Dictionarium sacrorum rituum ex optimis quibusque, qui sacram liturgiam illustrarunt auctoribus a p. Joanne Bartholomæo Colti ... Pars prima altera 1

41쪽

Buria, seu Pera ut eam Vocat Chronis Mors

tin. convenit, ut Crucem in medio habeat, ut mos est. Atque intra eam recludatur omnino Corporale, ut cautius , de decentius deseratur. aq Vero pars Burra aperta est. Celebrantem xe1piciat, velo anteriori super eam revoluto, ut Calix commodius deserri queat a Sacerdote . cain Nant. pari. Σ. tit. I. Deponitur autem hete manu sinistra ad cornu Evangelii in loco congruo, v. gr. inter Candelabra, non autem sub Caade Iabro , ne liquescente cera deturpetur , ut advertunt , Tone litus , Bissus , atque alii. Pars Ve-το ejus aperta medium Altaris respiciat; Ubi autem Bursa collocari debeat , & quomodo defer

ri a Diacono in Missa 4 lemni . V. Mis a so

lemnis.

CAdaver si Desuncti Sacerdotis sit ponitur cum

capite Versus Altare ; h contra vero corpora aliorum Defunctorum versus Altare habent pedes. Cum autem ex Ceremoniali Episc., Et ex Rituati Rom. Subdiaconus cum Cruce debeat stare ad caput Defuncti, di Celebrans ad Pedes , in caluergo Sacerdotis Defuncti , inh rendo dispositiunt Ritualis , ct serem. praed. , subdiaconus cum Cruce sistere se debet ad Caput ipsius terga Ver tendo Altari. Et hoc ex Decr. etiam S. R. C. in quo liqc habentur. In exequiis Defuncti Sacerdotis prefiente corpore Iocetur Crux ad Caput Defuncti inter Feretrum, Altare. S. R. C. 3.

aeremoniarius , sedentibus in Missa solemni Celebrante , & Ministris Sacris , sedere non debet, ut docet Gavant. Arnaud. tit. 4. n. I S. ct cir sella

42쪽

fete. east. a. de Rubr. Gen. sed stare debet cuia Clericis apud Credentiam . Lonher Vero pare. 3. tit. 8. u. 3. C.ystald. Iib. I. sessi A. capi a. BaalhI pari. 3 cap. II. an. s. atque alii affrinmani non solum C remonia rus , ted Acolytis etiam scamnula , ut 1edeant concedi debere iii Missa S lemni. S d in horum sententia quando cantantur a Choro verba illa, in quibus Sacerdos in Missa privata caput inclinat, V. gr. Adoramus te, Gratias agim. C remoniarius primus tempestivδ surgens aliquantulum , Lonher pari. 3. tit. Φ capicia incliaatione , Vel etiam manus de teret nuta , mo et Celebrantem , & Minastros , ut aperiant caput , & inclinent , Bau

δεγ Castas. , ct Lonber. Hoc idem signum dae Clericis secundus Ceremoniarius, ut facilius , ipsi commoneantur, Cisald. sed non surget, quia nullum admonet sibi luperiorem, ut docet mo δεν , qui addit pari. 3. quod tum Clerici , tum Cetremauiam priusquam sedeant . Celebranti sese inclinabunt. Verum ex praxi omnium Basili- Carum Urbis , & aliarum Cathedralium, a qua non est recedendum . nullus alius in Missa Ss- lemni, pret er Celebrantem , & Sacros Ministros sedere de Dei. Cum vero Ceremoniarius ossicium exercet in Vesperis, & Ossiciis Divinis solemniter celebratis , tunc sedere potest. Immo ex De-cr. S. R. C o. Apr. IIo I. sedere debet apud Celebrantem , vel eius Assistentes Pluvialibus indutos . Cetera Ceremoniariorum munera V. in Misesa Solemni, in Processione SS. Sacramenti , atqu. in Functionibns Hebdomadet majoris .cae emoniq; de huius vocis e mollia Varie sunt Acclaram opiniones e sunt namque qui Cqrem .ca ni

