장음표시 사용
81쪽
f., ct Pro theris . Lex quidem Christi iusti- is quasi ex nobis . Addit autem , D. ἰὸν
tiam testificata est pronuntiando , & prae-ldus m eum . quod pertinet ad fidem sora figurandor Ioan. v. 46. is Si crederetis Moν- matam. per quAm homo iustificatur, ut diis is si , sorsitan Et mihi crederetis . de me ctum est. . enim ille scripsit : & etiam per effe- Deinde cum dicit, Non est enim asistinctio, et um: quia eum ipsa iustificare non posset,imanifestat quod dixerat : ct primo quanis testimonium perhibebat, aliunde quaerendam tum ad communitatem iustitiae . secundo esse iustitiam . Prophetae autem testificat liquantum ad caulam eius, ibi, Iust eatio sunt eam praenuntiando: Act. x. 43.is Huicitis; tertio quantum ad manifestationem iis omnes Prophetae testimonium perhibent.' ipsius, ibi , - ostensionem . Dicit ergo pri- Consequenter autem assignat causam huius mo: Dictum est: Iuli uicatio Dei est in Ois iustitiae , & dicit: ustria a atem Dei es perimnes, ct super omnes qui credunt in Chri-sidem Iesu Christi, ideli quam ipse tradidit:istum: non enim est quantum ad hoc distin Heb. xi r. a. is Aspieientes in auctorem .ictio inter Iudaeum re Gentilem. Colos se dei, & consummatorem Iesum. Uel et- 1 D. I r. is In Christo Iesu non est Genti- iam quae de ipso habetur: infra x. s. REM ai, , Iis, & Iudaeus , stilicet distinctionem si onfitearis In ονε rno Dominum Iesum, is in aliquam habens, quasi Iudaeus non indigeaecorda tuo erodia/ris, quod Deus silum suscit lius cificari a Deo lis ut Gentilis: omno, enim vir a mortuis , salvus eris . Dicitur autem peetaverunt, sicut supra ostensum est: Mai.
iustitia Dei esse per sdem Iesii Christi, noniLris. 6. - Omnes nos quasi oves erravi quasi per fidem mereamur iustificari ,iis mus: ' O per hoc etent gloria Dei , id quasi ipsa fides ex nobis existat, & peream est iustificatione, quae in gloriam Dei e mereamur Dei iustitiam, sevi Pelagiani di-ldit. Non autem sibi debet homo hane glo-xerunt ; sed qui x ia ipsa iustificatione quatriam ascribere. Psal. Cris. 9. ,, Non nobis iustificamur a Deo , primus motus mentibiis Domine, non nobis , sed nomini tuo da in Deum est per fidem . A Accedentem e- is gloriam. Psal. Lxvit. 33. M Date glo. nim ad Deum oportet credere, ' ut di-io riam Deo. Sic igitur quia omnes pee
eitur Heb. I. 6. Unde & ipsa fides , quasilcaverunt, & ex se iusti fieari non possisnt prima pars iustitiae , est nosis a Deo . D restat ut Per aliam caulam iustificentur .is phes. xx. 3. is Gratia estis salvati per fi quam consequenter ostendit subdens, I μ- dem. & hoe non ex vobis , Dei enim Mati : ubi primo ostendit quod huiusmodiis donum est . Haee autem fides ex quali ustificatio est sine lege , id est quod non est iustitia, non est fides informis, de qua est ex operibus legis, cum dicit: Iustifaridicitur Iac. II. 26. si Fides sine operibus4gratis, id est absque merito praecedentiumri mortua est ἔ sed est fides per carita ioperum. Esai. LII. 3. , , Gratis venumdatitem formata, de qua dicitur Gal. v. 6. Namlis estis, & sne argento redimemini. Et is in Christo Iesia neque circumcisio aliquid hoe per mariam Ustus, scilicet Dei, cui ex is valet, ' sine fide, perquam in nobis habitatthoe debetur gloria . I. Corinth. xv. I ChristuL Ephes m. t . , , Habitare Christum se Gratia Dei sum id quod sum. Seeun-ri per fidem in cordibus vestris: quod sineldo ostendit quae se causa iusti fieationis :earitate non fit. I. Ioan. xv. 16. is Qui ma-l& primo ponit ipsam caulam, eum dicitis net in earitate, in Deo manet, di DeuslPιν νedemptionem . Ut enim dicitur Ioan .is in eo. Haec est etiam fides de qua di-ivio. qui facit peccatum servus est citur Aca. xv. 9. is Fide purificans cordalis peccati: ex qua quidem servitute homo. eorum: quae quidem purificatio non fitiredimitur, si pro peccato satisfaciat. Sicut sine caritate. Proverb. T. Iet. Universalsi aliquis ob culpam commisiam obnoxius es. is delicta operit caritas. Et ne aliquis diali et Regi ad solvendam pecuniam, ille eurix ceret per hane fidem solos Iudaeos iustifi-iredimere diceretur a noxa qui pro eo pecari , tertio ostendit communitatem huiusicuniam solveret. Haec autem noxa ad r iustitiae, cum subdit , In innes scilicet ,ltum humanum genus pertinebat, quod erat ista iustitia est in corde, non in carnalibus infectum per peccatum primi parentis. Un- observantiis , de quibus dicitur Hebr. ix. de nullus alius pro peccato totius humani quod carnales observantiae erant ad iustia generis satisfacere poterat, nisi solus Chrificationem carnis usque ad tempus corre- stus , qui ab omni peccato erat immunis .ctionis impositae: θ μρὸν omnes: quia vide- Unde subdit: Qua es in Chrso δε- quasilicet facultatem humanam, ac merita exce- dicat : In alio non poterat nobis esse reddit. Il. Corinth. ara. s. is Non quod fusi emptio . I. Pet. r. 38. , , Non corruptib
is ficientes simus cogitare aliquid a nobis i, libus agro, vel argento redempti estis.
