장음표시 사용
141쪽
st misium reddis , ostendit idem ex testi- . reo non possit esse heres Dei, qui nummammonio Spiritus sancti, ne sorte aliquis di- decedit. eat, quod in nostra consessione decipimur' Dicendum cst autem , quod illud habee unde dicit: Ideo dico, quod in Spiritu tan-llocum in bonis b, corporalibus , quae tiacto elamamus Abba Pater: ipse αὶ enim Spiritus mul a multis possideri non possunt ; re id- rostimonium reddit, quod fumus filii Dei. Hic eo necesse est unum decedere, ut alius sue- autem testimonium reddit, non quidem ex- cedat: sed bona spiritualia snt ut a multisteriori voee ad aures hominum, sicut Pa-lhaberi pos Iunt. & ideo non oportet patrem ter protesatus est de Filio suo Matth. Di.4decedere, ut filii sint heredes . Potest ta- sed reddit testimonium per effectum amo .imen dici, quod Deus decedit nobis , iniaris filialis , quem in nobis facit & ideo4quantum est in nobis per fidem ; erit a u. dieit, quod resimonium reddit , non auri- item nostra hereditas inquantum videbimus bus, sed spiritiai nostro, quod Iu nur filia Dei. t eum per speciem . Aist. ara. is. , , Nos testes sumus horum i secundo describit hanc hereditatem ex se verborum. lyarte Christi, dicens: Coheredas aurem Chν Deinde eum dieit, εἰ avi rem fila , Θ M- isti : quia ipse cum sit principalis Filius , a radas, ponit maiorem : & primo ostendit quo nos filiationem participamus, ita est quod si iis debetur hereditas, dicens: Si au-Jprincipalis heres, cui in hereditate contem aliqui siti, per spiritum scilicet , se- iungimur. Matth. Hr. 33. - Hic est heres qui tur etiam quod sint heredes , quia nonsis &c. Mich. i. 13. is Adhuc heredem ad solum filio naturali, sed etiam adoptivo de- is ducam tibi.
betur hereditas . I. Pet. I. 3. fi Regene- Deinde Cum dicit, Si tamen eampar mur. M ravit nos in spem vivam .... in heredi- ue oe glarificemur , ostendit causam dilati
,, ratem incorruptibilem, dc incontami-,nis huius vitae gloriosae: & primo ponit se natam, & immarcescibilem . Psal. vs.l causam ex parte passionum; secundo ponit . is Hereditas mea praeclara est mihi . prae eminentiam gloriae ad passiones , ibi . Seeundo ostendit quae sit ista hereditas: dc Existimo enim σe. Circa primum consideran-
primo describit eam quantum ad Deum i dum est, ouod Christus, qui est principalis
Patrem, dicens : Heredes quidam Dei. Di - heres, ad Fereditatem gloriae pervenit percitur autem aliquis heres alicuius existere passiones. Luc. ult. 26. - Nonne oportuit
qui principalia eius bona percipit, seu adi-l is Christum pati , ct ita intrare in gi piscitur, nim autem qui aliqua munuscula se riam suam Non autem nos faciliorixeeipit; sicut legitur Genes xxv. s. quod i modo debemus hereditatem adipisti ; Be,, Abraham dedit cuncta quae possedit, Ilaac, ideo nos etiam oportet per passiones adis filiis autem concubinarum largitus est illam hereditatem pervenire. Ach. xxv. et x. munera. Bonum autem principale quolis Per multas tribulationes oportet non in
Deus dives est . est ipsemet : est enim di- is troire in regnum Dei: non enim sa-ves per seipsum, & non per aliquid aliud: tim immortale. dc impassibile corpus ac- quia extrinsecorum bonorum non indiget, cipimus, ut simul cum Christo pati possitit dicitur in Pial. xv. Unde i8sum Deum mus: unde dicit: Si ramen ea arim- , id adipiscuntur filii Dei pro hereditate: unde est simul te cum Christo patienter susti.
Psalm. xv. s. is Dominus pars hereditati sinemus tribulationes huius mundi , ωe ctis meae. Thren. 1 D. 24. is Pars mea O-icum Christo glorificemuν . II. Tim. H. xx.
,, minus, dirit anima mea. si Si commortui sumus , ct conregnabi-Sed eum filius hereditatem non adipisca-ais mus. tur nisi patre defuncto , videtur quod ho-
a '. ipse enim Spiritus testimonJum reddit, non quidem exteriori voce &ta taetermediἰι am Fe
142쪽
EXistimo enim quod non sunt condignae passiones huius temporis ad futuram
gloriam, quae revelabitur in nobis. Nam expectatio creaturae revelationem filiorum Dei expectat. Vanitati enim creatura subiecta eii non volens, sed propter eum qui subiecit eam in lae: quia dc ipla creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum Dei. Scimus enim quod omnis creatura ingemi icit, & parturit usque adhuc. II Ostquam sa) Apostolus demonstravit , Tertio designat manifestationem, cum di& dixit, quod per gratiam Christi li. leti, Qua νευε abitur . Nunc enim gloriamberamur, nunc assignat caulam dilationis i quidem habent sancti , sed occultatam in immortalis vitae , quae est hereditas fili conscientia : II. Corinth. I. 12. o Gloriarum Dei, ex co quod oportet nos Christo lis nostra hςc est, testimonium conscientiae compati, ut ad eius gloriae societatem per- ,, nostrae: tunc autem gloria illa in conveniamus. Et quia posset aliquis dicere, o-libe tu omnium revelabitur , & bonorum,nerosam esse hereditatem huiusmodi , adl& malorum, de quibus dicitur Sapient. v. uam non potest nisi per tolerantiam pas ta . se Mirabuntur in subitatione insperatae ionum perveniri; ideo hic ostendit excel- - 1alutis . Quarto designat eius veritalentiam suturae gloriae ad passiones praesen-item, cum dicit, In nobis . Gloria enim Luintis temporis: dc primo ponit quod inten-lius mundi vana est , quia est in his quaedit; secundo ι probat propolitum , ibi, lunt extra hominem, puta in apparatu diis
Nam expectat a creatura revelationem siliorum vitiarum, & in opinione hominum : Psal.
