장음표시 사용
81쪽
moribus est Chrysostomus d. Homil. a. in Act. s. cuius
verba huc referre liceat: Domuy autem nuptiarum, referta
foedita e. Vide enim turpia illic verba, risium incompositum,stessiones mases incomposita insem gre semplenum turpitudine, es s sus sultitiam.insipientiam praese ferentes, omnia i icrisum)ridicula I non ipsu nuptias dico, ab Ased ea qua in
nuptiis fiunt. Insanit nunc natura, praesentes pro hominibus brutas uni, alii quidem vi equi hinniunt, abi vero vι a sui calcitrant, magna dissolusio, nihil masurum, nihilgenerosium. Magna ibi diaboli pompa, cymbala, tib , s cantica,plenasco tutionum s adulteriorum Hios Ad eandem cbssem reserendMint comoediae &spectacula, quae pariter die dominico non permittenda, cum sint omnium malorum irritamenta, & facile quicquid boni haustum ei ex praedicatione verbi ,ex mente eruere post int, natura humana ad id cooperante, utpote quae Christi iugum subire omni modo detrectat, & in pessima semperio6 vitia magno impetu ruit. Equidem Carprouius Iurispr. EcclesLa. HLGI. temperamentum aliquod adinvenisse videtur, existimando, comoedias permitti posse die Dominico post peracta lacra publica. Sed eius sententiam recte
Io dies sanctificandus Praesupponit CarpZouius usum spectaculorum esse licitum, & celebrationem Sabbathi in solo cultu publico consistere ἱ Sed utrumque praesuppositum saltu in est, & posterius, ut supra demonstratum, &prius, de quo diximus in Dissert. de rure Lictu Ga. n.w.s c. n.7aseqq. ubi & varia testimonia hanc in rem adiecta, quibus hic addimus unicum Chrysostomi d. homi a. ubi haec verba habςt: At in theatro omnia contraria, risys, turpitudo, pompa diabolica, effusio, infumno temporis, expensio dierum inuιilis, concupisientia absereri praeparatio, adulteris meditatio,
82쪽
MAGISTRATUS CIRCA SABBATHUM. 7
ιu M,oceosa risus nrpitudinis exempla. Haec si cognosce- togrent qui patrocinium comoediarum suscipiunt, non ita cum prostitutione crucis Christi & Christiani nominis ista mordicus defenderent. Laudamus iterum iterumque Iolypotentis limum Regem Bortissiae, quod iteratis cIementissimis Rescriptis seuere iusserit , ut ista spectacuIasiue diebus dominicis, siue ullo aIlo tempore, in his ciuitatibus, HaIlensi, Neosorensi, & Glauchensi, in posterum pro hi
lveileia. Verba sunt Rescripa ad Regimen Magdeb. de dato me I 1so. Maii ι7o2. Hactenus de illicitis negotiis, quae impedimento sunt Iio cultui diuino,actum est, ubi solenniora exempla adducta sunt,ex quibus facile reliqua diiudicari possunt. Cum autem etiam licita negotia haud raro obsint, quo minus obtineri verus scopus possit diei Sabbathi, ista quoque prohibenda sunt, ut omnia impedimenta remoueantur. Illud Iartamen interest inter negotia per se illicita & licita, quod isti non tantum diebus dominicis, sed & ceteris diebus ac omni tempore abesse, & prohiberi debeant, hac vero ceteris quidem diebus in hebdomade permittenda, sed tamen die dominico prohibenda. Non ex ea ratione, quod hic dies reliquis sanctior sit per se, hoc enim non esse, in primo capite ostensum est, sed ideo, quod, nisi haec negotia Intem
mittantur isto die, scopus instituti cultus publici, de quo su-K 3 pra
83쪽
pra n. M. dictum, obtineri vel plane non, vel dissicia terpossit. 111 In hunc censam primum refero exercitia artis sagitta- riae, palaestrae, pilae &c. quae in quibusdam locis diebus dominicis institui solent. Quae ipsa utut in se licita esse pomini, si abusus evitetur, attamen si die sabbathi instit antur, non possunt non dissipare mentem, & auocare a meditationibus lacris, quibus in vera quiete animae indul-1I3 gendum unice est die dominico. Nihil enim instituto limius diei conuenit, nili quo excitatur anima ad diuinas co templationes, atque ad vitam vere piam & Christianam in sanctitate & iustitia in posterum peragendam : ut ita a esse debeant, quae ad emendationem morum & tranquili, talem animae nihil tribuunt: quale quid eiusmodi exerci-1i tia utique non iaciunt. Vnde assensum non ueretur CarpZovius, qui in Iuri r. Eccles I. a. def. an. talia institui polIe dicit, peractis sacris publicis, quem & recte ideo re
futauit B. Branne mann. ab M'. GH l. a. c. r. m. P. f. m. ex ra
