장음표시 사용
81쪽
o Liter IL Commentaris Litorales 35 Motales,
ducta est smilitudo. Quod si in humano corpore , intestino veluti bello excitato , dixerit pes : Non sana manus , atque idcirco pars aut membrum non se in corporis; num propterea censendus est, ad corpus non pertinete i Et si dixerit auris: Non sum oculus . de ided nihil mihi cum corpore fit commune; num ob id
membrum non erit corporis 3 Si uniuersa corporis membra suis facultatibus destituta , in oculo solum fouendo conspirarent, ade6que
totum corpus oculus cssset : ubi, quaeso, auditus'Qudd si totum esset auditus, ubi odoratus 'Nunc
. autem Deus admirabili quadam Sapientia singula per se membra suis muneribus, ac si inctionibus destinata in corpore collocauit, uti optimum factu,ipsque corpori consentaneum duxit. 03σd s essent omnia unum membrum unicae solummodo actioni opportunum, ubi,
obsecro, ellet corpus, aut qua ratione constaret. Cum necessum sit multa in illo, ac varia membra ad varias quidem actiones distingui. e uulta itaque sunt membra , corpus autem
2. Hers 1 I. 22.24. 24.2s. 26. Non potest autem,
Duilibri in sto. Haud potest quidem oculus dicere manui: ιὰ Non tua opera necelsaria, quasi ip- ..,ita se soliis cunctas corporis functiones pollet ω . Obire , de vitae necelsaria suppeditare. Neque caput ipsum potest pedibus dictitare : usu vestro minime indigeo , perinde quasi sibi sufficiat. Sed quidem multo magis necellaria sunt membra , quae infirmiora , & viliora esse videntur. ει qua putamus membra corporis ignobiliora esse , ea nos maiori cura tegimus, iisque ampliorem honorem cir- . componimus : & quae inhonesta sunt nostra, decorem ex vestitu sortiuntur copiosiorem. Ipsi enim natura membra. in quibus species esset honesta, posuit in promptu, quae autem ad fragilis naturae necessitatem datae, aspectum essent liabiturae deformem, prouida contexit, de abdidit. Quam profecto naturae tam diligentem sabricam imitata est hominum verecundia. Honesta enim n tra membra, seu quae honestam speciem habent , externo, atque aliunde accito non egent decore. Quae vero minus honesta else a pectu videntur. inus ita honorauit, ut quibus species deelse videbatur,. maiori virtute potirentur ad ipsius corporis beneficium. Testor stomachum, cunctaque
Praecordia. Haec quidem Deus ita diposivit,. Vt nou sit sibi ma i i corpore , seu dissidium in testinum, unde ei oriatur interitus: sed potius naturae quodam ductu alia pro aliis membris
laborent, atque in unum omnium in corpore commodum veluti conspirent. Tantaque est omnium membrorum consensio, ut si unumquid patitur, una simul reliqua membra quodammodo dolent: et si unum membrum commodo fruitur, reliqua omnia ei quasi gratu- Mystieum tantur. ' Nonnulla ex dictis moralia exprimo .. ..,' documensa. Rempublicam organico cor
pori signari quis dubiter λ Varij hominum sta
tus de ministeria variis in membris figurantur. Princeps caput obtinet. manus de brachia exeruiit Masi si ratus, collum capiti haerens, Zehumeti sunt Magnates , pectus equites, pedes duxerim ella populi vulgus: ventrem, dc stomacum agricolae de opifices humilioris notae tortiuntur. η De quo Paulus : Qve videntur inferiora esse membra, necessariora sunt. An sne Agilebla ventris , de stomachi ministerio posset vitiere honor odi, corpus 3 Minime. A ricolae venter sunt Rei ''
publicae,ei panem, v num,& gregςs nil iustran- necessitatem. tas. Ventrem, de consequenser vitain despicit,
qui agricolis fouendis non iludet. J ' Pergit lanobilioli
Apostolus : ct quae putamiu , ignobiliora imo in- Re publicae honesta, ac verenda esse , abundantiorem honesta. c imi c.
rem habent, id est, multo honestiui vestiuntur. Ita de in Republica qin infirmi,ac conteptibilest thee Evidentur, v. gr. paui'cres, aegri, indocti, niaio-tia.
ri cura fouendi sunt, quia plus usui communi prosunt. Artes omnes considera, & videbis,
sine illis haud pol se Reipublicae subsistere corpus, ut vel necessitate adstrictus, eos cogaris honorare, eia egentibus subuenire. J η LAue- Pauperes Aasta, adiicit , stra vulnus egent e sed Detialem mperauit corpus, ei, cui d erat , abundantio rem tria buendo honor m. Caput, collum , manus, id est, itone 1 Rex, Magi stiatus , equites nullo alieno egent Pleamus. ornatu splendorem a natali trahentes, & a munere. Vult autem Deus, ut membra infirmiora, que is desunt ornamenta fortunae , aestimationis nostrae honore induantur. An caput pedem despieit 3 Minime quidem , quia eius indiget ministerio. Nullum igitur vel vilissimum
ciuem despicias ad corporis colastitutionem plane pertinentem, de cuius ope indigere te vides. lVers 1τ. 18.19. o 3 i. Vos autem estis cor sci isti. σe J Ut autem ad huius discuistis pro- Mysutam positum veniamus, scitote o fideles Corinthii, Ciuitii ς vos existere Christi corpus, ct membra rim in ' ς'
bro , Graece ex parte, id est, estis membra pnt- tialia,compartes, confratres in viam magnoque
corpore mystico Christi Domini, seu in Eccle-sa, Et quosdam possit Deus in Ecclesia, Gul Deus in Ecclesia singula membra posuit eo ordine, quo ipsi libuit, primum caput Apostolos, de Apostolorum successores Episcopos. S cundό Prophetas, qui sunt velut oculi futura
praeuidentes, & occulta reserantes. Tertio D dlares, qui instar linguae populos instruunt. Quarto Viriotes , seu miraculorum Operatores , qui Eccl siae manuum officium exerunt.
Quito G alias curationum , seu mortuortim
curatores. Sexto, opitulationer, seu qui per opera misericordiae, seu spiritualia, seu corporalia proximis opitulamur. Septimo , Gube, natiouei . seu qui regimini praesunt. Octauo,
Genera linguarum, seu variori in idiomatu inperitos. Nono, Interpretationes sermonum , seu obscuriorum scripturae locorum interpretes.