Dei expectar. Dicit ergo primo: Dictum est, xlviis. 7. In multitudine divitiarum sua quod oportet nos pati, ut S glorificemur,i , rum gloriantur: sed illa gloria erit dei nec debemus refugere passiones, ut gloriamieo quod est intra hominem , secundum il- habeamus: existima enim ego, qui utrumque lud Luc. xv H. xl. Repnum Dei intra expertus sum . Eccli. xx xxv. s. is Vir inlis vos est. Sic igitur passiones huius teminis multis expertus , eos itabit multa . 'Ipselporis, s secundum se considerentur. mul abundanter passiones sustinuit , secundum tum deficiunt a quantitate huius gloriae . illud II. Corinth. xx. 23. In laboribus. & Fsa. la v. 7. A Ad punctum in modico de si carceribus abundantius. Ipse etiam su-l,, reliqui te, & in miserationibus magnisi turae gloriae contemplator fuit, secundum se congregabo te. Sed si considerentur hu-ὲ illud II. Corinth. x . . is Raptus est in i ius modi passiones, inquantum eas aliquisi is paradisum, di audivit arcana verba, quae voluntarie sustinet pDopter Deum ex cari i is non licet homini loqui. '' Hoc, inquam, tale , quam in nobis Spiritus d) sanctusi existimo , quod passimos huius temporis non facit; se ex condigno per huiusmodi pas-funt e passiones eondigna ad raturam glo- siones homo meretur vitam aeternam: nam iam, qua revelabituν in nobis. Ubi quatuor Spiritus sanctus est sons, cuius aquς, idesiti ponit ad ostendendum excellentiam illius effectus, saliunt in vitam aeternam, ut di tririae. Primo quidem des gnat eius aeterin citur Ioan. Iv. nitatem, cum dicit, Ad futuram , sciliceti Deinde cum dicit , Nam expectatio erea-ι post hoc tempus; nihil autem est post hocitura reuelationem mireum Dei expectur, Oste tempus nisi aeternitas: unde illa gloria ex-ldit propositum per excellentiam illius glo- cedit passiones huius temporis, sicut aeter. riae: dc primo ex expectatione creaturae . num temporale. II. Cor. Iv. 37. ,. Id enimisecundo ex expectatione Apostolorum, ibi, quod in praesenti est momentaneum, dc Non solum aurem oe. Circa primum ducto leve tribulationis nostrae , supra modumlfacit. Primo ponit expectationem creatu is in sublimitate aeternum gloriae pondus mirae; secundo manifestat eam, ibi , Vanitatiis peratur in nobis. Secundo designat eiuslenim erea 'Mνa Dbiosa est non volens . Dicit dignit rem . cum dicit, Gloriam , quae cla- ergo primo: Dictum est , quod etiam tu ritatem quamdam dignitatis insinuat. Psalatura gloria excedit passiones praesentes: &cxlix. s. Exultabunt sancti in gloria . tamen hoc manifestum est: nam expectatis
143쪽
re/arura, id est ipsa e reatura expectans ,1tem naturalem huiusmodi creaturae, ex qua ea ectat revelationem filiorum Dei: quia , ut inclinatur ad aliquem finem naturalem; pudicitur I. Ioan. m. a. o : nunc filii Deidia si dicamus, quod arbor expectat fructim sumus , & nondum apparuit quid eri- ficationem, & ignis expectat locum sursum. ,, mus. V occultatur enim dignitas divinaeJAlio modo creatura sensibilis ordinatur αstiationis in sanctis propter exteriores pas-4Deo ad aliquem finem qui superexcedit sorsones; sed postmodum revelabitur illa di- mam naturalem ipsius. Sicut enim hunia iaxnitas, quando immortalem , & gloriosam num corpus induetur quadam forma gloriae vitam sulcipient; ita quod ex persbna im- supernaturali , ita tota creatura sensbilis piorum dicitur Sap. v. s. Ecce quomodo in illa gloria filiorum Dei quamdam novi. se computati sunt inter filios Dei. Dicilitatem gloriae consequetur, fecundum illud
autem, Expectatio expeΠat, ut talis gernina-iApocal. xx I. r. is Vidi canum novum , detio intensionem expectationis designet , se- , , terram novam . Et per hunc modum cundum illud Psal. xxxi x. a. is Expectansicreatura sensibilis expectat revelationem, , ex rectavi Dominum. gloriae filiorum Dei. Sciendum est autem , quod e reatura hie Deinde eum dicit, Volant; enim erearia et ripliciter accipi potest. Uno modo homi- subiecta es , uaanifestat praedictam expectanes iusti, cui specialiter creatura Dei di .itionem : dc primo ponit necessitatem expe-Quntur . vel quia permanent in bono in quotctandi secundo expectationis terminum, creati sunt, vel propter excellentiam, quia ibi, Quia is ima creatura liberabitur a feν-mmus creatura quodammodo eis deservit . - myrtonii, tertio expectationis signum, Iacob. I. I s. is voluntarie genuit nos verisibi, Scimus enis quod omnis areatura in e-M bo veritatis , ut simus initium aliquod miscit , is parturir usiquo adfine. Necessitas b, creaturae Cius. Haec autem creatura, autem expectandi est ex defectu , cui sub- id est homo iustus, expectat revelationen ii acet creatura: cui enim nihil deficit, noti gloriae filiorum Dei tamquam praemium sibilhabet necesse aliquid expectare. Desectum
