장음표시 사용
121쪽
vel Verbi & humanae naturae in persona Christi. Ephes. v. 32. Sacramentum hoc
, , magnum est in Christo , & Ecclesia . USecundo ibi , Si autem mortuus fuerit vis eius , manifestat in exemplo quomodo o
ligatio letis solvitur poli mortem , di
cens: Si autem vir, scilicet mulieris , fuerit mortuus, mulier post mortem viri , sotura est a Ie a maνἰii , id est a lege mat imonii, qua obligabatur viro Cum enim , ut
λugustinus ait Lib. de Nuptiis , dc concuisiscentia i Lib. r. cap. xv Da. nuptiae sint
Ona mortalium . non se extendit obligatio nuptiarum post vitam mortalem. Et propter hoc in resurrectione, quando erit vita ima mortalis, neque nubent, neque nubentur, ut dieitur Matth. xx M. Ex quo patet quod si aliquis moriatur , & reiurgat , sicut in Lazaro accidit, non erit uxor , quae fumrat, nisi de novo cum ipto contrahat.
Sed contra hoc inducitur quod habetur
Heb. 11. 33. M Acceperunt mulieres dere- iis turrectione mortuos sitos.
Sed sciendum est , quod mulieres non rem ceperunt maritos sitos, sed filios suos ; sic. ut mulier quaed/m per Fliam , ut habetur III. Reg. xv I r. S alia per Flii cum, ut habetur lv. Reg. xv. Aliter autem se habet in sacramentis quae imprimunt characterem, qui est quaedam consecratio animae immortalis . omnis autem consecratio manet , quamdiu manet res consecrata. scut patet
in consecratione Ecclesiae, vel altaris. Et ideo si haptiga lusi vel confirmatus, vel o di natus moriatur. & resurgat , non debet
iterum eadem sacramenta accipere. Deinde cum dicit, Ergo vivento viso σc.
manifestat quod dixerat , per sgnum&Primo quantum ad obligationem matrim nii , quae durat in muliere , vivente viro, cuius signum est quod vocatur adultera si fuerit cum alio viro, scilicet ei carnaliter commixta , vivente viro b suo . Hier. H. a. Si dimiserit vir uxorem suam,&,, recedens ab eo, duxerit virum alterum ,, numquid non Polluta, ct contamin/ta estis mulier illa λ Secundo ibi, Si avitam meris euus fuerit υἰν eius , inducit fgnum quantum ad hoc quod obligatio legis matri πω nii solvitur per mortem , dicens , quod si
vo opus, scilicet mulieris , moννωκι fuerit , Iiberara es mulier a tere miri, qua, obligabatur viro, vir non β a trina , ν Darit eum alio, carnaliter ei comπixta, praesertim sei matrimonia liter coniungatur. I. r. v M.
D. ,, Si dormierit vir eius scilicet mulie-
ris liberata est: eui vult, nubat. Ex
quo patet quod secundae nuptiae , vel tertiae, .vel quartae, sunt secundum se lieitae,& non solum per dispensationem, ut vid tur dicere Chrysos o mus , qui super Matthaeum dicit, quod sicut Moyses permisit libellum repudii, ita Apostolus permisi secundas nuptias. Nulla est enim ratio, si lex
matrimonialis solvitur per mortem , quar non liceat coniugi remanenti ad secunda vota transire. Quod autem Apostolus diei el. Timoth. m. a. Quod se oportet Episc , , puae esse unius uxoris virum. non hoc
dicitur, quia secundae nuptiae sint illicitae, sed propter defectum sacramenti: quia non es et unus unius, scut Chrisus est sponsus unius Ecclesiae. Deinde cum dicit, Daqua starras meἰ erc. concludit principale Oropositum , dicens :Itaqua Datres mei, idest per hoc quod estis tacti membra corporis Chtisti, simul cum eo mortui, dc sepulti , ut supra est hab tum, mortiscari estis Iogk, id est quantum ad hoc quod cessat in vobis obligatio legis, ita scilicet ne iam sitis alimi ι, scilicet Christi , eius legi subiecti . qtii ex 'mi ruta
νesurrexiν. in quo & vos resurgentes novam
vitam assumpsistis . Et ita non lege pri ris vitae, lea lege novae vitae tenemini obligati.
Uidetur autem esse dissimilitudo quantum ad hoc quod in praecedenti exemplo vix moriebatur , & remanebat mulier absque obligatione legis; hic autem ille qui solvitur ab obligatione, dicitur mou.
Sed si recie considere I, utrumque est eiusdem rationis : quia cum matrimonium sit inter duos , sicut quaedam relatio , non refert quicumque eorum moriatur, ad hoCquod tollatur lex matrimonii : utrumlibet enim contingat, manifestum est quod per mortem qua commorimur Christo . eehat obligatio veteris legis. Deinde cum dicit, infitieiificemns, ostem
dit utilitatem praedictae liberationis: & cire hoc tria facit. Primo ponit utilitatem, dicens: in frumMemtis Deo e per hoc enim quod sumus tacti membra Christi , in Christo
manentes, possumus fructum boni operis sacere ad honorem Dei. I n. xv. 4. H Si
is ut palmes non potest serre fructum αis semetipso, nisi manserit in vi te se nec os nisi in me manseritis. Secundo ibi . CMm enim essemus , ostendit quod iste se ctus impediebatur quando eramus sub servitute legis, dicens: Cum essemus m mme,
122쪽
idest subditi eoneu piscentiis earnis r in Da
Io. 9. is vos autem non estis in carne ,
, sed in spiritu : passisnoa , dc affectiones peccatorum , qua quidem eranν per uiam vel notificatae, vel augmentatae occationaliter, ut supra patuit . operabantur in membν is nostris; idest, movebant membra nostra. Iacob. xv. I. is Unde bella, de lites λ,, Nonne ex concupiscentiis Et hoe Mifνώmflearent morti ι idest , ut fructum faee.
rent mortis. Iacob. I. II. is Peccatum cum D consummatum fuerit, generat mortem.