43쪽

ν Diam veluti serimoniam a gerendo derivatam tre. dunt, ut ea indicentur, quq in Sacris solemni Ritu geri debent, ita Ioacbimus Camerarius , Iosephus . vero Scaliger relatus a Vusto censet C remotuas dici ab antiquo vocabulo serus , idest Sanci ;. unde in Saliari Carmine Cerus manus, idest Sanctus, bonusique. Ita a serus erit seremonia, ut a Sanctus , Sanctimonia , a Castus Castimonia cic. Ua-- Ierius Maximus lib. I. cap. I. remonte nome

. a sere Tusciq oppido, non longh a Tarquiniis

sito , originem ducere arbitratur . Nam , Roma a Gallis capta, cum Flamen Quirinalis, & Virgines Vestales , omisi, rerum suarum cura, simulacra Deorum ab Hostibus erepta inter se onere partito traducerent, ad prςdictum Oppidum primum devenerunt ; ubi, quia benigna , ac humani rer. hospitio suscepte fuerunt , Romani grata memoria prestitere, ut Omnis Divinus Cultus , atque

Religio seremonae a Cere vocaretur . Idem nu-yat FIorus lib. I. cap. 33. & ante alios Livius lib. T. cap. I. ubi idcirco sere appellat Sacrarium Populi Rcmani , Diversorium Sacerdotum , ac Receptaculum Romanorum Sacrorum . Hanc ultimam

de seremonte eomologia sententiam amplexus est Iosephus Vicecomes , quq quidem etiam recentioribus rerum Liturgicarum scriptoribus cς teris probabilior videtur. eremona ς , & Ritus materia sunt , circa quam Versantur Rubrico , quo autem pacto Ritus a Ce-xemonia distingui de heat non conveniunt DLihI- es Vult enim Macrius in suo merotexico Ccremoniam esse ipsam actionem sanctam , qua Divinus Cultus peragitur ; Ritum vero esse modum ,

quo actia ipsa sacra sacienda est . Card. autem

44쪽

Boua lib. de Div. Psalm. east I9. docet , Cetremonias proprie loquendo esse Ritus sanctos in Sacrificiis, dc Divinis ossiciis ad Dei cultum adhibitos . Notandum tamen est, Ritus Misie communiter dividi in essentiales, & accidentales . Esentialis quidem Mi isς Ritus a Christo institutus fuit, di consistit in Consecratione utriusque speciei , vel etiam C mmunione Sacerdotis Celebrantis , ut explicant nonnulli Theologi. Acci dentalis vero consistit in actionibus, it precibus, aliisque circumstantiis ab Ecclesia adjunctis, qii dicuntur Sacramentalia, oc Ceremoniς Sacrς , ut videre est apud Beliarminum lib. a. de Sacram. cap. 29. Suareet tom. 3. pari, 3. disp. I s. atque alios . Ideoque Paulus Uuarti in suis Commentariis in Rubr. Missalis gus. proe as. fecit. I. unct. 2. ait C remoniam communiter sumi pro

Ritu accidentali , eamque sic definiri posse : E actio Religiose ad cultum , ct decentiam Sacrificii ab Ecclesia instituta . Que definitio etiam a

Marea traditur. Patet ergo Ceremoniam Sacram confundi cum ritu accidentali, non autem convenire cum Ritu e ssentiali. Meratus pari. I. Comm.& observat. proi n. ceremoniam a Ritu distinguit , dicendo , Ritus Sacros consistere in illis precibus, Epistola, Evangelio Ecc, que iuxta Ecclesiet dispositionem recitari debent in Missat Cς- remoniam autem consistere in solis gestibus, quibus pr dictet preces iuxta ejusdem Ecclesiet prς-

scriptum peragi debent ad maiorem Ornatum, de decentiam Sacrificii, quod celebratur e dc revera Ceremonialia , seu Libros Ceremoniarum vocamus illos , qui non orationes , dc preces, dicendas pretscribunt , sed modum , quo idq