Te promissum . Tit. II. m. Expectantes autem creaturae ostendit , dicens : Vanitatam beatam spem , dc adventum gloriae ma ianis ereatura subiecta es. Et si quidem per Ρ gni Dei. ' Secundo potest dici creatura creaturam intelligatur homo iustus, sic in- Ipsa humana natura , quae subiicitur boni sitelligitur subiici vanitati , id est istis rebus gratiae : quae quidem in hominibus iniustificorporalibus, quae sunt mutabilia , de ea- nondum bὶ formata est, sed est sieut in- duca: unde dicuntur vana, secundum illud
formis; in hominibvs autem iam iustificatis Eccle. I. a. is Vanitas vanitatum, &omnia est quidem partim sermata per gratiam , is vanitas. Subiicitur autem eis propter sed tamen est adhue insormis respectu illius i necessitatem praesentis vitae, circa ea occu- formae quam est acceptura per gloriam. Sic sationem habens s non tamen volens , quia
agitur ipsa creatura, idest nos ipsi, secun huiusmodi temporalia non amat , sicut illidum quod consideramur in bonis naturae, ' contra Quos dicitur in Psalm. iv. 3. , , Ut expectat repetarionem gloria flarum Dei ι quod se quid diligitis vanitatem , & quaeritis men train nobis rem petit per gratiam ς sicut si l . dactum Sed tamen huiusmodi van itatidicamus quod materia expectat formam, i subiicitur talis ereatura pνopter eum , idest vel colores expectant completionem imagi-lpropter ordinationem Dei, σή obiecit eam, Misa. t ut 'icit χ' UR . XIV. 4. ACun- fidest hominem iustum huius odi sensibili- ci; s diebus quibus nunc milito , expecto bus creaturis; dc tamen is os, ut scille et is donec veniat immutatio mea . Tertio quandoque a tali occupatione homo libere-rriodo potest intelligi de ipsa creatura sen-itur, in resurrectione scilicet, quando is rim sibili, sicut sunt elementa huius mundi, se-iis que nubent, neque nubentur, sed erunt eundum illud Sapient. x Dr. s. is A ma-i,, sicut Angeli in caelo: Matth. xx xx. 3 nitudine Ipeciei, & creaturae cognosci-lSi vero intelligatur creatura, ipsa humanx,, buater poterit eorum creator videri . natura, sic est obieei .i vanitat; , idest patia Huiusmodi autem ereatura dupliciter ali-lubilitati, secundum illud Psalm. xxxvi quid expectat: nam expectatio creaturae sen-s6. is Verumtamen universia vanitas , Omnis tibilis, iocundum quod est a Deo , ordina-iis homo vivens. Non tamen, volens , quiatur ad aliquem finem: quod quidem contin-italis Vanitas est humanae naturae in poenim git dupliciter . Uno modo secundum quodlinflicta. pcima autem est in voluntaria. se-
Deus imprimit aliquam formam, dc virtu-iut & culpa voluntaria. Sed tamen huiusmodi
144쪽
inodi passionibus humatis natura subiicitur, aula σ ipse ereatura liberabitur a se visuropropter eum, id est Propter sententiam Dei, corνuprimis , secundum primum senium; ac sui Itibiiscit eam , scilicet humanam natu-ssi dicat: Non solum nos Apolinii , sed et-xam desectibus I sed tamen in isa quando- tarn alii iusti: in sensu autem secundo, non que evadendi huiusmodi passiones . Esai. solum iusti, sed etiam ipsa humana natura,
xxv I Ir. 28. is Non in perpetuum trituran siquae in quibusdam nondum est renovata peris triturabit . Si autem intelligatur delgratiam: in tertio autem sensu intelligenia creatura sensibili, se talis ereatura subie talisum est, ae si dicatur : Non solum homi-
est et itati, idest mutabilitati, nen volens .ines, sed alia creatura. Huiusmodi enim desectus , qui consequun- Deinde cum dicit , Scimus enim quod ο- tur mutabilitatem, sicut corruptio, & se- mnis crearum ingemiscit , ponit signum ex nium, dc alia huiusmodi , sunt contra na-ipectationis, dicens: Scimus enim, nos Ap
turam particularem huius , vel illius rei , stoli per Spiritum sanctum instructi, & et-
cuius appetitus est ad conservationem , li-liam per experimentum , quod o is erea cet sint secundum naturam universalem .itura ingemiscit , ct parturit usque ad-Sed nihilominus huiusmodi vanitati creatu bae. ra sensibilis subiicitur propter eum, idest pro- quod quidem si intelligatur de creatura
pter ordinationem Dei , qui subiecit eam initensibili, habet dissicultatem. Primo quidemne, id est in expectatione gloriosae novita-iquantum ad hoc quod dicit, Ingemiscit, is partutis, ut supra dictum est . rit: hoc enim conveni re viὸetur non nisi crea Deinde cum dicit, Quia is Usa creariaraiturae rationali . Sed potest se exponi , ut liberabitur a fervitute eorruptionis , ostenditthoe quod dicit, Digemmeis, idem sit ei quod
