장음표시 사용
121쪽
Liber II. Commentari j Literales & Morales,
3. s. Ecce terris Me tenta οἷ risis., in ad vis, mi Tertiaen vice ad vos isti H --menio, seu venite propono ; ut pote-- state mihi a Domino eo neelia, eos puniam,
qui per duos, vel tres testes deliquiisse strauitet
conuincentur. In me enim Aorum . vel trium testium , Domino etiam praescribente Delit. I9. I s. I abis omne me am , seu duo tum vel trium inori autem ex viiiii, testimonio te usT, Eih -: 'Vii lης vel in iudicio condemnabitur. vel ab , 2 iua 4. luetiir. ' Hinc laxabiles obiiciuntur, qui inmeiatie io proprii iudicis temeratis plane tribunali pt dic t. ximum infirmi unius testis assertione damnare audent, & addicere ad poenam infami quae quidem capitalem superat saepe sententiam. Jae dixi quidem , ct isertim pris cor 3e ut olim praesens loeutus sum, se etiam nune absens seribo: iisque, qui ante deliquerunt, de reliquis omnibus aperte denune io,itie s s denuo ad vos venero non scite ad lenitatem ita propensum,p . t i, , v x t it p Irata suerint crimina patiat impurietis duovin insolaitare. ' --, ait, nos parcam. di hi ν, ieii semel pePercit, iterum non parcet. Laudabi eitanti 1 ite. liter Pta lui subdito parcit erranti . nec punit, tu delinque s se po tete indieauerit. At si iterum et imi hes=44 i. ' na repetit, laxabilis omnino erit, nimia Piae stilis mansuetudo. J Aufiste praescripta mea despieiendo sacere vultis experimentum , an etiam in me, seu per me christus loquatur, ii cuti & per alio 1 Apostolos 3 siue num p r eseripta mea snt ab humano, an, spiritu diuino profecta 3 Sed sile eausa dubitatis, eum iam pridem de his omnibus experimentum ceperi tis. Cliti lius enim in vilia huc usque non infirmatam pet irae .sa paten, est iu ostendit non esse
imbellem seu in se,seu in ministris sui,) sed
potentem admodum : eum tot tantaque suae potentiae ligna per me inter vos ediderit. Mineo semel/ae in mitate humanae naturae ultro ac sumpta erae,suus est. ae morte affectus : sed eae eis M. Dei. seu diuinitatis se e potentia, surte
vivit. Haud aliter ct nos infirmi plane sumus in .seu eum iri, vel ad instar illiit, . seu
viuemas eum es ex eadem tartara seu potentia ip sius. Idque de facto experiemini, cum in vo bis, seu contra vos virgam meam expedieto, me non mortuum, neque infirmum , sed sol tem esse criminum vi niteatorem. si igitur ad hue Christus motivus non esset, cum illo impiorum iudicum tribunali moribundi sistere mur sed iam Christus ludex resurrerit, non que eum illo sumus noua vita donati. Vnde iam eius vicatij non tribunali iudieandi s sti mur, sed iudieaturi, 3e punituri improbos in tribunali sedemus. Vnae iam vosmetipsos remate, seu periculum de vobis ne ite , an Christit, in tet vos p/rme non probarit se sortem ae po tentem elle, tot signis de prodigiis exeitatis.
Nisis, ιὸ ν di stii a fide . seu fide , gratia, lumine Christi priuati, ae pristinis infidelitati, tenebris inuoluti. Nam s fidem habetis. Aelle
ex miraculis apud vos exeitatis digno et is, ta christis in vota es potentet, ae sottit et
V. 6 έ. .f. s. Spera aurem. oc. J spero quia, cum ad vos accesserimus, de improbos obsti natos corripuerimus, ipso facto cognostetis, quia nos Man nisu rerili seu reprobati, vel reiecti , Christo,euisque potestate priuati. videbitis enim Christum per metam potenter operantem vi nullatenus dein dubitare queutis. Preme illud: agia nor nou sumus rem. . . Rector autem qui delinquenter non eo tripit subditos, sed ei, iniqua patrantes indulget, videtur inter reprobos eo inputati. Vnde idem est Paulo non Rhab, ducastigate obstinatos in crimine , ac inter re tali ues: probos annumerari. J cIra m aurem D non eos itur nihil maei faciasti castigatione nostra dist subdito, i num : atque ita subtraliatis nobis occaso nem exercendae potestatis. Id , inquam, ota
mus, non is nos probars VPareamus , eo quod
diseipulos tam bene institutos soli iam ui : bia aut vos per Omnia probi stis.Tum enim nil mo rabimur, si mi iι Graec , ωι, id est, Si tii pria, simus, de quas imbelles: 5e conseqtientet viles ae ignobiles habeamur. Non enim possu- j. sed neque volumus aliquid facete ad resis ire larem . seu contra iustitiam. id est, punire
non possu imas eos, qui poetiam non merentur: Sed pro teritare. &iustitia tuenda, armis nostris spiritualibus sumus instructi. Gaudemus enim,
nobisque gratulamur, ii se nos infirmi is ,
nee possimis desectu materiae potentiam iam stram in vobis castigandis exetere. Quia scili-eet vos culpa vacatis: de gratia δe virtutibus potentes estis. Et in hoe aramus vest, ais e Rector summationem, seu petsectionem, ut videlicet
consummati , ae persecti reddamini. O in H. Liae oramus . inquit, vestram consummationem. ctu debet
Ed et Paulus Praesules pro subditorum spiri necari tuasi prosectu exorare debere t accepta enim Domino admodum est huiusmodi deprecatio.J Vers Io. .r 1. 3. Nen hae absens scribo. a. .J ut moniti prius a me, possitis quaecumque D. . ad merraia su adsint sorte) cortigere, haee absiti, sam im .
vos seribere decreui: ne cogat praesens dari. 'Agera iuxta potestatem quina a Domino accepi. in . ii Lationem quidem, non in dest, iactio m. De caros autem, se ut es ga Uere, de iuxta monita, ac preces meas, quas pro vobis anxie profundo , perfecti estote r exhortamini, seu mutua consolatione fruimini: sique una omnium sententia : pacem tueamini: ct De,s pacis auctor erit vobiseum. Illud annota : Irim si iti vita, δει,θ pacem habere. si enim non est in eoin nita est se munitate una omnium sententia ,pax minimis titiatum ab
poterit conseruari.J Sarusate alii alios in Uetiti ' ΣIancto. Salviam vas omnessan ti, seu Christiani, qui apud nos adsunt. Gratia Domini nostri Iesu Christi. de tharitas Dei Patiis, qui nos dilexit aded, ut Filium suum nobis daret Redemptorem : communicaris, largaciue donorum spiritus sancti effuso D eum, seu in oram vo .
