aliquando fremitum aliqua ex causa coram alijs. edere uia non in eos , S hoc est in semetipso fremere-

Erat autem spelunca,& lapis superpositus erat eu

π scribit Euangelii a monumentum, Erat,J inquit, spes ea quaedam; I in qua iacebat mortuus,& lapis erat speluneae ori superpositus,quo spontica cla uilibatur:huiusmodi sepulchris utebantur Iudaei detiam nunc ta

.'uae nationes utuntur .

Ait Iesus tollite lapidem .

Potuit virtute propria lapidem remouere, qui potuit mortuum de sepulta chro facere exire:at ut miraculum fieret mani testius, ipsis iubet, ut totiuncut eum tollentes, propriis sensibus, & mortuum videant, di eius fori rem sentiant, oculisque ac sensibus tanti miraculi virtutem agnoscant. Hanc eausam huius rei adfert Ambr. lib. r. Examer. cap. 7. &lib. a. de pueniten ... cap. . cui alteram spiritualem adiungit OriζTom.18. spiritualem aliam a ductu: litteratis tamen ea est, vana diximus

Dicstri Martio soror eius,qui mortuus seerat. Domine iam

tet, atriduanus est eminia MArtha nescia laturi miraculi dies adhuc imperfectae fidei, Cl risti praecepto humiliterressiit , ac modeste tollendumaei lapidem negat, nee foetore ruorpens aditantium sensus offendat: Foetere autem facile sibi per- s Mactar I quia quatr:duamis eramortuus. Haec verbal scamon solumqucituor dies in monumento habuisse Lararum, uti supradjctum est, sed Lmoite ipsius tollas quatuos interci stilli cies: Ex'. dis sit, vi quo die mortuus is eodem sit in monumento positus. Permisit Christus haec verba a Marthamoserri, ut adsi intibus mors Lazari quatriduana innodesceret, ut tanto iurustrius Mrcimiliaeulviii. Non autem sine mytierio Euangelista addit ideverba, nempe, Soror eius, qui filerat mortuus , c um alias saepe .lonomi Marthae iis sit: his enim verbis significare voluit miraculi magnitudinem: nam erat L Musit immutat , ut nec sarori propria gratus eius isse in aspectua.

636쪽

Dicit ei Iesus, une dixi tibi,quoniam'si credideris videbis , gloriam Dei λ

REnrehendit Dominus Marthae incredulitatem, ε fidei inconstantia non enim credebat fratrem suscitandum ante diem nouissimum. Verba, autem reprehensionis sunt, s Nonne dixi tibi: ii quasi diceret: reprehensi ne iniito magis es dipna, quanto plus es a me iam edocta. dixi enim tibi. lsi credideris, videbisgi Ham Dei, J id est, videbis miraculum insigne diuinitaris meae, in quo mea diuinitas comprobabitur, de innotescet: noee, videre gloriam Dei, nempe opera diuinitatis magnifica videre,quibus ostendebat Chrillus, se esse filium Dei, qua ratione etiam dictum est supra in c.I. vidimus gloriam eius, quasi unigeniti a Patre. Interrogabit aliquis, qua do hoc ei dixit Dominus p Respondeo, quando ei occurrit, de caetera quae scripta sui it audiuit, tamen hoc Euangeli ita non narrauit, breuitati studens, quia iterum repetendum erat: satisque duxit nunc narrare: sicut superius fecit, quando Martha dixit, Magi iter adest, devocat te, nec ante narrau .. rat, iussisse, ut vocaret. Ita respondet Euthym.&emegitima responsior quamuis alteram etiam adserat, nempe verba illa narrata, Qui credit in me a o cael. hunc habuissesensum: responsio prior tamen est vera, ec propria.

Tulerunt ergo lapidem.