tione, quod ista exercitia avocent a meditationibus sacris. Ubi subiicit . Periculosium es aliquid mundo dare,quod detractum sit de die, Deo soli consecrata. Quo & pertinent quae habet Per-kinc Cas. Conficiens. La.c. r. cast. Si ordinaria vocarionis ossicia Iaude s commendatione alioquι digna, idcirco probibentur,quia
requiem iniunctam euersum eunt,animumque mccupant,vi in rebus diuinis libere versari, csse exercere non possis: quanto magasioluptatis s oblectationis opera vetantur, qua multo plus G - , . Gunt , licet alioqui in se illegitima non sint. in Eodem porro resero nundinas, ex eadem ratione, quod ita homines statim a meditatione rerum diuinarum abstrahantur, quam in rem uerum CarpZouium iure meritoque castigat B. Brunnem annus dum ille existimat,
post peracta sacra publica nundinas concedi posse; Unde Bi uniae uianuus illam vulgi persuasionem pessimam dicit : in
84쪽
in solo cultu publico celebrationem Sabbathi consistere Quam ob causam pridericus WilheImus Magnus Elector H6Brandenburgicus in edicto, quod verbo tenus recenset Illustris. D n. Stryk.mnot. ad ius Eol. Erunn. d. g a. infine exispreta constituit,ut nundinae, die quae alias diebus dominicis habebantur, in sequentem diem lunae differrentur. Quod dum executioni mandatu pparet, non III esse impossibile, istam inueteratam consuetudinem tollere, uti quidem pro coloranda sua tententia praetendit Carpetonius. cit. l. des. n. g. Dicendum nunc est de operis, quas Princeps recte pro- Πghibet die dominico, ceu illud inplerisque locis factumeta apparet,cum iane animus hominis liber ab omni cura rerum terrestrium esse debeat, si ad canestia se eleuare, & meditationibus rerum diurnarum Vacare debeat, multo minus permittere debet,ut subditi operis graueritur. Vti Io. Georg. U. Elector Saxon. in re uidirten Synodat decret. ια consti-
modo hic peccetur hodie a Cameralibus & Praefectis, quot' onera exigantur die dominico, quo & pertinent die Plinis. idii bren.obseruandus tamen hic & notandus est strictura in- II9 signis abusus. Plerumque enim operae prohibentur ex falso fundamento,sciIicet,quia in veteri testamento Deus iusserit quiescere ab omni opere,& grauissimam poenam statuerit illis, qui operati fuerint die Sabbathi. Nam si hoc iundamen- irorum pro Vero assumetur, non hae tantum vel illae operae, sed omnes a Deo populo iudaico interdictae prohiberi deberent. Ast permittuntur quaedam ibi expresse interdi- ι;ctae. Provoco ad unicum exemplum, Ut reliqua taceam 2 ΩΙ
Interdictum erat die S bbathi cibum praeparare, hinc die
85쪽
antecedente tantum praeparatos cibos comedere erat permissum. Sed contrarium permittiturab omnibus, etiam illis Ministris Ecclesiae, qui tamen irrationali Zelo praeceis pium vereris testamenti de Sabbatho non violando sed lanis ctificando urgent. Sane qui unam particulam Legis MO-ui falcat urget, totam legem Obseruare tenetur. Rogo ut conrisideretur locus Apostolicia . V. s. resor vero iserum, inquit, omni homini, qui circumciditur, quod debitor sit ad totam legem faciendam. Equidem loquitur hic tantum decircumcisione,
sed quaeso anne innuit simul hoc quod diximus, scilicet, eum qui se patitur adstringi ad partem legis ceremonialis, eo ipso obligari ad totam legem seruandam Iudicemus hic secunis
dum spiritum, non secundum verba. At enim vero, an-
non prohibitio operarum die Sabbathi est pars legis ceremonialist Patet sane hoc ex iis quae Cap. I. diximus. Christus vero non a parte tantum legis ceremonialis, sed a tota nos liberauit. Aut ergo ab omni opera abstinendum, aut nulla opera prohibenda ex eo fundamento, quia die Sabba- 23 thi non licitum erat operari. Ieiuna vero est excusatio, hanc operam praeparandi esse operam necessitatis: hoc enim pernego. Annon necessitati satis occurritur comedendo cibos praecedenti die praeparatost Hanc exceptionem perr4 perit titillatio carnis. Quid ergo i an omnis opera permittenda die dominico Hoc vero non dicimus. Sed prohibenda est omnis opera quae impedit scopum instituti diei dominici ; ast non ob legis ceremonialis prohibitionem, sed ideo, quia alias populus impeditur interesse conuentibus rucris,&auscultare praedicationem verbi, meditationibusque sacris incumbere. Sed hac de re & quomodo priuati hic versari debeant, plenius dicetur Capite sequenti.