122쪽
D. Pauli Epistolae ad Galatas, ad Ephesios, ad Philippenses, ad Colotenses.
FEliciter spero harum D. Pauli Epistolarum inire expositionem, duni
in prima illa clausula occurrit: Chri s nos nos redemit de maledicto is
di factus pro nobis male H tam cap. 3.1 3. in lege scriptum erati Maledi ictus, qui pendet in ligno, & Christus, ut nos benedictionibus oppleret, cruci suiugi voluit, & specie externa vocari maledictus, imo fieri maled Zum. ASmulatrix Maria elegit Virginitatis voto subiici illi Maisa in legis maledictioni externa quidem specie) non pariendi. An sine i fructu 3 Audi Richardum Laurent. lib. 3. de laud. Virg. Non culpavda Ilii ..h: est Virgo Maria de contemptu legis, in qua sterilitas maledicitur , imo Iola Virginita singulariter laudanda, quae prima, legis verba non camaliter Iapienda con- ἰόζοῦ μ' siderans, elegit abiectio plebu in terra fieri, ut per munditiem integritatis in coelo fieret socia Angelorum. Et pulchre prima pro amore canitatis re ledictum legis in rarne sua summis, quae illum ex carne Da paritura erat, qui ipse in carne sua maledictum legis pro nobis suscipiens nos a maleasi ulegis liberauit ,factus pro nobis maleaectum. Hactenus ille.
3. PAVLI MPOSTOLI AD GALATAS.SCripta fuit Nicopoli a passo Domino anno vigesimo sexto paulo
ante Epistolam ad Romanos. Habet Galatia ab Oriente Capadoaciam ab Occidente Bythiniam, a Meridie Pamphyliam, a Septentrio ne Pontum Euxinum. Incolae Gaio-graeci,seu Galatae dicti sunt,quod de Gallis in Graeciam demigrarint. D. Hieronymo,ac Iustino testibus.
Pseudo-apostoli negabant, cum metris logolis petro, Ioanne, oe Iacobo oons renam Paulum quasi se ab hominibus, isti a Domino Euangel3 doctrinam
accepissent. Hanc Paulus calumniam depellit . . . I. AvLvs Apostolus non ab hominibus, neque per l, minem , sed per Iesum Christum, & Deum Patrem , qui
suscitauit eum a mortuis: B. de qui mecum sunt omnes
fratres, Ecclesiis Galatiae. 3. Gratia vobis de pax a Deo Patre, de Domino nostro lesu Christo, A. qui dedit sidumetipsum pro peccatis nostris, ut eriperet nos de praesenti saeculo nequam, secundum voluntatem Dei & patris nostri, I. cui est gloria in saecula saeculatum Aman. 6. Miror quod sic tam eito transis
123쪽
iii Liles DL Commentarii Literales & Morales,
transferimini: ab eo qui vos vocavit in gratiam Christi, in aliud Euangelium
7. quod non est aliud, nisi sunt aliqui, qui vos conturbant, de volunt conuellere Eua gelium Cluilli. 8. Sed licEt nos, aut Angelus de caelo euangeliet et .vo bis praeterquam quod euangelizavimus vobis, anathema sit. 9. Sicut praedixi mus, & nunc iterum dico: Si quis vobis euangelizaverit praetet id quod accepistis, anathema sit. io. Modo enim hominibus suadeo , an Deo 3 An quaero homini bus placere 3 si adhue hominibus placerem. Christi seruus non essem. D. No tum enim vobis facio, fiat res, Euangelium, quod euangelizarum est a me, quia non est secundum hominem: ii. neque enim ego ab homine accepi illud, neque didici sed per reuelatio item Iesu Christi. 33. Audistis enim conuersa tionem meam aliqHando in iudaismo : quoniam supra modum persequebat Ecclesiam Dei. x expugnabam illam, i . & proficiebam in iudaismo suapta multos coaetaneos meos in genere meo abundantitis aemulator existens paternarum meatum traditionum. 3s. Cum autem placuit ei, qui me segregauit ex vieto matris meae, & vocami per gratiam suam, i 6. vi reuelaret Filium suum in me. ut euangelizarem illum in Gentibus: continud non acquieui cat
ni de sanguiui. I7. neque veni Ierosolyma in ad antecessores meos Apostolos sed abi in Aiabiani r de iterum reuersus sum Damascum. I 8 deinde post an nos tres ueni leto sol)mam videte Petrum, de manii apud eum diebus quin deeim:
39. alium autem Apostolorum vidi neminem , nisi lacobum fratrem Domi ni. ΣΟ. Quae autem scribo vobis; ecce coram Deo quia non mentior. o. Dein de veni in paties Suriae . de Ciliciae. αι. Eram autem ignotus faeie Ecelesi, tu daeae. quae erant in Christo: 23. tantum autem auditum habebant: Quoniam qui per se iciebat ut nos aliquando, nunc euangelizat fidem, quam aliquando expugna.hat: a . de in me clatificabant Deum.
ΕΩ s. i. a. s. a. s. Paulus Apa-
i creatus,non a puris hominibus, ad pra dicat, ilio Euangelium,
sed ipsi is Domini nostri Iesii cluisti Dei de hominis. Deique Patris imperio, qui Filium a mortuis exci tauit: Et qui mecum luiu quam plurimi fratres, Eceles i, Galatiae saluere iubent. Gratia bis de pax a Deo palle, re Domino Dostro Iesu Chri sto uberrime profluat. Nec abdubitetis proiiu-xuram a Clii isto: su aedisse etipsum pro peccatis nostris. nosique ad 4 diuina quadam vi, ae potestate erexit, ut pol sinus a vitias abstinere, Ee ab I eia. nequissimo sceletibiis contaminato seduci non patiamur, quae quidem Dei patris Q septo no nostri primatia voluntas. Qui pro homini-
, bus digitatus est mori, nihil hominibus dellegi bit. Nam qui sui ipsus se prodigum gessi, quo-
ii sua uiti modo retum suali in se ostendet auarum; l Cui bis dene- patri, eui Flitiosi otia sit in secutoriani secula.
