장음표시 사용
101쪽
quandoque pluraliter , Peccata originalia , sicut in Psal. L. 7. is in peccatis concepites me mater mea : . quia eontinet virtualiter multa peccata, inquantum ex cor. ruptione somitis inclinamur ad multa pec
Sed videtur quod peecatum origin1le non intraverit in hunc mundum per unum hominem , scilicet Adam , sed magis per unam mulierem, scilicet Evam, quae primo peccavit, lecundum illud Eccli. xxv. 33. , , A muliere factum est initium peccati , is & per illam omnes morimur. Ad hoc respondetur in Glos, dupliciter. Uno modo, quia consuetudo Scripturae essui genealogiae non per mulieres , sed per viros texantur , scut patet Matth. r. &Luc. lxx. Et ideo Apostolus hic volens quasi genealogiam quamdam peccati ostendere, non secit mentionem de muliere , sed solum de viro. Alio modo quia etiam mulier de viro sumpta est ι & ideo quod est mulieris , attribuitur viro . Potest etiam alio modo dici, Ac melius, quod cum peccatum originale traducatur limul cum natura , sicis ut dictum est; sicut per virtutem activam viri, muliere materiam ministrante, natura traducitur, ita& peccatum originale . Unde si Adam non peccasset, Eva Peccante , non per hoc fuisset peccatum traductum ad posteros. Illa enim est causa quare Chri-lius peccatum Originale non traxit , quia
ex sola semina sine virili semine carnem
accepit. Per hoc verbum Apostoli Augustinus ceontra Iulian. Lib. III. cap. xxiv. respondet Iulia no haeretico in hunc modum quaeren- lti . se Non peccat iste qui nascitur , non lis peccat iste qui genuit , non peccat ille lis qui condidit: per quas igitur rimas interis tot praesidia innocentiae peccatum fingis i
is ingressum Sed Augustinus de Nupt. i
re concup. Lib. I l. cap. xxv m. respon- ldet: , , Quid quaeris latentem rimam, cum is habeas apertissimam ianuam 8 Nam, se-
,, cundum Apostolum , per ianum hominemri peceatum in hune mundum intravit. Cons quenter tangit ingressum mortis in mundum, cum dicit, Et per peccatum mors, scilicet in hunc mundum intravit , secundum illud Sip. r. is. is Iniustitia mortis estis acquisito. V, di tur autem quod mors non sit ex pe cato, sed magis ex natura , utpote prove. lniens ex necessitate materiae: est enim cor lpus humanum ex contrariis compositum : junde est naturaliter corruptibile. l a homin s. bὶ ML divinitatem. c I. ' Dicendum est autem , quod natura humana dupliciter potest considcrari . Uno modo secundum principia intrinseca , dc sic mors est ei naturalis: unde Seneca dicit in Libro de Remediis fortuitorum, quod mors natura est hominis, non poena. Alio modo potest considerari natura hominis secundum quod per divinam providentiam sit: tei per iustitiam originalem provisum: quae quidem iustitia erat quaedam rectitudo , ut men hominis esset sub Deo , dc inferiores vires essent sub mente , de corpus stab anima , dc omnia exteriora sub homine ; ita scilicet quod quamdiu mens hominis Deo subderetur , vires inseri res iubderentur rationi, dc corpus animae , indeficienter ab ea vitam recipiens, & exteriora aὶ h mini , ut scilicet omnia servirent, Ac nullum ex eis nocumentum sentiret. Hoc autem providentia divina disposuit propter ιὶ die nitatem animae rationalis, quae cum naturaliter sit incorruptibilis, debebatur sibi in eorruptibile eorpus. Sed quia corpus , quod est ex contrarii compositum, Oporte bat esse organum sensus, dc tale corpus secundum naturam suam incorruptibile esse non potest; supplevit potentia divina quod deerat naturae humanae , dans animae virtutem continendi corpus incorruptibiliter eseut faber si posset , daret ferro ex quo cultellum fabricae, virtutem ut rubiginem nullam eontraheret . Sic ergo postquam mens hominis per peccatum est te a Deo aversa, amisit virtutem continendi inseriores vires, Ac etiam corpus, & exteriora ἰ& se incurrit mortem naturalem a causis intrinsecis , dc violentiam ab exterioribus
Deinde cum dieit, Et ita in omnas homi mines mors peraran , ostendit universalitatem huius processus Ac quantum ad mortem , dc quantum ad peccatum , ordine tamen retrogrado : nam supra prius egit de ingressu peccati , qui est causa ingressus mortis ἰ nunc autem prius agit de universalitate mortis . tamquam de manifestiori ;de hoe est quod dicit : Et ita mors , vel peccatum primi parentis , pertransiit in omnes : quia scilicet per originem vitiatam contrahunt homines ta cessitatem moriendi. II. Reg. XIV. I 4. is omnes morimur. Psal. LXX xv II. 49. Quis est homo qui vivet , is de non videbit mortem Deinde tangit universalitatem processus peceati, cum dicit: In quo omnes peceaverum: quod, sciat
Augustinus dicit in Glossa , potest dupliciter intelligi. Uno modo : In quo , scilicet primo
102쪽
primo homine, vel la quo scilicet pereator
quia scilicet eo peccante, quodammodo n-mnes peccaverunt, inquantum in eo erant scut in prima sua origine. Sed eum Christus etiam originem ex Adam traxerit , ut patet Luc. m. videtur quod etiam ipse , eo peccante, Peccave rit.