terminum praedictae expetiationis : non e-ldixit, Non volens'. in illis enim ingemisci-nim est vana eius expectatio , vel spes rimus quae nostrae voluntati repugnant . Sic quia 'o ereatura liberabitur a servitura ιον. ergo inquantum desectus ιγ creaturae sen- , νώρrianis in libertatem gloria silierum Dei. Et ibilis sunt contra naturalem appetitum paris
si quidem per ereaturam intelligatur homoiticularis naturae, dicitur ipsa creatura senis iustus, per servitutem corruptionis intelli. sibilis ingemiscere . Quod autem dicit , itur cura quaerendi victum, de vestitum ,lParturit , idem est ei quod supra dixerat , de alia quibus servitur nostrae mcrtalitati,iExpectat: nam parturitio est via ad prolem quae est quaedam servitus, a qua liberabun- producendam. tur sancti tendentes in libertatem gloriae Secundum autem dubium est in hoc quod filiorum Dei ἰ qui , quamvis nunc haLeantidicit, omnis crearxνa: quia sic etiam inclu- libertatem iustitiae , quae est a servitutelderentur corpora caelestia: unde & Golia peccati, nondum tamen habent libertatemidicit, quod sol , & luna non sine labore gloriae, quae est a servitute miseriae . Iobistatuta sibi implent spatia. Sed exponendum
xx xxx. s. is Quis dimisit onagrum liberum Ulest , ut labor accipiatur pro motu, seu ire Si vero per creaturam intelligatur humanairequies quandoque accipitur pro cessatione natura, i a liberabitur a servitute corruptis- ab opere . sicut Deus ἡie septima reo utenis , id est ad litteram a passibilitate, de visse dicitur Genes. i. s e , Et secundum
corruptione : Zc hoc tendens in lib.rraremihoc per gemitum intelligitur corruptio , alostia filiorum Dei , quae est non solum a quae admiscetur motui locali , prout stili culpa , sed etiam a morte, secundum illud cet desinit esse in hoc ubi , dc incipit est e
I. Corinth. xv. 34. is Absorpta est mors inlin alio. Per parturitionem autem intelligiisse victoriam. Si vero intelligatur de crea- tur ordinatio caelestium corporum ad e tura sensibili , se ima 'earura lidiorabisur rum innovationem. a fervitute eorruptιonis , idest mutabilitatis : Si vero exponatur de hominibus , se di- quia in qualibet mutatione est aliqua cor-icitur humana natura omnis ereatura , quia ruptio, ut Augustinus dicit, & etiam Phil sparticipar cum omni creatura : eum spiri- sophus in VIII. Physic. cap. xl xl. &hoc in i tu ali quidem quantum ad intellectum , cum -- Mesarem gloria 'iorum Dei: quia hoc etiam animali quantum ad corporis animationem, libertati gloriae filiorum Dei congruit ut sic-icum corporali quantum ad corpus . Haectit ipsi sunt innovati . ita etiam eorum h . ergo creatura, id est homo , ingemiscit, parin bitatio inuovetur. Fiat. I v. x . Ego a itim propter mala quae patitur , partim se creabo caelos novos . dc terram novam,' i propter bona sperata , quae differunis non erunt in memoria priora idest i tur. Thren. 1.22. is Multi gemitus mei. Drior mutabilitas creaturae. Dicit autem , Parturit autem , quia cum quadam atriis Oi0ca c. erro. bὶ - . naturae. te; ias. Et secantam hoc gemitur latellisitur dic.
145쪽
ctione animi sustinet dilationem gloriae exin
pectatae. Proverb. MD. I 2. Spes quae disio fertur affligit animam. Ioan. xv I a I.
Mulier cum parit , tristitiam h1bet . Psalm. xLvII. g. is Ibi dolores ut partu- ,, mentis . Dicit autem, miis adhue , quia ille gemitus non est ablatus per n stram iustificationem , sed manet Peadhue, id est usque ad mortem di vel Hqua adfiue , quia etsi aliqui iam sint liberati , qui stant in gloria, adhue tamen nos sumus 3 residui: vel usquo adhue , quia non solum lantiqui patres, qui fuerunt κnte Christum,
sed etiam adhuc tempore gratia: eadem yλ-ltimur. II. Pet r. m. 4. dicitur ex personat
Iinpiorum : is ubi est nunc promi Ilio, aut lis adventus eius Ex quo patres dormi ,, runt , omnia sic perseverant ab initiori creaturae.
Est autem sciendum, quod quia creatum
Dei potest dici omne illud quod sub Deo
est , aliqui voluerunt praedicta verba exponere de qualibet creatura , etiam de A gelis sanctis. Sed valde inconveniens est ut ipsi dicantur vanitati subiecti, aut ingemiscere, di parturire, cum ipsi iam habea ut gloriam eius euius similitudinem expectamus, secundum illud Matth. XLI. 3o. ,, E- runt sicut Angeli Dei in caelis. Et ideo convenientius lacundum Praedicta e ponitur.