45쪽

dicendet sunt: E contra Rituales nuncupamus ilis Ios , qui continent preces, seu alias orationes , quas recitandas prestribunt. Si quis autem adderet, Vel detraheret ex Cetremonias, etiam devotionis causa , prς sumens id esse melius ; tunc Peccaret mortaliter ; quia in Bulla Pii V. dicitur: Ne praesumant: Ita Anton. Molin. in inis fruction. Sacerdotum tract. 3. cap. II. g. ult.

cae aries Ficta vulgo Perueca In Concilio Romano celebrato Anno i 72 s. a Benedicto Papa XiII. tit. 16. cap. 3, sancitum est , qucd qui ignominiam secularis habitus , & comam capitis pro Chi isti

amore deposuerunt, Veste , ac Tonsura Clericis congruente semper utantur, comamque fictitiain

numquam adhibeant . Sed ante prςfati Concilii Sanctionem qlitum iam fuerat Decretum, in qnopr scribitur , quod Misia non pCtest celebrari eum C serie ficta . Ita S. R. C. 3. Augusti I 6sa. Calige, seu Sandalia, Ssleg etiam dicuntur ab A cuis. ex Lunoc. III. Lb. I. cap. 48. distinguuntur in habitu Episcopali , nam Cilige primum induuntur usque ad genua , ct Sandalia pedes tantum contegunt. Caliget quia ligantur, sc dicte. ev I . lib. 39. θ Orig. cap. 34. quarum usus

ab Apostolis manat, ex Raban. lib. I. Insit. CD-ris. cap. 22. & probat ex Marci cap. 6. denotant

Incarnationem Chrasti; de qua in V. 39 In I

metam extendam Calceamentum meum '. EX Steph.

MVens monent pNterea gressus rectIs esse faciendos , & genua roboranda in pr parationem Evangelii; quod est proprium Episcoporum , αPrqdicatorum t & item affectuum custodiam. qui sunt pedes anime , ex Dou. Carnot. sermaee fio. Indum. ς concordant hete cum Oratio

ne, quς dicitur ad Caligas.

46쪽

calix a voee Gretea xalta , ex Macrob. IV. s. ab aqua calida dictus, 'ut aiunt Varro Lat. ling. lib. . de Festus lib. 3. quam vino mixtam habebant veteres m deliciis, ut docet Persius , vel ex ULab alia voce Giqca Kalon, que; lignum fgnificatinam ex ligno, ait, fiebant Calices . Baronius ex Beda Anno 34. num. 63. asserit Cluillum in Calice argenteo consecrasse . Verum negat id cisso som. rem. 3I. iη Matth. his verbis: Non erarox Argento illa Mensa, nee ex Auro ille Calix.

quo Christus Discipulis sanguinem stribuit suum:

Pretiosa tamen erant omnia , ct venerationis

plena , quia sipiritu abundabant : Unld in sententia Chrysostomi non P see , sed M siice Christi Calix in ultima Coena prςtiosus fuit. Et revera Apostoli Calice, ligneos adhibuere , quorum usum Ecclesia ad aliquod tempus procul dubio retinuit ; Nam S. Bonifaeius Mart. θ Disic. Ul-

traiectensis dicere solebat : suondam Sacerdotes aurei ligneis calicibus utebantur e nunc contra tignei Sacerdotes aureis tituntur Calicibus. Vitrei Calices decreti postea fuerunt a S. ZephFrino, apud Damasum iu ejus Vita; Sed & tunc temporis Argentei erant in.usu apud aliquos, ut non Baron. tu notis Martyrolog. 7.rAug. ex Augus8. φθῖ. I 6s. Urbanus deinde argenteos , & aureos instituit Calices . Octo angulis formabantur, ex prudentio apud Buleverum lib. 2. cap. 2 . Imaginibus etiam decorabantur, quos e iugiatos