Ad hoc respondet Augi istinus super Genes. ad litteram , quod Christus non omnimodo fuit in Adam quo nos fuimus : nos enim suimus & secundum corpulentam substantiam, & secundum seminalem rationem. Christus autem suit in eo solum secundum corpulentam substantiam . Quod quidam maiale intelligentes putaverunt quod tota substantia corporum humanorum, quae pertinet ad veritatem humanae naturae , fuerit achi in Adam, sa) & per quamdam multiplicationem ὀivina virtute factam , quod sumptum est ab Adam, sit in tanta corporum quantitate ampliatus . Sed hoe est inconveniens , opera naturae miraculo attribuere , praesertim quia videmus quod eorpus humanum , quantumcumque sit de veritate humanae naturae , corrumpitur , &accipit aliam formam. Unde quia omne senerabile est eorruptibile , & e eon erto , oportet dicere quod materia quae ante generationem hominis sub alia serma quam humana suit , formam humanae carnis asis sumpserit: dc se non totum quod est in eorporibus nostris ad veritatem. naturae pertinens, fuit actu in eodem, sed solum feeun. dum originem, prout scilicet effectus est in principio activo. Secundum hoc ergo intel-
I; tendum est , quod cum in nostra gener tione si & materia corporalis , quam semina ministrat, dc vis activa , quae est in sen)ine naris utrumqoe per Originem ducitur ab Adam sicut a primo principio. Et ideo b dicimur in eo fuissedc i e cundum rationem seminalem , es secuntum corpulentam substantiam: quia scilicet utrumque ab eo processit. In generatione autem Chri- luit virtus activa Spiritus sancti, quae non derivatur ab Adam ; dc ideo non fuit iii Adam secundum seminalem rationem , sed tantum secundum substantiam corpulentam. Sic igitur nos accipimus peccatum' ab Α-dam, ἐκ trahimus atque naturam humanam ab eo accipimus', sicut a principio activo , quod est esse in eo secundum seminalem rationem: quod quidem non competit Christo, ut dictum est. Videtur ulterius quod peccatum origina te non transeat in omnes: quia bapti Eati a peccato originali purgantur per baptis inum; sc ita videtur quod non possint in posteros peccatum trani mittere , quod non ha
Dicendum est autem , quod per baptis, mum homo liberatur a peccato originaliquantum ad mentem; sed remanet peccati insectio quantum ad carnem : unde ins avis. 23. dicit Apostolus: Ego ipse mente feris
vio legi Deἰ, eame autem legi pereati. Homo autem non generat mente earnales filios , sed earne : & ideo non transmittit novita.
tem Christi, sed vetustatem Adae.
USque ad legem enim peccatum erat in mundo: peccatum autem non imputabatur cum lex non esset; sed regnavit mors ab Adam usque ad Moysem, etiam in eos qui non peccaverunt in similitudinem praevaricationis Adae , qui est
Postquam Apostolus ostendit origInem
peccati, & mortis , sive ingressum u-ltriusque in mundum , hic manifestat quod ldixerat et & primo manifestat ipsum dictum ' secundo manifestat similitudinem quam innuebat, dicens ibi , Propterea scur ριν
aenum hominem pecearum is LMne mundum
intravit; tertio exponit similitudinem, ibi, 2 i se forma futuri . Dixerat autem quod peecatum , dc mors in omnes transerunt; de hoe quidem secundum expositionem Augustini manifestare intendit per hoc quod
etiam sub lege peccatum remansit, quali te ge illud excludere non valente. Cirea quod duo facit . Primo manifestat propositum quantum ad peccatum seeundo quantum ad mortem, ibi, Sed regnavis mora. Circa primum duo facit . Primo ostendit peccais N a tum
ad GI, ut per quamdam multiplicationem do vina virtute factam, si quod sumptum est ab Adam &civem di per quamdam multiplicationem divina viatute factam . idest quod sumptum est dic. b t. dicitur.
103쪽
tum suisse etiam sub lcge . secundo qui diis Lex per Moysena data est non solum
circa peccatum lex facit. ibi, Peccatum au-lin eos qui peccaverunt actualiter , sed e rem non imputabatur Urc. Dicit ergo primo: iam in eor qui non pactaveriant in sim Lixu Dictam est, quod omnes peccaverunt in Α- nem praetariearienis Ada, qui actualiter pe dam , quia nec etiam lex peccatum abstu- cavit . Oicae r . 7. A I pu autem se ut A
l. t : D que πιι legem enim , idcit etiam lub i dam tra nigressi sunt pactum, ibi praeva.jege, ut ly uisti e ceneatur inclusve, pecca- l se ricati sunt in me : quia etiam pueri rum e/Mt u muniis: quod quidem potest in- ' d3mnationem incurrebxnt. Potest etiam Mtelligi ct de lege naturae, di de lege Moy - sub hoc sensu intelligi de morte corpora s, similiter dc de peccato actuali , dc de ii, per quam manifestatur peccatum luisse
eccato originali. Peccatum enim origina- etiam cum non imputabatur se quasi dicat :e erat in parvulo usque ad legem naturae, Percatum autem non imiurabatur te legem.