Non solum autem illa, sed & nos ipsi primitias Spiritus habentes, & ipsi in
tra nos gemimus, adoptioncm filiorum Dei expectantes, redemptionem corporis nostri. Spe enim lalvi facti sumus. Spes autem quae videtur . non est spes . nam quod videt quis, quid sperat bi autem quod non videmus spera mus, Per Patientiam ex pictamus . bimiliter autem dc ritus adiuvat infirmitatem nostramnam quid oremus. sicut oportet neicimus; ted i ple Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus . Qui autem scrutatur corda , scit quid desiderat Spiritus , quia secundum Deum postulat pro sanctis. SUpra ostendit Apostolus exee Ilentiam suturae gloriae s aὶ ex expectatione creaturae , nunc ostendit idem ex expectatione .Apostolorum . Non autem potest esse parvum quod a magnis viris expectatur tam
anxie. Et circa hoc duo iacit. Primo proponit quod intendit ; secundo probat propositum , ibi , Spe enim saltii factι fumua .
Circa primum tria facit . Primo proponit dignitatem expectantium, cum dicit : Ionsitum atiram ilia , scilicet creatura , expectat gloriam filiorum Dei , sed is nos si ,
se ilicet Apostoli , habenres primitias Spiritων sancti : quia scilicet Spiritum sanctum de tempore prius , dc ceteris abundantius Α-postoli habuerunt; sicut &ia fructibus temrae , illud quod primo ad maturitatem pervenit est pinguius , dc magis acceptum is Hierem. 1a. I. is Sanctus Israel Dominois primitiae frugum eius . Heb. XU. 23. - Αecessistis ad Ecclesiam primitivorum , is qui conscripti sunt in caedis . Ex quo patet quod Apostoli sunt omnibus aliis sanctis, quacumque praerogativa praesulgeant, sive virginitatis, live doctrinae, sive martyrii, praeserendi, tamquam abundantius ui- MAL di expellatio tam emista. bὶ a ritum sanctum habentes. Sed potest aliquis dicere , quod quidam alii sancti maiora tormenta sustinuerunt , dc maiores austeritates propter Christum . quam Apostoli. Sed s. dicendum est, quod magnitudo meriti principaliter , 3c rei pectu essentialis praemii, attenditur secundum caritatem : consistit e enim praemium essentiale in gaudio quod habetur de Deci . Manifestum est autem quod de Deo plus gaudebunt qui plus amant : unde & illam visionem beatam Dominus suo dilecto promittit, dicens Ioan. xxv. 23. ,, Si quis di- ,, ligit me, diligetur a Patre meo: ot ego is diligam eum , ct manifestabo ei me,, ipsum. Sed secundum quantitatem op rum, meretur homo Praemium accidentale, quod est gaudium de talibus operibus . Apostoli ergo illa opera quae fecerunt , ex maiori caritate secerunt . ex qux habebant cor ad multa maiora facienda, si suisset o
Si autem dicat aliquis : Potest tantum quis conari quod habebit aequalem carit tem cum Apostolis . dicendum , quod caritas hominis non est a laipso , sed ex
146쪽
igratia Dei' , quae datur unicuique secundum mensuram donationis Christi , ut di ritur Ephes iv. Unicuique autem dat gratiam proportionatam ei ad quod eligitur ; sicut homini Christo data est ex- . cellentissima gratia , quia ad hoc est electus ut eius natura in unitatem personae divinae assumeretur ι & post eum habuit maximam plenitudinem gratiae fleata Mariauae ad hoc est electa ut esset mater Chrii. Inter cet ros autem ad maiorem dignitatem sunt electi Apostoli , ut scilicet immediate ab ipso Christo accipientes , aliis traderent ea quae pertinent ad salutem ct se in eis Melesia quodammodo fundaretur secundum illud Apocal. XXI. 14. , , Muru, is habebat fundamenta duodecim, & nominam Apostolorum erant in eis scripta . Et ideo dicitur I. Corinth. x D. 28. is Deusis posuit in Ecclesia primum quidem Ap ., stolos . Et ideo Deus eis abundantiorem gratiam prae ceteris tribuit. Secundo ponit anxietatem expectationis, cum dieit : Et ipsi intra uor gemimus : qui quidem gemitus designat afflictionem ex di- Iatione rei eum magno desiderio expectatae,seeundum illud Proverb. x . I 2. Spes quae differtur, affligit animam. Psal. vi. γ. , , Laboravi in gemitu meo. Iste autem gemitus non est tam exterius quam interius e tum quia ex interiori cordis affectu Irocedit , tum quia est propter interiora na : unde signanter dicit, Iarranos. Threo. T. 22. o Multi gemitus mei. Tertio p mit rem expectatam, dicens: Adoptionem HKorum Dei expectantes . id est completionem huius adoptionis: inchoata enim est huius. modi adoptio per Spiritum sanctum iustifi-Caritem animam: suora eodem: Aeevistis Oi-
.itiam adoption Is filiorum: consummabitur a
tem per ipsus corporis glorificationem : unde su Dra v. a. Gloriamur in sta gloria filiis- .um Dei . Et hoe est quod subdit : Redemptionem eorporis nostri ut scilicet seut spiri
rus noster redemptus est a peccato, ita Corvus nostrum redimatur a corruptione , &mort C . Oleae x m. I 4. is De morte redi is mam eos . Phil. a tr. et t. se Reformabitis corpus humilitatis nostrae. iDeinde eum dicit, va enim fi Ita facti finimus, Probat quod dixerat tali ratione. Spes est de his quae non praesentialiter videntur , sed in suturo expectantur sed nos sitimis salvi facti per spem et ergo expectamus in futurum complementum salutis .