in f 6. .8 '. i ci. Miris quod se tam cito, .lProfecto intrati satis non possum , cur tam cis to eo deserto , qui vos ira gratiam Christi vocatas. patiamini, vos transferri ad aliud lotio diuei sum Euci et lium ab illo . quod i me non
eum aliud te uera E angelium nullum si prae . te id, quod ego vobis proposus Nysis . at rui. o c. l Mirari tamen d citrio, cum se iam tuaile ouper apud vos, ac tariasse etiamnum esse quosdalia pleiido. Apostolos , qui vos con
P tiara Christ.. aliud docendo.quam ille doeuit,
de per Aopostolos docenaum tradidit. sta Incet aut noι. mutata mente, aut demetitia capta,
lizet vobis quid te pugnans eis, quae vobis piae dicauimus, aua hem yit. Et ne quis existimet, hoe mihi vel per iraeundiam , aut impetu se monis excidit te. AM p 5ximi iam anta iterum atque iterum inculcare lubet. Si quis vobis euangelizaverit conua vel prato id, quod , me a epistis elica dogmata fidei tenendum , a Mihima si. Moua . iam hominita Dario, leu causam meam probate studeo, an Deo soli. cuius vi audactet ae libere loquor. Nam ii adhue ut olim , quando Saulus pei se-quc battit Eeclesiam, hominibus placete . silen-dciem , quae illis grata essent prosari curarem. de C. tui serutis non ι em. Quia uespouibile est Deo simul A: mundis plaeeie. igitur Coueto cone oo nator, qui expetens auditorum giat iam aucupa Qx PQ re quae eis sint grata proloquitur. Sibi per tua qu. .u3u, deat, se noti Deo, sed mundo seruite J t.b sitiit tra-
enim sti Deio .cte. Fiat res, velim vobis in no
thicere. Etiamlitim meuiti non esses oti Lis h minem . seu humanum inuentum : neque me ab
hominibus accepisse, sed a Deo ξe Chiisto mihi
immediate suisse traditum partim primo meae conuet sonis triduo,partim in raptu ad tertii in caelii . Audisti ia priuinae meae consuetudinis de instituti mei Iudaiei professionem cum sum ino Onatu Christi inlectabat Ecclesiam illamque expugnari, de penitus euelli tabam. Gquidem proficiebam in udaismo a sed vi mditios
coata eos meos et iisdem languinis sui traiem:eo quod si x illis ardentiori studio cuiatem au. tis haerescere traditionibus. sitim a templatu ι ei, qui me /x iiDO mi is meis, seu priusquam natus,
i aut quidquam promeri ius est ira, set Catili me,stu gratuito me actu mentatio tibi delegii insciuum
124쪽
in Epist. Pauli ad Galatas. Cispis Ig
seruum, & in Evangelij praeconem : & suo
deinceps definito tempore persu in gratiam Vocauit, reuelans scilicet, de aginoscere faciens Filimnsium. eiusque fidem meo inserens pectori , ut eius Euangelium ad cunctas Gentes de
ferrem e continuo non acquiem carni, ct sau-
guini , seu consanguineorum suggestiones, Aeconsilia errata contemps. Neque redii Ie- roselymam ad antecessores meos me ad eos,qui an re me fuerant ad A postolatum vocati: sed in
Arabia sium profectus, & iteram petij Da n. in
Reeens eon- cum. Post conuersionem Paulus noluit in ueris E sκ Ierosolymam remeare tam cito. sed prius noua ligionem no ue proficere. ut nos edoceret, eis, qui deeet elio ad spiritui studere incipiunt,Periculo nam et se pcop xii m re- pinquorum & amicorum iecularium concuctu dinem , quae animo ne noceat in iam rcquirit adultos. J Deinde ρηὶ anuos tres prosectas fui Uojmam, non ut confing lineos de amicos inuiserem ; sed ut viderem Petrum totius Ecclesiae verticem, eique debitam sabinis. . sonem agerem. I Dosique apus eum diebus qμindecim : non quidem Otiose: didici enim ab illo, quo seruentius de utilius Euangelium Egre orum euulgarem. Egregiorum virorum cit circa' ministerium, quod exerunt, sibi non fidere,sed
ta Ilio es Rhorum exquirere placitum. J Alium autem exqvitele ostolorum neminem vidi , msi Iacobum frapi suum. trem Domini, a quo erudiri amplius institui-
que possem.Fuit hie Iacobus Alphae , litis Ma riae uxorisClophae, unus E duodecim Apostolis, Christi propinquus, de primus Ierosolymorum
Antistes. Vers 1 o. 23. 21. II. 24. Qua auum scripo is inae autem hate mea ad vos h. ec mea Epistola continet, coram Deo. quem ut praesen tem,omitiaque videntem, testem adduco omni-nb elle ver i. Postqatu verb quin ecim illis diebus aput Iesoroly.nam manu. Deinde venιλ partes bria se Ci liciae. Q indo scilicet, ve
debant conuerse cx Iuda sno. taurum autem auditum habeba it, sea .n cx fam i cognoucrant. Ad eorum enitri peruenerat aures , eum , qui
Saulus aliquando fideles diuexabat, m Paulum, mutato consilio, eiusdem fidei strenuum agere praeconem. Et in ine clari Dabaret Deum, seu mea causi Deo bonorum omnium largit ni gratias agebant. Deum, ait, elarificabant, seu vr alij) Dei potentiam clarificari, siue claram peccatotent fieri ac notam omnibus meae conuersonis ς'Ruem, di commemoratione faciebant. Hominem nain 'φη ς νομque ex impio pium evicere , perspicuum est di- meutum. vinae potentiae documentum. l
Edocet, Euangelium suum ab omnibus fuisse approbatum. Petrum palam a se reprehensum, quod Iudaismum simularet. Hominem
per Christi fidem iustificara, non ex legis
mam cum Barnaba assumpto & Tito. 2. Astendi autem secundum reuelationem : dc contuli cum illis Euangelium, quod praedico in Gentibus, seorsum autem iis, qui vidcaentur aliquid esse : ne forte in vacuum currerem, aut cis curri Dsem. 3. Sed neque Titus, qui mecum erat, cum esset Gentilis , compulsus est circumcidi: q. Sed propter subintroductos falsos fratres, qui subintroierunt explorare libertatem nostram, quam habemus in Christo lesu, ut nos in seruitutem redigerent. S. Quibus neque ad holam cessimus subiectione, ut veritas Euangelij permaneat apud vos: 6. Ab iis autem, qui videbantur esse aliquid , quales aliquando fuerint, nihil mea interest. Deus personam hominis non accipit in mihi enim qui vidcbantur esse aliquid, nihil contulerunt. 7. Sed c contra cum vidissent quod creditum cst mihi Eri angelium praepu- iij sicut & Petro circumcisionis: 8. qui enim ope latus est Petro in Apostolatum circumcisionis, operatus est id mihi inter Gente ) 9. & cum cognouissent gratiam, quae data est mihi Iacobus, de Cephas, & loannes, qui videbantur columnae cile, dexteras dederunt mihi & Barnabae Societatis: ut nos in Gentes, ipsi autem in circumcisionem : IO. Tantum ut pauperrim memores essemus: qMod etiam sollicitus fui hoc ipsum facere. II. Cum autem veniise Ccpha, Antiochiam, ita faciem ei restiti, quia reprehensibilis erat. 12. Prius e iam qDam venirent quidem a Iaco bo, Cum Gentibus edebat: cum autem venissent , subtrahebat & segregabat se, timens eos qui ex circumcisione erant. 13. Et simulationi eius conseniciunt caeteri Iudaei, ita ut&Barnabas duccretur ab eis in illam limulationem. 1 q. bed cum vi R. P. Ant. de Escob. ct Mend. in SS. Scr. TIX. P.L P dissem
125쪽
ii Libre m. Commenta ij Literales ec Morales,
dissem quod iecti E ambularem ad veritatem Euangelii. dixi Ceptiae coram omnibus:
Si tu, cum lud xii, iis gentiliter vivis, bc non iudaice: quomodo Gentes cogis Iuda inare is. Nos natura ludaei, Sc non ex Gentibus pcccatores 16. Scientes
autem quod non iustificatur homo ex operibus legis, niti per fidem lesu Christi. ideno in Chi isto Iesa credimus, ut iustificemur ex fidet Christi, dc non ex operibus legis: propter quod ex operibus legis non Disti scabitur omnis caro. tr. Q iod si qua temeςnistificari in Christo, inuenti sumus de ipii peccatores, numquid Christus peccati in millereth Abiit. 18. Si enuia quae destruxi, iterum liaec aedifico :praeuaricat Orciri ni e constituo. 19. Ego enim pei legem legi mortuus sum, ut Deo vivam: Chritio confixus su in cruci. 2P. vivo aute ita iam non ego: vluit vero in
me Cliti stri . Quod autem nunc vivo in carne: in fide vico filii Dei, qui dilexit me,&tia i lit semet ps, ni pro me. 2 i. Non abiicio giatiam Dei. Si enim per legemiuit ilia, e gogiatis Cluillus mortuus est.