n1 - Sed ne his rebus nimium inhaereamus, plura non addimus, cum omnes speciales casus ex fundamentis suppedi
86쪽
de magistratibus inferioribus, quodnam ius habeant circa diem Sabbathi, & quod eorum sit ossicium. Intelligo autem per magistratus inseriores illos, quibus in specie cognitio in ecelesiasticis a supremo Principe est concesta: quo pertinent nostra Consistoria. Equidem quando de iure Ir6 Consistoriorum quaeritur, facile unusquisque intelliget, nullum ipsis ius competere per se, sed quatenus hoc iis a superiore concessum est. Concessit autem superior iis o- rumnem directionem & cognitionem in ecelesiasticis, nam eo ne consituunιur Consi ria, νι religio et pum s integra
conseruetur,aevinus cultu/ eum aedificatione puti insituatur, slutae puritas oe morum sanctitas construetur,ri matrimonii cast monias dignitas defori aer, caestandria amoueantur, sente tia B. Brunnemanni est in Iure Ecclesi s. r. r. I.I. seu ut idem breuius rem explicat .c.r. g.as. In summa, adsecrum Consi rium specialiteropectat cusodia pietatis in utraque Decalogi ta-lula. Cum ergo omnis cura circa sacra ipsis commissa sit, Irgdubium non est, cultum diuinum diei Sabbathi ab ipsis ita dirigendum elle, ut omnis violatio evitetur, uti etiam hoc in specie Consistoriis incumbere asserit B. Bruunem. d.
Videndum itaque nune, quomodo Cosistoria hic tra procedere debeant, ut suo satisfaciant ossicio. Vbi in genere omnia illa obseruanda a consistoriis sunt, quae Princi- pis ossicio incumbere supra dictum est. Cum enim Consistoria rebus ecclesiasticis praefint nomine-Principis, ad ' idem quoque obligantur, ad quod ipse Princeps, cum hic non potuerit plus iuris in Consistoria transferre, quam ' ipse habuit. Sic, quemadmodum supra n. δ. diximus ria Principem suo exemplo ante omnia praeire debere, ita omnino idem incumbit adsessoribus consistorii, ut ipsi suo exemplo ostendant, se fidem veram in puro corde
possidere, se nihil quaerere, quam ut homine. Deum Vere
87쪽
CAP. II. DE IURE ET OFFICIO IEcolant , atque R Vitiis abducantur. Hoc enim exemplum plus operabitur,quam plurimae ordinationes confii Oriales, quibus adsessorum Constitorii vita non est conformis. in Rem declarabo exemplis et In ordinationibus ecclesiasticis constitutum, ut die dominico a compotationibus abstinea tur: Iam autem livideat populus, membra ipsa consistorii, vel omnia, vel pleraque, sumtuosa conuiuia die dominico instituere, ae ad summatis ebrietatem usquet compotare, in quaeso,annon ludibrio est eiusmodi ordinatim Imo etiamsi die dominico abstineant adsestates Consistorii a conuiuiis, si tamen alio tempore ebrietati indulgeant, non possunt non emaciam detrahere suis ordinationibus. Ob
nt, iusti, a susspicione omnis haeresis ρώonexus aut antiae,Alieni, bonaque famaeis Praecipue vero ut rector Consilio-rii H sapientissimuν, grauissimus, qui non adstabud indulgeat, sed vacuus f a partium studiis, easquesta lenter audiat. Felix sane status ecclesiasticus est, ubi tales viri adsident Consistoriis 3 sed infelicissimus status est, ubi adsessores sunt viri docti quidem, sed impii, & piorum persecutores, vitiis carnisque cupid statibus dediti arci sobrii iniusti,auari,&c. In specie autem, prout supra n spere. de Principe dictum, ita a consistoriis quoque procedendum, vel promo uendo culium diuinum, ves tollendo impedimenta. Promouendo, dum Omnia media, quae in potestate Consisto'riorum sunt, adhibentur, & fidelibus Dei ministris, de impietate hominum & negIecto cuItu diuino querelas mo uentibus, qua fieri potest ratione,adsistunt; cultumque di-uInum,non publicum tantum, sed & priuatum, promouent,
88쪽
eiusmodi pastores coercendo qui ferre non possunt, ut Deus extra aedificia publica seu templa colatu & quae id generis alia sunt. Remouendo impedimenta procedunt 136 Consistoria, quando nihil permittunt publice quo homines a negotiis sacris piisque meditationibus abstrahi possunt; siue actus per se illicitus sit, quem semper prohibent, siue per se licitus, scopo tamen diei dominici contrarius, quem isto tantum die non permittunt. De quibus, quia supra plenius actum est, hic nihil porro addimus.