82쪽
Secundo ostendit unde ista redemptio essuiab eis se praeeavere poterant; ostendit quod eae iam habuit, eum dicit : mem proposuit necessaria est hominibus iustitia, qua iusti-D.us propitiatorem: ex hoc enim Christi sa-lficentur a Deo . Solum autem per sangui-tisfactio emeaeiam ad iustificandum habuit,inem Christi potuerunt remitti peccata non re ad redimendum, quia eum Deus ad hocliolum Prα sentia. sed praeterita : quia vim ordinaverat secundum suum propos tum .itus sanguinis Christi operatur per tidem ho- quod designat, cum dicit , Quem proposuiti inis . quam quidem fidem habuerunt illi Deus propitiatorem. Ephes. 1. Ir. , , Qui iniqui praecellerunt Christi passionem, se ut &is peratur omnia secundum con clium volan- ncs habemus. II. Corinth. Iv. II. ,, Haben-
, , talis suae . Uel δενσposuis . id est , prolis Ies eumdem spiritum fidei . . . . credi. omnibus posuit: ta, quia humanum genustis mus. ' Unde de legitur aliter , ut di-
non habebat unde satisfacore posset , nisilcatur : Propter remissionem dat Aorum , quae ipse Deus eis redemptorem,& satis iactorem sunt hominum praecedent iura Christi passi daret. Psal. o. s. o Redemptionem misi iiDem. Utide dicitur Mich. ult. 19. A misse Dominus populo suo . Et sic dum la-iis ponet iniquitxtes nostras, dc proiiciet intis faetendo, nos redimit a noxa peccati , is pwlaudum maris omnia peccata nostra. Deum peccatis nostris propitium facit ;lSecundo ostendit tempus manifestationis e- quod petebat Pialmista dicens Psal. lxxv xxi .lius, cum subdit : In fastoratione Dei ad o-ς. is Propitius esto peccatis nostris i di stansionem iustitia etas in hae tempore', quasi di ideo dicit eum propitiatorem. I. Ioan. 31.iceret: Praecedentia delicta erant ante Chri-α. - Propitiatio . In cuius figura Exodiisti passionem in fusanrartana D.i , quasi in xxvi. mandatur, quod fiat propitiatorium,squadam divina Dei sustinentia : quia nee ιγ idest Christus ; quod ponebatur superlpro eis credentes, de poenitentes damnat, arcam , id est Ecclesiam . Tertio ostenditinec 2b eis totaliter reddit absolutos , ut per quod redemptionis effectus ad nos per- scilicet eis non obstantibus , possint introveniat, eum dieit: Per fidem in santuino elui lire in gloriam Uel secundum aliam liti id est, quae est de sanguine eius pro nobisiram potest intelligi, quod ipsi sancti patres
etaso. Ut enim pro nobis satisfaceret, con-ierant m Iustentatione Del , quia detinebam gruebat ut poenam mortis pro nobis se itur in limbo , non quidem patientes poe- iret, quam homo per peceatum incurrerat,inam sensbilem, sed expectantes introire in secundum illud Cenes. et r. i . is Quacum-Igloriam per Christi passionem . Fecit. II. que die comederis ex eo, morte morie-l3. is Sustine sustentationes Dei. Ad hoc, ,, ris . Unde dicitur I. Pet. Hr. x .linquam, Praecedentia delicta, vel praeceden-M Christus semel pro peccatis nostris mor-ites patres erant in sustentatione Deἰ , ad μει tuus est. Haec autem mors Christi no-lstensium eis se ii icet iamria erus in hae rempora his applieatur per fidem, qua teὰ eum cre- id est, ut in hoc tempore gratiae suam tu dimus per suam mortem mundum redemi Glstitiam Persecte ostenderet , plenam remis se. Galat. Q. Eo. is In fide vivo Filii Dei, ston m peccatorum tribuendo. P al. cr. 34.
M qui dilexit me , de tradidit semetipsum se venit tempus miserendi eius : & II.
M pro me. Nam de apud homines statis-lCorinth. VI. 2. Ecce nunc tempus acce-
aclio unius alteri non valeret, nisi eam ra-iis piabile, ecce nunc dies salutis. Et hoc tam haberet. Et sic patet quomodo se iu-iest quod supra dixerat nune esse iustitiam stitia per fidem Iesu Christi , ut supra di-lDei manifestatam. oportuit autem ut pra chim est. Sed quia etiam supra dixit , iu-icedentia peccata usque ad hoc tempus eo stitiam Dei esse nune manifestatam , agitisent in Dei sustentatione , ut primo con- conlequenter de hac manifestatione , dc vinceretur homo de defectu seientiae, quia Primo tangit modum manifestationis , di-itempore legis naturae in errores, dc turpia gens, m sensionem ; quasi dicat : Hoc , peccata incidit; dc etiam de defectu poten. innuam, factum est . ut iustificaremur peritiae, quia post legem scriptam , quae secit Tedemptionem Christi , Ac per fidem san' cognitionem peccati , adhue homo per inguinis eius, ad ostensionem iustitia sua, id est firmitatem peccavit . Tertio ostendit quod ad hoc quod suam iustitiam Deus ostende- . per remissionem peccatorum Dei iustitia ret ἰ & hoc propter remissionem praeedenrium I stendatur ἰ sive accipiatur Dei iustitia qua delictorum : in hoe enim quod praecedentia i ipse est iussus, sive qua alios iustificat: undelicta Deus remisi , quae lex remitteret άe subdit: Ni H νθ - 1 ; id est , ut per
Non poterat , nee homines propria virtute i remissionem peccatorum Deus appareat e Lse
t. ut quia . tb l. idest quod Christus ponitur super aream. c I. de st eum.
83쪽
se iustus in seipso, tum quia remittit me si xit: μ & etiam ni si iust eans eum ναἰ osscata, sicut promiserat , tum quia ad iustia Ox fide Dis Christi, id est qui per fidem I tiam Dei pertinet quod peccata destruat , tu Christi aecedit ad Deum . Αecede homines ad iustitiam mi reducendo: Psal. se tem enim ad Deum oportet credere : x. s. is Iustus Dominus, ct iusti tias dile- Heb. xl. 6.