id est usque ad usum rationis, per quem lao- sed ex hoc deprehenditur suille , quia νε- mo huiusmodi leges advertit . PIalm. L. 7. t enavit mors, stilicet corporalis: primo qu: - ,, In peccatis concepit me mater mea . 'idem aliquas passiones inducendo , puta i4Nec tamen cessat hoc peccatum,lege natu- mem, & sitim, dc aegritudinem & tan-rali adveniente, in homine, ted magis cxcre-idem totaliter dissolvendo : etiam is eos qui scit per additionem peccaeli actualis: quia, non peccaverunt in similitudinem pravari arm. ut dicitur Eccle. vii. Ei. non est homo nis Ada, id est in pueros , qui non peccari iustus in terra qui faciat bonum, dc non verunt ac ualiter: quoniam etiam illisi peccet. Sed si intelligamus de lege Moy- mortem corporalem antea , dc postea passi, tune quod dicitur , peccatum fuisse initiuntur , secundum illud Psalm. Lxxxviii. mundo usque ad legem, potest i ntelligi noni49. - Quis est homo qui vivet, de non vi. solum de originali , sed etiam de actuali : , , debit mortem quia de ante legem, dc sub lege peccatum Ambrosus autem aliter ista verba ex po utrumque permansit. Proverb. XX. 9., , QuisIsuit, scilicet de peccato actuali tantum, &- potest dicere: Mundum est cor meum ' de lege Moys ; oc secundum eum, indoia
Quamvis autem lex peccatum non a au-icuntur haec verba ad manifestandum quot ferret , peccati tamen cognitionem secis ,iper primum parentem peccatum in hunci quod antea non cognoscebatur : unde sub-imundum intravit , dc in omnes transivit edit: Peccarum aurem non imputabatur: quods que enim ad terem, id est ante legem Morri quidem planum est, si intelligatur de legelsi, pecearum era in mundo , scilicet pecca naturali . Quamvis enim peccatum origina-itum actuale :. homines enim multipliciter te sit in parvulo ante legem naturalem, &lpeccabant contra legem naturae : unde di- reputetur ei a Deo, non tamen imputaturicitur Genes. Tm. I 3. , , Homines Sodomi
ei apud homines. Si autem intelligatur deiis tae pessi mi erant. Pereatum auram nomlege Moysi, planum est , quantum ad ali-limyurabatur, cum lex non esset: quod est inqua peccata actualia , quod non imputaban-itelli Eendum non quin imputaretur quasi puis tur ante legem , sicut illa quae specialiteriniendum apud homines , eum quidem le- sunt per legem prohibita , quae homines gantur ante legem puniti ab hominibus pro
peccata non reputabant , licui quod dici-speceatis, ut patet Gen. xxxi x. & xl. sed non tur Exod. xx. I . ri Non concupisces&c. imputabatur quasi a Deo puniendum: tunc Imputabantur tamen quaedam peccata, pr lenim non eredebant homines quod Deus h ut erant contra legem naturae . Unde Sc mana facta vel puniret , vel praemiaret . Cenes xxxi x. Ioseph legitur in carceremssecundum illud Iob xxis. 14. is Circa ear- missus propter adulterium sibi impositum. , , dines caeli perambulat , nec nostra contr. Consequenter agit de morte, dicens: Quam-i,, derat . Sed postea lege divinitus data vis peccata ante legem non imputarentur,linnotuit quod peccata imputantur a Deo
tamen mora, scilicet b spiritualisl, idesilad poenam , & non solum ab hominibus .
peccatum, vel aeterna damnatio , de quasEt ideo quia homines non eredebant se pndicitur in Psal. xxx xit. . is Mors Pecca- niendos a Deo pro peecatis, libere de abscis torum pessima , regnavit, idest Potest lque freno peccabant , ubi humanum iudi tem suam exercuit in homines, ducendo eos cium non timebant . Et ideo subdit :in damnationem, ab Adam, per quem pec-imers, idest peccatum, re avis, id est omiMeatum intravit in mundum, resquo ad My-imodam suam potestateni exercuit , ab Asem , sub quo data est lex . Ioan. i. a 7.l4 m usque ad Musem, exclusive nam Per
104쪽
Moysena data est lex, quae incepit regnum
peccati diminuere, incutiens timorem divini iudieii , secundum illud Deuter. V. 29. ,, Quis det eos talem habere mentem , ut is timeant me, & eustodiant universa manis ,, data mea Regnaevit, inquam , peccatum iis lite ad Moy lem , non tamem in omnes , sed in eos qui pecea υerunt in similitudinem pravaricarisnis Ada. Dieit enim Αmbrotius, in libris antiquis non inveniri hane negationem non, unde eredit a corruptoribus appositam. Adam quippe magis credidit promissioni diaboli , quam commoniti ni divinae, ut patet Gen. m. & ita quodammodo diabolum praetulit Deo. Sic igitur in similitudinem praevaricationis Adar praevaricantur idolatrae , qui , relicto Dei
cultu, diabolum colunt. In tales ergo mors, idest peceatum, totaliter regnavit, quia eos omnino possedit . Fuerunt autem ante legem Moysi, a veri Dei cultores, qui &si peccarent , non tamen peccatum in eis regnabat: quia non totaliter eos a Deo se.
parabat. sed peccabant sub Deo, idest sub fide unius Dei , etiam si peccarent mortaliter; vel sub caritate Dei, cum peccabant
venialiter. Fx utraque harum expositionum potesseonstari tertia , quae magis videtur ad intentionem Apostoli pertinere . Dixerat enim , quod per unum hominem pereatum in hune mundum intraυit : & quia peccatum
est transgressio legis divinae , posset alicui
videri quod hae non esset verum quantum ad tempus ante legem; praesertim eum supra IT. I . dixerit : tuἰ non est lex , πει νευarliario. Et ideo posset aliquis credere, quod non per unum hominem peccatum in mundum intravit , sed magis per legem . Et ideo ad hoc exeludendum dicit , quod usque ad legem , id est tempus ante legem, peceatum eν at in mundo, & originale, Ac actuale non tamen erat peccatum cognitum , praesertim quasi a Deo puniendum ;& hoe est quod subdit : Poeeatum autem non imputabatur, scilicet quas contra Deum existens , eum lex, scilicet divinitus, data non
est . Fuerunt enim aliqui, ut dieit Philo. sophus in U. Ethie. cap. v m. qui crediderunt quod nihil est iustum naturaliter,
si viti.& per consequens nec niussum , sed per; solam positionem legis humanae; & secuniadum hoc, non imputabatur aliquod pecc1- tum, quasi contra Deum existens, & praecipue peccatum originale, idest non cognoscebatur. Sed quod issa reputatio hominum esset falsa, ostenditur per estectum : qui x mors corporalis regnavit ab Ada ri , per quem intravit originale peccatum in mundum, usque ad Moy iem, sub quo data fuit lex : dc ita cum mors sit effectus p ecati , praeeipue originalis , manifestum est quod ante legem suit peecatum originale in mundo. Et ne aliquis dicat, quod moriebantur propter peccata actualia, ad hoc excludendum dicit , quod re navit etiam in eos quinem peccaverunt, proprio actu , scilicet pueros , dc etiam in iustos qui non peccaverunt mortaliter; qui tamen peccaverunt in primo homine, ut supra dictum est. Et ideo subdit, In similitudinem pravar eatimis P
da, inquantum similitudinem illius peccati traxerunt per originem simul eum similitudine naturae quasi dicat : Quod moriebantur absque proprio peccato , demonstrat quod in eis erat diffusa similitudo peccati Adae per originem . Et hoc est quod Apostolus manifestare intendit , stilicet quod per Adam peccatum originale in mundum
Deinde eum dieit , nti; o forma futuri , exponit similitudinem , quae intelligebatur in adverbio Mur : unde dieit: ctui, scilicet Adam , est forma, id est figura quaedam, Druri, idest Cliristi, tamen per contrarium e nam sicut per Adam peccatum , α mors in mundum intravit, ita per Christum intravit iustitia , & vita. I. Corinth.
xv. 47. ,, Primus homo de terra terrenus,
si secundus homo de caelo caelestis. Sunt autem & aliae similitudines inter Christii mdc Adam, quod scilicet sicut eorpus Adausormatum fuit sine coitu , ita dc corpus Christi de virgine; re sicut de latere Adae
dormientis sumpta est mulier, ita ex lata re Christi dormientis in eruce, fluxit sanguis cic aqua, ut dicitur Ioan. xxx. quaesignificant sacramenta , quibus est formata Eecleta.