Primo ergo ponit minorem , dicens: Nos enim Apostoli, a & eeteri fideles . oo salvi facti sumus, quia scilicet spem nostrae
salutis hahemus . I. Pet. I. 3. ,, Regeneis ravit nos in spem vivam . Psal. Lxi. 9.M Sperate in eum omnis congregatio popu-- li. Secundo ponit maiorem , dicens rves autem , id est res sperata , qua videtur.
quasi praesentialiter habita, non est Des ι id est, non est res sperata, sed habita : spes enim est expectatio futuri . Soph. ID. s. - Expecta me in die re turrectionis mea in is futurum . Tertio ponit probationem maioris, dicens: Num quod virit quis, quid, id est cur, sp.rar quasi dicat : Spes imporistat motum animae in aliquid non habitum tendentem . Cum xutem aliquid iam ha tur , non est necessarium ut in id aliquis moveatur. Et est notandum, quod quia spes ex fide quodammodo oritur , attribuit spei
opus illud quod est fidei , se ilicet esse de
non visis, secundum illud Heb. x r. r. is Fi- is des est argumentum non apparentium Quarto ponit conclusionem, ὸicens: Si aia. rem quod non videmus speramus , sequitur quod per patientiam expectamus . Unde notandum est, quod proprie patientia importat tolerantiam tribulationum cum quadam aequanimitate. Infra x m. t 2. M ribulationapatientes. Quia vero dilatio boni habet quam dam rationem mali , inde est quod etiam diutina expectatio honorum absentium cum tranquillitate animi, attribuitur patientiae. sed haee maxime ad longanimitatem p Drtiisnet . secundum illud lac. v. 7. is Patien- , , tes estote fratres usque ad adventum D is mini. Utroque autem modo patientia
hie xecipitur: quia Apostoli expectabant ae quanimiter gloriam, & cum dilatione , &tribulatione. Deinde eum dicit. SIm lirer auram is via risus adiuυae issirmitarem nistram , ostenὸit quomodo per Spiritum sanctum adiuvamur in desectibus vitae praesentis e dc primo quantum ad completionem desderiorum . secundo quantum ad directionem exteri
rum eventuum, ibi, Selmus aurem quoniam d lj-uribus Deum omnia eooperantur in bonum. Circa primum duo facit. Primo Dio ponit quod intendit ; secundo manifestat propositum , ibi. Nam quid oremus, sicut portet nosiimus. Dicit ergo primo i Dct imest, quod per Spiritum sanctum vivificabuntur nostra mortalia eorpora, quando ausere. tur a nobis nostra infirmitas : simiuεν au-
147쪽
.m & in statu huius vitae, in quo adhue infr-lrat liberari ab aliqua molestia tentation 3,mitati subiicimur, Spiriνus ad uva, bomisarem l quae tam n est sibi ad custodiam humilit
nestram, etsi non totaliter eam tollat. Erech. tis; scut Paulus petiit amoveri a se stimi a II. I 4. 4 Spiritus quoque elevavit me, dcllum, qui tamen erat ci datus ne eum m , , assumpsit me & abii amarus in indi- gnitudo revelationum extolleret, ut dicituris gnatione spiritus mei quasi infirmitate II. Corinth. x M. nondum totaliter cessante manus enim l Similiter etiam videtur quod sciamus si
is Domini erat nix cum consortans me : & ut nos oportet orare , secundum illud Ia-ὐ in hoc spiritus ine assumpsit. Matth. cob. r. 6. ., Postulet in fide nihil ha itans. Uxxv I. 41. , , Spiritus quidem promptus est, Et ad hoc dicendum , quod in generaliis caro autem infirma . Deinde cum di-lhoc scire possumus , sed in speciali motus cit , Nam quid eremus , sicut oportet ne-icordis notiri utquequaque discernere non δε mus , Inani sestat quod dixerat : dispossumus; ut puta, utrum petamus aliquid primo ostendit necessitatem auxilii Spi- ex ira, vel ex gelo iustitiae: unde&Matis ritus, quod pertinet ad infirmitatem prae it h. et o. reprobata est petitio filiorum T sentis vitae secundo ostendit inodum au-lbedaei , quia licet viderentur participati xilii , ibi, Sed ipse Spiristis tostulae pro nobis inem divinae gloriae pollulare , tamen ε a Jtertio ostendit esseaciam auxilii , ibi , Ω ιι ex quadam vana gloria , seu elatione pro
autem scrutatur corda, scis quid des erat Spi-icedebat eorum petitio. risus. Dicit ergo primo: Recto dico, quod Deinde cum dicit, Sed i a Spἰνitus post, Spiritus adiu' at is simitatem nostram : nam instat pro nobis, ponit modum auxilii Spiritus hoc patimur infirmitatem , quod nesimustia est, dicens, quod ipse Spiritas ρσα ρ ρ . quid oremus , sicut oporter. Iob m. 23. ,, Ui- nobis gemitibus inenarrabilibus . Quod quidem
is ro cuius abscondita est via , dc circum- videtur suffragari errori Arrii, & Macedo- , , dedit eum Deus tenebris. nii , qui postierunt Spiritum sanctum esse Et est considerandum, quod duo dicit nosicreaturam, de minorem Patre , & Filio :Apostolus nescire, scilicet quid orando pe-spostulare enim est minoris . Sed si ex eo tamus, ct modum quo petere oporteat; ted quod dicit eum postulare, intelligamus eum ei trumque videtur esse falsum. Nam primo esse passibilem creaturam , dc Patre min scimus quid oremus , quia hoc nos Domi- rem, consequens est etiam quod ex eo quod Lus docuit Matth. vi. s. is Sanctificetur no-ldicit gemitibus postulare , intelligamus eum ,, men tuum die. esse passibilem creaturam beatitudine ea Sed die endum, ouod in generali quidemirentem, quod nullus umquam haereticus dirossumus scire quid convenienter oremus ,ixit: nam gemitus ex dolore est , qui ad 1ed in speciali hoc non possumus scire .imiseriam pertinet . Et ideo exponendum
Primo quidem quia si desideramus aliquodlest: P sulat; idest, postulantes nos facit ;opus virtutis facere, quod est implere vo-lscut ec Gen. xxis. Iv. is Nunc cognoviluntatem Dei sicut in caelo, di in terra lis quod timeas Dominum idest , cogno-yotest contingere quod illud opus virtutis icere feci . Facit autem Spiritus sanctus non est huic , vel illi congruum; sicut ali- nos postulare, inquantum in nobis recta de cui qui utiliter posset in actione proscere,isideria causat. nam postillatio est quaedam non expedit contemplationis quies , & etdelideriorum explicatio; desideria autem re- converso , ut Gregorius dicit in Morali-lcta ι γ ex ardore caritatis proveniunt , bus f Lib. VI. cap. xxv m. super il- quam in nobis i est Spiritus facit. Supra v.