Historia Pastoris. & ovis docet Tertuli. de pudic. cap. 7. ct Io. & Imaginatos Calices ideo appellae S. Remigius in suo testamento. Calix ab Episcopo consecratus ede debet ; quq quidem Consecrauo abetur in Ord. Rom. & durat Consec ratio,

47쪽

donee frangatur , vel intus de nu vo auro liniatur, Suarea dij. 8 I. nam ex Rubrica debet saltem Cuppam habere argenteam intus inauratam . Non licuit Sabdiaconis ante Cone. Laodic. Calicem tangere ; immo tu hoc Cone. Anno cir- eiter 363. celebrato Canon. 2I. sancitum est Subdiaconum non debere contingere Vasa sacrata , s que sunt Calix , ct Patena , que sacro

Chrii mate in Consecratione ungi debent ex δε- ' noc. III. lib. I. Decret. Illis tamen data facultas issa est in Cone. Bracar. Anno F 63. Cav. IO. Ex Ord. tamen Roman. s. pag. 68. manifestum est etiam Acolytis in Ecclesia R2mana eamdem licentiam concessam fuisse . Sacerdcs Celebraturus omnibus Paramentis Sacris indutus , accipit Birretum , eoque caput tegit , & deinde accipit manu sinistra Calicem per nodum , Castald. lib. 2. cap. 26. & Lonber , quem deferre debet nec nimis distantem ; nec pectori adherentem , & ita , ut eius summitas pertingat ad mediam petraris altitudinem, Hippolyt. a Portu tit. a. n. I. Manu dextera pcsita super bursam Calicis digitis extensis, ad firmandam dictain bursam , ne aliquid decidat . Idem a Pomtu , ct ia uarii. Antequam autem a loco Paramentorum discedat , facit Cruci , vel Imagini,quq in Sacristia est , reverentiam , Capite COOPerto , profandam , hoc est Profunda capitis , ct humerorum inclinatione . Quς autem inclinati O , reverentia , ac genuflexio fieri debeat

transeundo cum Calice ante Altaris Crucem, an te SS. Sacram. &c. V. Inclinatio, Reverentia, ct

Genis. Notandum est quod Sacerdos nihil po- uere debet super calicem , Prqter ea , quq o

48쪽

nubesca rartseribuntur , non Manu tergium ex

Decr. S R C. I. Sept. IIo I. in quo hec habentur : Sacerdotes non debent deserre Manρter,ismfuper Calicem , tam eundo , quam redeundo ab Altari . Item neque rem aliam supra hursam ponat; nec claVem Sacrarii, neque Patenam cum Finiis pro communicantibus , serem. PP. dia falceat SS. Trinit. pari. Σ. cap. I. Denique

nec perspicilla , si iis utatur ; sed ea tradere debet Ministro deserenda, Bauldo pari. 3. tit. Σ.er Gervasi in Cathal. errorum uum. I ς. Cali X velo Coopertus remanet a principio Missς usque ad offertorium, quq dicitur Missa Cathecumenorum et discoopertus autem ab Ossertorio uiaque ad peractam Communionem, quς est Mi s. sa Fidelium , in qua scilicet , magis expresshrevelari debent Mysteria Passionis Dominicq ,essarii pari. Σ. tit. 2. Bauldo pari. 3. num. q. Dum Sacerdos vinum , & aquam imponit in Cain Ice , advertat ne illum teneat elevatum , sea

super Altare postum ; immo benδ ipsum admoveat propb ampullas , ne guttς Vini, & aquet deturpent mappam Altaris, Bisus, & Bauldo Vinum autem , & aquam in Calice imponito ritu a Rubrica priscripto ; Notandum tamen ,

quod si post vini , & aquq impositionem gu tς aliquet disper' appareant intra Calicem , circumacto vino uniantur . vel purificatorio abstergantur . quod decentius est , ne post Consecrationem dubium oriatur an sint consecratet , Bissus m. S. num. 2o. Geruasi , Bauldo , & Gavant.