LECTIO ITU Bi est gloriatio tua Exclusa est. Per quam legem l Factorum Non, sed per
legem fidei. Arbitramur enim iustificari hominem per fidem sine operibus legis . An Iudaeorum Deus tantum P Nonne dc Gentium 3 Immo & Gentium . Quoniam quidem unus est Deus, qui tultificat circumcisionem eκ fide, & praeputium per fidem . Legem ergo destruimus per fidem es Absit ; sed legem statui
T ostquam Apostoliis ostendit quod Iudaetigem, eorum gloriatio exclugeretur. Et id-I. non praecedunt Gentiles neque quan- eo b in interrogando quaerens subdit , Pe tum ad statum culpae , neque quantum adtquam scilicet est eorum gloriatio exclusa. statum iustitiae; hie concludit conclusionem Posset autem aliquis credere quod eorum intentam, excludendo scilicet eorum a lgloriationem exclusiam Apostolus diceret per gloriam, qua Gentibus se praeserebant; & aliqua praecepta legalia, quibus quaedam ma circa hoc tria facit. Primo proponit huiustiora opera mandarentur; dc ideo interro- gloriae exclusionem . secundo exclusionis cau-lgando subdit, Factorum quas dicat: Numquidiam, ibi, Per quam legem ἔ tertio ostenditiper aliquam legem factarum , eorum glo- modum quo excludit, ibi, Arbitramur enim riationem exclusam dico λ Et respondet quodcte. Circa primum duo facit . Primo pro-inon, sed ριν legem fidei . Et se patet quolponit quaestionem, dicens: Ex quo commu-lduplicem legem hie inducit Apostolus, sciniter es sub peccato tu Iudaeus , sicut Zcilicet factorum, de fidei. Et in promptu eia Gentilis, & ex quo Gentilis iustificatur per i se videtur quod per legem factorum intel. fidem, sicut de tu, ubi est gloriario ruaὶ qua 1 ligitur lex vetus, de per legem fidei , lex scilicet in lege gloriaris , ut supra a. di- nova, per quam Gentilis aequiparatur Iuctum est, & per hoc te Gentili vis prae . daeo. ferre. I. Corinth. v. 6. ,, Non est bona glo- l Sed dubitatur de hae distinctione . Nam
M riatio vestra . Gal. v. 26. δε Non ess-l & in veteri lege necessaria erat fides, scutis ciamur inanis gloriae cupidi, invicem pro- dc in nova . Eceli. D. 8. is Qui timetis, , vocantes, invicem invidentes. Secundolis Dominum, credite illi: μ Ac Psal. ex xv. Duic quaestioni respondet dicens, Exclusa est;hr. si Credidi, propter quod locutus sum. id est , sublata est . I. Reg. iv. 2 i. EtlImmo etiam in nova lege facta quaedam
is ablata est gloria de Israel . Oseae iv. 7. requiruntur ,&quorumdam sacramentorum, ri Gloriam eorum in ignominiam commu-lsecundum illud Luc. xxx r. i9. is Hoc sa se tabo. Vel exclusa, id est expresse ma-s, , cite in meam commemorationem, ' Mnifestata est : gloriabantur enim Iudaei in'etiam moralium observationum: Iae. t. Σαώ
gloria, dc cultu unius Dei: & hane eorum lis Estote iaciores verbi , & non auditores gloriam dicit exclusam , id est expressam per tantum. Christum ; scut artifices qui aliquam ima- Dicendum est igitur , quod legem factoginem in argento exprimunt, exclusores vo-irum dicit legem exterius propositam , Mcantur, secundum illud Psal. lxis. 31. is UtJdescriptam, per quam exteriora facta ho- ,, excludant eos qui probati sunt argento lminum ordinantur , dum praecipitur quid Sed primus sensus est magis litteratis. CumJfieri debeat, & per prohibitionem ostendi- autem dicit, Per quam legem, Ostendit cau- tur a quo debeat abiliteri . Legem autem sam huius exclusionis. Quia autem Iudaeo. fidei vocat legem interius descriptam , perrum gloriatio erat in lege, ut se Pra dictum quam non solum exteriora facta, sed etiam est, ideo oportere videbatur quod Per ali-Jipsi motus cordium disponuntur, inter quos
quid eiusde in generis, id est per aliquam le- primus est motus sidet : eorde enim creditur
84쪽
ad ἰ istam , ut dieitur hic cap. X. Et de is Iudaea Deus: erat tamen Deus omnium hae lege loquitur infra um. 2. Lex his L per commune regimen universorum, secuniaria, mira qua est in Christo BD. dum illud Plat. XL v I .ll. is Rex omnis te Deinde cum dicit , Arbitramrer m8 3, o-xis rae Deus . V Secundo proponit quaesti stendit modum quo per legem fidei gloria nem ex parte Gentilium, dicens: Nonne is Iudaeorum excluditur, dicens : ArbitramuriGentium, scilicet est Deus & respondet .anim, nos Apostoli veritatem a Christo edo-immo or Gentium , quas scilicet gubernat .cti, tominam quemcumque , sive Iudaeum , dc regit, secundum illud Hier. x. ., , Quis sye Gentilem. iustificari per sdem : Act. xv. is non timebit te , o Rex Gentium V.,, Fide puri scans corda eorum: & hoc Tertio ibi, aeuoniam quidem , manitellaesima operib Ma legis: non autem solum sine o- per signum quod dixerat; quasi dieat : Experibus caerimonialibus , quae gratiam nonihoc manifestum est quod Deus est non so- conserebant, sed solum significabant, sed et- lum Iudaeorum. sed dic Gentilium, quoniam iam sine operibus moralium praeceptorum, se-lquidem unus est Deus qui iustificat ei reum- eundum illud ac Tit. m. 3. ANon ex operibus cisionem, idest Iudaeos, ex fide: ut enim: di se iustitiae, quae fecimus nos&c.. ita ta- citur Galat. v. o. is in Christo Iesu neque
men saὶ quod hoc intelligat sine operibustis circumcisio, neque praeputium. praecedentibus iustitiam, non autem sine o. Quod autem dicit Ex Irdo , & per fiem, peribus consequentitus et quia , ut dieitur secundum Clossam est omnino idem: potest Iac. ri. 16. A fides suae operibus t scilicet tamen aliqua differentia attendi. Nam liaec se subsequentibus mortua est c ideo praepositio ex designat aliquando causam risitis care non potest . remotam, haec praepositio per propinquam. Deinde cum dicit, An Iuda erum osten-lIudaei ergo iustificari dicuntur ex fide, quia dit quoddam quod praesupposuerat, scilicetifides fuit prima causa ex qua processit cir- quod tu,titia fidei communiter se habereticumcisio, dc cetera lacramenta letalia; &ad omnes. Et prius quidem hoc manifesta-lita Iudaeos iustificat fides , sicut quaedam
verat ratione accepta ex parte causae ma- causa Primaria per quasdam medias eausas:
terialis, cum supra dixerat : omnes pete ised Gentiles per ipsam fidem immediate iu- mesent, ct egent maria Dei; id est , pecca-lstificantur. tores sunt', quos oportet per gratiam fidei Deinde cum dicit, Legem erro , excludituisti fieari . Sed probatio quae est ex solaiuuamdam obiectionem: posset enim aliquis causa materiali, non sussicit, quia materialdicere, quod praedictam legem destrueret', non movebur per se ad formam sne causal& ideo quaerit dicens : Legem erro desini agente; oc ideo hic subiungit rationem a imus per sdem λ ex hoc scilicet quod dici-ceptam ex parte causis agentis, id est iu- mus homines iustificari sine operibuq legis. stificantis , qui est Deus . Infra viri. 33. i Et respondet, Alsit, secundum illud Mat- vhu, quἰ tristideat . Manis tum est autem l th. V. is Non praeter ibin tota unum, aut v quod Deus noster illos iustificando salvat i is nus apex a lege . Subdit autem , Sodquorum est Deus , secundum illud Psalm .llegem statuimus laesi, per fidem legem per lxv D. 2I. , , Deus Noster, Deus salvos fa-fficimus , ct adimplemus , secundum illud se ciendi. Non est autem Iudaeorum tan- Matth. v. II. is Non veni solvere legem ,
eum Deus, sed de Gentium: ergo utrosque is sed adimplere ἔ dc hoe quantum ad
iustificat. Circa hoe ergo tria facit . Pri-,Praecepta cerimonialia , quae cum essent fi mo proponit quaestionem de ludaeis, eum guralia, per hoc statuuntur, dc adimplen- dicit: An Iudaerum ranitim est Deus λ quoditur qucd veritas fgnificata per ea, in s de
quidem videri postet alicui s ι per hocsChristi exhibetur Ac etiam quantum ad
quod dicitur Exod. v. 3. A Deus Hebraeo- moralia, quia fides Christi auxilium gratiae rum vocavit nos. Dicendum est ergo,iconseri adimplenda moralia praecepta legis: quod Iudaeorum Deus tantum erat per spe- addit etiam quaedam consilia, per quae praecialem cultum ab eis Deo exhibitum: un- cep a moralia tutius , dc firmius conteris de in Pul. LX xv. i. dicitur , is Notus in vantur.
85쪽
CVid ergo dicemus invenisse Abraham patrem nostrum secundum .carnem Si enim Abraham ex operibus legis tulit scatus est, habet gloriam , sed non
apud Deum. Quid enim dicit Scripturas Credidit Abraham Deo , dc reputatumeit illi ad ius itiam. Ei autem qui operatur, merces non imputatur secundum gratiam, sed secundum debitum. Et vero qui non operatur , credenti autem in eum qui iusti hcat impium, reputatur fides eius ad iussi: iam secundum propositum gratiae Dei ; sicut & David dicit beatitudinem hominis cui Deus accepto seri iustitiam sine operibus: Beati quorum rem istae sunt iniquitates , di quorum tecta sunt
peccata . Beatus vir, cui non imputavit Dominus peccatum . B. alitudo ergo haeci h circumcisone tantum manet. an etiam in praeputio' Dicimus enim quia repu-
tata est fides Abrahae ad iustitiam. Quomodo ergo reputata est In circumcisione, an in praeputio on in circumcisione, sed in preputio. Postquam Apostolus ex lusit Iudaeorum tendit Apostolus se argumentari . Si Α-
gloriam quam habebant in lege , per braham iustificatus esset ex operibus legis, eam se Gentibus praeserentes, hie excludit non haberet gloriam apud Deum: ergo non eorum gloriam qu,ntum ad circumcisionem; ex operibus iustificatus est. Proponit ergc di circa hoc duo facit. Primo resumit quae- conditionalem dicens : Quaestum est quid stionem quam supra posuerat dicens: Qua Abraham invenit secundum carnalem cir- est utilitas Hreumcisionis γ Ft quia Abraham cumcisionem: re manifestum est quod hoe primus mandatum de circumcisione acce- non invenit ut iustificatus si ex operibus pit, ni dicitur Cenes xv r. ideo quaestio- legis, ita scilicet quod eius iustitia in ops nem iterat in persona ipsius Abrahae , di-s ribus legis consistat. Haber quidem gloriam, cens : Si ita est quod Deus iustificat prae- scilicet apud homines , qui exteriora facta putium scut Ec circumcisionem : quid ergo vident , sed non apud Deum , qui videt indicemus invenisse utilitatis Abraham patrem occulto , secundum illud I. Reg. xvi. T. nostνtim secundum earnem λ id est secundum is Deus autem intuetur cor. I. Corinth. circumcisionem carnalem , ct secundum a- m. xx. is Nemo vestrum glorietur in ho-lias observantias carnales. Videtur esse in-l se minibus. Unde contra quoidam dicia conveniens s dicatur, quod nihil utilitatisrtur Ioan. x I. 43. ,, Dilexerunt magis glO- invenerit , cum dicatur Esai. x Luro. 37.ro riam hominum quam Dei. ,, Fgo Dominus docens te utilia . V Se- .Sed contra hoc potest obiici , quia exeundo ibi, Si enim Abraham cte. respondet consuetudine operum exteriorum genera- propositae quaestioni, di duo facit . Primortur interior habitus, secundum quem etiam ostendit quod Abraham non hoc invenerit cor hominis bene disponitur, ut se promia per circumcisionem, di cetera legis Opera, ptum ad bene operandum, de in bonis opoquod per cam iustificaretur, sed stagis periribus delectetur, sicut Philosophus docet infidenas secundo commendat fdem ipsus ibi, II. Et hic.Ωui centra hem Ce. Circa primum duo fa- Sed dicendum est, quod hoc habet locum
cit. Primo ostendit propos tum ratione a c. in iustitia humana, perquam scilicet homo cepta ex sarte divinae acceptationis se- ordinatur ad bonum humanum . Huius e- eundo ratione divinae promissionis, ibi, Non rim iustitiae habitus per opera humana potem: m ter legem promissio Aί rasa . Circa pri- est acquiri; sed iustitia quae habet gloriam mum tria facit. Primo proponit ouamdam apud Deum, ordinatur ta in ad bonum di conditionalem scciodo probat destructio-lvinum, sicilicet futurae gloriae, quae facuInem conloquentis, ibi, Quid enim disit Scri-ltatem humanam excedit , secundum illud
ibi, Sis,1 π David dicit. Circa primum in 'is scendit, quae pra paravit Deus diligentiis bus
86쪽
- bus se . Et ideo opera hominit non
sunt proportionata ad huius iustitiae habitum causandum: sed oportet prius iussilieari interius cor hominis a Deo , ut opera faciat proportionata divinae gloriae. Deinde cum dicit , nu A enim dicit Ser plura destruit consequens, quod fuit negativum, probando asimnationem oppositam, stilicet quod Abraham hibebat gloriam apud Deum. Et hoz probat per auctoritatem Scriptura: : quam primo Apostolus ponit , secundo exponit, ibi , Ei autem qui operatur. Dicit ergn primo : Dico Abraham sic iustificatum esse quod habet gloriam apud Deum: quid en Ser prura dieit Genes. xv. 6. Cred dis Abrabam Deo promittenti sibi seminis multiplicationem I Eccii. it. 6.is Crede Deo, dc recuperabit te: ct repuratam est sili, scilicet a Deo , at iustitiam.