, a annos nempe a prima mea excursioneso Q - Iei Dio. Inram id equa cap praecedenti in rursim,aitiis. ed afendi anno nono Claud j Imperatoris, quando primuin Concilium letosolymae anno a incit te Dominica decimo nono suit celebra tum. Ascendi, inquam. Ba abam , S Titum mecum a lumens. Equidem non humano. sed diuino iii linctu, diuino oraculo admonitus id iter inii tui vi legationem pro Antiochenis ad Apostolos assumetem. Et hac occasone
contuli Eisa' relitian meum cum iis, qui in Eecle
sia Druebantur aliquia us . seu qui non si lotii erant in pretio cola in Deo sed etiam pChlieoapuI O ranes columnae Ecclesiae h ibebantur.
seu ne si sita laborarim antea. N deinceps labo emi iactantibus nempe Pseudo- apostolis. mea ira docilitiam non e .le vieario Christi Petro . teliquisque Ecclesiae Princip bus eoii- .QJ3Πxum s ,rmem. iitiinaciumque iis sapiens, &. seias is octrinam . & placitum tuum esse instat hil gliae si Suai sepi. te prodentem offendes. si aliorumne eoticlis id cecisurae exponas, ut illorum approbationestir eoti tradictione eurras.l ' Quod quidem
euiariis his Communitatis It ecto tes aemul. iii vi geil. sis. debetent Sura iliquid speciale agere intendunt. ioba quide quod quamuis sit admodum comteniens, eoti a communi, si illorum iudicio est exponendum,ut sine mur.
...e 'i moratione, vel contradictione aetur exeeutio ei iti eousus ni illas id approbantibus , qui alioqui de moretis semoti te piobaieni l ' Habes hinc etiam,oinnes vet- bi d uini praeeones, priusquam pro tal bus ha- ista ta beantur. debete ab Ecclesiae Plaetatis approba dici eiete . . xi 4 Tilm quidem approbantibus Petro. & alii, nisi pilis fiatribus plura conti a Pseud Apostolorum ap- perfidiam peisecta suere. unde neque Tritus. scit
iuilia. qui quidem eum a seircumcisonem eo in
pullis t. si id ad salutem nee e Titium esse iii dicarent. Cei te ad id coinpulsus non siit, etsi tiner id vigeient falsi illi frat ei. qui insidio
te s. - 4e , in Eccles ira , ut explorarent liborarem nost ri ab obicruatione legis Mosii cae,ut nobis ait ira auferrent,& nos in pristina in Ioui tire Magoent. Erant hi salii stat res Ceriti. thus, eiusque complices. - Quotum nomina Paulus sibi leuit, edocens saeti verbi praeeones s e Conso. ita peccita subtaxate, ut peceator non dies mea naso
tui. J auibas prosecti saliis stati bus M M ad μων Graece . he ne ad momentum mulsab- erio. EI tecti e . seu ut nos illis.ptodita Euangelu veri- tametur. tate, e libet tale. stibiicereinus: Getis, iras εα g. l pud vos. o Galatae , maneat immanis, ea ait lictes,quae ierosolymae acciderunt. 'Neq; in tota,ut i artee neque ad momentum cedendum haereticis. l Ab ιυ autem . qai via baratim ali uid
φρ. de in magno pretio , cunctis habebantur, a Petto se ilicet. lacobo. N Ioanne tithil doctri- rnae mihi collatum suit 3 nihil enim hi de nouo contulerunt, Quales vero ali uisuifueram, nihil mea inierist. Tametsi illi olim fuerant homines piscatores,& indocti cum ego ciues Romanus icientia legis excellerem : Doti cunctatus sui cti in illis in eum conseire Euangelium: Deita enim personam hominis κοn accipit. unde quia illi iviti per Dei gratiam constituti erant eo lumna,& capita Ecclesiae.volui, ut eotum auctoritate doctrina mea comprobaretur verus v. ME. Obediens non meminit quid superior erit ali- dieti, id is quando, an iuspiens an ex attrito sanguine, p cui ri seu abiecta conditione : scd videns sibi a Deo esse piae polit uiu, ei tanquain Deo obtemperari eurat, tuaique actiones ipsus placito mode- est. nempe rari .l Deo illina
E contrario. co via sent, credita, si ille mihi Eua . iam ρ,πώiii . seu iniunctum a Domino, ut Gentilibus incircumcisis pr. diea - , rem : Sieώι s P t o cireumcisonu . seu uti Petro insiti ei uni suit,ut Iudaei si taedicaret scit ope,a-ιώι eli Petro, seu in Petro suam energetam, vim, essi ac iam ad Iudaeos conuertendos Ostendit: idein in me quoque D cus eandem exeruit, ad
Gentium conuersonem speciali studio procu- .ratidain , felicissimo quidem euentu. Petrus cnim Iudaeos plurimos, Paulus plurimos Gentiles ad fidem adduxit. ' Hoe enim refert gra-
tia vocationis. Nee enim Petrus ad ludaeos gelii omi edocendos vocatus,intei Gxntiles tune tot l- u . tua
ligeret fructus: nee Paulus vocatus ad Gentile, '
inlituendos, apud Iudaeos tain uberem messem ei .i. α horreis Ecclesiae praeparasset J ει cum curi f. novi aliuti sis gratiam vocationis ineae a CL sto datam. ei te ad Gentiles Pestiis, Iacobus. & loannes. qui columna Eritis a merito esse vidcbantur,drx evas iuue u misi ct Ra aba. societatis si-uὸ illo manuum s 3mbolo nos socios in Apo stolatu , atque in Evangeli j doctrina recie secum conseruientes agnouerunt, de ut ta-
126쪽
iii Episti pauli ad Calata , cis λ
lex recipiendo esse adiudicarunt. Vt nos in Gentes, illi autem in circu-sonem , siue in Iu daeos laboraturi persisteremus. Tantum monuere nos , ut pisi peris immores essemus. seu ut euraremus solymitanos , inopes eleemos,ni, Christianorum ex Gentibus succutiari. o iod equideiu summo studui conatu per
eiuli, , conuictu Gentilium, ab esu sui illi, &-m I m --esborum l. sta Mosis prohibitorum c sibiit, lieret, iri faciem , seu aperto illi rasiti, de coram omnibus illi me opposui supeliorixitet aliqua quidem inferior. ' Nam quando bonum do sup t Oie publietini sie postulat, licet inferiori etiam iii vheoreri. publico, sed adhibita cautela, Je honore, sua
periori det, io, eum reprehendere ex charita te. Can. si quis Can. I. . dist. 1.qu. . Repte-hendi, inquam eum , quia ν prenosi lis Ma , seu reprehensione dignus. Prius enim quam a Iaco . seu a Ierosolyma, in qua Iacobus mi not agebat Episcopum . venirent Antiochiam quidam e ludaeis ad Clit istum eonversis. Pe trus cum Gentilbus edebat cibos vetitos te se Mosaica, hoc facto edoc iis horum dele cium, totiusque legis obstituationem non eis. Necessat am. cim autem illi venissent: se hai seu subdueebat se, G ntilium comitetit, dea ei bi, abstinebat, quos lex vetus vetabat, tiam ι offendere eos, qui ex circumcisorie, seu e Iu
daismo in Cluistum elegiderant. Et si da troni et tis cistere, Iada . seu Christiani ex Iudii consiti sciunt, ita ut de Batnabas meus socius ab ei, ad eandem simulationem duceretur. Itaque Petrus reprehensibilis erat ob ineata tam simulationem Iudaismi; quia candalum dabat Gentibus cluas suo e emplo docebat tu da irare. Quod tamen piaculum lethale non fuit. cum non ex errore in fide si ederet. sed patum caute putauit, debere se illa sinu latione
cauere scandalum eorum,qui ex Iudaismo sue tant eonuers : de quia caeremoniae veteris legis licet eo tempore moliuae iam essent, sidnotietant molliserae. Sed ιωm via s. m. tiocinoisHA. ambularans Petrus Ze illius aemulatores ad Luangelia coiralem a xi Petra coram omnibus.