Tertio ibi, Nune autem Ioluti, ostendit quod praedicta utilitas acquiritur xb his qui iunt liberati a servitute legis, dicens: Nunc auri rem Disti 'sumus per gratiam Christi a Dram,ris, idest a servitute lepis Moysi : quae dicitur lex mortis , vel quii corporaliter
oeeidebat absque misericordia: Heb. x. 28. ,, Irritam quis faciens legem Moysi , sineis ulla miseratione moritur : vel potius dicitur lex mortis , quia spiritualiter occidebat per occasionem , secundum illud II. Corinth. Ita. 6. is Littera occidit . In qua lege nos tenebamur , quasi servi sublege . Gal. III. 13. is Prius autem quam νω
iniret fides , sub lege custodiebamur . Ita scilicet sumus soluti , aer semiamus ἰ.n mirata spiritus, id est spiritu renovati per gra. tiam Christi: EZech. x I xv I. 16. is Dabo vo is bis cor novum , de spiritum novum po- nam in medio vestri δ non in serustara latera , id est non secundum veterem legem. Uel non in vetustate peccati, quam litterλlegis auferre non potuit. Psal. v a. s. is Inisti veteravi inter omnes inimicos meos.
Ooid ergo dicemus ιδ Lex peccatum est 3 Absit. Sed peccatum non cognovi nisi per legem: nam concupiscentiam nesciebam , nisi lex diceret , Non comcupices. Occasione autem accepta, peccatum per mandatum operatum est i a me omnem concupiscentiam. Sine lege enim peccatum mortuum erat. Ego autem viavebam sine lege aliquando. Sed cum venisset mandatum , peccatum revixit . Ego autem mortuus sum, & inventum est mihi mandatum quod erat ad vitam , hoc esse ad mortem. Nam peccatum, occasione accepta per mandatum, seduxit me ,
di per illud occidit. Itaque lex ou dem sancta, de mandatum sanctum. & iustum, te sonum. Quod ergo bonum est, mihi factum est mors ' Absit. Sed peccatum . ut appareat peccatum, per bonum Operatum est mihi mortem, ut fiat supra m dum peccans peccatum per mandatum
Postquam Apostolus ostendit quod per serendo I de haec duo invicem se eonia
gratiam Cesisti liberamur a servitutessequuntur et quia iii lex peccatum docet , legis , & quod ista liberatio est utilis . hic legislator legem serendo peccat. Esai. x. a. respondet cuidam obiectioni, quae ex prae-iis Vae qui condunt leges iniquas . Uid missis occasionem habet, per quam videtur tur autenti quod lex peccatum doceat , si quod lex vetus non sit bona : Ac circa hocipassiones peccatorum sunt per legem, Ac si duo facit. Primci solvit obiectionem , perti ex ducit ad mortem . Deinde eum dicit ;quam videtur legem non esse bonam a s iAbsit, solvit praedictam obiectionem . Circundo ostendit legem esse bonam , Mimur ea quod sciendum est, quod silex per sedi. exim cte. Circa primum duo facit . Primo recte causaret passiones peccatorum , vel ponit obiectionem quantum ad ipsam le- mortem, sequeretur quod lex esset pecea-gem; secundo solvit , ibi , Iraqua lex qui itum altero modorum dictorum; non autem lidem sancta . Dicit ergo primo : Dictum lex est occasio passi mun peccati,dc. mortis. est, quod passiones peccatorum erant per Circa hoc ergo duo facit . Primo ostendit legem, dc quod est lex mortis : quid erro quid lex per te facit; seeundo ostendit quid duemus ex his sequi γ Numquid dicemus , ex ea occasionaliter sequatur, ibi , Ocea*quod lex est paeeariam e Quod quidem potestine narem accepta cte. Circa primum tria Dis intelligi dupliciter . Uno modo quod lex pee- cit ἀ Primo respondet ad quaestionem , dicatum doceat, scut dicitur Hier. x. xis Le- cens, Absit, scilicet quod lex sit peccatum: λ ges populorum vanae sunt : quia sci-ineque enim ipsa docet peccatum, seeundum licet vanitatem docent ; alio modo utiillud Psal. xviri. g. is Lex Domini imma- lex dicatur peccatum , quia ille qui Ie- ,, culata: neque legislator peccavit, qua-zem dedit , peccaverit , talem legem si iniustam legem serenx , secundum illust
123쪽
Proverb. v m. s,, 'Per me Reges regnant, se Et legum conditores iusta decernunt . DSecundo ibi , Sed peccatum non cognovi oc. ponit id quod per se pertinet legem , scilicet notiscare peccatum, dc non auferre; & hoc est quod dicit: Se pereatum noueoxnovi nisi per letem . Supra ira. 2.. Per Ioe τὸ enim Dia emnitio pectari. Et si quidem
hoc intelligitur de lege naturali , inani se-stum est quod dicitur, quia per legem n turalem homo diiudicat a j inter bonum di malum. Eccli. xv D. 6. ,, Sentu imple M vie corda illorum, de bona, ct mala o-- stendit illis. Sed Apostolus hic videturioqui de lege veteri , quam fgnificavit supra , dicens. N a in terustatae littera. Dicendum est ergo , quod sne lese poterat quidem peccatum cognosci secundum quod habet rationem inhonesti , idest contra rationem existens non autem secundum quod importat offensam divinam, quia per legem divinitus datam manifestatur homini quod Deo displicent peceata humana in hoc quod ea prohibet, Ac mandae puniri. Tertio ibi,
Mam cstucupiscentiam nesciebam, probat quod dixerat, dicens: Nam cenevisontiam uesi/bam , nisi lex diceret. Nom eoneup eas.