In primis autem hoc incumbit Consistoriis, tanquam III magistratibus inferioribus, ut, quae a supremo Principe fa- lubriter constituta & ordinata sunt, accurate custodiant & in effectum deducant , ne alias optimae ordinationes non vi
irritae fiant,&ludibrio habeantur a subditis; id quod obsequium, quo superiori obstricti sunt, exigit. Sed & si videant quaedam Vitia, quae propter negligentiam irrepserunt, generali edicto poenali tollenda esse, tenentur id referre Principi, atque constitutionem nouam exigere, omniaque sacere, quae ad pietatem promouendam & impietatem tollendam idonea iudicari possunt. De poenis quae in violatores ab Vtroque magistratu,tam II9 superiore quam inferiore, statuendae sunt, plurima moneri possent, si non breuitati studerem. Per compendium. dicimus, poenas debere esse proportionatas delido,. & mitius puniendos illos qui ex errore peccant, quam qui ex voluntate ordinationes transgrediuntur, illi insormatione, bi poenis digni. Sed & in violatores Sabbathi potius poenae ecclesia- IAosticae statuendae, quam ciuiles: h. e. in usum reducenda discipli ha ecclesiastica. Cum enim haec ipsa magis tendat ad correctionem animorum, sicilius quoque ita obtinetur scopus diei dominici. . Addo, colophonis vice, quod & superior magistra. I4ltus, seu Princeps, si videat, thseriorem magistratum suo L 2 ossicio
89쪽
ossicio non satisfacere, sed verum Dei cultum magis imis Pedire, quam promouere, illum admonere serio debeat sui ossicii, ac tandein remouere ex Consistoriis illos, qui refractarii sent, & in viam & ordinem iustum redigi neque--2 unt. Quae tamen praecaueri possent, si,. ut antea dictum est, pii tantum, sapientes,& cordati viri Consistoriis praeficerentur.
90쪽
β qqidqV m detiit, quod ad iustam tractationem s
thematis pertinet, a magistratibus ad subditos. iseu priuatos progredimur, hoc capite visuri, quid iuris circa eos obseruandum, quid possint& non possint. Quamuis enim ex superio- xribus pleraquα quae huc pertinent per is, prono, quod duci ur, aIueo fluant, nonnulla tamen specialiter adnotanda, maxime circa processum iudiciarium die Sabbathi in iure prohibitum.. Primum autem interi iura, omnibus Christianis quae- xlita, est ius libertatis circa Sabbathum, in eo consistens,quod Christiani sublata lege Mosaica de Sabbatho, nonin amplius, adstringantur per modum legis ad certi diei obseruatio, nem. : sed secundum libertatem modo hune, modo aliunx elem cultui diuino destinare possint, pro instinctu Spiritus sancti quin quod Christianis conueniat perpetuum Sabbathum colerci per omnem vitam, sine dierum distinetion: Quae omnia Cap. l. susius explicata sunt. Sed hic eauendum est, ne aurea haec libertas ire pessimam trahatur libidinem, nam illis tantum hoe ius libertatis competit, qui re vera sunt Christiani,& membra noui testamenti,h. e qui cum capitesvo Christo tanquam membra sunt uniti, eiusque spiritu praediti, quibus tota vita de omnis dies Sabbathum est.. Nullo autem modo haec libertas, iis prodest, qui hac veritate ad id abutuntur, ut, quemadmodum aliis diebus Deum non colunt, ita sub hoc libertatis praetextui etiam diem dominicum m otio & voluptatibus transigere possint. Horum ergo' causa introductus est dies domini- yeus, ut illo in fide & domina instruantur, distantque,quomodo Deum non tantum hoc die, sed toto vitae spatio colare δe perpetuum agere SIbbassium debeant..