Post abstersonem Calicis Sacerdos snistra misnu deponat purificatorium plicatum super eam .Patet ae Parinax . est extra Corporale . eam

49쪽

cooperiendo ita, ut extremitates dicti purifiea torii respiciant Aleare , non vero Celebrantem, Bimus , Bauldo, Tonere. & a Portu . Quibus peractis Sacerdos stans adhuc in cornu Epistole, antequam illac discedat, ut eat ad medium Altaris , manu sinistra in nodo deprehendens Cainiicem , deponit illum eodem quidem cornu Epistole , sed prope Corporale , AVel. pari. 3. tit. . Pinitor pari. 2. eis. 7. ut eum postea e me dio Altaris com mcdius accipere possit . Postm dum iunctis de more manibus ante pectus accedit ad medium Altaris , & facit solitam Cruci reverentiam e mox sinistra manu super Altare posita , dextera accipit Calicem per nodum ;Cui occurrens , dum est prope medium Altaria

sinistra manu , eum eadem manu accipit per pedem , atque ambabus manibus elevatum tenet ; ita tamen , ut Calicis cuppa non eX e dat oculos , ideoque pes elevetur ante pestas.ssarii pari. 2. tit. 7. Casaid. lib. 2. sect. 8.cap. s. Atque interim illum offert cum debita intentione dicens Orationem : Osrimus tibi e e. intentis semper ad Deum oculis , nimirum ad Crucifixi Imaginem; a Portu. Bissus, o Gervas Finita autem Oratione Sacerdos tenens adhuc Calicem ambabus manibus, ut supra, facit cum eo si gnum Crucis super Corporale , quod non debet excedere latitudinem palmi in utraque linea, B in, o Gervas . Calicis vero pedem dum hoc signum Crucis eGrmat elevatum tenet a Corporali alaltitudinem trium circiter digitorum Anondimu Italus. Peracta demum hac Cruce, ambabus manibus semper Calicem tenens , illum in medio corporalis post Hostiam collocavi sufficit autem

50쪽

ψε Calix distet ab Uostia pes alterius vostiet circiter, dissus, Castald. Eumque

Calicem deinde palla cooperit dextera manu, suistrὶ pedem Calicis tenens , quod ut monent Angeli pari. 3. tit. 6. & Bonamic. para. Σ. num. 3. temper obserVabit Sacerdos , sive cooperiat Calicem , sive discooperiat , ne sorte in eum impingens , nolens inVertat ; quod pericqlum pr tertim post Consecrationem piςcavendum est. Coc peritur autem Calix palla , tum ob peri-riculum , ne quid in illum cadat ; tum ob mysterium , quia in Calice reprq sentatur Chris us , ut in Supulcro opertus Sindone, Sudario. Lapide clauso , & signato , Duraad. cap. 66. Ritus servandus in Calicis Consecratione satis aper-th habetur ex Robrica . Notandum tamen cum

Gavanto , quod quidam dicto , item tibi gratias agens : deponunt Calicem . ut manus ungant, & benedicant , sed non bene ; non enim deserendus est Calix ab ejus acceptione , s sicut nec deseritur Hostia ad illud verbum, Benedixit , ) donec fiat Consecratio. Me quotiescumque o c. dicere debet Sacerdes antequam elevet Calicem ; & dum reponit , pedi Calicis non debet osculum infigi a Celebrante ; de quo nihil in Rubriea. In Calicis consecrati ad ratione , seu genuflexione , S icerdos non tenet sum prς manibus , sicut tenet Hostiam conie- Craiam e ratio disparatatis desumitur a pericvio effundendi sanguinem per actum genullexi vis; quod non contingit in Hostie adoratione . Facta igitur genuflexione , mox iurgit ; & Calicem discoopertunt nam ut prς scribitur in Mila si resutinato a S. Pio V. calix nunc coo-