ADhuc, perseuerante Do no4n suo praeeepto . ministri rideruntidam dem, hoc indicat particula s Ergo, J ac si diceret: quia Dominus in

proposito suo permanebat, S Marthae obiectione repulerat, idcirco miniustri Christo obedienteslapidem tulerunt. Vnum est, quod annotauit Ori- m. tom. 28 .memse Martham silaincredulitate retardasse miraculum , chri

sti : dii tuleriant enim ministri lapidem tollere propter verba Maribae. quod origenis dictum non est intelli et dum, quod extra tempus a Deo constitutum, & dispositum factum fuerit miraculum: nam in noe etiam nil pro uisum, quod Martha obiecit,&retardavit, sed intelligendum sic est, Dominum tardius disposuisse facere miraculuna propter Marthae verba , quam saluisset, si ea non intercessura essent, quamuis modica inora haec fuerit .

Jesus autem,esseratis sucum oculis dixit.

CCulos extollit in coelum: ut hoe facto exteriori, se virtute coelecti, diuina facere, quae factitrus era , sigilificaret: seque esse eius Cainn, qui in coelis habitare dicitur, qui est gloriosus Deus, quem etiam ablocuturias, oculos conuertit: solemus cnim oculos meos figere, . - . quibu4cumloquimuri locutor ergo cum Patre, tad coelum oculos erigit. .

637쪽

oeulo . Gloriam elevatio ad coelum,&in

sisnum,&in prostilionem fit. In si gnu quidem elemtionis mentis in Desi tquando enim interius mentem ad Din. attollimus,siue contemplationis, siue petitionis , siue gratiarum actionis, siue alterius eurusiis actionis gratia, oculos etiam corporis4n coelum, interiorε contemplationem significantes, figimus. In professionem autem: nam sicut mentis. conuersione ad Deum profitemur animam ab ipso Deo pendere, & ietius subesse domino, α prouidentiae, ita etiam oculorum in coelum motionem corpus, noli rum eiusdem Dei subesse dominio, di prouidentiae confitemur: sicut enim. tam anima quam corpus, ipsius est, ita i

n troque ad eum conuertimur, ut enim,

mens in anima, sic oculi in eo pote se haeia benti hinc est eleuarionem mulci .u hane inritum esse actum religioni ,& latriae, vo colimus,&ueneramir Deu, ipsumq; confitemur , a. quo omnia humana bona proceduntiea igitur de causa in scriptura prohibetur oculo ad idolλ leuatoe Eet chiel. 13. In montibu sino comederit, eo uio, ibos ad idola no v leuauerit: ε contrario autem ad Deum attollere,laudeducitur.Psal. iiii Ad te leuaui oculos meos qui habitas in coelis. Inscriptura his extulisse oculos . Christum in coelum, legimus: semel etiam ex Ecelassae tradi- Pitione habemux, quamuis probabile , dc indubitatum si a ius idaecidisse. Priamo quidem nuc Laaearum suseitaturus . - oculos arsim dieitur extulisse: Secundo & hoc ex Ecclesiae trad itione habetur in christus quando in nocte coenae sib pani ,& vini ψςu's i

speci bus sium eorpus, Si sanguinem ob ζζ

tulit. Ecclesia enim in canone resert. Eldi 'ualix oculis in eoelum ad te Deu Patrem, .

benedixit,& semti Tertio quando peracta rina,& habito sermone illo mirabili

Ioan. II. orauit ad Patrem & si bleuatit oculis in eoelum dixit, Pater elarifica lium tuum. Neque vero insigni earet sterio oculos in eoelum sustulisse viei num morti, ac passioni. Voluit enim significare iam adesse tempus redeundi ad eum, ciui misit illum; ut qui descenderat de coelo, ascenderet in coelum: istaque est causa cur etiam in hoc miraculo oc los extulerit, quod in alijs secisse mir Olix non legitur,nimirum signis eans,id

quod facturus erat, occasionem&eau. sam futurum Iudaeis,ut eum morti traderent,&rediret in eoelum . Attende lorum eleuationem caeremoniam qua

dam esse exter iorem, oua usus est Dominus, 3c qua utitur Ecclesia ipsius exemisplo propter causis dictas:non igitur exteriores ea raemoniae sunt reprobandae, Caeremonia vi Haeretici nostri temporis temese, εοῦ ecclesiae et nullo consilio reprobant. . baud

Pater gratias ag0 tibi, quoniam audisti me..