Circa quod considerandum est, quod hoc quod dixerat, Puearum s ἁ non eognovi nisper legem , posset aliquis reserre ad ipsum actum peceati , quem lex in notitiam h minis dueit dum prohibet; de hoc quidem
verum est quantum ad aliqua peccata. Dicitur enim Levit. xv DI. 23. ,, Mulier nonis suecumbet iumento. Sed quod hic non sit intellectus Apostoli , patet ex his quae
hic dicuntur: nullus enim est qui ipsum a Mum concupiscentiae ignoret , cum Omnes ipsum experiantur. Est ergo intelligendum, sicut supra diximus, quod peeeatum mn C in gnoscitur nisi per legem, quantum ad rea tum poenae, dc offensam Dei . Ideo autem hoe probat per concupiscentiam , quia conis cupiscentia prava communiter se habet ad omnia peccata. Unde Glossa dicit, dc Αugustinus de Uerb. Αpost. serm. iv. A Hicis elegit Apostolus quod est generale pecca- ., tum, scilicet con piscentiam . Bona estri ergo lex, quae dum concupistentias pro- is hibet, omnia mala prohibet . Potest autem intelligi quod concupiscentia sit gemerale peccatum , secundum quod sumiturl e in pro concupiscentia rei illicitae, quae est ἡe essentia cuiuslibet peccati . Non autem sic appellavit Λugustinus concupiscentiam
generale meeatum; sed quia est radIx , α
causa omnis peccati aliqua concupiscentio speetalis . Unde dc Glossa dicit, quod concupiscentia est generale peccatum, unde Omnia mala veniunt . Inducit enim Apost ius praeceptum legis, quod habetur Exod. xx. I7. ubi . specialiter prohibetur , si Nonis concupisces rem proximi tui , quae est concupiscentia avaritiae, de qua loquitur I. Tim. VI. Io. is Radix omnium malorum .est eupiditas: dc hoc ideo , quia pecuniae obediunt omnia , ut dicitur Eccle. x. Et ideo concupiscentia, de qua hic loquitur, est generale malum , non communitate gen ris, vel speciei , sed communitate eausaliatatis. Nec est contrarium quod εabetur Eccli. 1. 33. Initium Omnis peccati, superinis bia: nain luperbia est initium peceati ex parte aversionis . cupiditas autem est principium peccatorum ex parte convers nis ad bonum commutabile . Potest autem dici, quod Apostolus specialiter assumit concupiscentiam ad propositi manifestationem e quia vult ostendere quod sine lege peccatum non cognoscebatur, inquantum scilicet pertinet ud offensam Dei: & hoe maxime patet in hoe quod lex Dei prohibet conis cupiscentiam , quae ab homine non prohibetur: nam solus Deus hominem reum reputat propter concupiscentiam cordis , secundum illud I. Reg. xv r. 7. is Hominesis vident quae patent, Deus autem in tu is tur cor . deo autem lex Dei potius prohibuit concupiscentiam rei alienae, quae surtu ausertur, dc uxoris alienae, quae pecadulterium violatur, quam concupiscentiam aliorum peceatorum 2 qui ' ista peccata etiam in ipsa concupiscentia habent quamdam delectat ponem, quod non contingit de aliis
Deinde cum dieit, Gerasione autem aereptacte. ostendit quid ex lege easonaliter consequatve: dc primo proponit quod intendit; secundo manifestat propositum, ibi, Sino D.
re enis peeeatum m tuum erae . Dicit ergo primo, quod pereatum , euasione aeretia ρων mandatum, scilicet legis prohibentis peccatum , opera um est in me omnem tAcup Dentae m.
dὶ Per peceatum autem potest hic inteibridi Lbolus secundum emphaticam locution , uia ipse est peceati initium; dc secundum oe in homine operatur omnem concupiscentiam peccati. I. Ioan. rat. 8. o Q i is cit peccatum , ex diabolo est , quia ab
is initio diabolus te, peceat Sed quia
124쪽
/postolus hie di diabolo mentionem nonipiscentiam peccati , non sunt per legem . secerat, potest dici, quod peccatum actua-lquasi lex illas operetur; sed peccatum illas
te quodcumque , prout est cogitationeloperatur , accepta occasione ex lege. Et ea- apprehensum, operatur in homine sui con-idem tbὶ ratione dicitur lex mortis , non cuplicentiam, secundum illud Iacob. a. 14.lquia lex mortem oppretur, sed quia pecca ,, Unusquisque tentatur a concupiscentialium mortem operatur occasione accepta ex ,, sua : U deinde concupiscentia parit peeis lege. Potest autem eodem sensu littera a catum. Sed melius est quod hoc referamus liter ordinari, ut dicatur quod peceatum o- ad peccatum , quod 1 upra dixerat cap. v.lperatum est per mandatum legis omnem conca per unum hominem in hune mundum in- piscentiam , & hoc occasione aetura ab ipso
gressum , scilicet ad peccatum originale :imandato. Sed prima expositio simplicior, &quod scilieet ante gratiam Christi est in ho- melior est.
mine secundum culpam, & poenam; sed ve- Deinde cum dicit, Sisa Iero enim, mani scis niente gratia, transit reatu, Ac remanet a-lstat quod dixerat, dchoe per experientiam diu quantum ad somitem peccati, vel con-ieffectus: & primo proponit effectum; secundo cuplicentiam habitualem, quae operatur iniresumit causiam, ibi, Nam necatum, oee
homine Omnem concupiscentiam actualem :ine aecepta per mandarum, seduxit me. CircRsve hoc reseratur ad concupiscentias diver-iprimum tria facit. Primo deseribit statum forum peccatorum s alia enim est concupiis ante legem; secundo statum sub lege, ibi. scentia furti, alia adulterii, & sie de aliis Ised eum venisset mandatum'. tertio ex com sive reseratur ad diversos concupiscentiaeiparat inne utriusque status concludit even gradus, prout consistit in cogitatione . de.itum t Us, ibi , Et inventum est mibi maii lectatione, consensu, & opere. Sed ad huneidatum cte. Dicit ergo primo, quod pecea-
effectum in homine operandum , peccatu mi inm, occin e accepta per mandarum, st ratum
accipit occasionem ex lege; & hoe est quod i s in me omnem oneviscentiam, quod ex hoc
dicit , Oeeasiona ace ra: vel quia advenien- l apparet : sine lege enim peccatum erat morte mandato additur ratio praevaricationis, tuum : non quidem se quod peccatum non quia Mi non est ιικ, Me pravarisaris , ut Q- l esset, quia per unum hominem peccatum pra iv. E . dictum est: vel quia erescit de- in hunc mundum intravit ante legem , ut
siderium peccati prohibiti , rationibus sit-lsupra i t. dictum est. Sed intelligitur quolpra Positis. erat mortuum vel quantum ad cognitionem Et est notandum , quod non dieit , quodihominis, qui quaedam in lege prohibita ne- lex dederit occasionem pecc1ndi , sed quialsciebat esse peccata, puta concupiscentiam:
i Psum peccatum occasionem aeceperit ex vel quia erat mortuum quantum ad effica-ιege. Ille enim qui dat occasionem , scan-ie iam moriendi , per comparationem ad id dalizat , & per consequens peccat: quodlquod postea fu it: non enim habebat tantam quidem fit quando aliquis facit aliquod o-ivirtutem inducendi hominem ad mortem , Pus minus rectum, unde proximus offendi .lquantam postea habuit occasione accepta sub gur, aut scandalizatur ἔ puta si quis i allege . Habetur enim quasi mortuum quot inhonesta frequentaret, licet non mala in-iest debilitatum virtute . Coloss. rix. s lentione . Unde dicitur infra xxv. 13. meris Mortificate membra vestra, quae sunt su-ἐudicara maris, ne ponatis ogendiculum fratri-iis per terram . Talis ergo erat status an-εωs , vel scandalum . Sed si quis rectum o- te legem quantum ad peccatum. sed qualissus faciat, puta si det eleemosynam , &sesset quantum ad hominem ostendit , se alius inde scandalizatur ; ipse non dat oc-ldens: Ego autem vivebam fis lego alisuan Castoriem scandalizandi, unde nee scandali ldor quod etiam dupliciter potest intelligi . Eat, nec peccat; sed alius accipit oceasi IUno modo quantum ad id quod homini vitinem qui scandali Eatur, & ille peceat. Sicldebatur ex scipso quod viveret, dum ignori igitur lex rectum aliquid secit, quia pecca- rabat peccatum esse id per quod mortuus tum Prohibοit, unde oecasionem non deditierat. Apoc. t tr. I. is Nomen habes quod peccandi ι sed homo occasionem ex lege ac iis vivas, sed mortuus es . ' Vel hoe dici incipit: & proplar hoc sequitur quod lex non itur per comparationem ad mortem qua sit peccλtum , sed magis peccatum sit ex consecuta est occasone legis: dicuntur enim parte hominis . l minus peccantes vivere , in comparatione Sic igitur intelligendum est, quod passio-l ad eos qui magis peccant. nes Peccatorum, quae pertinent ad concu- l Deinde eum dicit, Sed eum venisset man-
125쪽
datum cte. deseribit statum sub lege , dc
primo quantum ad peccatum , cum dicit: Sed cum venisset mandartim, data scilicet lege , revixit peccatum . quod potest dupliciter intelligi. Uno modo quantum ad cogniti nem hominis, qui inccpit cognoscere peccatum in se esse, quod prius non cognoverat. Hier. XXX r. 19. , , Poti quam ostendistiti mihi , percussi femur meum , confusus is sum , oc erubui . Et signanter dixit, Bavixit: quia in paradisio plenam notitiam homo habuerat de peccato , licet non habuerit per experientiam. Vel revixit, quantum ad virtutem , quia data lege, occasi naliter augmentata est virtus peccati . I. Cor. xv. 36. ,, Virtus peccati, lex. Secun do quantum ad ipsum hominem, cum dicit: Ego autem mortuus sum: quod etiam dupliciter potest intelligi. Uno modo secundum cognitionem, ut sit senius : Mortutis Ium idest, cognovi me mortuum: alio modo per
comparationem ad flatum priorem , ut si sensus: Mortuus sum; idest, magis morti obligatus sum quam ante . Unde aliqualiter verum est quod dictum est Moysi, de Aaron Num. Xur. 4 I. is Uos interfecistis populumis Domini. Deinde cum dicit, Iiρ λυenrtim est mihi
mandatum sec. concludit ex comparatione utriusque status eventum legis, dicens: Et Inventam est, secundum praclicta , mandarum quod erat au vitam : primo quidem, secun
dum intentionem dantis legem ; secundo uantum ad ipsam mandati honestatem , &evotionem obedientis: Ezech. XX. II. GDeis di eis sa in praecepta bona , & iudicia
quae faciens homo, vivet in eis: hoe essem At ad mortem , occasionaliter scilicet per peccatum quod in homine erat. Iob xx. Iε. se Panis eius in utero eius vertetur in selis aspidum intrinsccus. Deinde ςum dicit, Nam preearum cte. resium it causam, quas manifestatis per eventum praemisum , dicens : Hoc ideo contingit , scilicet quod mandatum quod crat ad vitam , inveniretur ad mortem euh : nam peccatum oecasione aecepta per mandatum, seduxιt me , scilicet
per concu piscent ia in , quam in me operatum est , ut dictum cst Dan. I . 36. is Species docepit te, Zc concupiscent; a, , subvertit cor tuum: ο ρεν illud, scilicet mandatum, occasonaliter peccatum me occidis . II. Cor. I ii. 6. ,, Littera occidit.
Deinde eum dicit, Itaque lex quidem fan-Πa , couc iudit conclusiionem intentam ,
icilicet quod lex b non solum non iit pec-
catum, sed ulterius quod sit bona, tamquam
faciens cognoscere peccatum, dc prohibensi plum: oc primo concludit quantum ad totam legem, dicens, scut ex praemissis patet : Lex gu dem est sancta : Psal. xv m. s. si Lex Domini immaculata: I. Tim. I. s. ,, Scimus quia bona est lex : secundo , quantum ad particulare legis mandatum, dicens: Eι mandatum legis est sanctum, quantum ad praecepta caerimonialia, quibus h mines ordinantur ad Dei cultum: Lev. IX. 2. is Sancti cstote, quia ego sanctus sum: ct iustum, quantum ad praecepta iudicialia, quibus homo debito modo ordinatur ad proximum: Ps. xum. Io. Iudicia Domini ,, vera , iustificata in semetipsa : o bonum , idest honestum, quantum ad praecept Amaralia: Ps. cxv m. 72. A Bonam est mihi is lex oris tui super millia auri, & argenis ti . Quix tamen omnia illa praecepta ordinant nos in Deum, ideo totam legem sanctam nominavit. Deinde cum dicit, aeuod ergo bonum es σe. movet quaestionem quantum ad legis
ei sectum: & primo eὶ ponit quaestionem ,
dicens: ergo Lenum est, scilicet in se, factum est mihi mors , id est per ie causa
mortis Quod quidem aliquis poterat salso intelligere ex eo quod supra dictum est:
Inventum es mihi mandatum quod erat ad vitam , hoc esse ad mortem. Secundo solvit per
interemptionem, dicens, Absit . Non potest id quod est secundum se bonum, Ac vivificum, este causa mali, & mortis, secundum illud Matth. v D. 13. Non potest arboris bona fructus malos facere. ' Tertio ibi, Sed Deearum θα concordat id quod nunc dicitur, cum eo quoci supra dictum est: non enim mandatum sic inveni. tur esse ad mortem quod ipsum mortem operetur; sed quia occasione accepta ab ipso peccato, mortem operatur: es hoc est quod
dicit: Sed peccatum, tit appareat pece tum
idest, ex hoc apparet esse peccatum, per d. gis bonum, id est per mandatum legis , quia ex hoc ipso bonum est quod facit cognitionem peccati , operatum est mihi oortem oc hoc occasionaliter , inquantam manifestat peccatum . Non autem sic in- relligitur peccatum per legem Mperatum esse mortem, quasi sine lege mors non suis set dictum est enim supra quod regna: emors ab Adam usque ad Moysem , scilicet cum lex non esset se3 intelligitur quod peccatum per legem operatur mortem, quia d) damnatio mortis est augmentata lege Di placerta mea. b l. non solii morodo sit peccatum. cc l. ἀει si ponit. d) nite uom: natio.