quasi illius deuiationis duci: si tu. 4 petie, etim
Iudati, salentiliter vivis. id est,eommuni cibo, de niensa indistenter eum Gentilibus degisti. nee more ludaico usus es circa ciborum dele ctum : quomodo sentes tuo exemplo cogis p inii iudaiori. Exemplum enim Praesulis , non νlum subdi. iam allieit, subditos, sed quasi cogit, ut actio-tm quas ne, illiti, salaxant imitari.J natura, seu ori-ς Umi r titie, prosapia Iudaei sumus i non να Gensi m
progeniti sumus Centiles pereati Ji. 1udaei Gentiles voeabant peccatores . 'ula idololatra erant.' At debemus profiteii Mosis te eui iam ad siluiem itoti oto fieere, im 4 maxime lae
s deo iii christo ered inus , ut in eius fi- iactis ML de iustiseem ut , de nos ex legis Opetibus rpropter quoa ex τὸν bur Iuu nou H. . eabitur omnis caro. seu quia iam nee Iudaeis nee Geniatilibus ob Mosaicae legis opera iustis ratio datur ut qu dethd vigebimur Gentiles iam in Christum eredentes , ut Iudaicas caeremonias obseriauciat 3 utibus quarentes n. 3 cari tu christo, seu per illius fidem,non iustificamur,sed manemus,
stoli dictitanti legem Mosis non obseruamus: noti ne hine sequitur Christum esse ira inistruin, seu causam pereati Abo omnino. si qώa sima dest Maei. Vim ii isti fraudi legi Mosaicae detrahens, itertim hae ad eri tuisus eam vim legi illia ligens ip atia leuiorem me constitus. imo impo-stote m. Quod ergo dextruxi semel. volo a iecitam elia aestructum. Ego ιηι ριν luem Mosaicam ostendentein nobis Christum ouas se pum suum, 'e tios manu dueentem ad illuim.& in eo desinentem Mortuus quoque legi sum, seu desiobnoxiit, esse illius legis obse tuationi. Vi I eo
ob noui legis obseruationem vitiam. Rursus per B iptistium,& Poenitentiam christo confixas sum oue . siti eum Christo mortuus sum meis cato,veteti homini, de veteri legi:& nouam vitam gratiae ex Crucifixo exsugo , veluti alboti illi tamus insertus. Vnde non tam ego vivo .
vita pristina veteri, hominis de legis, quam christus in me, per gratiam suam, de Euangelicam legem mouens me quδ,& quomodo ei libuerit. Quod autem se spiritualitet in Christo
vitio iustus, de a taeeatis vetetis hominis expeditus . idque iis eamne hae mortali tot impersectionabus, tot miseriis Obnoxia acceptum
sero non Mosai eae legi, sed fidei, quam habeo in Christum Dei Filium , qui me diligens, pro me semetipsum molli tradidit. Hune
migrariam non abiicia . non aspernor, qii aerens
aliunde iustificationem , nempe ex legis Moiasaicae eaeremoniis , quas Christus nobis iustis eandis non suffetat, quae intolerabili fessit ingratitudo , de in Clitissum iuiuria. Nam si institia nobis νιν luem obuenit 3 Ergo graria seu frustra de absque ulla nee esstate
christ tis montius est, eum non in alium finem mortem subierit, quam ut nos sua morte regis meret, ac iustificata L
127쪽
lic Liter III. Commentari j Literalesta Morales,
Nos Piustificari non per opera legis Mosaicae, sed per sidum in tarsum, pluribus
INfENIA Tt Galatae , quis vos fascinauit non obedire veritati, ante quorum oculos Iesus Clitastus praescriptusi eth, in vobis crucifixus: 2. Hoc solum a vobis volo discere : ex operibus legis spiritum accepistis, an ex au- ditu fidei ν Sie stulti et iis, ut cum spiritu coeperitis, . nunc carne consummemihi: A. Tanta passi estis sine cau- a 3 si tamen sine causa. s. Qui ergo tribuit vobis Spiritum.& operatur virtutes in vobis: ex operibus legis, an ex auditu fidei 3 6. sicut scriptum est : Abialiam credidit Deo . M reputatum est illi ad iustilia n. 7. Cognoscite ergo, quia qui ex fide sunt, ij sunt filii Abialiae. s. Pto- uideas autem Scriptura , quia ex fide iustificat Gentes Deus, pramuntiauit Abrahae : Quia benedicent ut in te omnes Gentes. v. Igitur qui ex fide sunt, benedicentur cum fideli Abraham. io. Quicumque enim ex operibus legis sunt, sub maledicto sunt. Scriptum est enim Maledictus omnis, qui non permanserit iii Omnibus, qliae scripta sunt in Libro legis, ut faciat ea. II. Quoniam autem in lege nemo ivlliscatur apud Deum, manifestum est: quia iustus ex fide vivit. I 2. Lex autem non est ex fide sed, Qui fecerit ea, vivet in illis. 13. Christus nos redemit de maledictio legis, factus pro nobis maledictiim : quia scriptum est: Male iustus omnis qui pendet in lignor 1 q. ut in Gentibus benid istio Abrahae fieret in Christo Iesu, ut pollicitationem Spiritus accipiamus perfide n. 11. Fratres secundum hominem dico tamen hominis confirmatum t sta inentum nemo spernit, aut superordinat. 16. Abrahae dictae sunt promissi. nes, ic semini eius. Non dicit: Et seminibus, quasi in inultis: sed quasi in uno: Et semini tuo, qui est Cluistus. II. Hoc autem dico, te lamentia in confirmatum a Deo : quae post quadringentos dia triginta annos facta est Lex . non itri tum facit ad euacuandam proniissionem. 18. Nam si ex lege hereditas, iam non ex promtilione. Abrahae autem per repromissionem donauit Deus. 19. Qu;digitur lex; Propter tiansgressiones posita est, donec veniret semen, cui promiserat, ordinata per angelos in manu mcdiatoris. 2P. Mediator aut cin unius i Oii est: Deus aut ςm vnu est. 2 l. Lex ergo aduersus promissa Deit Abiit. Si enim data esset lex . quae posset vivificare. vere ex lege esset iustitia. χα. Sed conclusit Scriptura omnia sub peccato. ut promissio ex fide les Christi daretur credentibus. 23. Prius autem quam veniret fides, sub lege custodiebamur conclusi . in eam fi dem quae reuelanda erat. 2 . Itaque lex paedagogus noster fuit in Cliti sto , ut ex fide uistificemur. is. At ubi venit fides, iam non sumus scib paedagogo. 26. Omnes enim filii Dei estis per fidem, quae est in Christo Iesu. x . Quicumque enim in Christo baptistati estis. Christum induistis. 28. Non est Iudaeus, neque Graecus. non est seruuς neque liberi non est masculus neque semina. Omnes enim vos unum estis in Christo lesu. 19. Si autem Os Christi: ergo temen Abrahae estis, secundum