Passim videbis hie per Hebraicitu in abstracta pro concretis apponi. ' Brentius de alii in fia Tarant ut de suspecti ai Ieruerunt illam particulam : Pra mum Apollola posuit pro capi e in Ecclesia sa - Eees tast eo
culares Principes,& Gubernatores. QIOd qui- tum Plineidem falsum elle, constat, nam septimo loco pum dee et a Gubernationes exponuntur. Attamen dum vi Osrici
deo alicubi saeculares Magistratus Ecclesiasticorum leges contemnere , & eorum decreta . reuocare : doleo, quod abiisus Gubornatores
septimo loco , Paulo collocatos ad primum quodammodo transtulerit. J Numquid οωves vostolι ' Deforme ellet corpus plura capita ostentans. Numquid omnes Prophetae 3 laonum hoc, quia comminae, despiceretur. Num omnes Doctores 3 Ad humiliora min: steria quis vellet e cathedra de stendete 3 Nuis quid
82쪽
la Epist. Pauli ad Corinthios T Caput XII L. r
omnes virtutem , seu potentiam ad miracula excitanda,& aegritudines abolendas 1 Domino Meepere si omnes hoe dono pollerent. Ee etesiastiet ministri solia inmodo ab aegris quae terentur. Num omnes pluribus loquuntur linguis 3 si omnes vatiae locutioni garent operam, quomodo idem diceremus, uti iubet Apostoliis 3 Num denique omnes abdita atque Obscura sacrae scripturae loca interpretant ut Si omnes essent interpretes, saerae Seripturae my-netia eo fulgore priuarentur , quod vulgaris non eitcumsitatur. εχ tilaratia utilem cha rismata meliora . m. J Expetitu alii aliis excellere 3 Εn qua via , & ratione vobis liceat sumina eum laude piae huic ambitioni indui gere. amulamini charisnata quae vobis &Εeclesiae utiliota plane sunt . nempe fraternam charitatem. Hane enim viam ad mlmaloti pracellentiam altequendam , quias demons,.. ςh ιη'ς sui
Verum qui maiori praesulget charitate in Laista
Deum , & proximum, hic procul dubio est αώ. . . maior.J
Inter omnia Spirit m sancti dona charitatem excessere dotat. charitatis e aeriones, officia recenset. I linguis hominum loquar, & angelorum, esuritatem au vitem non habeam , factus sum velut ars sonans, aut cymbalum tinniens. 2. Et si habuero prophetiam, & nouerint mysteria omnia, & omnem scientiam t& si habuero omianem fidem, ita ut montes tran, seram, charitatem autem non habuero, nihil sum. 3. Et si distribuero in cibos paupe-i tum omnes facultates meas, de si tradidero corpus meum ita ut ardeam, charitatem autem non habuero, nihil mihi prodest. 4. Charitas patiens est, henigna est e Charitas non aemulatur, non agit perperam, non insatur, 3. non est ambitiosa, non quaerit quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum. s. non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati ip. omnia susti, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. 8. Charitas nunquam excidit; siue prophetiae euacuabuntur , siue linguae cessabunt, suescientia destruetur. s. Ex parte enim cognoscimus , & ex parte prophetamus. Io. Cum autem venerit quod perfectum est, euacuabitur quod ex parte est. 3I. Cum essem paruulus, loquebat ut paruulus, sapiebam ut paruulus, cogitabam ut paruulus. Quando autem factus sum vir, evacuavi quae erant pa uult. a 2. videmus nune pet speculum in aenigmate i tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex parier tunc autem coggnoscam scut& cognitus sum 33. Nunc autem manent, fides, spes, charitas, tria haec t maior autem holum est charitas.
ras. i. i. s. Si tinguis hominum ti viri in A, - - . Gratias gratis data, a
2 22 Spiritu sancto variis Ecclesiae miniri aram .i stris prae Oeulis vobis obieci. Iam curariere. ostendam eas omnes a charitate supelari. Prosectδ si omnium hominum , imo Angelotum eloquentia adeδ,ut admitationem eloquia meae ei liarent: charitate autem eatuero: nihil aliud essem quam inanis quaedam ae ob strepens loquacitas. qualis est aeris sonantis obsutdε, aut tinnientis eymbali sonus valde Coneso Id. eonfisus. En eoncionatotius sermo que in ulis , licet Rhetotum praecipiis ornatus, s ex cha- νου. . iu. ritatis affectu ad Dei gloriam . de proximi υti ta . νmflea. litatem non dirigitur. Cordatis enim audito vim audit, tibus piauiter & incondith tinniens aures in ram aures sinit.J Ξι si habaeis protheticum spiritum mi illum, ad sutura praeuiuenda: ac coluci. mγ- steria omnia quantuineumque occulta , diris nemque penitus humanarum ac diuinarum te rum lcientia mente comprehenderim:& ita fide polleam. vi montes agnatis sedibus auulsos alio transferam. cota verbcharitate,nihil plane seni
nullεque pretio dignus haberi. Eis dis, ibis a
alendis egenis, eorumque subletiandae omnino inopiae omnia mea bona fortunae expendero ivltrεque corpus totum , & singulatim tuncta eius membra tortoribus crucianda tradidero aetiam si flammis eis libeat absumenda committere i idque Religionis causa sub re patienter intengeroi charitate autem destituar r nutulam , quoad Deum attinet, eiusque caelestia praemia ex iis capiam utilitat Iro pallia seria uanda exarsi Mutius Se aeuolat pro inani gloria ille Lueiani Peregrinus. Pono autem exagge
latius,ut quis pro Christi fide tutanda patiatur, sed odio in ploximum simus afficiat ut, vel alio mortalitet peccandi desdetio , vel proposito teneatuit nihiI illi proderit. Didici a nostros ito 3 cuiuslibet ope tu
83쪽
τι Liber II. Commentarij Literales & Morales,
Quilibet ris effectus specie perillustris non proficit ad 8ὰ ς pz i salutem , nisi eum cordis Deum & proximum
ctus nihil ... inantis affectus comitetur.JIet, nisi pius V. s. q. s. 6 .s. Charitas patiens est, cte. J ordis eum Ut autem dignoscatis, num verae charitatis mctus c. accendamini affectu: eius conditionis Sc ossici ob oculos exponam : charitas patiens est, σbecia his . nuna. se declin enumero verae Charitatis pro- ra,de aenigmatica,id est, fides,& quidquid .sete erunt, succedente pro obscura cognitione et ra visione in Verbo. Lingua item variae,peregri .nae, & ignotae istic celsabunt. Haud hic agit Paulus de propriae, ac consuetae caelitus linguae usu , qui minim E in caelo conticescet. Scientia destruetur ex Graeco seu cognitio , quae in hac vita de Deo,acrebus diuiuis habetur obscu-1- --., Prietates. Est quidem patiens & benigna Grae- tiae fidei innititur: verbi gratia, scientia Theo
logica, quae ex fidei principiis certis quidem,
sed obscuris conclusiones obscuras deducit. Ince Iucunda, ob comitatem de suauitatem morum quae asperitati, ac morositati opponitur.' Qui vere diligit proximum, eius iniurias caelo namque erit alia specie Theologia, ne patienter tolerat, eum resipiscentem benigne pe exclara visione, de principiis euidentissimis excipit iniuriae illatae prorsus immemor. J Cha- euidemissima. Ex parte enim cognoscimus tan-νitra non aemulatur , seu inuidia non laborat. tum, id est, imperfecte cognoscimis, ctprophe- Qui vere diligit,cuncta amati incrementa pro- tamus, neque enim nisi obscure, de symbolopria esse reputat. J Non agit Perperam, seu peruerse, procaciter, proterve . Graecὶ est, Non est procax , aut proterva qualis amor carnalis procorum , ac meretricum. Non instatur