126쪽
adveniente: & hoe est quod subditur : Ita
dico , quod peccatum operatum est mortem per bonum , ux teccatum fiat peceam , id est peccare faciens per mandatum legis occasionaliter; ct hoc Iupra modum quo antea pcccabat , vel quia accellit reatus prae-lvaricationis, vel quia crevit concupiscentia peccati, ut supra dictum est, veniente pro h brtione legis. peccatum autem hic intelligitur, sicut stupra diximus, vel diabolus, vel potius fomes peccati.
SCimus enim quod lex spiritualis est. Ego autem carnalis suna, venumdatus sub peccato. Quod enim operor, non intelligo. Non enim quod volo bonum, hoc ago; sed quod odi malum, illud facio. Si autem quod nolo, illud facio , consentio legi quoniam bona est. Nunc autem iam non ego operor illud, sed quod habitat in me peccatum. Scio enim quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bonum: nam velle adiacet mihi, perficere autem bonum non invenio. Non enim
quod volo bonum, hoc facio; sed quod nolo malum , hoc ago. Si autem quod nolo , illud facio , iam non ego operor illud , sed quod habitat in me Pe
Dostquam ApostoIus exclusit illa ex quita bus lex videbatur esse mala , & mali effectus, hic probat legem elle bonam : dccirca hoc duo facit. Primo probat bonita-atem legis ex ipsa repugnantia quae in homine invenitur ad bonum, quam lex tollere non potest; secundo ostendit per quod huiusmodi legis repugnantia tolli potest, ibi, Infelix ego homo ere. Circa primum tria A. cit. Primo proponit quod intendit; secundo probat propositum, ibi, mod enim ope- νον oe. tertio inseri conclusionem intentam , ibi, Iuvenio igitur aliam legem. Circa Irimum duo facit . Primo proponit legisonitatem ; secundo hominis conditionem, ibi, Ego autem earnalis Inm. Dicit ergo primo: Dictum est , quod lex est sancta . . choc dixi: Sc mus enim, nos quod sumus in divinis sapientes, quod lex, scilicet vetus, pistrualis est, scilicet spiritu homines concordans. PIal. xv I xt. S. ,, Lex Domini im-
,, maculata . Vel f ritualis est , idest a Spiritu sancto data, qui digitus Dei dicitur
in Scripturis . Lucae xi. 2 o. Si in digito,, Dei elicio daemonia . Unde dicitur Exod. xxx I. II. is Dedit Dominus Moysio duas tabulas lapideas scriptas digito Dei. Lex tamen nova non solum dicitur lex spiritualis, sed lex spiritus, ut patet infra v III. quia non solum a Spiritu sancto est. sed Spiritus sanctus eam imprimit cordi quod inhabitat. De lude cum dicit, Ego autem earnalis fum , ostendit conditionem hominis , re potest hoc verbum dupliciter exponi . Uno quidem modo , ut Apostolus i quatur in persisna hominis in peccato existentis ς dc ita hoc Augustinus exponit in Lib. I xxx m. Quaest. quaest. I xv r. in Postea
vero in I.ib. contra Iulianum Lib. III. cap. 26.ὶ exponit hoc , ut Apostolus intelligatur loqui in persona sua, id est hominis sub gratia constituti. Prosequamur ergo declarando qualiter haec verba, & sequentia diversimode possunt utroque modo exponi , quamvis secunda expositio melior sit. Quod ergo dicitur primo, Ego autem carnalis Ium, ite intelli tendum est ut ly ego pro ratione hominis intelligatur, quae est principale in homine: unde videtur umisquisque homo esse sua ratio, vel suus intellectus ; sicut civitas videtur esse rector civitatis , ita ut quod ille facit , ei itas facere videatur .
Dicitur autem homo carnalis, quia eius ratio carnalis est; quae dicitur carnalis dupli. citer . Uno modo ex eo quod subditur carni , contentiens his ad quae caro instigat, secundum illud I. Corinth. rri. 3. is Cum, , sit inter vos Zelus, contentio, nonneis carnales estis Et hoc modo intelligitur de homine nondum per gratiam reparato, Alio modo dicitur ratio este carnalis ex eo quod a carne Impugnatur, secundum illud Gal. v. II se Caro concupiis scit adversus spiritum: & hoc modo intelligitur es e carnalis ratio etiam hominis sub gratia constituti: utraque enim carnalitas provenit ex peccato: unde subdit: δε-numdatus sub peccato. Sed tamen notandum , quod carnalitas quae importat rebellionem carnis ad spiritu m, Provenit ex peccato primi parentis: quia hoc pertinet ad semitem , euius corruptio ex illo peccato derivatur . Carnalit λο autem quae importat subiectionem ad N a car-
127쪽
carnem, provenit non solum ex peccato riginali, sed etiam actuali, per quod homo obediendo concupiscentiis carnis , servum se carnis constituit: unde subdit: Venumdarus μι nccaro, scilicet vel primi parentis, vel proprio . Et dicit , Venumdatωs, quia peccator seipsum vendit in servum peccati, Pretio propriae voluntatis implendae . Esai. L. I. Ecce in iniquitatibus vestris vendi- ,, ti estis . Deinde eum dieit, Ωuod enim operor, ne istelligo, ostendit quod propolia erat: dc primo quod lex si spiritualis ; secundo quod
homo sit carnalis , venumdatus sub peccato, ibi , Nune autem iam non ego operor it-IM. Circa primum duo facit. Primo proponit probationem; secundo inducit conclusionem , ibi , Si aurem quod nolo, illud facio ore. Sumitur autem probatio ex hominis infirmitate , quam primo proponit secundo addueit probationem , ibi , Non enim
auod vol e bonum , hea ago. Infirmitas autem
hominis est manifesta ex hoc quod operatur id quod intelligit non essh operandum:
unde dicitur: Ωuod en m operor, non iure II
ro, scilicet esse operandum e quod quidem potest intelligi dupliciter . Uno modo de eo
qui est subiectus petrato ; qui quidem in
universali intelligit non esse operandum Peccatum , tamen victus suggestione daemonis, vel passione , vel inclinatione pervers habitus, operatur illud: & ideo dicitur operari quod intelligit non esse operandum , contra conscientiam faciens ; scut
c. XII. 4r. m ServiH sciens voluntatem
., domini sui, dc non faeiens, digne plagis is vapulabit multis. Alio modo potest intelligi de eo qiti est in gratia constitutus .