proinissionein heredes. - - oculos ε cruce pensentem non inriteamini prascristum, seu t ut Graecus ait in descriptu is integer Prosecto si rectis oculis fontem illumiuilitiae . de salutis intueremini, facile a Mo-fiteae legis siceis iam omni tib et sternis diuelli sineretis: maximὸ cum in seu in regione vicina vobis, vestra aetate, de quibusdaui etiam vetitum aspectintibus, suerit crucifixis. Iam veto ut omittam sibtiles Milumentorum for
128쪽
in Epist. Pauli ad Corinthios ri Caput III. 317
mas, quibus circumcisionis , de legalium usurpote it refutari: Hoc solum a vobis cupio ediscere': num ex legis Mosaicae operibus spiritus sancti charisinna receperitis: an ex auilitu strii
Christi Domini 3 Vt quid ergo sie pii lii estis,
ut cum spiritu 3e spirituali vita per spiritus sanacti charismata nobilitata carperius Deo seruire, de Christo Filio eius unigenitali me quas coepti commendabilis plauἡ poenitentes carne
Uummemim, seu consummari, ac perlici velitis carnis circumcisione, dc aliis carnalibus Taxantur ι caeremoniis Mosaicae legis Haec Pauli senavi post cat ' tentia carpit eos, qui cum coeperint spirituales deliri., , ad bori,&persectioius inierint viatimi pretis mun- eas ieeur di deliciis, carnisque ille. ebris, ad carnalia rea x x. c urrunt. J Tanta propter Christi fidem tuendam a Iudaeis,& Gentilibus passi estisne causa, seu Lustrat videmini ea inaniter tolerat Ie,cum ad Moysen vos recurrere aspicio. Si tamen sine causa, seu frustra passi estis. Nam spero, quod non frustra : si et cati: fortasse admissi,
poenitentes Christo Domino adhaeleritis con-rio Christo itantes, euius causa tam n ulta passi estis. Inid imum'.ὸ ς ς iam Vos minime exralse, sed fideliter periti tentam uit' tin. Nam pro Christo labores sustii ieie aut iuum roborat ad quaeque dira tentamina repellenda, vel superanda. J ergo tribuit vobis Spiritum uolum Deus eiusdem lue chiris natibus vos donauit, ac per vos ira: racula edidit, ex operibusne legis, an ex fide in Cluithum vos his praeclaris muneribus ornauit i Certἡ ex fisse. Sic si enim scriptum est et Abraham credidit Deo , ct reputatus est issi ad , Uiι:.im Gen. Is .6. diu ante legem Mosaicain , iii id & ante circumcitionem , ex ea ti de in Deum mitifieatus fuit: Iustificatio igitur, non est ex legis Mosaicae operibus, sed ex fide. Coenosue eraeo, imo de iam cognoscitis , eos , qui Abi aliae si . dem sectantur , ad ipsius postzritatem per
Ver . 9. lo. tr. prouidens autem. friptu
se J Longe ante prospiciens Deus Gentes iustificatum iri ex side, praenunciauit id ips. in Abrahae, Graece , praeeuangelizauit, seu et laetissimum hoc nuncium tulit, cum ait : Qua benedicentur omnes Gentes. Gen. I 2. .) in te, seu
in semine tuo, in Christo, siue per Cluillum, de per fidem in Cluistium. Igitur ex siti in Cluillum qui scierint, benedicemur iuxta Dei
promissionem cum Abrahamo benιdicentur si-aeli quidem , Sc fidelium parente. suicnmque enim ιx operibur litis ficit, seu legis caricinonias, de opera sectantur antiquae, de ex iis iustitiam student acquirere , tam longe absunt
ab hei editate benedictionis, Abrahae promi Lia: ut potius sub m.iledictosint, seu maledictioni, de preme sint obnoxij. Scriptum est enim
Deut. Σ .16. Meseditim omnis, qui non permanserit in omnibus, qua scripta sunt in libro leos, τι faciaita. Id est , maledictas homo, qui legem violat. Ar omnes, qui sub lege sunt, si ab eis fidem Christi secluseris , legem violant; ergo
omnes hi maledictionem incurrunt. luoniam
aurem, id est , quod nemo per legem iam apud Deum iustificetur , maius um est ; si livdem
apud Abacuc cap. . . legimus: Quia iustus ex
far Guit, seu per fidem in Cluistum dc recta
vel societate fidei: seu non comitatur, non adducit, non donat fidem , vel gratiam , vel b raedictionem Clitisti. qua iustificemur , Se sal-uemur. Sed legi solum tribuitur , quod quἱ feceriι ea, quae lex praescribit , vivet in illis, vita de prosperitate temporali, quam solam lex promittit : non verd vita spirituali, quae non nisi ex fide in Chri thum hauritur. Christus prosecto nos redemit de maledieto luis, quod ipse
transgrest ibus minatur , factus pro nobis ma-tia utim, Graece, maledQὶιo execratio, Sur ac ι maledicitis ,:execrabilis hominibus propter
crucis supplicium: sicut scriptum est Deut. χ Das. Atilea ius omnis, qui pendet in ligna. Id autem fecit Christus , vi benedictio Abi aba pro milia, est posticitatio Oiritus, seu donorum Spiritus sancti facta Abrahami posteris 'ret, se a obueniret Gentibus per Iesum Christum, de per fidem in ipsum , quae viaica via est illius
uile ruendae. Iratres, secundum hominem dico. seu secundum hominum morem loquor utor scilicet vulgari testamenti exemplo, tamen, leutanacis hominis. Nam tale instriinitiatum semel conlirmatum, seu publica auctoritate robo ratum per solemnes formulas , scribam, & testes nemu δ is, aut super ordinat, seu contraordinat, addendo, detrahendo, mutando: voluntatem enim testatoris ius tuetur indom-nem. Multo minus potest lex Mosaica irritare, vel euacuare testamentum diutiuim. Abrahadiciarant promissiones, O semisi eius. Semini inquam factas elle legimus , non seminibus ut de multis , sed ut de uno. Et siemini tuo, inquit,
αι est Chrι tus. Hac autem testamentum dico conas matum a Deo fuit te. Quae vero lex , totis quadringentis re triginta annis posterior fuit hac Dei promissione facta Abrahae anno vitae eius septuagesimo quinto , non facit irritum
Dei testamentum tam solemniter promulgatum, de confirmatum, ad evacuandam, v m promissionis ill us Abrahae fictae de benedictionis unico Filio suo donandis, de nobis per fidem in ipsim . Nam si hereditas testamento Dei posteris Abrahae legata ex lege veniret, seu perlegem Mosis donaretur: Ergo lata semel lege. non amplius opus Diisset pro niysione . seu semi-De illo Abrahae promit Io, id est, Christo; sed lex ipsa sustecuset. At qui Abrahae pr dictum, nonnisi per Christum obuenturam poste tia
eius promissam hereditatem: ergo. res iv. 2 o. 21. 22. 2s. 14. Qid igitur Iri .