superbia,ut proximum vulgarem des piciat. irines ambitiola, ut affectet consequi ossicium . aut munus,quod potiori iure alteri debebatur. Non quaerit , qκα1Masunt, nempe cum damno & incommodo proximi. ' Vera enim charitas propriis dat nuncium commodis , ut studeat alienis. J Non irritatur, seu facilἡ concitatur ad iram. Non cogitat malum cuiquam vel inimico. Adeo vera charitas , vindicta recedit, ut neque in cogitationem sinat immitti qui quam,qaod in alterius iniuriam possit exundare.l Non gavdct sufer iniquitate, seu malo Proximi, siue physicum illud sit, siue morale: sed congaudet veritati,aequitati,&bono proximi perinde ac suo. Quividet proximum peccatis infici, dc non dolet: vel fulgere virtutibus, de non gaudet: credat,se vera charitate minime assici.lomnia suffert, Glaece, fulcit olerat, sustinet, instar trabis,vel tigni. ' Omnia credis, quae credi oportet de proximi fama: fidem mox adhibet , si bona de proximo dictitantur: cum minime mox credat, si quidquam de illo minus decens circumferatur. J Omnia speranda sperat: non repugnat, facile quidquid boni de proximis dici, vel excogitari potest, credit, de in-
fallibiliter verum elle sperat. Omnia quantum cumque molesta, puta Prauos etiam aliorum mores, morositatem, aliosque defectus Charitas nunquam excidit, scilicet, quantum est ex se : nam sponte sua nunquam hominem in hae vita deseret,nisi prius ab eo per peccatum mortale deseratur : in sutura verb hominem per totam aeternitatem comitabitur, cum fere cui
cta alia dona tum sint abolenda. Nam propheria evacuabuntur, nullius enim amplius usus rum integumento diuina mysteria etiam nobilioribus Prophetis in hac vita reuelantur. Cum autem venerit futurae beatitudinis status, ubi nihil, quod non ex omni parte sit perfectum , poterit inueniri: tunc euacuabitur, quod ex partes, seu abolebitur'. scientia imperfecta huius praesentis vitae, quae plane infantilis eae respeiactu scientiae caelestis. Ex meipso 'rgumentuin assumam. Cum enim essem paruulus infantium more loquebar, cogitabam , sentiebam : at ubi
maturam attigi aetatem, infantiles actiones aevitam penitus exui. Iam verb v domus nunc per
speculum veluti in infantia imperfectὸ diuina
mysteria: tunc autem coram omnium bonorum fontem Deum intuebimur Nunc tenui,a que obumbrata scientia contentos nos este
oportet e tunc vero perspicuὶ atque apertὸ omnia comprehendam non aliter atque ego
sum a Deo cognitus. Per speculum, Graece ριν instectorium t Ac si diceret, E longinquo,
obseure, indistincte ea, quae per rubum opticum videmus : Tunc autem videbimus
facie ad iaciem, id est, persecte , clarE, distinctε, non per aenismata, & similitudines, sed per summet ellentiam scut ego iam 1 Deo cognitus sum scilicet , in meamet essentia, de prout a parte rei sum, nempe
clarissimὸ , distinctissime, persectissime. Ex
quibus omnibus patet, quod Charitas, quae nobiscum in futura etiam vita permanebit,
longε maior de nobilior sit fide , &spe omnibusque gratiis gratis datis , quae fidem de spem consequuntur nam haec nobiscum nonnisi nunc in hac praesenti vita manent. Est ergo Charitas omnium maxima , eminentissima , dc quasi Regina, ut Scholastici la. a. de charitate, susE demonstrant.
84쪽
lii Epist. Pauli ad Corinthios i. capud XIV.
opbetiam drano linguarum praefert. Recte utendi gratiis gratis at Deo istis nom
mam tradit. Ordinem praescribit in Iacris comuentibus a seruandum.
EcTAMINI charitatem, aemulamini spiritalia: magis autem Vt prophetetis. 2. Qui enim loquitur lingua, non homini bus loquitur. sed Deo: nemo enim audit. Spinitus autem loquitur mysteria. 3. Nam qui prophetat, hominibus loquitur ad aedificationem, & exhortationem, id consolationemq. Qui loquitur lingua, temetipsum aedificat, qui autem prophetat, Ecclesiam Dei aedificat. F. volo autem omnes vos loqui linguis, m*gis autem prophetare. Nam maior est qui Prophetae, quam qui loquitur , linguis: nisi forte interpretetur, ut Ecclesia aedifieationem accipiat, s. Nunc autem fratres, si venero ad vos linguis loquens,quid vobis prodero, nisi v his loquar aut in reuelatione aut in scientia aut in Prophetia aut in doctrinat T. Tamen quq sine anima sunt vocem dantia fiue tibia siue cithara,nisi distinctionem soni
tuum dederint,quomodo scietur id quod canitur, aut quod citharizatur 8. Etenim si incertam vocem det tuba, quis parabit se ad bellum 9. Ita dc vos per linguam nisi manifestum sermonem dederitis; quomodo scietur id quod dicitur eritis enim
in aera loquentes. Io, Tam multa, ut puta, genera linguarum sunt in hoc mundo: & nihil sine voce est. D. Si ergo nesciero virtutem vocis, ero ei, cui loquor , barbarus: M qui loquitur, mihi barbarus. I 2. Sic & vos, quoniam aemulatores estis spirituum, ad aedificationem Ecclesiae quaerite ut abundetis. I . Et ideo qui loquitur lingua, oret ut interpretetur. 34. Nam si orem lingua, spiritus meus orat, mens autem mea sine fructu est. 16. Quid ergo est Orabo spiritu, orabo & mente t psallam spiritu,spallam & mente. 16. Caeterum si benedixeris spiritu i qui supplet locum idiotae, quomodo dicet. Amen, super tuam benodictionem quoniam quid dicas,nescit. 37. Nam tu quidem benε gratias agis:sed alter non aedificatur. I 8. Gratias ago Deo meo,qubd omnium vestrum lingua loquor. 19. Sed in Ecelesia volo quinque verba sensu meo loqui, ut & alios instruam, quam decem millia verborum in lingua. xo. Fratres, nolite pueri effici sensibus, sed malitia
paruuli estote: sensibus autem perfecti estote. tr. In lege scriptum est: Quoniam in aliis linguis & labiis aliis loquar populo huic:& nec sic exaudient me,dicit Domianus 11. Itaque linguae in signum sint non fidelibus,sed infidelibus:Prophetiae autem non infidelibus . sed fidelibus. α 3. Si ergo conueniat uniuersa Ecclesia in unu ini& omnes linguis loquantur , intrent autem idiotae, aut infideles: nonne dicent quod insanitis 26. Si autem omnes Prophetent, intret autem quis infidelis, veIidiota, conuincitur ab omnibus,diiudicatur ab omnibus i 2 F. Occulta cordis eius manifesta fiunt, & ita cadens in faciem adorabit Deum, pronuntians quod verbDeus in vobis sit. 26. Quid ergo est, fratres cum conuenitis, unusquisque vestrum psalmum habet, doctrinam habet, apocalypsim habet, linguam habet, interpretationem habet: omnia ad aedificationem fiant. 2 . Sive lingua quis loquitur, secundum duos, aut ut multum tres , dc per partes, ta vitiis intei pretetur xx Si autem non fuerit interpres, taceat in Ecclesia,sibi autem loquatur, M. Deo. Σ'. Prophetae autem duo, aut tres dicant, iccaeteri diiudicent. 3o. Quod si alij reuelatum fuerit sedenti, prior taceat. 3I, Potestis enim omnes per singulos Prophetarce ut omnes discant, & omnes exhortentur : a. & spiritus Prophetarum Prophetis subiecti sunt. 33. Non enim est dissensionis Deus, sed pacis : sicut M in omnibus Ecclesiis sanctorum doceo. q. Mulieres in Ecclesiis taceant. non enim
permittitur eis loqui, sed subditas esse, sicut dc lex dicit. 3 s. Si quid autem vo Iliat discere, domi viros suos interrogent. Turpe est enim mulieri loqui in Eccle
85쪽
tabere I f. Commentari j Literales & Moralet,
si is taceant, non enim permittitur eis loqui, sed subditas esse, sicut de lex dicii,3 s. Si quid autem volunt discere, domi viros suos interrogent. Turpe est enim mulieri loqui in Ecclesia. 36. An a vobis verbum Dei processit 3 aut in vos solos perueint 37. Si quis videtur propheta esse, aut spiritualis , cognoscat quae scribo vobis, quia Domini sunt mandata. 38. Si quis autem ignorat, ignorabitur.39. Itaque fratres, aemulamini Prophetare & loqui linguis nolite prohibete. clo. Omnia autem honeste, M secundum ordinem fiant.