I nam &aeternam secundum quam erat Deus: humanam, Scin tempore s ctam secundum quam erat homo. igitur hanc utranque naturalia habere si ostendat , in unica Se eadcmsen rentia verbum quoddam proscri ut Deus: .d: quoddam ut homo: ut sicut una persona Deus erat,& honio, ita unica sun- tentia verbiis Desidc verbum habeat hominis Patrem appellat,ut Deus ain F ditur; Z mari Magit ut homo . dii autem dicitur a Patre, ut homo, ut voluit,vi homo Laetari ius ritare: α hoc idem voluit Pater voluntate diuinna avt fieret gratias agit ut homo, po hoc bent ficio: nam Deum voluntati humanae annuere utriluod homo via Deus velit & iaciat, beneficium est homini collatum,gratiarum actionedi num. Agit ergo christus ut homo, grattias isto qui aut homo exauditus cst dum quod voluit humana voluntate fa cere, hoc a Durn voluit Dem Pater. cIactior i intermoaiora a in annot in merealege

638쪽

PRimo loco interrogare aliquis . posiser, si Christus audirem se dicit a Patre,ergo aliquid petiuiti Patre: G enim exauditus dicitur,nisi qui petit et quandoipitur Christus petiit, udnue dacat se auditum 2 Aliqui ita factum esse existima- eunt, nempEprius preces fudisse ad P trem pro Lazaro suscitado, pro quarum exauditione nunc gratias agis sed h e responsio non habet solidum landa . n.

tum;Ioannes enim ver tu,& actionum

Christi diligetissimus scriptor tanti momenti rem non praetermisisset,si ve in sacta sitisset; praeterea quia Martham dicetem, quaecunque petieris a Deo dabit tibi Inus,eorrexit; ostendens se non indigere pretcibus,& petitione;n6 igiturconueniens videbatur,preeibus hisce uti, ne Martha in suo errore c6firmaretur. Adde argumentum non procedere, nec es-

1 scaciam habere;Auditiis est,ergo peti j tian serptura enim Deus audire non sellim dicitur, quando quod petitur facit; sed etiam quando id racit, quod homo vula aut desiderat,etiamsi non petat; de priori audiendi modo plena eli scriptura, satis autem constat i. Ioannis 3.Quodcunque petierimus secundu eius uoluntatem scimus,quia audit nos;de posteriori Psal. s. habetur, Desiderium pauperum exa diuit Dominus, praeparationem cordis eorum audiuit auris tua.& Iob 3I. Desia

derium meum audiat Omnipotens. non

igitur quia nune christus Patre audi. us dicitur, preces fudit aliquas pro Iaxaro suscitando, sed dicitur exauditus, quia Pater voluitiaeeresia omnipotentia,quod Christus, ut homo,& volunt te humana volebat, nempe Lazarum sisescitare; ita Orig.tomas exponiti ir, fossi autem homil. 63. qui Christum ru- C disse preces aisrmat,hane actionem pratiarum appestat preces, hoe tamen diitacile accommodatur, iam enim exaudit era quando gratias egit. Quomodo it Interrasabit iterum aliquis;Nemo di