105쪽
SEd non sicut delictum , ita & donum: si enim unius delicto multi mortui sun simulto magis gratia Dei , & donum, in gratia unius hominis usu Christi , in
plures abundavit. Et non si ut per unum peccatum, ita est donum: nam iudicium quidem ex uno in condemnationem, gratia autem ex multis delictis in iusti fieatio ne in . Si enim unius delicto mors regnavit per unum , multo magis abundantiam gratiae, & donationis, & iustitiae accipientes in vita, regnabunt per unum Iesum Christum. Igitur scut per unius delictum in omnes homines in ccndemnationem , se & per unius iustitiam in omnes homines in iustificationem vitae . Sicut enim per inobedientiam unius hominis Peccatores constituti sun ε multi, ita & per unius Ob ditionem , iusti constituentur multi. Postquωm Apostolus posuit ingressum pec iCenes. IV. 3 g. dicentis : se Maior est inicati in hune mundum , hic agit deiis quilas mea Cuam ut veniam merear . progressu gratiae abolentis peceatum et &sDeinde cum dicit , Si enim untias hominis circa hoe duo facit . Primo ostendit quo-i elicio m Misi mortui suνu Ge. manu est at quod
modo per Christi gratiam remotum est pec-ldia erat, scilicet quod donum gratiae exce-catum , quod per unum hominem in mun-ldit delictum Adae , dicens : Si enim doliso dum intravit; secundo ostendit quomodo per unius, scilicet Adae , multi misi xioni. id- gratiam Christi peccatum est' remotum ,test, si ex delicto Adae, peccatum, & mors quod lege adveniente si perabundaverat,ibi,itransvit in multos alios, quia in omnes qui
υα autem subintra vir Ge. Ostendit autem in eo pecca Vrrunt multo magis gratia Daa,
quod per gratiam Christi removetur pec- π donum , id est gratuitum Dei donum, ut ea tum per Adam introductum in mundum, ly ct expositive teneatur: vel gratia Dei comparando gratiam Christi peccato Adae: resertur ad remissionem peccati: supra eo- quia siti licet plus potest gratia Christi inldem : Iustificari traris peν grariam i ius thono, quam peccatum Adae in malo . Etldonum autem rcfertur ad bona superad- ei rea hoc duo facit. Primo comparat ipsas dita ultra remissionem precatorum , ut di- causas , scilicet gratiam Christi peccato Α-icit Psal. Lxv D. I9. secundum aliam littedae s secundo ponit comparationem earum ram: is Dedit Dominus dona hominibus : quantum ad effectus , ibi , Et nen Mur per multo, inquam, magis huiusmodi gratia, . mnum poetariam , ita is denum . Circa pri-ldonum , abanda vir in plures , id est in mul-mum duo saeit . Primo proponit compar itos. Quanto enim aliquid est potentius Ptionem; lecundo manifestat eam , ibi , Sittanto magis se potest ad multa extendere..i im unius delicto multi mortui sunt mulio 1 Peccatum autem Adae ad multos se exten-m vis gratia Dei , is donum .... is pluretidit, quod probatur per mortem : unde si abia Lx υit. Dicit ergo primo: Dictum est, gnanter dicit , quod unius dolicto multi mo
quod Adam est sorina suturi ; sed non fur tui sunt : mors enim argumentum est pec ἡ.liarium se ira is denum; quasi dicat : Non cati originalis, s c ut iupra dictum est . est aestimandum quod tantae essicaciae stlΑdae dixit Deus i Gen. ii. r . in is Qua-d elictuio Adae , quantae est i a in escaciaelis cumque die comederis ex eo, mortem donum Christi. citius ratio est ista , quia rieris. V Gratia id) igitur Dei, quae est
peccatum procedit ex infirmitate voluntatis fortior, multo amplius ad multos extendi- humanae, gratia autem procedit ex immen-ltur . Hebr. Ir. Io. is Qui multos filios in
state bonitatis divinae . quam manifestum est se gloriam adduxit. v Notandum est autem, voluntati humanae , praesertim infirmae . quod dicit, Abundavit, quia non solum gra praeserti : & ideo virtus gratiae t b Dei tia Dei processit in multos ad deletionem excedit omne peccatum. Et idcirco dicebat 'peccati per Adam inducti , sed etiam ad David Pul. L. r. 9 ,, Miserere mei Deus peccata actualia delenda, & multa alia bo-- secundum magnλm misericordiam tuam. lna consequenda. H. Corinth. I x. g. ,, POt-
Et propter hoc iuste repro batur verbum Cain iis ens est autem Deus omnem gratiam a M. unda
106쪽
is undare facete in vobis Sicut enim peccatum ex uno homine abundavit in multos ex prima suggestione diaboli , ita dc gratia Dei per unum hominem processit ad
multos: unde sgnanter addit : In gratia , idest per gratiam , unius hominis Iesu Chri sti. Sic enim a Deo gratia in multos effunditur ut eam per Clarillum accipiant , in quo omnis plenitudo gratiarum invenitur , secundum illud loan. I. I 6. De plenitu is dine eius omnes accepimus, gratiam pro,, gratia . P Sic autem legenda est littera 1ecundum expositionem Augustini , ut hoc quod dicitur , Plures , non accipiatur comparative, sed absolute: S ita vult quod attendatur comparatio quantum ad hoc quod si delictum unius Adae processit in multos, multo masis gratia unius Christi in multos. Sed secundum Ambrosium ly pluras acincipitur comparative , ut se sensus , quod delicto, id est peccato ailuali , unius, scilicet Adae, multi, non omnes, mortui sunt, scilicet morte peccati , imitando scilicet peccatum ipsius Adae per idolatriam , ut supra expositum est . Sap. x m. Io. dicitur de idolatris : si Infelices autem sunt , &M inter mortuos spes eorum . Et multo magis gratia Dei abundatir in plures , scilicet quam in idolatrῖs , qui peccaverunt in similitudinem Adae: quia non solum eorum Peccata tolluntur per tratiam Christi, sed etiam peccata eorum qui in fide unius Dei permanserunt . Mich. ult. I9. Deis ponet iniquitates nostras, & proiiciet O. is mnia peccata nostra. Deinde eum dicit, Et non sicut per unum pece rum, ita is donum , comparat Christi erat iam peccato Adae , quantum ad effectum: quia non solum utrumque in multos redundat, sed etiam maiorem effectum habet gratia Christi quam peccatum Adae: dccirca hoc tria facit. Primo proponit quod intendit ; secundo manifestat propositum ,