qui quidem operatur malum, non quidem exequendo in opere, vel consentiente mente, sed solum concupiscendo secundum pasisonem sensibilis appetitus: dc illa concupiscentia est praeter rationem, dc intelle-cium, quia praevenit eius iudicium, quo adveniente , talis operatio impeditur . Et ideo signanter non dicit, Intelligo non esse faciendum, sed non inraulo : quia scilicet
intellectu nondum deliberato , aut praecipiente , talis operatio concupiscentiae in- Iurgit. Cal. V. 37. , , Caro concupiscit ad . ,, versius spiritum, & spiritus adversus caris nem . V Deinde cum dicit, se enim quod volo bonum , hoe ago, proh χt quod dixerat dc
per divisionem, de per effectum . Per di visionem quidem eius quod dixit, Ruod onimveror. Sub quo duo continentur, scilicet non agere bonum, dc agere malum : quia etiam ille qui non agit bonum, dicitur perari peccato omissionis. Ex parte autem eius quod dixit, Non intausto , probat perestectum: quia enim intellectus movet v luntatem , velle est effectus eius quod est intelligere. Dicit ergo primo quantum asomissionem boni : Non enim reo Boe bonum , quod vo Io agere: quod quidem uno modo
potest intelligi de nomine sub peccato constituto; de se hoe quod dicit, Aga, est ae-eipienὀum secundum actionem comPletam ,
quae exterius opere exercetur Per rationis
consensum; quod autem dicit, Voso, est intelligendum, non quidem de voluntate completa, quae est operis praeceptiva , sed daevoluntate quadam incompleta , qua homines in universali bonum volunt , sicut in univeriali habent rectum iudicium de sono. tamen per habitum, vel passionem perversam pervertitur hoc iudicium, dc depravatur talis voluntas in particulari , ut non agat quod in universali intelligit agendum, dc agere vellet. Secundum autem quod intelligitur de homine per gratiam reparato, e converso oportet intelligere per hoc quod dicit, O,voluntatem completam perdurantem in electionemrticularis operationis, ut per hoc quod dicit, Ago. intelligatur actio i completa, quae consistit tantum in appetita sensitivo, non perveniens usque ad rationis consensum. Homo enim sub gratia constitutus vult quidem mentem suam a pravis concupiscentiis conservare . sed hoe bonum
non agit propter motus inordinatos concupiscentiae, insurgentes in appetitu sensiti vo . Et simile est quod dicit Gal. v. II., , Ut non quaecumque vultis, illa facia- , , tis. Secundo quantum ad perpetrati nem mali subdit: Sed quod edI matum , Π.lud fatis ἰ quo i quidem si intelligatur de
homine peccatore, per hoc quod dicit Ir, intelligatur quoddam odium imperfectum, secundum quod omnis homo naturaliter olit ma Ium; per hoc autem quod dicit, Fatio . intelligatur actio persecta per operis exisecutionem secundum rationis consensum :nam illud odium mali in universali . tollitur in particulari erigibili per inclinatio nem habitus, vel passionis. Si vero intelli-itur de homine sub gratia constituto, per oc quod dicit, Facio, intelligitur e conis verso actio imperfecta, quae consistit in s laconcupiscentia appetitus sensitivi; per hoc autem quod dicit, Odi, intelligitur odium per.
sectum quo quis perseverat in detestationem mali usque ad finalem reprobationem ipsus, de quo dicitur in Pial cxxxvi II. 22.
A Perfecto odio oderam illos, Uscilicet malos inquantum sunt peccatores. II Machab.