ne inventus est fidelis . Et sic patet quod apud Deum , a quo est ei reputatum ad iustitiam , quod crrdidit, gloriam ha
Est autem consilerandum, quod iustitia , quam Deus reputat, scriptam expressi non in aliquo exteriori opere, ses in interiori fide cordis ; quam solus Deus intuetur . Cum autem dieatur triplex esse actus fidei , scilicet eredere Deum , Deo , dc in Deum, posuit hunc actum, qui est crede. re Deo, qui est proprius actus fidei . eius speciem demonstrans . Nam credere in Deum, demonstrat ordinem fidei ad finem , a )qui est per caritatem I nam credere in Deum est eredensso in Deum ire, quod caritas facit; de se sequitur speetem fidei . Cred re autem Deum , demonstrat fidei materiam, secvngum quod est virtus theologica, habens Deum pro obiecto: dc ideo ni casu ς nongum attingit ad speciem fidei :quia si aliquis credat Deum esse per aliquas rationes humanas, Ac naturalia signa, nondum dicitur fidem habere de qua loquimur, sed solum quando ex hac ratione credit, quod est a D o dictum; quod designatur per hoc quod dieitur credere De . .
Ec ex hoe fides specificatur , se ut & quilibet eognoscitivus habitus speciem habet
ex ratione per quam assentitur in aliquid. Alia enim ratione inclinatur ad assentiendum habens habitum istentiae, scilicet per demonstrationem , dc alia ratione habens habitum opinionis, scilicet per syllogismum dialecticum.
Deinde eum dicit, Ei autem qui operaturcte. exponit praedictam auet yritatem qua tum ad hoc quod dicit , R pntarum est illi ad iustitiam. Et tangi ur in Glocta duplex horum verborum expositio . Prima e i secundum quod referundur ad finalem inercedem . de qua primo ostenditur qualiter se habeat ad opera securico qualiter alfidem, ibi, Ei vero qui non operatur σe. Dicit ergo primo , quod ei qui ope aliae, scilicet opera iustitiae, merceri aeternae retributionis, de qua dicitur Liai. x L. O. Ec-
- ce merces eius cunt eo, non re utatur
secundum gratiam tantum, sed Iedun. ω de. bitiam : secundum illud Matth. xx. 13.is Non is ne ex d nario convenisti mecum Sed contra est quod dicitur infra ut . 23.
Gratia Dei vita a terna : dc in ira vilr. 18. Non sunx condi'na palsisnes hxius temporis adfuturam gloriam . Sic igitur illa retributio non fit secundum debitum , sed secundum
Sed dicensim ess , quod opera humana possunt considerari dupliciter . Uno modo secundum substantiam operum dc sic nota habent aliquid condignum ut eis merces aeternae gllariae reddatur. Alio modo pollunt considerari .secundum suum principium , prout scilicet ex impulsu Dei aguntur, secundum propositum Dei praedestinantis: Ac secundum hoc eis debetur merces praeά icta secundum debitum: quia, ut infra v I r. a. dieitur, qui spiritu Dei aiuntur, hi sunt silii Dei aurem silii, re heredes. Deinde eum dicit , Ei vero qui nou ope raruν , ostendit qualiter se habeat merces aeterna ad fidem, dicens : Ei vero qui non operatur, scilicet exteriora opera , puta quia non habet tempus operandi, sicut patet in baptigato statim mortuo, eredenti in eum quἰ
iis eat imitum , scilicet in Deum, de quo dicitur intra um. 37. is Deus qui iustifi- ., cat, reputabitur fides Huae, se ilicet sola sine operibus exterioribus, ad iustitiam; id est, ut per eam iustus dicatur, dc iustitiae praemium accipiat , sicut si opera iustitiae secisset, secundum illud infra x. Io. Corinis de ereditur ad iustitiam; Ac hoe secundum propositum gratι a D/i , id est secundum quod Deus proponit ex gratia sua homineq
is Qui operatur omnia secundum consilium is voluntatis siuae . Alia expositio est ut hoe reseratur ad hominis iustificationem . Dicit ergo: Etau rom qui operatur. id est, s aliquis per op H a raca θ t. qui est rea caritatem credenda in Deuin ire dcc. Intermediis omUris.
87쪽
Y, iustific tur, ipsa iustitia imputaretur ,
quasi mertes, non secundum gratiam, sed δε- eundum debitum . Infra XI. 6. Si autem se gratia, iam non ex Operibus. alioquin gra-- tia iam non est gratia. Ei vero qtii nenoperatur, ut scilicet per sua opera iustificetur, eredenti autem is eum qui ius eat -- pium , computabitur haec eius fides ad iu- Ititiam , secundum prolesitum gratia Dei: non
quidem ita quod per sdem iustitiam mereatur, sed quia ipsum credere est primus actus iustitiae, quam Deus in eo operatur. Ex eo enim quod credit in Deum iustificantem, iusti scationi eius subiicit se, &se recipit eius effectum. Et haec expositio est litteratis, S secundum intentionem Apo stoli, qui iacit vim in hoc quod in Genes. xv. 6. dictum est: is Reputatum est illi ad
,, iustitiam. quod consuevit dici quando
id quod minus est ex parte alicuius , re inputatur ei gratis, ac si totum secisset. Et ideo Apostolus dicit , quod haec reputatio locum non haberet, si iustitia esset ex ope-Yibus ; i sed solum sabet lacum, secundum quod est ex fide.