ibi , Nam iudicium qMidem ex uno is estnde mnario m. terito probat, ibi, Sion unqua licto mors regnavit per unum ere. Dicit erigo primo: Non solum sa) hoe dictum est, scilicet quod Christi. gratia magis abundat in multos quam peccatum Adae; sed etiam in eis maiorem effectum facit . Ac hoc est
quod dicit : Et non sit ut νεν unum peccarram, Da ct ἀφnum ; quasi dicat: Non tantus effectus sequitur per unum peccatum Adae in multis , quantus consequitur in multis
per donum gratiae Christi. Potentioris enim
causae potentior est effectus. Unde eum diat et um sit , gratiam esse potentiorem quam
peccatum Adae, conlequ 'ns est quod maiorem effectum effetat . Deinde cum dicit . Nam iudicium quidem ex uno , manifestat quod dixerat, dicens: Nam iudicium, id est divi na punitio, procedit quidem ex uno, scit licet peccato primi parentis , In condemna-ltievem, lcilicet omnium hominum, quia in illo peccante peccaverunt, secundum illud quod supra dictum est, quod is mcrs in omnesis pertransiit, in quo omnes peccaverunt. gratia aurem Dei, quae datur per Christum.
procedit ex multis delictis, id est non solum ex illo uno originali, sed etiam ex multis achialibus, in iustificarionem , idest persectam
emundationem . I. Corinth. v . Ir. , , Et
lo hec quidem sutilis aliquando sed ablutii is estis, sed sanctificati estis, sed iusti fieatil, , estis. Deinde cum dicit, si enim uniust delicto eri. probat quod dixerat, scilicet quodi gratia Christi procedit ex multis delictis ini iustificationem: & primo quidem hoc probat ex polleriori, secundo ex priori , ibi.
Siaut enim per inobedientiam iantas faminis cte. i Circa primum considerandum est , quod Α-l postolus in praemissa comparatione non minnit sibi respondentia , scilicet res eiusdem' generis: nam ex parte peccati ponit co demnationem , quae pertinet ad poenam exi parte autem gratiae ponit iustificationem ,
quae non pertinet ad praemium, sed magisl ad statum meriti. Sie igitur Apostolus intendit per hoe quod dicit, quod peccatum
inducit condemnationem , ostendere quod gratia inducat iustificationem: & utitur i ii ratione. Sicut condemnatio mortis pro cedit ex peccato primi parentis , ita regnum vitae proe edit ex gratia Christit haec enim duo uniformiter sibi correspondent: se ad regnum vitae nullus potest pervenire , nisi per iustitiam : ergo per gratiam Christi homines iusti fieantur. Primo ergo ponit praemissas; secundo infert conclusionem intentam , ibi , Igitur sicut ρεν tinius delictum
. Primam autem propolitionem proponit, dicens: Si enim ex delι Io unius hominis mors regnavit per unum hominem : quia , sicut supra eodem dictum est , is per unum h is minem peccatum intravit , & per pec- is catum mors: multo magis homines reis gnabunt, invita, scilicet aeterna , per unum Dram Chrsum; qui dicit Ioan. x. I .ri Ego,, veni ut vitam habeant , & abundantius
is habeant , participatao scilicet aeteris
107쪽
nitatem vitae: quae quidem abundantia hicidum in eum . In eum autem erediderunt ser regnum designatur; unde dicitur Apoc. nomines, non solum qui sunt post eius i xx. 6. quod se regnabunt cum Christo annis carnationem , sed etiam qui eius incarna-- mille id est arterno tempore . Mino itionem praecesserunt. Sicut enim nos creia rem autem desgnat interponendo : Abun- dimus eum natum, & passum; ita ipsi ere dantiam ξνMia Christi, o denarionis, iu-ldiderunt naiciturum, & passurum . Undestitia accipientes; quasi diceret: Ad regnum i eadem est sdes nostra & eorum. Il. Corinth. vitae homines pervenire non potiunt , nisi I v. I 3. is Habentes eumdem fidei spiritum
hoc accipiendo; ita quod gratia Christi re- is sicut scriptum est: credidi, propter quod
feratur ad dimissionem peccati, quam nul-iri l Ccutus sum: dc nos credimus, propter Ia merita praecedere possunt; ct ideo omni-sis quod & loquimur. no gratiae deputatur: si enim ex operibus, Sic igitur probatum est quod gratia Chria iam non ex gratia , ut dicitur intra xi. sti Procedit ad multorum iustificationem ex Quod autenet dicitur , Donationis , resere leosteriori , scilicet ex regno vitae . Condum est ad dona gratiarum , quibus homi-sicquenter cum dicit, Sicut enim ore. probatnes promoventur in bona . Esther ri. is .lidem ex priori: eausae enim similes suntis Largitus est dona iuxta magnificentiamtiuis effectibus inobedientia autem primi , , principalem. Quod autem dicitur, Iu-iparentis , quae habet rationem iniustitiae , filia, reserendum est ad rectitudinem ope- constituit peccatores , & iniustos e igitur Ium. I. Corinth. I. 3o. . . Qui factus est no- obedientia Christi, quae habet rationem iu-
is bis a Deo iusticia. Deinde cum dicit, sititiae, constituit tuitos . Et hoe est quod Igitur sicut o e. infert conclusionem inten-stupra dictum est , quod gratia procedit in
tam, quae idem continet cum eo quod su- omnes homines in iustificationam .pra praemissum est, videlicet quod sicut ρεν Sed videtur esse dubium quod dicitur .