128쪽
M t. t. is Cum leges adhue optimae eust is direntur propter Oniae pontifieis pieta. is tem , a & alios odio habentes ma- , , lum. Deinde cum dicit, Si aurem quod solo, illud Deio, concludit ex praemissa di L postione nominis , quod lex sit bona , dicens: Si autem su/d nolo, illud facis , ouo cumque dictorum modorum intelligatur hoc ipso quod nolo malum , consentio legi quoniam bona est , in hoc quod prohibet ma. Ium , quod ego naturaliter nolo . Manifestum est enim quod inclinatio hominis se. eundum rationem ad volendum bonum, &fugiendum malum, est secundum naturam, vel gratiam; dc utraque est bona . Unde dilex, quae hule inclinationi consentit praeeipiendo bonum , dc prohibendo malum,
eadem ratione est bona. Prov. v. a. MD
ri num bonum tribuam vobis, legem meam, , ne derelinquatis. Deinde eum dicit, Nune autem iam nonoed operor illud, probat quod dixerat de conditione hominis, scilicet quod sit carnalis venumdatus sub peccato: & ei rea hoc tria facit. Primo proponit quod intendit; secundo pro. bat propositum, ibi , Scis enim cte. tertioeoncludit intentum, ibi, Si autem quod no-D illud Deio cte. Quod autem homo carnalis venumdatus sub peccato, quasi aliqualiter sit servus peccati , ex hoc apparet quod ipse non agit, sed agitur a peccato: ille enim qui est liber . ipse per seipsum agit, de non ab alio agitur. Et ideo dicit: Di.ctum est, quod per intellectum, Ac voluntatem eo entis Due', nunc autem dum contra legem facio , ego iam non operor illud quod facio contra legem, sed pereatum quod in m. habisai: Ac se patet me esse servum peccati , inquantum peccatum in me quasi
dominium habens operatur . Et hoc quidem recte , ae faciliter potest intelligi de homine sub gratia constitutor quod enim concupiscit malum secundum appetitum sensitivum ad carnem pertinentem, non procedit ex opere rationis, sed ex inclinatione semitis. Illud autem homo dicitur operari quod ratio operatur, quia homo est id quod
est secundum rationem: unde motus concupiscentiae qui non simi a ratione , sed afomite, non operatu r homo, sed somes peccati , qui hie precatum nominatur . lacob. I v. t. is Unse bella,& lites in vobis Non- ne ex concupiscentiis vestris, uuae miliis tant in membris vestris Seg de homine sub peccato constituto hoe proprie intellisi non potest, quia eius ratio peccato
eonsentit; de ideo ipsemet operatur: unde dieit Augustinus , , habetur in Glossa. is Multum fallitur homo qui consentiens estis concupiscentiae carnis suae, dc quod illa si desderat decernens facere, & statuens,,, putat sibi adhuc esse dicendum : Non ego,, operor illud . Potest tamen , licet extorte, exponi etiam de homine peccatore. Aelio enim maxime attribuitur principalia genti, quod secundum proprietatem suam movet. non autem agenti quod movet, vel agit secundum proprietatem alterius a quo movetur. Manifestum est autem quod ratio hominis, secundum illud quod est proprium sibi, non inclinatur ad malum , sed secu dum quod movetur a concupiscentia . Et ideo operatio mali quam ratio facit, pr ut est a concupiscentia victa, non attribuitur principaliter rationi, quae hic per hominem intelligitur, sed potius ipsi concupiscentiae, vel habitui ex quo ratio inclina
tur ad malum . Dicitur autem Peccatum
habitare in homine, non quasi peccatum sit res aliqua, cum sit privatio boni ; sed designatur permanentia huiusmocii desectus in homine. Deinde cum dicit, Scis enim, Pr bae quod peccatum habitans in homine, Operatur malum quod homo facit: de primo ponit medium ad probandum propos tum; seeundo illud medium manifestat, ibi. Nam vella adiaeet mihi. Probat ergo primo quod peceatum habitans in homine , op retur malum quod homo facit quae quidem probatio manifesta est seeundum quod verba reseruntur ad hominem sub gratia constitutum , qui est liberatus a peccato per gratiam C, risti, ut supra vi. habitum est. Quantum ergo ad eum in quo Christi gratia non habitat, nondum est liberatus a peccato . In carne autem gratia Christi non habitat, sed habitat in mente : unde infra vita. io. dicitur, quod si Christus
in tubis est, eo pus quIdem mortuum est propter peccatum , oisitus aurem vivit propter iustificationem . Igitur adhuc in carne domina tur peccatum, quod operatur concupiscentia Carnis. Carnem enim hic aceipit simul b eum viribus sensitivis. Sic enim car distinguitur contra spiritum , Ac ei repugnat, inquantum appetitus sensitivus tendit in contrarium eius quod ratio appetit, se. eundum illud Gal. v. r7. ., Caro concupio scit adversus spiritum. Dicit ergo: Dictum est, quod in me, etiam per gratiam reparato, peccatum operatar', sed intelligendum est in ma secundum earnem simul cum
129쪽
appetitu sensitivo : Ieio en m per rationem, re experimentum, quod bonum, scilicet gratiae, quo reformatus sum , neu hal; at in me. Sed ne intelligatur secundum rationem, secundum modum superius positum exponit : Hoe est in carne mea : nam in me , id-
. est in corde meo, hoc bonum habitat , secundum illud F ph f. m. I7. is Habitare se Christum per fidem in cordibus vestris. Et per hoc patet quod hoc verbum non patrocinatur Manichaeis , qui volunt carnem non osse bonam secundum naturam; re ita non esse creaturam ta9 Dei boni , cumscriptum sit I. Tim. iv. d. is omni S creari tura Dei bona est. Non enim hic Apollo ius agit de bono naturae, sed de bono
gratiae , quo a peccato liberamur . Si vero hoc referatur ad hominem sub peccato existentem , super liue additur quod dicit ,
Nos N in ea ne mea quia in homine peccatore bonum gratiae non habitat nec quantum ad carnem, nec quantum ad mentem
nisi sorte quis extorte velit exponere hoc esse dictum, quia peccatum, quod est privatio gratiae, quod a in modo a carno derivatur ad mentem. Deinde cum dicit, Nam velle auiacet mici, manifestat quod dixerat: re primo ex hominis facultate; secundo ex hominis actione , quae facultatem demons rat . ibi, Nam enim quod volo bontim, /oc facis . Facultas autem hominis primo dei cribitur quantum ad voluntatem , quae videtur in hominis esse potestate: unde dicit: Nam velle aiaeet mihi; id est propinquum est mihi, quasi sub mea potestate existens: nihil enim est tam in hominis voluntate constitutum quam hominis voluntas, ut Augustinus dicit de Lib. Arbit r. Lib. III. cap. m. Secundo ponit facultatem hominis,
vel potius dissicultatem , quantum ad c n- summationem effectus, cum subdit: Perficere πιεtem bonum non invenio , scilicet in mea potestate existens , secundum illud Prov. αν r. I. is Hominis est praeparare animum: Uct iterum ibidem s. , , Cor hominis dis is ponit viam suam , sed Domini est dirio gere gressus eius. Hoc autem verbum patrocinari videtur Pelagianis . qui dicebant, quod initium boni operis est ex nobis , inquantum bonum volumus dc hoe est quod videtur Apostoliis dieere : Pascere