Iud Iob v. et s. o Ingredieris in abundan-i3 Caritas Dei diffusa est ita cordibus nost=ii,, tia sepulcrum . Unde dicitur Pr Jper Spirituam fansium, Di datus est no Pia . Verb. xlv. Ιχ. M Est via quae videtur ho- Spiritu autem sancto dirigente , insti mini iusta, novistima autem illius ducuntigante cor no itrum , dc noitra de doria non ,, ad mortem. Secundo aliquis desderatipossunt esse nis nobis utilia . Esaia: x vi , t. aliquod temporale bonum ad sustentationem 37. Ego Dominus docens te utilia. Eevitae, quod est petere panem quotidianum,lideo subdit , Pro nobis. Eius autem G iod quod tamen sbi vertitur in periculum mor-imultum desideramus, & desideranter viati iatis: multi enim propter divitias perierunt .imus, dilationem cum dolore, Ac gem ρ. oos Eccle. v. tr. is Divitiae conservatae in ma-ipatimur dc ideo subdit . GemitIbtis , quo
is iam domini sui. v Tertio aliquis deside-l d . Spiritus in corde nostro caulat , .
148쪽
haantum icificet nos facit caelestia desiderare, quae differuntur ta j animae. Iste est gemitus columbae, quem Spiritus sanctus in nobis Deit . Nahum II. 7. ,. Minabant ζ ge se mentes ut columbae . Dicit autem , narrabilibus, aut quia sunt propter rem inenarrabilem, scilicet caelestem gloriam: II.Cor. XII. 4. Audivit arcana verba , quae nonis lieet homini loqui : aut quia ipsi mo tus eordis sufficienter enarrari non possunt, secundum quod a Spiritu sancto procedunt. Iob xxxvi xx. 37. is Quis enarrabit caelorumis rationem Deinde cum dicit , tvi autem scruratur rda m. ostendit efficaciam auxilii quo Spiritus sanctus nos adiuvat, dicens : Qui autem Ierutatur corda , id est Deus , cui proprium est corda scrutari : Psalm. v D. 11. D Scrutans corda , ct renes Deus . Dieitur autem Deus scrutari eorda , no quod inquirendo occulta cordis cognoscat , sed quia manifeste scit ea quae in corde latent. Sophon. I. ra. Scrutabor Hieru. o salem in lucernis. 'Deus, inquam. sic ruistans corda , si , id est approbat, secundum illud II. Tim. II. I9. is Novit Dominu
, , qui sunt eius , ' ruis desideror visitus ;idest, quid desiderare nos taciat . Psalm.
XXXura. Io. is Domine, ante te omne desi
,, derium meum . ideo autem desideri spiritus, quae in sanctis facit Spiritus tanctus, sunt Deo accepta , quia postutae prefanctis, id est postulare eos facit , secundum Deum, idest quod eonvenit divino benepla.
cito: Provexb. xi. 23 is D fiderium iust se rum omne bonum: in cuius exemplum Dominus Patri dicebat Matth. xxvi. 39,
is Non sicut ero volo, sed sicut tu vis.