nefietum illi humanitati collatum unio, Et assumptio ad divina persena ex qua union insini in dona in eam emuxecum, aeter benescium creationi nam antis, & caro illa i Deo tacta sunt in pro quibus beneficiis gratias egit, in instanti primo suae ereationis. Qiecunq; etiaopera saeiebahὀc miracula edebat, ne scia erat Dei,qui per eam humanitatemessicere tanta Ohera dignabatur 3 quauis autem iam a principio egerit pro omnitatis tunc accolis,& accipiendis, postea tamen successu temporis agebat, rarando ita expedire iudicadat. Rursus in viis bris accepit multa dona, vi beneficia a Deo,de quibus Psalm. 1.dicina Aste dens in altum, eaptiuam duxit captiuitatem, accepit dona in hominibus, & pro his etiam egit gratias Deo,non solum in illo sine incarnationis exordio, sed etiarinea,vthabetur Matth. II. Confiteor,

inquit,tibi Pater,Domine cili, si terre, a quia scondisti haee i sapientibus, de prudentibus, & revelasti ea paruulis. Non erso miru, si nunc gratias agaliquia beneficiu in suis membris, & in sua etiai manitate accepit e nescia enita magnum humanitati fuit,ut Dem vellere cere,quod humana uoluntas disponebat; benefici si etiam grande filii La1no.' sororibus,multis etiam Iudaeorum,qui perhoemiraculum crediderunt Mergo gratias agit, ut homo, Patri Deo.

Inquires item, cur Patri agi gratias, & non sibi , cum sit Deus unus eii Patre; Respondeo, sibi etia ut Deo stratias ages arat ut homo non enim diuidebat se a Patre in hac gratiarum actione; sed ipse, vehomo,sbius agebat gratias Patri, &vt Deo,& Spiritui suancto ; exprimitur autem Pater, uti alias etiam diximus viseesse filium Dei significaret, distinctioneimi; personarum Patris vi filii in- d icaret; nam se esse Deum una cum Pa ire, verbis proximε sibilanctis expriam it , ne aliquis pratias agere, ut hominnes caeteros iaspicaretur, quamuis satisse a meris hominibus distinguebat, dum Deum patrem appetiabat. Est enim o seruandum in veteri testamento saepissi-- legi, Patres ad Deum preces sudisse, ac ad Deum frequentissim; com

639쪽

i A sbs, neminem laimn unquam cuin Deo stus, ut abseluis Patrem v6caremus, sed Dcolloquentem, evin nomine patris i Patrem nostrum,quo verbo adoptio ex- caisq, qua adipellationis nouitate super primitur: distincti enim ab eo sumus, i omnes prophetas S patriarchas signifi- qui non adoptione, sed natura est filius: eabat Christus seelse Dei filium: immo idcireo Ioan.xo.dicebat: Ascendo ad , nec nobis in Evangeli oncessit Chria trem me io,& Patrem vestrum

i Ego autem sciebam, quia semper me audis. COMMENTARIVS.

, Ratiarum actione completa duos errores, quos audientes poterant coni incipere, mouet: dum enim audirent gratias agentem Patri , quia audii tus est suspicari possent, & dicere, nesciebat istitur se auditum iri a Patre, , idcirco eratias agit, postquam auditus est. Rursus, dum gratias agit, quia i . nunc auditus est. possent etiam Opin ri, non igitur semper auditur, ici eoquei quando auditur tunc agit gratias. Hos errores duos praecauet Christus pro-i 3 1 stantesadhuc cum Patre loquens , priorem in veria SciebamJpost ni riorem in verbo, s semper, 1 & est sensus, o Pater has ego gratias ago tibi; nunc , quia audisti me, non quod nescirem prius me a te auditum iri, nee quod aliquando a te non exaudiar et sciebam enim iam ante, me audiri ste temper, & quaecunque vrato, & quandocunque volo, etiam ut homo, eadem te velle, & facere semper: nec his de causis has ago tibi ut homo gratias, sed' alia de caula,quam mox adiungit: Interrogabit aliquis, quomodo Christus dicit se simper audiri a Patre, cum in horto petierit calicem transferri a se, de non sit exauditus.huius responsionem inuenieSc. I annotat. s. adiunctis ij quae in eo commentario scribuntur.