s. uiu, disti sum Adae, divinum iudicium pro quod per inobedientiam unius ιοm in s precatoia cessit iis omnes homines , qui carnaliter sa inirer eonstituri sunt multi, idest omnes qui ab
ex eo nascuntur, in eondemnationem mortis lCO nascuntur secundum rationem seminaia
e θ ρὸν unius iistriam , scilicet Christi ,ilem. Primum enim eius peccatum sidetur divina tralia is omnes hemine, in iustificatio-ssui se superbia, magis quam inobedientia , nem vita, id est quae ducit ad vitam . . secundum illud Eccli. x. is. H Initium Sed videtur hoc esse falsum : non enim is mnis peccati superbia. omnes homines iustificantur per Christum , Sed dicendi m est, quod, seut ibidem di-seut omnes homines moriuntur per Λ-acitur , is initium superbiae facit homines dam. is apostatare a Deo: quia scilicet prima Sed dicendum , quod intellieendum estipars superbiae consistit in hoe quod homo quod scut omnes homines qui nascuntur non vult subiici praeceptis divinis, quod ad
carnaliter ex Adam, incurrunt condemna- inobedientiam pertinet. Unde primum h tionem per eius peccatum . ita omnes qui, minis peccatum fuisse videtur inobedien- renascuntur spiritualiter per Christum, a- tia, non secundum actum exteriorem, sed dipiscuntur iustificationem vitae: quia, ut secundum interiorem motum superbiae, quo dicitur Ioan. xxx. S. ,, nisi quis natus voluit divino praecepto contraire. Unde e,, suerit denuo ex aqua, & Spiritu sancto, ius inobedientiam Dominus arguit Gen. arr. non potest introire in regnum Dei . 17. Quia audisti vocem uxoris tuae , &Quamvis possit diei, quod iustificatio Chri- , , comedisti de ligno de quo praeceperam tibisti transit in iustificationem omnium homi-, ne comederes , maledicta terra in operenum quantum ad sufficientiam, licet qua iri tuo: in laboribus comedes ex ea cunctis tum ad escientiam procedat in solos fi e-io diebus vitae tuae . Obedientia autem les: unde dicitur I. Tini iv. io. Qui estillic dicitur secundum quam praecepto Pari Salvator omnium hominum, maxime au-xtris obediens, mortem sustinuit pro saluteis tem fidelium, Ex hoc autem quod hicinos ira , secundum illud Phil. Er. S. - Faia dicitur, accipere debemus, quod sicut nul- , , ctus est obediens usque ad mortem . Ius moritur nisi per peccatum Adae , italNec est contrarium quod alibi dicitur , nullus iustificatur nisi per iustitiam Christi:lChristus ex caritate mortuus ess , ut patet
quae quidem est per fidem ipsius, secundum i Ephes. v. quia hoc ipsiam quod obedivit illud quod supra m. dictum est : iustitia i processit ex dilectione quam dabuit ad Pa-DH ρὸν frim I su Christi in omne3 qui cre- trem , & ad nos . Et est attendendum ,
108쪽
quod per obedientiam , & inobedientiam I U. Et hic. attenditur In transgresso neminia
probat nos per unim peccatores esset, dc idatorum legis , quae pertinet ad rationem per unum iustificari r quia iustitia legalis , t inobedientiae . Sic ergo eonvenienter dici- quae est omnis virtus, attenditur in obser- itur , quod per obedientiam constituunturvatione praeceptorum legis , quod pertineti homines iusti . de per imbedientiam pec- ad rationem obedientiae ; iniustitia autem l eatores. illegalis, quae est omnis malitia , ut dicitur x
LEκ autem subintravit, ut abundaret delictum. Ubi autem abundavit delictum, superabundavit & gratia; ut sic ut . regnavit peccatum in mortem, ita di gratia regnet per iustitit m in vitam aeternam per Iesum Christum Dominum n
Postquam Apostolus ostendit quod per do
num gratiae subtrahitur peccatum, quod per Adam in hunc mundum intraverat; hieos endit quod per gratiam Christi tollitur peccatum , quod lege superveniente abundaverat: dc circa hoc duo facit. primo ponit abundantiam peccati, quae fuit per i gem; secundo absolutionem peccati , qua eii per gratiam Christi, ibi , Π I abundaiat delutum cte. Dicit ergo primo r Dictum est, quod per obedientiam unius hominis, iusti constituuntur multi ; non autem lex hoc facere potuit , sed potius lex subintraist ,
ut superabundarast delityiam .