. J Vt quid ig tur, sed quare lex suit sicripta3
Certὰ propter trare gressiones, seu ad declarandas ιde coercendas multiplices transgressiones legis diuinae tam naturalis , quam positivae :docendosilue homines in Christum respicere, sit quo promissiones illa: Abrahamo factae com-3lerentur, de absque cuius gratia non possehi egem implete, nec a peccatis suis expediri, aut Anteiri Abrahamo promissam adipisci. Id
quidem operata est lex ad illud usque tempus, quo veni it et ad nos semen illud, cui promitisio facta est, qua per Christum, eiusque fidem
omnes gentes comprehenduntur. Profecto
de lege illa Mosis praeambula loquor , quae
Angelorum opera imperata , per Moysem veluti internuncium Populo fuit proposita. Mediator autem vitiim non est , sed inter duos medias intercedit. Sic Moyses mediatot sui cinter Deum de Hebraeos : Cluntas inter
129쪽
1i 8 Liber III. Commentarij Literales ic Morales,
eundem Deum de Christianos ossirio sungitur mediatoris. D - - - -- est. Nee enim stitit Dis duo, quorum unus sit Deus legis ad Iudaeorum , aliet velli Christi Christianorum Deus , La unus est Deus virorumque . idem legis Mosaicae de Euangelis auctor. unus ergo idemque Deus fecit Mosem mediatorem inter se de populum Iudae tum t Ae moὰδ eo reuocato, alium , id est, Christum mediatorem fecit inter se de Clitinianos omnium gentium, de pet Chiist im benedixit . de iustifica in omnes, uti Abrahae prQmiserat. Lex eue auiae' nomisa Dei' A D. Ex quo eodem Pt incipio sequitur , quod ιια non potuerit vim care, se a Distificate. simum iustificati t. iam efflet adci promissa Dei Abrahae ficta. quibus Deus addixit gentes omnes benedicendas, vivificandas, tuli. staridas: sed rioimisi in semiae ius. id est . pei Clit istum ex ipso Otiti, rum.& per sdem in eum. At cum Deus semper maneat liti uiuilis, non potes ab .lere, quod stiriel absolute promist. Ergo lex
noti itisti seriit, sed tantum sua peccata homi Nabus paleiecit , uti sopi, uidimus. Seri macilieet declarante .co ulusa elle omnia; seu om
nes homines eo cludi stii, peccato , seu ei esse Dbnoxio, pioisil a. seu benedictio Abrahae promissa. iustitia cilicet. de salus aeterna ex mis. seu per fidem in Christum expeteretur . de
t. quam De iis fides. leu Chiistus fide ereden dus aque nraret ad terram, sub eustodia legis
Nos a turi ac servitute legis veteris liberos esse docet.
anquam paulagogi ea clo tenebamur. Se ab illa quasi manu dueebaimii in Christo, Graec
ad Christi. o tempore reuelandum, cuius fide iusti staremur. - 13.16.1 . 18. a'. At ubi venit . . . luba seu postquam autem fati, seu Christu, fidei nostiae obiectum , ad anti: non stimus ampliti, sub tutela, seu fetuitu te illius paea gogi. Sed iam soluti legis compedibus, libeti, de emancipati degimus. Quomodo sub seruitute adhuc degeretis paedagogi si omnes filii Dei estis per fidem , quae ea in Christo. seu in Cliri
stum les uir uia cinisque emis in Chrastob ι eari est ι.Cissura inritiis. de cum ipso stola in ita tis , de praetextam iustitiae de gratiae lanctificantis. Hoe autem intelligo non de soli, ea
natibus Abrahae posteris, sed de de omnibus
totius orbis mortalibus. Non est se iis uia tam , neque Gνaeus . sive Gentilis : ma solui se nus . neqtie libere non solus masculus , m ivltra maiaulum, sola fulmina . hac gratia d nantur. sed omno vis. qui per fiam Christo inserti estix, seu fueritis nulla differentia generis, e ditionis , aut sexus minis ectis corpus
Christi m)stieum. Si atirem vos Christi membra estis: ergri s/-4. seu spirituale, fili ni A., omnes promissioni ui ipsi Laurum haeredes pati prorsus iure quo carnales sunteiu, filii Iudaei. ' Hine habes quanto studio debeas totum in Christo affectum collocate, iquo de per quem totum habes, quod es, de quod se ii aeternum speras. l
IC o autem : Quanto tempore haeres paruulus est, nihil d Gita ieruo, cum iit dominus omnium. 2. Sed sub tutoribus Mactoribus est .vsque ad praefinitum tempus a patre: s. ita Mnos cum essemus paruuli, sub clementis mundi eramus se mentes. q. At ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege. I. Vt eos, qui sub lege erant, r*dimeret . ut adoptionem filiolum reciperemus. 6. Quoniam autem estis filii, misit Deus Spiritum filii sui in corda us stra, clamantem: Abba Pater. 7. itaque iam non cli set ius, sed filius. Qud dii filiust de haeres per Deum. 8. Sed tunc quidem ignorantes Deum .iis, qui natura, non sunt dii, seruiebatis. 9. Nunc autem cum cognoueritis Deum, immo cogniti sitis a Deo: quomodo conuertimini uetum ad infirma Ac egena elementa, quibus denuo seruire vultis ro. Dies obseruatis, de menses, de tempora , dc anno Io. Timeo vos. ne forte sine causa laborauerim in vobis. I i. Estote sicut ego. quia Ne ego sicut vos: fiat res obseeto vos: Nihil me laesistis. 23. Scitis autem quia per infirmitatem carnis euangeliravi vobis iampridem: Sc tentationem vestiam in carne mea. 1 . Non spreuistis, neque respuistis; sed sicut Angelum Dei excepistis me, sicut Cristum Iesum. 11. Vbi eli ergo beatitudo vestia Z Testimonium enim perhibeo vobis, quia, si fieri posset, oculos vestro; eruissetis, & dedisseris mihi. 16. Ergo inimicus vobis factus sum, verum dicens vobis e 17. AEmulantur vos non ben Et sed excludere vos volunt, ut illos aemulemini. I 8. Bonum autem aemulamini in bono semper: & non tant' m com praesens sum apud vos. 19. Filio lintei. quos iterum palluito, donec formetur Christus in vobis. ao. Vellem autem esse apud vos modo, de mutare vocem meam: quoniam confundor in vobis. 2I. Dicite
130쪽
in Epist. Pauli ad Galatas. Caput IV ii'.