ratem, ste.J Gratia, id est, persequimini. ut assolent venato res) charitatem prae omnibus virtutibus. spiritualia vero dona gratii dati solita . alamini. seu assequi eo nam i iii , sed eharitate duce. Et inter Omnia primo loco vobi, eommendo pro Uliam . id est. donum explicandae .doeetida ,& applicandae sacra scripturae, vel degluim, rebus vetia saciendi, hymnos, de psalmos in Dei laudem componen di,&cantandi.Nam etiam pii seorum propheta
Ium munus et u non tantum futura praedi
cere, sed etiam docete populum, concionari. p ..shi' es & laudes iliuinas decantate. ' Cur autems, ὼε, i Paulus asseruit .idem esse prophetareatqueCon se /e sis u- cionari 3 Planὸ quia eoncio iratores persecti dero praemia bent futuros mecatorum euentus amumeiate ac suppi ς i. nempe ἡ nouissimis sequenter agere, gehennam peccatoribus praeparatam , aeternam gloriam expectantem virtute conspicuos. concioni
esseere materiam.lagi enim loquitum lingua mul tiplici, regrina.& ignotasquod quia nouum de peregrinum videtur vos affectatis o non mul tum consulit audito tum utilitati.Non enim ho minibus instruendis vel excitandis loquitur. sed soli Deo latitando. Nemo enim non praeditus
smili do uti a. λι. id est . intelligit sie loquen tem , quia obseuro & plebi ignoto idiomate mysteria loqvii vir. spiritu sancto suggerente quidem , sed ad priuatiam loquentis , non adeo lanaret publicam audientium utilitatem.' Pono Con ve iba asse- esonatores de oeeultis mysteriis loqui pie qui
est .udii, toruio captum eo quod ignota lingua eapti tibus. matur e gratis do , huiusmodi concioliandi
rationem utilem esse dicenti, laudanti nem pe Deum di sed eae capite alio claudieat sit mo quod omninδ sit auditoribus inutile. JNam qui nubet u . seu eonesonatur sic, assi
eleuatur spiritu , de ad Deum affectu rapitur. Seg non .d .at , seu instruit Eulsam Dei, se ut is , qui lingua nota ae vulgari condiona tur. Voti quidem , seu opto, vos omnes loqui, seu uti posse quando serat occaso linguis .a riis, de peregrinis, ad id enim donum id a Spi titu sancto aecepistis r sed multo magis optarim, omnes naph tame, seu vere docete, de in terpretati dilucide sacram Sctipturam , ut ab auditoribus rudibus iiitelligatur. Nam maior, seu . tilior est Eeclesiae, qui prophetat, quam qui linguis ignotis loquitur : nis forte quod ignotis lina uis locutus est , nota mox lingua interpretetum . δe populo exponat : de se prophetati incipiat. κ Habes hinc, non dedeceteidonei onatorem, verbis limatis, δe perpoliti, Non probi
uti ad Diui alicuius commendationem,uel myste tu oee ulti exprimendam maiestatem: dum isodo quae doctioribus eleuatiori sermone to e orat ori expressit, rudioribus vulgariter exprimat au .ii dummoditoribus. J do mor ias vires, se . J Supponate , O iratres , me nune
ad vos uenire, dono linguatum quod in die Petiteeostes Apostoliae Distipuli Meeperunt , fle ego postmodum etiam accepiὶ viens: quid iob a prodero, ex cathedra vobi uin to quens, nisi se loquat, vi vos instruam, ae do cea , seu per prophetiam reuelatione acceptam, seu per vulgatem doctrinani silentia de labore partam ' Nee Paulus concionatorum Magister me paulo
confidit, si posse utilem esse auditoribu, dum consili se incognito sermone,&di mei libus elausuli, vis. Π 'tur. Et utilitatem se fuerat laturum, qui sile libui dis impauli gelo totum studium collocat in oeetiliὸ topimo sindicendo at Tam 4 , Gradice , id est , s mu unc ire, quin etiam, res inanimatae testantur, nihil prodesse hominibus, quod non intelligitur. Nemo enim qui ne it, quid tibiis, cithara, , et tuba ea natur, ad numetum nitare potest si in certam vocem militibus incognitam , tuba proserat, quis se ad certamen accinget hact υ,, nic linguae sonitu sermonem edideritis, qui vim habeat vestrum conceptum exprimendi, quis quaeso, quamuis diserte, ac ornate liquentes intelliget 3 plustra equidem in emvoeis sonitum pro tetis in ventum, surdis canetis. Tam multa, sc. J Nam luter. gr. dicam) multiplices in hae rerum uniuet state auia diu niui linguae variarum sei licet nationum: Mnulla ea tum sine loce est intelligibili et,qui singuam illam calleti sed ei , qui non callet illam , ut fiuctum accipiat, non suscit vocem audisse . his norit etiam vir atem, sue eneriagiam vocis . si ego nesciera vocis fgnificatio nem, ero ei, qui loquitur, velut nidus,& barbatus ignarus loquelati& qui vetba facit, mi hi erit halbatus de quasi omninδ esset linguis. Sie ct vis. quoniam profitemini aemulatotes
elle syirituum . seu spiritualia dona studiosEa flectare: quaerite prae omnibus donum prophotiae ut eo ab angetis, Se excellatis ad eo minu-nem Eeelesiae aedificationem, de instructionem. Donum prophetiae vocito piadicationem c lorator, ita intelligibilem , ut viilis pomi esse auditori bus. Vnde Conei onator, qui intelligibili sit mone utitur, certo credat, se concionandi do- Lim a spis
num minime a Deo accepisse , sed sibi ipsum iu tio parasse st1lum , quem Deus minimὸ ut a si neς
dum in Ecclesa orat. nelnpe oratione publica, sitim. qui fiebat in E Glesa , uno alta voce caeteris praeeunte, ut reliqui Orate docerent ut , de utilia a Deo deponere. Qui, inquam , peregrina lingua aliis Elaeotat . 1ac olet, ut simul aliis intel
86쪽
in Epist. Pauli ad Corinthios i. caput XIV.