Circa ouod Apostoli dictum , duplex oecurrit dubitatio. Primo quidem de hoc quod dicit legem subintrasse , idest latenter imerasse, post eulpam originalem , dc actua- Iem , veὲ post naturalem legem , ut Glossa dicit: non enim lex occulte intravit , sed manifeste data fuit , secundum illud Esai.
xl . I9. ,, Non in abscondito locutus
M sum. Dicendum est ergo , quod licet ipsa le-islatio fuerit data in manifesto, tamen πν-eria legis erant in occulto, & praecipue uo ad intentionem Dei circa legem ferenam , quae peccatum ostenderet, non sana inret, secundum illud infra XI. 34. c movit sentiam Domin ἰ ' Potest etiam diei quod lex subintνaυie , id est quasi media intravit inter peccatum hominis Ac donum gratiae Christi, quorum utrumque supra dixerat per unum ad plures transisse. Secunὸa autem dubitatio est de hoe quod dieit legem subintrasse , tit Manda et de iactum: sic enim videtur quod abundantia dein
icti sit finis legis, & ita sequitur quod lex si mala: quia cuius finis malus est, ipsum coque malum est; de hoe est contra illud
I. Ii m. t. s. is scimus quidem quod lexis bona est. Ad hoc autem respondetur in Glossa tria plieiter . Primo quidem ut dicamus quod
ly ue non ponitur causaliter, sed consem-tive : non enim ad hoc fuit data lex uepeccatum abundaret . quin potius lex, quantum in se fuit, peccatum prohibuit, secum dum illud Psal. cxviis. I r. is in corde me , , abscondi eloquia tua, ut non peccem ti
Sed lege data consecuta est abundantia delictorum dupliciter . Uno quidem modo quantum ad peccatorum multitudinem: lex enim licet peccatum demonstraret, peccati tamen concupiscentiam non auferebat. Cum
autem alicui prohibetur id quod concupiscit, vehementius in concupiscentiam illius exardescit ; sicut de fluvius apposto obice sortius fuit, di obicem frangit. Cuius ratio potest esse triplex. Una quidem , quia illud quod lubiacet hominis potestati , non reputat aliqui, pro magno ; sed illud quod est extra hominis potestatem , apprehenditur ab homine quasi magnum . Prohibitio autem eius quod concupiscitur, ponit illud quod prohibetur quasi extra hominis potiaestatem; & ideo coner discentia mazis exaris descit in rem concupitam dum prohibrtur. Secunda ratio est, quia interiores affecti nes quando interius retinentur , ita quod exterius non deriventur, ex hoc ipso magis interius incenduntur; sicut Da tot in dolore , dc ira, quae dum interius clausa tenentur, magis augentur . si autem exterius quoquo modo procedant , corum virtus di minuitur. Prol ibitio autem propter timorem poenae , cogit hominem ut concupiscentiam suam ad exteriora non perducat ; dc ideo ipsa concupiscentia interius retenta ,
109쪽
magis Insam matur. Tertia ratio est , quia illud quod non est nobis prohibitum , apprehendimus quasi possibile fieri,quandocumque nobis placuerit. & ideo multoties opportunitate existente illud vitamus sed quando aliquid est prohibitum , apprehemditur a nobis , ut non semper a nobis haberi possit . & ideo quando opportunitas datur line timore poenae illud consequendi, promptiores ad hoc sumus. Et inde est quod data lege , quae concupiscentiae usum pro inhibebat , & tamen ipsam concupiscentiam non mitigabat , concupiscentia ipsa magis ferventer homines ad peccata ducebat. Unde dicitur Ezech. v. s. ,, Illa est Hierusa-- lem: in medio Gentium poliat eam , ctis in circuitu eius terras :& contern psit iu- is dicia mea, ut plus ei leti irpia quam Gen- ω tes. Sed secundum hee , videtur quod omnis
lex humana, quae tratiam non conseri diminuentem concupi: centiam , iaciat abundare peccata ; quod est contra intentiones legislatorum, quia ad hoc tendunt , ut cives faciant honos , ut patet per Philos,plium II. Ethic. cap. r. Sstd dicendum est, quod alia est intentio le-lgis humanae, & alia legis divinae: lex enim ihumana refertur ad humanum iudicium , t quod est de exterioribus actibus ; sed lex ldivina resertur ad divinum iudicium, quod lest de interioribus motibus cordis , secun- ldum illud I. Reg. xv r. 7. ,, Homo videt M ea quae patent, sed Deus intuetur cor. lSic igitur lex humana suam intentionem lconsequitur, dum per prohibitionem,& pce-Tae comminationem impcdit ne multiplice tur exteriores actus peccati , licet concupiscent ia interior magis augeatur; sed quan itum ad legem divinam etiam interiores lConcupisce tutae malae imputantur ad pec- lcatum, quae abundant lege prohibente, &non auserenis con udiscentiam . Sciendum
tamen, quod sicut Philolbphus dicit in X. Fillic. s cap. xi. in prohibitio legis , licet illos qui Iunt male dii posti , cohibeat ab
exterioribuq Peccatis moramae timore,quoidam rathon bene dispositos inducit per a morem virtutis . Sed ista bona dispositio quantum ad aliquid rotest esse a natura , sed eius pers ct o non est nisi per gratiam, ex qua continsit quod etiam lege veteri
data, non in omni Dus peccatum abundat .
sed in pluribus ; quidam vero lege prohibente , ct gratia ulterius adiuvante , ad persectionem virtutum sa) tandem pervenerunt , secundum illud Eccli. x iv. 1. A Laudemus viros gloriosos : & infra
. ,, Homines magnos virtute . Seeundo superabundavit delictum lege superveniente , quantum ad gravitatem reatus: gravius enim suit peccatum , ubi accessit praevaricatio, non tantum legis naturae, sed etiam legis scriptae : unde supra I v. IS. dictum est , quod ubi non est lex , nec pravariearis. Secundo autem potest rei ponderi , ut di. catur quod ly ut teneatur causaliter; it
tamen quod loquatur Apostolus de abundantia delicti, secundum quod est in nostra cognitione, ut si sensus: Lex subintratir ueabundarer delictum id est , ut abundantius delictum cognosceretur , secundum modum loquendi quo dicitur aliquid fieri, cum innotescit. Unde supra dictum est , quod per legem est eunitio peccari. Tertio modo potest exponi ita, quod ly ut teneatur causaliter; lix tamen quod abundantia delicti non intelligatur finis legis subintrantis, sed id quod ex abundantia delicti sequitur, scilicet humiliatio hominis et lege enim subintrante abundavit delictum, ut dictum est in prima expositione : ex qua quidem delicti abundantia consecutum est quod homo infirmitatem suam recognoscens humilietur . Dicebat enim homo superbus, de viribus suis praesumens : Non deest qui impleat . sed
deest qui iubeat , secundum illud Exod.