sed propter populum, qui circunstat dixi, ut credant,: quia tu me misisti

Aula, propter quam , 5 pater, has tibi ago nunc publice gratias, ea est,

ut populus, qui adest, & coxam quo opus tam insigne, tua virtute molior,credat me esse filium tuum a te in hunc mundum missum: credent autem C dum vident me virtute tua, di voluntate tua talia facere,quae facio, vident ad Frem tua me virtute ea tacere, Gna te confiteor, & tuae potentiae hoc tribuo factum,nec daemonis aliquo, aut humano ministerio: sed nomine tuo, & in nominin tui manifestationem, εἰ confirmationem operor: ea esicausa ,cunt occlos adae attollo,cur has publice tibi ago gratias.

Euthy.verba illa sSei bam qina temper me audis,3 ad diuinitatem reserunt alione cuius filius semper

voluntas, qua qyae vult filius, simul vule& Pater; estq; iuxta hane intell;centia verbore sensiis 3 s Sciebam,quod semper me audis;J idest, haec dieo,neph gratias ago tibi,non quod indigea precibus unlis ; stio enim me esse unum Deum tecta,vaamque habere.voluntate ut quet v lose*-

640쪽

tio est accommodata: accommodatior tamen videtur, si dicamus eum loqui: ut homo est,nam.haee verba declarant pri dentia, in quibus aguntur grati quia auditus est vi homo, ad eande ergo pertinent auditionem: Explicat enim non

sibi nnuum esse, nee inopinatum, audiri etiam ut hominem, quia sciebat iam a principio incarnationis iacturum Pa trem , quaecunque ipse huniana sua v luntate voliturus erat, distincteque -- nia tune nouit,& gratias tunc egit. Non igitur pro re noua,aut inopinata, nee no duae gratiae aguntur, quasi non actae sustini, sed factum hoc est propter populum ei relin stantem,ut credant a Deo se,dum in Patras testificationem, & manifestationem tantum , dc tam irabile opus facit. Cum enim dicit,ut credant, quia tu me misisti,significat se hoc, quod facturus erat, miraculum sacere, non δε-lum virtute diuina, sed ad confirmauis dum,&attestandum se esse filium Dei: missima Pisci quod stiperius cap. 3.la te explicuimus.

Haec cum dixisset, voce magna clamauit, Larare veni foras. COMMENTARI vs. R

CLama ut om sibus innotescat se esse, qui moriuum suscitat: clamat etia, quia Laetari resurrectio figura quaedam erat fututae resurrectionis nouissimae,quando omnes,qui in monumentis sunt, audient vocem fili4 Dei. Cl mor autem hic futuram vocem illam significabat Archangeli, quando onNnes surgemus,quod annotat Ambro.lib.de fide relarremonis. sed prior causa litteratis est.sLarare,J inquit, veni foras,Jimperantis vox est. IVeni, nec dicit in nomine Patris, ut notat Chryso. sed tanquam potestatem in se ha- ns, sueni,J nomineque proprio eum vocat, ut suo imperio illum suscitari

indicaret. Tantae enim virtutis erat,vi vocaret ea,quae non sunt, tanquam ea quae sunt,cui inare,&venti mortui& viventes obediunt.

Et statim prodiit , qui fuerat mortuus.

Nulla mora lacta, non solum quatriduanus mortuus ad vitam reuocatur, sed quasi vivus extitisset, vocemque iubentis, ut egrederetur e molam Fmento audisset , prodist . Inaudita profecto vocis haec virtus est, ut anumam trahere loco in quo morabatura Sc corpus recipiendae antinae dispone re simulque utrunque unire, & coniungerer & ut reuocatus ad vitam ma dato obediret, escere, unico momento potuit. Virtus hse altissimi Dei est: cuius instrumentum vox illa erat . quae cum debilis sonus ex natura sua si ratione mouentis, & loquentis, quod tota naturae potentia non Potui assecuta est

Ligatus manus,& pedes institis,& lacies illius sudario