interpretetur, exponatque nota lingua quid 'uod naturaliter est impossibile in admira
cret. Namsiorem, publice lingua sollam pere- tionem rapiuntur, de eosuimur fateri religio-grina, non declarans, quid loquar, spiritus nem Christianam , Deo nabere ortuari vobis orat, id est, ego quidem oro Deum, & in ani- autem , qui iam fidem accepi stis non debent ecavo meo stitistum meae orationis percipio : sed si usui peregrinae linguae , sed prvbvia , se imos . seu intentio mea sine fructu est. Quia exhortationes, ac doctrina salutaris, audientium scopus, quem praecipue intendere debeo in his captui accommodata. Si ergo d.un conuenit publicis orationibus, vel exhortationibus est, uniuersa Ecclesia in unum ut Dei vel bum au- monere, aut solari populum. diat, omnes ministri vestri sacri verbi praeco- ...ia; nrs. s. t 6.Τ7. 3. 39. Quid ergo est, G. J nς linguis peregrinis loquantur: si inibi sint, duo. IA uis a Q:dnam igitur est mihi faciendum , cum in Rut illuc accedant idiotae, aut infideles, planemrmam addidi pusticis conuentibus populo, ut me sequatur, asserent, illos prorsus insania iciteri. ' Sane Iasinἰre taῖ praeoror Respondet: Orabo spiritu, id est, ita hodie nomam idiotae , sed potius sapientes ibi. pieri tum i, ut ego fructum orationis meo in animo perci- ire dicunt Concionatorem . qui dissicilibus,
piam ; sed simul orabo ct mente, id est, ita ut Plane inutiliter, phrasibus utitur. J Si autem i, iri u
. . mentem , seu intentionem meam & scopum mnes vestri ministri verbi sacr. prophetent, sei bilibus quoque assequar, scilicet, ut etiam praesentes nota lingua exhortentur se mutuo ad virtutem, phialibus reliqui intelligant, instruantur, & praeeuntem aut etiam diuinas laudes concinanta mox con- sublequantur. Ac si diceret : Orabo lingua uincitur infidelis, quia seiuit, se iuste dumtica.. omnibus nota. Ceterum si benedixeris spiritu ra, & damnari. Occulta eniimordu sui iudieant
solo Deum. id est, eum lingua peregrina lau- manifesta iam esse vobis , dum Deus ita dirigit daueris, ex qua soli tuo spiritui, seu animo stu- doctoris linguam, ut argiis
ctus apparatur : is, qui supplet, GraecE, implet,& occupat locum idiota , siue qui est ex idiotis,& rudioribus. id est , plebs indocta , quomodo
Vitia : unde videtur prophetico spiritu loqui. ' Itaque cadens in Deum, adorabit Deum, aisereris, Deum verum Mobiscum ineste , veramque eL dicet. Amen. de approDabit tuam orationem, set fidem, quam praedicatis. Ille quidem Contionaή si illam non intellexerit 3 Nam tu quidem, bene Verbi Dei praeco Dei maiestatem illustrat,tor , lv pς Deo in oratione , quam solus intelligis gratias cuius verba auditores ad compunctionem alli ς ψ ς agis pro acceptis beneficiis , quod est perspi- Ciunt.J nem , Rieiecuum & utile admodum orationis argumen- κ f. 26. 27.18.10. so. I. 2.33. cuid ergo Dei fidemtum ; Sed alter, seu reliqui audientes , de non , frasus, cte. J d ergo faciendum vobis bono x intellisentes, minime ad cantur, seu nullum existimatis , Me auctore, sic ministerium ve- . fructum percipiunt. Gratias autem ego Deo strum exhibete : Cura ad publicos coetus eoisue Ordio m laim eo egerim , quod omnium vestrum lingua mii , sic intes vos omnia partimini, ut unus- -ώ
utor. Sed in Euclesia , crc. J Imo dum in Ec- quisque vestrum vel psalmum proferat, si gratia i δεῖ clesia, seu publico conuentu versor volo, seu Pallendi pollet : vas Ioctrinam seu institutionem bis. malo quinque, seu pauca verba loqui sensu, vel PQ pulo accommodam: vel apocalypsim, seu re-idiomate ineo , quo ab aliis sentiar, & intelli- upsationesti sibi poeuliariter factam i vel limgar, quam decem millia verborum, seu innumera g m peregrinam, sed adiecta mox intrepretatio Migni re in lingua aliis ignota. ' Magni ponderis pro- ης, dccenter quidem ordine omnia Praestentur, meti est, C6- secto est, oratorem, seu Concionatorem intel-
Eli Ib i verbis uti, siquidem tot argumentis
Ioqh, siqui--Apostolus curat persuadere.l
m is nuder xi e ei sensibiu, M.t Nolite, 6 Ratres, mente, keisiatile iddicio, dc atione vos pueros exhibere, dum' ' pueriliter donum vestrum multiplicium linguarum ostentatis. Sed persecti estote simile,
viris adultis : ita vn animum exhibeatis ab omni malitia vacuum , & fructibus spiritualibus Gelonatot, plenum. η Nam cum utimini linguarum do qui inintelli. no ad ostentationem eloquentiae sine audien-gibilibusve . tium utilitate dum non capiunt, quae dicitis, DI uinx x se vos pueros ostentatis , qui orationem, quam
Quod haud dem in vobis aetate viris non potest sine malidi ad publicam Ecclesia aut coetus illius aedificationein. Hoc in publicis Christianoruineonuentibus tum fieri solere Tertullianus Apologet. c. 39. assiimat, siue lingua quu DAquitur,cte J Quod si id iomatuin varietate utendum sit, id ita fiat, ut bini, val ad suminum ter ni, & quidem vicissim loquantur , & adiit ali quis , qui interpretis vices gerat. . Si autem non adfuerit, qui litterpretari valeat: is qui peregrinae linguae donum habet, seu saeuitatem , in Ecclesia , seu publico illo in conuen tu taceat : dc uni Deo sibique ta0tum, ut libuerit, loqui potest. Propheta autem duo, aut tres suas exprimant ptophetias,id est,quae, Deo si
bi siletintinspirat a seu de rebus suturis, & absentibus, seu de reconditis sacrae Scripturae mi-soc malitia ita geri. J In lege, seu in Scriptura Isair 18. ii. stcriis:&caeteri , qui cimili Prophetiae dono
mi iti; MEi captum superent. ' Vnde colligo suppli--tatibus obseruari. N pὸ ut assignarentur se bethri cisti. igibili. .e, ei j diuini esse ministros sacri verbi praeconis, creto Concionatorum obseruatores: qui diiudia elonuin ee M 'xo qui hae tempestate , squod vere est animorum si rent, num decenter, c fri inuo se Dei vera
ἡ . . 'c tenipestas in in concionibus discilla verba in- bam prosecatur: ut si sacer praeco ex hoc capi ' intelligibilia planε, proserunt. J Itaque lingua, te reus inueniatur , valeat a Praesule raternἡ seu linguatum donum ad hoc caeli rus collatum corripi 4 auod s assidentium cuipiam aliquid est nobis, ut pro signo , seu miraculo deseruiat fuerit diuinitus reuelatum, qui prius loquὶ coeaad infideIium conuersionem. Nam cos audiunt perat sileat, ut locum det demum verba faciem.
peregrinis linguis loquentes subito infusis ti. Possu cnim sigillatim omnes prophetare,
87쪽
jc Liber II. Conimentati j Literales hc Morales,
te res diuinas exponere , ut omnes audientes Asiam, & omnes vicissim seipsos ad virtutem exhorrentin. Vt impleantur vota illa: mnari omnes prophetassem l vel ut omnes exhortentur, passiveo id est, eae hortationem acciriant. Ει quidem ni istis 'opia Mara non est ille sanaticus idololaitarum, qui vates etiam inuitos eloqui cogat; sed subiectus est Prophetis, de in
eorum inest potestater unde pollunt commode Prophetae sibi inuicem cedere pacis,& aedificationis causa. Nnem in est Deus distensionis causa, sed paeis eonciliator: quemadmodum in omnibus Eeelesiis Christianorum semper doeete & ostenge te studeo. 3 37. 38.3 s. o. Mulieres in Miaclesius lateam. Mulieres vero, quando in Ecclesiis adsuntoae ηι. Debent enim non prae
elle sed sobmissae esse vitis, se ut Moses scripsi
Gen. 3,ic. Stib Dirimat sale eris. Si autem eis libuerit aliquid ediseere eorum, quae a sacri verbi praeconibus dicta , non dilucide intelle- otiis in D xerint:domi a vitis in errogent. Ttiue 63 enim est. mullietes mulieri in Eceselia prosari. O quanta hodie i n- propter mulierum garrulitatem turpitudo in Leclesiis permittitur Pastorum desidia i J Anvrabum Dra, seu prae4icatio Euangelica a vobis, o Corinthii, primum αισι ρ Aut in vos solos peruenit 3 ut pro vestio libito sacra , &conuentus ordinare , & quasi me sapienti otes
meis velitis monitis eonti adicere. prosecta ante vos Eeelesiae Pales inae Samariae. Cγpti, Syriae & tot aliae credidete i illatum, s sapitis,
ordinem, ae ritus inspieite, & obseluate. Non quod timeam, aut detreelam proborum, aut doctorum iudieia. Nam si quia inter vos videtur Propheta elle excellens, 5: indubitatus : autiatum spirisualis . seu in rebu, spiritualibu dignostendis, diiudicandisque peritus, talis petine licet, cognoseat, quae seri Do vobis: certus
enim scio, quod deprehendet, Clitim: esse mandata non per se immediate, sed per me cui hane potestatem impertiit iubentis, ut dicta a me nunc in coetibus vestri, observetis. vim Ilo ea af
de. ad prompte de alaeti ter obediendum , h, ud :
aspectanda est persona Plaetati, qui immediate iub alii Miubet: sed Dei ipsius, qui mediate in illo eetia Deus in illatum est imperare.JSi quis avi/m affectabit igno mi mani Iare, me a Domino hanc potestatem accepisse: I .s vieissim a Domino ignotabitur,vituro quidem legato suo illatam iniuriam. Ita nefarres, primum vestrum studium si, ut prophesis, icu ut verbum Dei ad utilitatem audientium vulgari intelligibili lingua exponatis. Non tamen ideo pioli beatis eum , qui voluerit peregrina lingua loqui , dummodo exposuerit vulgari idiomate a populo capiendo quod dixerit. μα-nia autem decenter , rectoque ordine Draestate sata te.