Deinde cum dicit , Sicut θὶ Daiid d Hicte probat conditionalem praemissa ex auctoritate Psalmi: cuius primo pra mittit sensum; secundo ponit verba eius , ibi , Beari quarum cte. tertio excludit falsum intellectum, ibi, Eearisudo cte. Dicit ergo: Suia, ct Datia dicit, idest asserit, beatitudisem ominis esse , illius scilicet eui Deus ferν , id est dat, iastitiam accepto , id est gratis , sine operibus praecedentibus. Ad Titum m S. , , Non enim ex operibus iustitiae . quae se fecimus nos . Beatitudo autem hominis est a Deo, secundum illud Psal. xxxiv. s. is Reatus vir cuius est Dominus Deus
- a spes eius . Sic igitur manifestum est ii Ium habere gloriam apud Deum qui
non ex operibus legis iustilicatur , ni dictum est. Deinde cuin dicit , Mari quorum .emEa sunt iniquitates , ponit verba David praedictam sententiam continentia , & dicit eos esse beatos quorum remittuntur peccata. Et sic patet quod non habuerunt prius bona opera ex quibus iustitiam , seu
beatitudinem consequerentur . pst autem triplex peccatum. scilicet originale, actuale mortale, & actuale veniale. Primo emgo quantum ad originale dieit e Beat; quorum remissa sunt igiatrares . Ubi conliderandum est , quod peccatum originale iniquitas dicitur, quia est carentia originalis
iustitiae , per quam secundum aequitatem ratio hominis subiiciebatur Deo, in seriores
vires rationi, & corpus animae . Sed per peccatum originale haec aequitas tollitur et quia postquam ratio desiit ei Iesubiecta Deo, inferiores vires rationi rebellant , ct corpus ab obedientia animae subducitur per corruptionem, & mortem . Unde in Psal. L. 7. Ecce enim in iniquitatibus conce- , , plus sum. Utrobique autem peccatum originale pluraliter significatur: vel propter plures homines, in quibus inultiplicatur originale peccatum; vel potius quia virtuta
continet in se quodammodo omnia peccata . Huiust nodi autem peccatum oris inale remitti dicitur , quia transi reatu superveniente gratia , sed remanet actu remanente iomite, sue concupiscentia, quae non follitur totaliter in hae vita, sed remitti tur , sive mitigatur . Secundo quantum ad actuale mortale dicit: Et quoriam tecta furax peccara . Dicuntur autem peccata tegi divino conspectui, inquantum b in non inspicit
ea ad puniendum. Psal. Lxx xxv. 3. is ope is ruisti omnia peccata eorum . Tertio quantum ad veniale dicit : Beatias vis cia non imputavit Dominus peccarum : ut scilicet per peccatum intelligantur peccata venia
lia ι quae licet Ievia sint, tamen per multa homo separatur, te & e Iongatur a Deo.
II. Paral. xxx. I7. M Dominus bonus PrO-
is pitiabitur cunctis qui in toto corde reis quirunt Ilium , & non imputabitur illis is quod minus sancti sunt. Possunt autem & haee tria ali et disti
gui . Sunt enim in peccato tria e quorum
unum est offensa Dei; & quantum ad hoc
dicit: Beari qaoriam remissa sunt iniqώitates Isecundum quod homo dicitur remittere ORfensa m sibi factam. Esai. x L. 1. , Dimissa estis iniquitas illius . V Aliud autem est ipse
actus in ordinatus culpae, cui non potest non suisse factus ex quo semel perpetratus est sed tegitur manu misericordiae divinae, ut quas pro non facto habeatur. Tertium vero est reatus poenae , & quantum ad hoc
dicit: Beatus vis eui non imputavit Dstminu spectarum, scilicet ad poenam. Deinde cum dicit, Beatituis ergo hae cte.
excludit falsum intellectum auctoritatis praedictie . Posset enim Iudaeus se intelligere
quod praedicta gratia remissionis peccat rum non fieret nisi circumcisis. Ad hoc e r. go excludendum, primo Apostolus quaestionem movet dicens: Bearitti do hae, qua scilicet
88쪽
I et Deus dit Iustitiam sine operibus, ma-l fides Abrahae ad iustitiam: In eliciameisione, ner tantum in eisca mesone, id est habet lo-Iid est quando erat circumcisus, an in praeis cum solum in circumcisis , an etiam inisurio, id est quando erat incircumcisus λμaptitio , id est in Gentibus λ Manifestum Et respondet: Non in riretimcisiona , sed Inest quod in utrisque, secundum illud quodlprapuris . Et hoc manifestum est ex seria
dicit infra x. 12. Idem Dominus , dives in narrationis Scripturae: nam Gen. xv. Iegi - mnes qui invoeant silum. Secundo ibi, DLitur quod siles reputata est fibraliae ad tu. cimus enim , ad hoc ostendendum assumitistitiam . cireumcisionem autem accepisse le- auctoritatem Scripturae; quasi dicat : HocIgitur Gen. xvis. Si igitur Abraham adhue ideo quaero : dicimus enim , quod rouratur ineircumcisus existens, iustificatus est perfris Abraha ad Iustitiam : Gen. xv. Tertio fidem , manifestum est quod iustitia fidei ex hac auctoritate concludit solutionem prae-l per quam gratis remittuntur peccata, non milliae quaellionis , sub interrogatione tamen, l est solum in cireumcisione , sed etiam in dicens: stuomodo ergo repurara eὰ scilicet praeputio, idest in gentilitate.