autem bonum non insenio. Sed hunc sensum
excludit Apostolus Phil. it. 13. dicens :is Deus est qui operatur in nobis velle , dc ,, perficere. Quod ergo dicit, V Eo a itarer mihi ι scilicet, per gratiam iam repλrato, est ex operatione divinae gratiae ἰ peri quam quidem gratiam non solum volo D num , ted etiam aliquid boni facio . quia repugno concupiscentiae, dc contra eam ago ὸ uetus spiritu; sed non invenio in mea potestate quomodo illud bonum perficiam . t ut scilicet totaliter concupiscentiam excludam. Et per hoc manifestatur quod bonum gratiae non habitat in carne: qui a s in carne habitaret , sicut habeo iacultatem vo-: lendi bonum per gratiam habitantem in mente, ita has direm facultatem perficiendi
bonum per gratiam habitantem in carne. Si vero reseratur ad hominem sub peccato constitutum, sic exponi poterit ut velle -- I cipiatur pro voluntate incompleta, quae ex
l instinctu naturae in quibuscumque peccantiui bus est ad bInum . sed illud melle adiacet homini , idest iuxta hominem iacet , . quasi
infirmum, nisi gratia voluntati tribuit eis-caciam ad perficiendum . Deinde cum dicit, Non enim quia et oti bonum , hoe facis , manifestat quod dixerat ex actione nominis, quae en signum , dc essectus fac testatis
humana: . Ex hoc enim apparet quod homo non invenit perficere bonum, quia non agit
bonum quod vult , b in sed facit malum. quod non vult; & hoc quidem supra expolitum est. Deinde eum dicit , Si aurem quod nolo , . illuI Deio, concludit illud quod supra promposuerat, dicens: Si aurem quod nolo. illud Deio, nan ego operor illud, sed quod ἰnhabitael in me teeeatum: dc hoc etiam supra expositum est. Sed notandum est , quod ex ian dc eodem medio, scilicet qώod nolo illud fa-leio, Apostolus duo concludit quae supra se is uerat, scilicet legis bonitatem, eum dicita Si aurem quod nolo, iliud Deio, eon entia tetimi quoniam bona est: dc iterum dominium peccati in homine, cum dicit hic : Si aα-
rem quod nolo , . illud fac,o , non ego operor
illud, sed quod habitat in me peceatum ζ qu i rum duχrum conclusonum prima pertinet ad hoc quod' dixerat, Lexspiritualis es, si eunda ad hoc quod dixerat, Ego auIem ear- nalis sum, venumdatus sub tectaro. Sed pri-
130쪽
INvenio igitur ' aliam legem volenti mihi facere bonum , quoniam mihi malum adiacet: condelector enim legi Dei secundum interiorem hominem; video autem aliam legem in membris meis repugnantem l gi in ratis meae, i captivaniatem me in lege peccati, quae est in membris meis. Irselix zgo homo , quis me
liberabit de corpore mortis huius e Gratia Dei per Ielii in Christit in Dominumno strum. Igitur ego ipse mente servio legi Dei, carne audem legi peccati. Postquam Apostolus ostendit legem esse eundum verit' tem autem id quod est in-
bonam ex eo quod rationi concordat, trinsecum, scilicet mens, vel ratio, quae hic Ite insert duas conclusiones secundum duo dicitur homo inter: or . Pi l. cxviis. Ioa. quae posuerat. secunda ponitur ibi , Video is quam duleia faucibus meis eloquia tuat autem aliam legem in membro meis . Circa l. Mach. x D. 9. is Habentes iblatio libros primum duo facit. Primo inseri concluso. is sanctos, qui in m nibus nostris sunt. Mnem ex dictis ; secundo ponit signum ad Deinde cum dicit Video aurem idii. ponit maiorem manifestationem, ibi , Cιndelecterialiam conclusionem, quae respondet ei quos enim leti Dei. Duo autem supra politerat. supra secundo posuerat, dicens: Ego autem mum quidem, quod lex spiritualis est leamalis sum venumdatus sub peccato: dicens equo iam probato, concludit lac: I .nisit - Video aliam tetem in membris meis . quae est rur, scilicet per experimentum, tu in Moysi fomes peccati: quae quidem potest dici lex Consonam elle mihi molent; Iaeera bonis is, id-aduplici ratione. Uno modo propter similes eli rationi meae, por quam bonum aporo effectus , quia scut lex indurit ad bonumbo, & malum detestor , dum & ipsa lex faciendum , ita somes inducit ad pecean-
bonum mandat, est malum prohibet. De ut .ldum alio modo per comparationem ad cau- xxx. i4. o Iuxta te est verbum valde inJsam. Cum autem fomes iit quaedam pamari ore tuo, & in corde tuo , ut facias il- peccati, duplicem causam habet. Una qui-- lud . Et hoc modo necessarium fuit'dem ipsum peccatum, quod in peccanted quod , idest quia malum , idest peccatum, i minium accepit, ei legem imposuit, quae vel semes peccati, mi ιι adiaret; id est, iux- l est somes, sicut dominus tervo victo legemia rationem meam iacet, quasi carnem meam is a ) imponit. Alia causa semitis est Deus inhabitans. Mich. vi i. s. o Ab ea quae dor- qui hanc poenam homini peccanti indidit, ut ,, mit in sinu tuo, custodi claustra oris tui, rationis eius inseriores vires non obedirent. id est a carne. Deinde eum dicit , Condele-,Et secundum hoc ips. inobedientia in seriorum Πον enim leti Dei , ponit signum per quod virium, quae dicitur somes , lex dicitur , ostenditur quod lex rationi consentiat: nul inquantum est per legem divinae iustitiae inlus enim delectis tur nisi in eo quod est sibistroducta ; sicut iusti iudicis sententia i ,
conveniens; homo autem secundum ratio-1quasi lex habetur , secundum illud I. Reg. nem delectatur in lege Dei: ergo Iex Dei xxx. 2s. Et factum est hoc ex die illa, &est conveniens rationi. & hoc est quod di- is deinceps constitutum, &praefinitum, &cit: Condelector legi Dei se nitum interiorem is quasi lex in Israel usque ad diem hane. homimm, id est lecundum rationem, oc men-iHaec autem lex originaliter quissem consitem, quae interior homo dicitur: non quod stit in appetitu senutivo, sed diffusive inve- anima sir esigiata secundum formam homi-initur in omnibus membris, quae deserviunt nis, ut Tertullianus posuit ; vel quod ipsa i concupiscentiae ad peccandum . Supra ur. I9. sola st homo, ut Plato posuit, quod homo i Sicut /-uupis membra et estra servire Immun- est anima utens corpore; sed quia id quod i disia er in 'uitari ad inἰqnitatem ζ Ira nune est principalius in homine, dicitur homo, i exHiare mem ιν a vestra δενυira iustitia in fan- ut supra dictum est . Est autem in homine His arienem. Et ideo dicit. In membris meir. principalius secundum apparentiam quidem Haec autem lex duos effectus in homine ha- id quos est exterius, scilicet corpus se es-'bet. Primo namque resistit rationi; & quan-figiatum, quod dicitur homo exterior si aum ad hoc dicit : Repugnantem legi mentis