Corporum resurrectionem multis confirmat argumentis. Corporisque
Orv M autem vobis facio, fratres, Euangelium, quod praei dicavi vobis, quod oe accepistis, in quo de statis, a. Peri quod &saluamini: qua ratione praedicauerim vobis. si tenetis, niti frustra credidistis. 3. Tradidi enim vobis in primis, quod te accepi : quoniam Christus mortuus est pro peccatis i nostris secundum Scripturas: q. de quia sepultus est,& quia i resurrexit tertia die secundum Scripturas: s. & quia risus est Cephae, te post hoe undecim : 6. Deinde visus est plus quam quingentis fratribus simul rex quibus multi manent Vsque adhuc, quidam autem dormierunt: ' Deinde visus est Iacobo, deinde Apostolis omnibus: s. Nouissim E autem omnium tanquam abortivo, visus est re mihi. 2. Ego enim sum minimis Apostolorum, qui non sum dignus vocari Apostolus, quoniam persecutus sum Ecclesiam Dei. Io. Gratia autem Dei sum id quod sum, ec gratia eius in me vacua non fuit, sed abundantius illis omnibus laboraui: non ego autem, sed gratia Dei mecum:
II. Sive enim ego, siue illi: sic praedicamus,&sic credidistis. 12. Si autem Christus praedicatur quod resurrexit a mortuis, quomodo quidam dicunt in vobis: quoniam resurrectio mortuorum non est 13. Si autem resurrectio mortuorum non est: neque Christus resurrexit. 14. si autem Christus non resurrexit . inanis est ergo praedicatio nostra, inanis est & fides vestra: is. Inuenimur autem & falsi testes Dei: quoniam testimonium diximus aduersus Deum quod suscitauerit Christum; quem non suscitauit, si mortui non resiargunt. I 6. Nam si mortui non t sugunt . neque Christus resurrexit. II. Quod si Christus non resurrexit. vara est fides vestra, adhuc enim estis in peccatis vestris. IS. Ergo &qui dormierunt in Christo, perierunt. 19. Si in hac vita tantum in Christo sperantes sumus, miserabiliores sumus omnibus hominibus. ao. Nunc autem Christus resurrexit a
88쪽
in Epist. pauli ad Corinthios T. Caput IIII.
mortuis primitiae dormientium. M. Quoniam quidem per hominem mors, de per hominem resurrectio mortuorum. zi. Et sicut in Adam omnes moriuntur, ita α in Christo omnes vivificabuntur. 23. unusquisque autem in suo ordine,primitiae Christus: deinde ij, qui sunt Christi, qui in aduentu eius crediderunt. 24. De inde finis : cum tradiderit regnum Deo dc Patri, cum euacuaverit omnem principatum , Ac potestatem, Sc virtutem. 2I. oportet autem illum regnare, donec ponat omnes inimicos sub pedibus eius. 16. Nouissima autem inimica destruetia mors: Omnia enim subiecit sub pedibus eius. Cum autem dicat: 17. Omnia subiecta sunt ei: sine dubio praeter eum, qui subiecit ei omnia. 28. Cum autem subiecta fuerint illi omnia: tune dc ipse Filius subiectus erit ei, qui subiecit libi omnia, ut sit Deus omnia in omnibus. 29. Alioquin quid facient qui bapti ramul Pret mortuis, si omnino mortui non resurgunt ut quid & baptizantur pro illis 3 e. Ut quid dc nos periclitamur omni hora I. Quotidie morior per vestram
gloriam; fratres, quam habeo in Christo lesu Domino nostro. 32. si secundum hominem) ad bestias pugnaui Ephesi, quid mihi prodest, si mortui non resurgunt
manducemus,lc bibamus, cras enim moriemur. 33. Nolite seduci e Corrumpunt mores bonos colloquia mala. 3 . Evigilate iusti, dc nolite peccare: ignorantiam enim Dei quidam habent, ad reuerentiam vobis loquor. 3s. Sed dicet aliquis: Quomodo resurgunt mortui 3 qualiue corpore venienti 6. Insipiens, tu quod seminas non vivificatur, nisi prius moriatur. 37. Et quod i cmina,, non corpus, quod fututum est, seminas, sed nudum granum, ut puta tritici, aut alicuius Caetero rum. 38. Deus autem dat illi corpus sicut vult: &unicuique seminum proprium corpus. 39. Non omnis caro, eadem caro : sed alia quidem hominum, alia vero pecorum, alia volucrum, alia autem piscium. 4o. Et corpora caelestia, de corpora
terrestria: sed alia quidem caelestium gloria, alia autem terrestrium. 6 I. Alia clatiras solis, alia claritas lunae, de alia claritas stellarum. Stella enim a stella differt in claritate: 2. Sic&resurrectio mortuorum. Seminatur in corruptione, surget in incorruptione. 43. Seminatur in ignobilitate, surget in gloria. Seminatur in infirmitate. surget in virtute. - . Seminatur corpus animale, surget corpus spirituale. Si est corpus animale, est de spiritale. sicut scriptum est: ΑΙ. Factus est piimus homo Adam in animam viventem, nouissimus Adam in spiritum vivifican
rem. s. Sed non prius quod spiritale est, sed quod animale: deinde quod spiritale. 67. Primus homo de terra, terremus : secundus homo de caelo, caelestis. 61 Qualis terrenus, tales & terrent: oc qualis caelestis, tales de caelestes. Φ9. Igitur. sicut portauimus imaginem terreni, portemus dc imaginem caelestis. Fo. Hoc aurem dico . fratres: quia caro de sanguis regnum Dei possidere non possunt i neque corruptio in eorruptelam possidebit, st. Ecce mysterium vobis dico: Omnes quiadem resurgemus, sed non omnes immutabimur. s 2. In momento, in ictu oculi, in nouissima tuba: canet enim tuba, dc mortui resurgent incorrupti: de nos immutabimur. 13. Oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem: ta mortale hoc induere immortalitatem. I . Cum autem mortale hoe induerit immortalitatem, tunc fiet sermo, qui scriptus est Absorpta est mors in victoria. ys. Vbi est mors victoria tuat ubi est mors stimulus tuus t y6. Stimulus autem mortis peccatum est: virtus vero peccati lex. I . Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam
pet Dominum nostrum Iesum Christum. y8. Itaque fratres mei dilecti. stabiles estote, de immobilest abundantes in opere Domini semper, scientes quod labor ve stet non est inanis in Domino.