1i. Di cite mihi qui sub lege vultis esse, legem non legistis Z 22. Scriptum est enim: Quoniam Abraham duos filios habuit i unum de ancilla, & unum de libera: 13. sed
qui de ancilla, secunduin caliacm natus est : qui autem de libera , per promissionem: a . Quae sunt per allegoriam dicta. Haec enim sunt duo testam e tua. Vnum - quidem in monte Sina, inseruitutem generans. qtiae est Agar: Sina enim mons est in Arabia, qui coniunctus est ei, quae nunc est Ierusalem, Sc seruit cum filii suis. 26. Illa autem,quae sutium est Ierusalem, libera est, q iae est inater nostra. 20. Scriptum est enim: Laetare sterilis. quae non paris: crumpe , dc clama, quae non partu ris : quia multi filij desertae, magis quam eius quae habet viruin. 28. Nos autern stat res, secundum Isaac promissionis filiis sumus. χ9. Sed q mmodo tunc is , qui i. secundum carnem natus fuerat, persequebatur cum, qui secundum spiritum D ta&nunc. 3o. Sed quid dicit Scripturat Elice ancillam, te filium eius: non enim haea res erit filius ancillae cum filio liberae. 3 i. itaque,sratres , non sumus ancillae filis, sed liberae: qua libertate Christus nos liberauit.
ER s. l. 2. 3. 4 I. 6. 7. Dico autem: es Mauro tempore, Profectb, ut eo reuertamur, unde oratio de
flexerat circa legis paedagogiam, haec addidetina: id res quamdiu
infra est, licet ad eum uniueisae haereditatis dominium spectat, nihil tamen vivendi ratione distrat. a seruo. Sed ub tutorum ac curatorum patrocinio subest . eortinaque voluntati paret usque ad id tempus, quod a patre est des nitum. Ita Er nos i uis essemus paruuli, li . sedes quidem Abrahae, sed rudes, & impei secti ante Chiisti aduentum , seruiebamus sub elementu, mundι. sue sub lege M inica veteri, quae mundo data suit a Deo quasi prima rudimenta verae fidei, ac pietatis, imperfecta q iidem ad vestram iustitiam de salutem. At ubi venit plenitudo remporis, leti postquam impletum fuit. - tempus praefixain , Deo Patre , ut h.eredita-i: di tem promi liam Abrahae reciperemus: Mμ Λ ' Deus in terram Filium suum factum sabique virili complexul ex Maliare, seu formatum
ex sola feminae Virginis substantia. Quicum nulla lege teneretur omnium Dominus , sponte sua factus est sub lege Mosaica : ut nos, qui sub lege eramus, a seruitute , de obligatione illius legis redimeret , dc ex legis mancipiis liberos faceret & in Dei filios ado- Nulla nobi, piaret Quis iam quaeso poterit legis quantea debet es tuineumque dissicilis obseruatione eximi. post-
yi quam Christus Dei filius tro se circuincisi litu, Dei sub ni,& aliis legis caeremoniis ac ritibus se subielige est fa- citi l suoniam autem estis adoptione sitis. misit Dei is sturatum Fit sui, seu Spiritum sanctum a
Filio de a Patre procedentem, ut eodem cum Christo spiritu instructi, & impulsi, clametis: Abba, seu Par r : δc recurrere ad Deum possitis non tanquam serui ad Dominum, sed tanquam
fili j filiali affectu ad charissimum Parentem. ὀς x M . M Vt peccatores pudeat,qui cum sint Dei fibj; ' se gratis, seu ob vilissim ini mercedem diabolilius.& gratis in mancipia vendunt. l Itaque per talitasti resediabolo ia demptionem , iam non est semuus legis , sed Dei Mςipium fit lux: si autem est filius, ad eum planὸ spectat hereditas a Patre Abrahae proin illa, dc per Filium Iesum nobis adlata.
quidem ignorantet Deum , ctc. J Olim qinderet
verum Deum non cognoscentes,ita si iam lachris, qui natura non sunt di , sed aes, lignum, aut lapisse iactatu stulti. Nuuc autem cum Deum verum cognoueritis, de agniti fueritis a Deo proclia r illi in is filias : quomodo , seu qua stolare iterum tonuerti ni ad infirma s Ceva elementa, seu ma teriales caeremonias,de sacra Iudaica, quae prora
ius egena fuit gr.itiae, de infirma, atque impotentia ad iustificandum : nec sunt Dro filiis, sed pro seruis instituta. η Particula illa suomori ...... ἀ
comi erti niui .l indicat Pauli admirationem. E se ite issimo
Deum habentes patrem per gratiam dum a pec- matia'stat. cato recestistis , quomodo potitistis iterum ad velle peccata conuerti Mirum quidem est, e selicissimo gcatiae statu , velle hominem ad infest- ghetati stae: ssimum statum peccati renit are .l Dies seu Lb- tum truetabata Iudaica supra stitione , ct menses seu Neo ita menias : de tempora , seu opportunitatem sie Graece, ad sella & sacrallidaica luis quaeque
temporibus celebranda Paschatis in vere, Pe tecostes in aettate; Tabernaculorum in aut iunno, enccntortuo in hieme :-annos, septu uin remissionis, quinquagesimum tibilaei obertiatis. Et cum tam addictos vos video Iuaaica rum caeremoniai uin , de rituum obseruationi: Timeo vov. ne fortesne causa , seu frustra in vobis
redueendis ad Christi sacra tabρωψcram D. H r, ME; in fifiei l l imum est Iudaeos ad Chri ilum excordz iud* exeoti reduci, haerentes quidem legi, quae aliquando de ad Cliti- sancta fuit. Vnde ficilius comi Erci Mauros de itum conuet Gentiles semper vidi. J Estote obsecro Iudaica x xv
rum caeremoniarum , & rituum contemptores,
sicut ego:quia ct ego aliquando luda:cὸ vixi, sicut
vos, de a Deo illuminatus omnino Christo Domino adhaes, contemnens ludaeorum ritus.Non
haec itatus dico; nihil enim me, sed vos ipsos istis. Vestri enim miserans urgeo , qktae didierim. Tam miserabilis est pec totis ii xu , rivisti; se a vi qui se Dei ministrum agnoscit,dcbeat ex mi--νeeseratione saltem eius reductioni studere licitis eatolii sta-
autem,quia per infirmitatem camιs,seu multis cum tus, ut d doloribus ac persccutionibus Euanoeliet vivo ς bis: & tamen tentationem hanc vestram scit lcet hi,
me propter vos assi ictionibus agi conspicere teductionitu ne nou sipreuistis .sed simul mecum ex compatia studete
sone assi igcbamini. Cur ergδ nunc spernitis Trinc non respuistis doctrinam ineam , Sed scut Augelum Dei excet illis me, inad oesicut Cis flumnium. cuius ego vicarium agebam. mnest ergo beatinias nunc illa νι ba , Graece , Malisi iis velisas