LECTIO ILET signum accepit circumcisionis, signaculum iustitiae fidei, quς est in prςpu
tio, ut sit pater omnium credentium per praeputium, ut reputetur & illis ad iustitiam; di sit pater circumcisionis, non his tantum qui sunt ex circumcisione, sed dc his qui sectantur vestigia fidei, quς est in prςputio patris nostri Abrahe. Non enim per legem promisso Abrahς, aut semini eius , ut heres esset mundi , sed per ius in iam fidei. Si enim qui ex lege, heredes sunt, exinanita est fides , abolita est proinissio . Lex enim iram operatur: ubi enim non est lex , n e prevariculo. O Stenso quod beatitudo remissionis pee. creὁidit enim multiplieationem sui seminis,
eatorum non iis tum est in circumci- & ideo congruenter accepit signum in mem-sione, sed et ivm in praeputio, exemplo Aia bro generationis: secundo quantum ad e Drahae. qui tempore praeputii est iustifica-lfectum huius fidei , qui est remotio culpae, tus; hic respondet cuidam obiectioni: pos- quae signatur per remotionem superfluae pellat enim aliquis dicere: Si Abraham iusti- lieulae . Alio modo signaculum dicitur s-ficatus est ante circumcisionem, ergo sine gnum aliquid occultans, quod revelandum causa , Ac frustra eircumcisus est. Ad hanc est amicis, sicut patet de sigillo; dc seeun- ergo obiectionem excludendam, primo pro- dum hoe dicitur Ap e. v. s. is Dignus est ponit quod cir meiso non erat causa iu-iri agnus qui occisus est , aecipere librum. stitiae, sed signum; secundo ostendit quidlis & aperire signacula eius. Claudebatur ex hoe signo consequatur, ibi, rar sit parer ergo sub signaculo circumcisionis, secretum omnium eredentium. tertio ostendit motum incarnationis Christi ex semine Abrahae. quo consequatur, Non sIs tantum e. Cir- l Consequenter ostendit quid consequaturca primum duo facit. Primo proponit cir- l ex dictis . Consequitur enim ex hoe quoleumcisonem esse signum. Genes. xv . tr. Abrah1m in praeputio iustificatus per fidem. circumcidetis carnem praeputii vestri, ut postea circumcisionem accepit, ut sit pater, fit in signum foederis inter me Ac vos. non solum circumcisorum, sed etiam tre.
Secundo ostendit cuius rei fit signum, diis dentium in praeputio; & hoc est quod dicens, nuod sit signaenium ius tria fidei, idest cit, in sit pater; id est, ex praedictis consequae est per sdem; quae quidem fises est in.qui tur quos Abraham sit pater omnium ereia praeputio , id est quam Abraham habuit ad-ldentium per ρν Drium, id est qui sunt infla Duc incircumcisus existens. tu praeputii. Vel Abraham sit pure per pra- Dicitur autem signaeulum dupliciter .lputium , idest per id quod habuit in pra Uno modo quasi expressum signum, habenslputio, aer reputetur er lilia ad ἔustitiam, hoc similitudinem rei signatae , seeundum illudit cilicet quod cresunt, sicut reputatum est Ezech. xxv II t. o. ri Tu signaculum simili-lAbrahae : & de hae paternitate dieitur ,, tudinis , plenus sapientia , dc per seclusiMatth. Hr. 9. Potens est Deus de lapiis., decore. Habet autem circumcisio ex .iis dibus istis suscitare filios Abrahae : 'pressam similitudinem cum fide Abrahae: sit patre eiscumcisionis, idest circumcisorum, Primo quidem quantum ad rem creditam: I qui ex eo originem ducunt; unde Ioan.
89쪽
VI l. 9. ,, Pater noster Abraham est. Deinde ostendit per quem modum sit pater etiam incircumcisorum , quia per imitationem; &hoc est quod dicit: in sit, inquam . pater non his tantum qui sunt in ei
rumcisione, id et i qui sinit circumcis, sed e iam his qui s.fiantu veo gia saei parris nostra Abraha, qua Ut in prasturio, id est quam Abraham habuit adhuc incircumcisus. Ioan .um. 39. is Si filii Abrahae estis, operae eis ius facite. Et quia hie de circumcisione fit mentio, oportet circae ipsam tria considerare, scili,cet quare sit instituta, quam. vim habuit, ct quare sit mutata .. Circa primum considerandum, quod ei cumcisio , scut de aliae legis caerimoniae, est propter duo instituta . Primo quidem propter cultum divinum, ad quem homines secundum huiusmodi caerimonialia disponebantur; & secundum hoc circumcisio habet triplicem institutionis causam; quarum prima est ad significandum fidem, oc obedientiam qua Abraham se Deo subiecit, ut scilicet illi qui circumcisionem acciperent Ab .rahae, traditam fidem, & obe 3ientiam ipsius observarent . Dicitur enim Hebri xt. s.s si Fido Abraliam circumcisux est. Et id eo facta est circumciso in membro generationis, ad fgnificandum fidem ipsus circa prolem suturam, ut dictum est. Secunda est ad exprimendum insgno corporali id quod spiritualiter erat faciendum; ut scilicet sie- ut A membro generationis, quod principaliter concupiscet uiae dei eruit , abscindebatur superflua pellicula ; ita etiam a corde hominis omnis superflua concupiscentia tolleretur , secundum illud Hierem. iv. 4. Circumcidimini Domino, & auferte b se praeputia cordium vestrorum . Tertia est . ut per hoc sgnum populus ille Deum colens ab omnibus aliis populis distingueretur. Et inde est quod Iosue v. mandavit Dominus circumcidi filios Israel, qui inter alias nationes erant habitaturi , qui prius in deserto solitarii manentes , circumcisi non erant . Alia autem ratio circumcisionis , & omnium caerimonialium accipitur Per comparationem ad Christum, ad quem comparatur sicut figura ad veritatem . se & umbra ad corpus, secundum illud COI.