autem 5 stat res , quod est prae
cipuum fidei nostrae fundamenai se tum apud vos claudicare videa tui : in recentem notitiam, de memoriam vobis revoco Euangelium , quod
alias vobis proposui quoque ita complexi estis, ut pro certo habeam, id vos constantissim profiteri id , per quod de salutem asseeuturi estis, si tenetis, quae Φobis praedi emerim. Nec enim frustra, sed ingenti hoc fruituri praemio,
credidistis. Tradidi vobis in primis,seu inter praecipua Christianae teligionis capita , quod noualle ubi legi, sed diuinitus accepi t Christum scilicet ι pro sceleribus hominum cruci sus fixum obiisse, de die tertia resurrexisse ea mor tuis iuxta seripturarum oraedictionem. Annon tonas in Christi typo die tertia e reti ventre educitur Ionae a. Annon clarissim E ad linearam cap. 6. 3. praedixit Oseas Christus sua , porim diti Iesurrectione vi cata etiam nesst
89쪽
Liber II. Commentarij Literales & Morales,
Prosectδ tertia die tediuiuus est Cepha, id est, Pelio Lite. r . 3 . de eodem die undecim Apostolis suis Lue. 1 . 36. Deinae visus estriusquam quingentis fratribus. seu Christiatii,
simul in Galilaeae monte. Mat. 28. 7. de IO. ex
quibus multi adhue sint superstites, alii dormierunt. Visus est etiam a Iacobo,&ab Apostolis iterum omnibus, de pluribus aliis ascensionis die. Ach i. mssime autem omniam,
Apostolorum visus est dei me in proprio suo
corpore conuersionis meae die, tanquam Myia rima quidem, id est, extra tempus, extra numerum extra ordinem in Apostolum collegium adscripto. Porid Suetonius in Octauio c. 33. asserit, senatotes, qui Romae extra ordinem ex patia in senatum aglegebantur , abortivus
vocitari. Herse. O. I i. 1. 3. 4. s. s. 'o mira sum
minimus Aposol tim. m. J Cunctis ego Ap stolis postponendus sum, quia ultimus a Do mino electus ministerium Apostolicum acrepi. D pMlu.' An non ideo o Paule, audebo asse rete, te Chiisti riti. eollegit Apostoliet,&melioris Iaeobi filiorumiaama eius Beniamin sui te filiu in quidem Libris Christitiis, tia is sit mantis saule Saule, cur me presequeris ' Post dii, tio, de . modum verδ eiusdem prosequens in delicia, lileia, sui profecto dignus non sum Apostolus voca.
ri, quoniam Christi Eeclesiam dite sui perse
quutas. Grinia aut m Dei, non ullo metito, ad
δ postolieam dignitatem ascendi :& gratia hae eeiusdem pietate in me saeua non suis. sed abam dantius . sue amplius, quam omnes Apostoli seoi sim sumpti) in Evangelio promulgando,
ne promouendo laboraui. Non autem ego so liis , seu non tam ego, quam gratia Dei, quae mecum laborauit. Noti excludit Paulus pro
ptiam liberi arbitrii cooperationem c uti fingunt haetetieii sed tantum statiae ut digniori, α principalioti petis causae laudem operiso sigquid adseribit. Ita homines quidquid boni stes
boni geta erint. Dei gratiae ae pietati debent attribuere, : ἡ .ani a qua acceperunt vires ad operandum. l Lcibo h . rauit Paulus post eunctos Apostolos electui plusquam singuli, nos edocens, eos qui se- Qui si qui rius ad Dei oblequiuiti accedunt, debere inten- ad Dei serui- sua in via salutis operari, vi dies illos vacuos
i. e eta Apostoli spectentur, de Christo mortuo, 3ebeati reuirgente eon rinitet pridiea se de vos eum mortuum fuisse, & mortuis resurrexisse,nobis annuntiantibus, erea iustis. Si in rem praedicamus, Christum te surrexisse, & ig firmiter c te ditis r quomosa ergo quidam in vobis sicuti Cei rinthus , Hxmenaeus, de Philetus 3 dicere auadent, non cite mortuorum resurrechionem 3 En primum pauli argumentum: Christus res utre υἰt,b ili xit: ergo de nos resurgemus. ' Tanta enim Christi erga erga homines Christi charitas,ut non reputaret
tiar . 7 h plenum se acquisisse de de morte itiumphum,
α, istic ' si tuam in seipso solo, & non et lain in nobis membris suis deuictilet. J Si autem mortuorum resurrectio non est: ergo nec Christus resurre xit. Prout velo tot testibus oeulatis Christum resut textile tertia die post mortem. Ergo qui negant non elie resurrectionem, quia Christus non resurrexit te uincuntur resarrectio Dem mortuorum esse , cum tot testibus com
probata fuerit tesurrectio Christi. En argu mentum secundum Si uatem C iam minime resurrexit; erga manis est prata tu nostra, ct aris est rara tis . En tertium ab absurdo argumentum. Falsa etenim praedieamui, salia creditis. Intierimur consequentet qui haee praedicamus sals este Dei restes, quia testimonium aduersus eum proferimus, dum docemus Christum a Deo suis te a mortuis suscitatum; quem quidem minime suscitauit, s moriri non rasaeuum. At qui tot miraculis , tot prodigiis
probamus nos veros testes esse , de docilinamiolidam , ac synceram: ergo testimonium n strum citra resurrectionem verum existit. Num s mortuos resurrecturos negatis, consequenter negabitis Christum resurrexiste r deinde pateret, nos, qui asserimus Christum vidisse tediuiuum, illos esse testes. En quattum
argumentum. Vers. t 7.i8. s. Io. II. II. 13.14. luias
Christia non ν surrexit, G. J si verδ non te iasurrexit Christus, quod asseritis dum res utrochionem abnegatis : sequitur,vanam esse fidem vestram r de adhuc vos in peccatis vestris existere. Nam si Christus resurgere non potuit, seu mortem deuincere , multo minus potuerit peccatum debellare. Ergo a peccato adhuc captiui detinemini. En argumentum quintum. Ergo ct qtis dormier i. seu inoi tui sunt in C νis.. siue in gratia Christi perierant, seu damnati sunt. Onia fides eorum fuit salsa, iustitia nulla. En sextum argumentum. Si in hae vita tantum . seu huius vitae solum bonasteranius , δε- mas sne spe tesutectionis, de suturae gloriae: profecto eun iis hominibus miserabiliores essemus, Nam illa spe firma rei te imus carnis, ae mundi voluptates,quibus saltem in ptae senti saeuio alij potiuntur. En argumentum septimum. Nane aurem certum omninδ est ut Probatum relinquo) Christum Dominum re- . surrexisse, de quidem primitias dormiensium, id est, primum ex mortuis refugentium ad vitani immortalem , sut texit enim Christus primus non tantum dignitatis ordine, sed de temporis. Nam qui Masi. 1 .s i. dictitur Christo molien te resurrex ille, non surrexerunt illa preci se die , sed tertia post Christum , uti Suarius 3. p. q. s3. a. 3. annotauit. su iam qQ .m stetit per hominem , qui deliquit, Adamum, mors mitium dudiit i ii a per Christum hominem Deum mortuorum testitiectio, de dermorte victoria principium habetet. Eιμυι in Ad mo delinquente omne, mortui suerunt , ita mcisiIro, seu merito Chtisti, qui mortem debellauit, merito viva membra semel mortua rursus viviscarentur , seu ad vitam gloriosam . de immortalem eleuatentur. musicis que ante in suo sed ne tam dignitatis,tum tempora I.Nemre Primitia, id est . primo loco Chri sem caput scilicet omnium , deinde itisti membra quidem eius suum caput di Principem sequentur, completa de multi Je imp tum resurrectione. Deis inde is uniue se Christi dispensationis in te tis fiet: Se consequentet saeculum terminabitur. Cum scilieet Christus tradiderit Patra Re- .gn sitim. seu electorum Ecclesiam, in quibus nune pet gratiam regnat: in futura vita per gloriam aeternum regnaturus. Tune autem Regnum ab omni hoste liberum Deo osi et tin eo plotia gloria triumphet ac regnet aeternum , cum iam euac M iis, ae deleverit omne-pra misertiis seu imperium daemonum, qui nutac