XXIV. 7. M omnia quae locutus est Domi- nus, faciemus, ct ei obediemus . Sed quando lege data, consecuta est multitudo delictorum , homo suam infirmitatem C gnovit ad observantiam legis, secundum illud Sap. ix. s. ,, Infirmus homo , Ac ex-- igui temporis, & minor ad intellectumis iudicii, & legum . Intentio ergo Dei
legem dantis non terminatur ad abundantiam peccatorum , sed ad humilitatem h minis, propter quam permisit abundare delict, . Sic ergo quia hoc erat occultum, Ggnanter quantum ad hoe dicit, quod lex M
Quia vero hic agitur de lege, & fine I
gis . duo consderanda occurrunt . Primo
quidem quot modis Iex dicatur ; seeunto quis sit finis legis.
Circa priirum sciendum est, quod lex uno modo dicitur tota Scriptura veteris testamenti. secundum illud Ioan . xv 2 . is Utis impleatur sermo eorum, qui in lege e
is rum scriptus est , quia odio habueruntra me
110쪽
se me gratis cum tamen hoe scriptum sit in Psalmis . Quandoque vero dicitur lex Scriptura quinque librorum Moysis, secundum illud Deut. xxx I II. 4. , , Legem prae
is cepit nobis Moyses. Tertio dicitur Decalogus praeceptorum , lacundum illud Exod. XXIV. 12. Dabo tibi duas tabulas lapi-M deas, &. legem, ac mandata quae scrips, is ut doceas . ' Quarto dicitur lex tota continentia cςrimonialium, secundum illud Hebr. X. I. ,, Umbram habens lex suturo- ,, rum bonorum. Quinto dicitur lex aliquod speciale praeceptum cς rinioniale , secundum illud Lev. vir. II ..., Haec est lexis hostiae pacificorum. Sumitur autem hic lex communiter ab Apostolo quantum ad totam doctrinam legis Moysi, idest quantum ad moralia, dc csrimonialia praecepta: quia scilicet per caerimonias legis non dabatur
gratia, per quam homo adiuvaretur ad implenda praecepta moralia , concupiscentia diminuta.
Circa finem autem legis sciendum est , quod in populo Iudaeorum tria suerunt hominum genera, sicut re in quolibet alio poeulo, scilicet duri, idest peccatores ec re. elles, proficientes, dc persecti . Quantum igitur ad duros, lex suit data in flagellum,
di quantum ad praecepta moralia, ad quo- Tum observantiam cogebantur per poenae Comminationem, ut patet Levit. II. dc quantum ad cς rimonialia , quae ideo sunt mul-xiplicata ne liceret eis diis alienis alium cultum superaddere . FZech. XX, 34. In D manu valida, & brachio extento , & in ,, furore effuso regnabo super vos . Sed zoficientibus , qui dicuntur mediocres , ea suit in paedagogum , secundum illuάCal. III. 24. is Lex paedagogus noster fuitis in Christo . Et hoc quantum ad cςrimonialia , quibus continebantur in divino cultu, dc quantum ad moralia , quibus ad iustitiam promovebantur . Persectis autem fuit quantum ad cerimonialia quidem in signum, sescundum illud EZech. XX. '.isSab. bata mea dedi eis , ut essent signum in-ri ter me & eos : quantum ad moralia
Vero, in solatium , secundum illud insta
I .22.Cend lector legἰ Dei secundum interioremiam inem.
Deinde eum dicit, Ubi abundatis delicIMmola. ostendit quomodo per gratiam tollitur abundantia delictorum: & primo ponit gratiae abundantiam . secundo ostendit abun-
dantis gratiae effectum, ibi, ut sicut regna
et it eeearum Oe. Dicit ergo primo : Dictum est, quod lege subintrante, abunilaetis deliesum . nec tamen propter hoc impeditur divinum propositum de salute Iudaeorum , & totius humani generis: quia tibi aἷunda vis Glictiam , scilicet in humano genero, &lpecialiter in Iudaeis, superabundavit σgνatia, scilicet Christi condonantis peccata'. II. Corinth. I x. 3. Potens est Deus omnem is gratiam abundare facere in vobis. Eius autem quod hic dicitur , duplex ratio assignari potest. Una quidem ex effectu gratiae. Sicut enim magnitudinem morbi non sanat nisi fortis re essicax medicina; ita requirebatur abundans gratia ad hoc ut fanaiaret abundantiam delictorum. Luc. VII. 47.
is Dimissa sunt ei peccata multa, quoniam is dilexit multum. V Alia ratio sumi potest
ex dispolitione peccantis , qui dum magnitudinem peccatorum suorum recognoscit , quandoque quidem desperat, ec contemnit, iecundum illud Prov. xv m. 3. is Impius, is cum in prosundum Venerit peccatorum, o contemnit.: quandoque vero per auxi. lium divinum , ex conlideratione suorum peccatorum magis humiliatur, dc maiorem consequitur gratiam, secundum illud Psal. xv. 4. ,, Multiplicatae sunt infirmitates eoiari rum , Postea acceleraverunt. Deinde eum dicit, ut sicut regnavit pes earum in mortem oe. ostendit elsectum gratiae abundantis: qui quidem est per oppositum respondens effectui peccati: ut scilicet sicut peccarum introductum per primum hominem, dc abundans per legem , regna-mit, id est plenum dominium in homines obistinuit, dc hoc quousque duceret eos inmoristem temporalem, dc aeternam: infra va. 23.
se Stipendia peccati mors : ct gratia Dei rexner, id est plene dominetur in nobis, per tapiriam, quam scilicet in nobis facit :supra eodem : ,, Iustificati gratis per gra-- tiam ipsius : Ec hoc quousque nos ducat in vitam aremam, secundum illud instavr. 23. is Gratia Dei vita aeterna : dc totum est per Iesum Christum Dominum n
strum, qui est dator gratiae, secundum illud
Ioan . I. 37. ,, Gratia , dc veritas per Ie-l si sum Christum iaci, est : dc etiam iustitia : I. Corinth r. 3o. is Qui factus esto nobis iustitia a Deo : Ec dator vitae aeternae : Ioan. x. 23. D Ego vitam aeterin