II. IT. is Quae uiat umbra futurorum, Co
is pus autem Christi. Sic igitur per circumcisionem corporalem significatur circum-
eisio spiritualis fienda per Christum: prim
quidem in anima , inquantum per ipstim peccatorum reatus, ct concupiscentiae praescinduntur: Colos. tr. a. se in quo scilio cet Christo circumcis estis circumcisione , , non manu- fact1 in expntiatione corpori is carnis, sed in circumcisione Domini nostri. o Iesii Christi: secutido vero quantum aE corpus, quando scili et etiam in resurrectione ab electorum corporibus omnis pas
sibilitas, & mortalitas auferetur & ide circumcisio fiebat octavo die. qui significa D octavam et tem resti rgentium : nam
septima est quiescen tum in Girilio . Sex autem delites sunt quibus saeculum currit. Unde dc circumcisio facti legitur cultellis petranis, Iosite v. & Exod. xv. ad signi fi candum quod spiritualis eircumcisio fienda erat per petram , qui est Christus , ut dicitur I. Corinth. x. Non tamen linc generaliter observabatur, quod nacella est et circum. eisionem fieri cum petra. Circa secundum vero est scienssum, quod,
sicut hic Glossa dicit, dc est Bedae . ideiri
salutare curationi x auxilium circumcisio in lege contrae originalis peccati vulnus praebebat quod baptis nus agere tempore revelatz gratiae consuevit. Ex quo patet quos virtus circumcitionis se extendebat ad de. letionem originalis peccati. Quidam tamen dicunt, quod gratia in circumcisone non conferebatur: non enim potest esse Dei gratia sine iustitia. Argumentatur autem Apostolus Galat. Ir. 2 r. is Si iustitia est per , , legem, ergo Chri situs gratis mortuus est, id est sine cauta. Et eoaem modo argumen tari possumus. Si ex circumcisione est gratia iustificans, Christus gratis mortuus et t. Sed hoc non potest esse: nam remissio peccati numquam fit sine gratia . Infra v. Iustificati igitur gratia i sitis, paeam habeamus ad Deum. Et ideo alii dicunt, quod in circumcisione dabatur gratia quantum ad ei -ctus privativos, scilicet remotionis culpae, non autem quantum ad effectus positivos , puta operationem sustitiae. Sed hoc etiam conveniens non videtur: effectus enim post i vi alicuius sermae, ordine naturae Praecedunt effectus privativos : non enim lumera
pellit tenebras nisi per hoc quod illuminat. Et ita gratia per hoc culpam pellit quos
iustificat. Remoto autem priori , remove tur posterius. Et ideo melius dicendum est, quod circumciso ex ipso opere Operato nota
90쪽
habebat virtutem effectivam neque quantum ad remotionem culpae, nequc quantum
ad operationem iussitiae; sed erat solum iustitiae signum, ut hic Apostolus dicit : sed per fidem Christi, cuius cireumcisio signumerat, auferebatur peccatum originale , dcconserebatur auxilium gratiae ad recte agendum. Circa tertium vero manifestum est iam ex dictis quare oportuit circumcisionem mutari. Nam circumcisio erat signum suturi. Non autem idem signum convenit praesenti, sive praeterito, dc futuro ἔ ct ideo baptismus est fgnum praesentis gratiae , qui copiosiorem, & utiliorem effectu ni habet gratiae: quia quanto agentost propinquius re praesentius , tanto effcacius opera
Deinde cum dicit ,. Non enis per Ierompromissio Azraha, ostendit propositum, scili. cet quod circumcisio, sive quodcumque opus tegis , non iustiscet ex divina promissione:& circa hoc duo facit . Primo proponit quod intendit; secundo probat propositum, ibi , Si enim qui ex lege , heredes sunt Θe. Supponit ergo Apostolus primo ex auctoritate Genesis promissionem factam Abrahae, di semini eius, tia heres ei e mundi; id est
ut omnes gentes mundi in ipso benedicerentur, secundum illud Genes. xi I. 3. is In te ,, benedicentur universae cognationes ter- ,, rete. Dicit autem, Ae semini eius, quia
huiusmodi promissio etsi in ipso non est
completa, complenda tamen erat in semine eius : dicitur enim Genes. XX . Is. Benedicentur in semine tuo omnes genis tes terrae . Hoc autem semen princi.
Daliter intelligitur Christus, secundum it Iud Galat. III. I 6. , , Abrahae dictae sunt se promissiones, de semini eius . M aὶ Nonia dicit, In seminibus, quasi in multis; sed, In semine, quasi in uno i v quia scilicet in uno, in quo completur , ostenditur ut sit heres mundi, secundum illud Psalm.
II. g. ,, Postula a me, & dabo tibi gentes hereditatem Tuam. Secundario autem completur .in illis qui per gratiam Christi sunt spiritualiter semen Abrahae. Infra IX. s. Ωui filii Iuni nom4sionis astimantur in femine . qui etiam per Christum sunt heredes Inundi , inquantum omnia in gloriam electorum cedunt. I. Cor. Ira. 22. omniam vestra sunt. V Circa hanc promissionem anum negat, Ac unum afferit. Negat huiusmodi promissionem esse factam per le-
a J n; se . ., Non d c t , Tt seminibus , quasi est Christus. ib) . . participem.
gem : quod quidem non dicItur propter ipsam promissionem, quia tempore promission 3 lex data non eratι sed propter pro inmiti onis impletionem, ut ut tensus, quod talis promi sio facta erat Abrahae, non quasi implenda p r iegem: quia . ut dicitur Hebr.; Vii. a R. nihil ad perscctam adduxit lex. Aliud autem astruit , quod scilicet huiusi: modi pio milito sit impl. nda per iustitiam saei: quit lancti per fidem vicerunt reis, , gna: ' Hebr. xi. 33. Deinde cum dicit, Si enim qui ex lege , haredes Iuni σe. ostendit propositum: oc primo quantum ad hoc quod promissio non se implenda per legem. secundo quantum ad hoc quod sit implenda per iustitiam fidei, ibi, Neoox fide cte. Circa primum ponit talem rationem. Si proinmiso sacri Abrahae esset implenda per Iegem , fides Abrahae credentis prom moniesset inanis. quia promissio et sacta aboleretur; sed hoc est inconveniens : ergo &primum. Circa hoc duo facit. Primo pro-honit conditionalem; secundo probat eam, ibi, Lex enim iram operatur. Destructio autem consequentis est manifesta . Dicit emgo primo, quod promissio non est facta per legem: si enim qui ex lege, fiant heredes 3 id in est si ad hoc quod aliqui heredit hiem promissam tb percipiant, Tequiritur quod exi legis obiervantia noe consequantur, exina
nita est M.f ; id est , vacua ficta est sdes rua Abraham credidit Deo promittenti, ut
icitur Gen. xv. Et hoc est inconveniens, secundum quod dicitur I. Corinth. div. 4. A Si Christus non resurrexit, inanis est praeis dicatio nostra, inanis est& fides vestra. Et quare fit inanis, ostendit subdens et Asint olita , idest cassata, es promissio : quia noni consequitur suum essectum, contra id quod dicitur Heb. xl. xi. o Fidelem creti die is eum esse qui re pro serxi: dc hie infra in praeienti cap. dicitur : aueeunque promisit Deus, ictens est is fater. . D. ii de cum dicit, Lax enim, probat conditionalem praemissam per et suci uin, sive eventum legis : & primo proponit legis es ctuin, sive eventum; secundo probat, ibi. rres enim non
est lex, nee pravar catio. Probat . ut in con
ditionalem sie . Si aliqua promissim si implenda per id quod impletionem promissio-mis impedit, talis promissio aboletur , de fides credentis exinanitur ; sed lex impedit
consecutionem hereditatis, lix enim iram operatur . ergo si per legem si ad imolenda promissio, exinanira Ut fides, abolita est pro