fideles oppugnat: qui quidem daemones reti
90쪽
la spist. Pauli ad Corinthies L C M.1V
nent a dilue sua nomina, v fide aliqui dici eant ut Principaras , alis Pos6ὶares , Rus ινIn
Des reprobos sub eius pedibus colloret debet latos Namsima demum inimica hominis mors in resurrectione uniuersili dest tuetur, de iam in homines suam haud exeret potestatem. Οmnia enim, seu omnes hominum inimicos sub Christi pedibus Pater subie eit, vi persecta omnino uictoria eaneretur. camorem dicit: OM κιastibiecta stim ei. plane est intelligendum Omnia esse Christo subiecta praeter ipsum Chri sum, qui Ρatti omnia illa a se victa subieest. Cum autem Christus subiecerit Patri eae testi
omnia quae Pater ei subiecerit: Tunes UsHI sitietias erit PMνi. Ac si diceret: Ne tia in quidem Filius desinet esse Patri subiectus qua tenus sellicet homo est. MD Deis o nia in omni , seu ut plenum imperium in omnia de inritium suum ut homo eli, exerat. Alioquin, sim mi non resinaeum omnino, quia facient, seu quem fructum reportabunt , qui bapti ut pro maritiis , id est, qui puriscamur ad saetis-cia, quae pro mortuis offeruntur. Aesidieeret: si corpora omnino intereunt, sine spe te sutrectionis, nee animae superstites .it, ut deuotumdam impiorum opinione sversia. ia. icebamus, seu an pro mortuis preces de sacrifieia litantur. Vt quid es nos periclitamur en ani hora ' Cettὸ stulte nox tot periculis obiicimus, tot persecutiones sustinemus , s non est Ielut rectio . imo s animae cum eorporibus simul motiuntur. vi autem de me loquat, θ' ria e Mονὼν pis instram loriam serio . in Graeco praeponitur particula'quae tuta inentis seriauit. Iuro pet gloriam quam habeo de vobis in Chri 3. . seu ad Christum meo ministerio conuersis , me quotidie moti ; seu dira stibile pericula . & eontinuo morti me offerte liben
tissime ob hane solam resurrectionis speria: ni isti ' Minister Euangelij. qui voluerit a triliti s' lationibus non superari,imb alacriter eas subi
iii imoii Em Ieth quot e moriatur,id est, instantem mortem cotitieuti iri. semper menti obiiciat.Jsantem me. Vers ι i. 33. 34. A sscuiauis homia in au moriae obii, Muta. Ur .l si humano solum studio , de fine tempotali eum bestiis, hoe est, eum Demetrio eiusque sociis pio Diana dea sua setino modo pugnantibus decertaui tot exanitatis labori bus : quid mihi ploderit, s mortui non resur fiant immortales satius aliunde suisset cum picisto eiusque distipulis prosari t Mundine mH. O bibamus i cras enim moriemur: de post moriem nulla prena, nec ulla voluptas. Noli a Iedaei piam cum eiusmodi atheis de Epicti
reis eonuersatione. Greum ni bonos mares
Ialitate aJ- colla sia. de eommercia praua. ' Nihil qui- modum cum dem motibus magia est exitiale, quam cum me eludita in pus commercium habere: maxime si l quo Hiri non pauciὶ atheismo laborare videanturq mi silare ergo insti,& nolite delinquere t non enitueritis a peecato immuties , si impiorum conasortium non fugiatis. Seio namque quosdam moribus aperte indieate se Deum non agnoscete, de si atheos peuitus exhibere. Ad νυι- raritam vobis toruor . Graece, as pudorem, au confusuram. Vos etenim pudere debuisset eiusmo di errorum . quibus vestrum nonnulli impli- , cantur. Tot prae satis argumentis Paulus pet- suadere Cotinthiis instinis in fide eurauit cor
porum resurrectionem, de animaram immota
cet ahqias, ulsi corporareuiuiscent,ut asseris, UT mortui unde nata eorpus resuinem, quod iam tar' pridem suit putredini obnoxium,ferarum ac pileium alimecum insipiens,non nὸ granum, quod tu seminas prius moirtur de putredini traditur, suam Quum exsurgat Idem prorsus corpoliabus Meidet. ει quod seminas, non est corpus, quod sututum est postea. ted nuduin granum vel stumenti, vel seminum aliorum. Deus au-im dat illis seminibns pro libito corpus sui speeiei eongruum , triticeo 'triticeum δα. se in hominum resurrectione dabit cuique Deu
proprium suum corpus, de qui quemque de
Cebit. Non enim oranti cara Od in caro, id est, se ut
ingens est differentia inter corpus hominum dicorpus brutorum, re volucrum e ita magna ad modum differentia erit inter naturam de meri hum.Unde sie ut natuta talis,verbi gratia hominis tale exigit corpus humanum , ita tale meriatum tale corpus gloriosum exigat: ut qui minor meritis est, minus o de qui maior meritis est, magis gloriosum corpus recipiar. Ee crepor a celestia Ocerpora terrastris idem confii mant.Nam alla est caelestium elisia, seu pulchri ludo, de alia terrestrium. In ecrporibus iten, ea testibus etiam magnam splendoris nos ei iuuadisserentium. Alia enim claritas solis, alia Lu nae, alia sellatum claritas. Imo & in stestis plu res stellae alias claritate superant. Testor Lue fetum veneremationes. Sie ct resurremo mortuorum. alia erit, atque alia in bratis : unus enim alteri ut in gratia de meritis, ita praemio quoque tum eorporis, tum animae longe praecellet Unicuiqtie corpori commune erit:ptinio
quod seminatur in tetra grani instari seu sepe
litur in corruptime, vel ut corrumpatur : in resurrectione ver urget incorrupi bile I de im passibile. seeundo quod seminatur in ignobili rata . id est , ignobile, vile, spurcum : δe eum 'maxima gloria, splendore, de elaritate resurget Tettid . S minatur in in Amata, seu infirmum:
inualitiam; nec se mouere potens : surget ver3 in Cimine . seu eum potentia de robore celerti reum, Ae agilitatis dote donatum. Demum se minasin corpus animale, seu quale habent om nia animalia crassum , impenetrabile cibo, de
potu indigetis : surget lymiuati, seu spiritui simile, id est, non egens cibo te potu subtile; yenetrabile. Ex his autem Apostoli verbi, Pa tres colligunt quanior esse corporis gloriosi
dotes Ini passibili tacem,Clatitatena,Agilitatem; re subtilitatem. Vers. 41 . 6.Α .4t. s. so. Factus est primus homo. cte 4 Scriptum quidem est Cen. 17. Fac is est prunis homo Ada in animam viventem, vita tantum animali inultis miseriis obnoxia, quem
si ij iiii ita .s; sed nouissimus Adam, de patens noste Christus siest factus est iu spiritum feamem, seu talis, qui suo metito re potentia
valeat quae uis mortua vivifieate e ita etiam desacto subulini sitabit nobis corpus resurrectio ne gloriosa uiuificatum , spiritibus simile ob impassibi itatis. salitatis, agilitatis; de subtilitatis dotes. Sed non prius, quod spirituale est