SCimus autem quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum , his qui secundum propositum vocati sunt sancti. Nam quos praescivit , & praede stinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Quos autem praedestinavit, hos dc vocavit; & quos vocavit , hos & iu-ctificavit; quos autem iustificavit. illos & magnificavit . Quid ergo dicemus ad haec: ' Si Deus pro nobis, quis contra nos ' Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus Iradidit illum: quomodo non etiam cum illo omnia
OStendit supra Apostolus quod Miritus sanctus , in adiuvat nos in infirmitatibus praesentis vitae quantum ad impleti nem nostrorum desideriorum . hic ostendit qualiter nos iuvat quantum ad exteriores eventus, dirigendo in bonum nostrum : &rimo proponit quod intendit; secundo pr at propos tum, ibi, Nam quos nascisit , ET maristisa: it . tertio inseri quamdam conclusionem ex dictis, ibi, Quis ergo separa/it
nos a caris ara Ch i Circa primum duo consideranda occurrunt . Primo quidem magnitudo beneficii , quod nobis a Spiritu sentio confertur , ut scilicet omnia nobis cooperentur in bonum . Ad cuius evidentiam considerandum
est, quod quicquid sit in mundo , etiam smalum si, cedit in bonum universi: quia , ut Augustinus dieit in Ench. cap. xi. ,, Deus est adeo bonus quod nihil mali es- , , se permitteret , nisi esset adeo potens,, quod ex quolibet malo posset elicere ali-
se quod bonum . Non autem semper cedit malum in bonum eius in quo est ι
scut corruptio unius animalis . cedit quidem in bonum universi, inquantum per C-- ruptionem unius generatur aliud , non tamen in bonum eius quod corrumpitur: quia bonum univers est a Deo volitum s eundum se, & ad ipsum ordinantur omnes partes universi . Et eadem ratio esse vide tur circa ordinem nobilissimarum partium ad alias partes, quia malum aliarum par tium ordinatur in bonum nobilissimarum . Sed qui equid fit circa nobilissimas partes . non ordinatur nisi in bonum ipsarum : quia de eis propter se cura habetur , de aliis autem propter ipsas, sicut medicus infirmitatem pedis sust mei, ut curet caput . In. ter omnes autem partes universi excellunt tancti Dei, ad quorum quemlibet pertinet quod dicitur Matth. xxiv. 47. is Super ori mnia bona sua constituet eum. Et ideo quicquid accidit vel circa ipsos, vel 2-
i: tates praestatu vitae. cc At. quod sicut . Fκω.
149쪽
Iias res, totum in bonum eorum cedit; ita quod veri scatur quod dicitur Prov. x . 29. Qui stultus est, serviet sapienti i quia scilicet etiam mala peccatorum in bonum iustorum cedunt : unde & Deus specialem curam de iustis habere dicitur, secundum illud Psal. xx xl xl. x6. is oculi Dori mini super iustos , inquantum scilicet se de eis curat quod nihil mali circa eos a esse permittit, quod non in eorumbo num convertat. Et hoc quidem manifestumique Voluit, secit, ut in Psal. cxxx m. dici- est quantum ad mala poenalia , quae ra-l ur. Et ideo Deus omnia convertit in b tiuntur: unde in Glossa dicitur, quod ipso. num his qui eum diligunt. Secundo alte xum infirmitate exercetur humilitas, affli-iditur id quod est ex parte Dei, qui primo sanctus est qui nos dirigit in viam rectam, ut dicitur in Psal. xxiv. Unde dicitur l. Petr. LII. 33. is quis est qui vobis noceat , , , si boni aemulatores fueritis λ Psalm. xv m. I 63. is Pax multa diligentibus Imri gem tuam, di non est illis scandalum. MEt hoe rationabiliter, quia, ut dicitur Prov. v II. 17. ,, ego diligentes me diligo .
Diligere eji bonum velle dilecto ; Dei autem velle est operari: omnia enim quaecum inctione patientia, contradictione sapientia odio benevolentia : unde I. Pet. tra. 14.M Si quid patimini propter iustitiam, bea
Sed numquid etiam eis peccata cooperantur in bonum Quidam dicunt, quod Peccata non continentur sub hoc quod dicit omnia e quia, secundum Augustinum , Peccatum nihil est, & nihil sunt homines, cum peccant . Sed contra hoc est quod in Glossa sequitur: , , Utque adeo talibus Deus,, omnia cooperatur in bonum , ut si quiis horum deviant, ct exorbitant, etiam hoc se ipsum eis faetat proficere in bonum Unde in Psal. xxxvi. 24. dicitur e is Cum Ce. eiderit iustus, non collidetur , quia Do- is minus supponit manum suam . Sed i cundum hoc videtur quod semper tales in maiori caritate resurpant, quia bonum hominis in earitate consiliit, suam si non habeat , Apollotus se nihil esse recognoscit ,
Sed dieendum est , quod bonum hominis
non solum coulistit in quantitate caritatis , sed praecipue in ipsus perseverantia usque ad mortem , Deundum illud Matth. xxxv fideles ab aeterno praedestinavit, secundo extempore vocat, tertio sanctificat; ct haec tria tangit cum dicit: His qui secundum yr positum etdeari sunt Iaac'i , id est praedestinatis, vocatis, & sanctificatis; ut propositum reseratur:ad praedestinationem, quae, secundum Augustinum , est propositum miserendi. Ephes. I. II. ,, Praedelli nati secundum pro- is positum eius. Quod dicit , Hreati , advocationem pertinet: Esai. xLI 2. Voca
δε vit eum ut sequeretur se. Quod dicit, Sancti, ad sanctificationem, secundum illud
Levit. IXI. 23. , , Ego Dominus , qui tan-- ctifico eos. 'Hoc autem Apostolus se scire dicit ex persona sanctorum , dicens ,
Scimus . Sap. T. Io. is Dedit illi scientiam, , sanctorum. Procedit autem haec sciemtia tum ex experimento , tum etiam ex consideratione essicaciae caritatis : Cantic. v II i. 6. M Fortis est ut mors dilectio : . & etiam praedestinationis aeternae : Esa i. XLvx. I . is omnis voluntas mea implebi-
is tur, dc omne consilium meum fiet. Deinde eum dicit, Nam quos prascivis cte. probat quod dixerat tali ratione . Nullus potest nocere his quos Deus promovet. leda 3. ,, 8ui perseveraverit usque in finem , t praedestinatos diligentes Deum Deus pro hie salutis erit Ex hoe autem quod tu sus cadit, re iurgit cautior, & humilior: unde in Clona subditur, postquam dixerat, quod hoc ipsum faciat eis in bonum proficer , quia sibi humiliores redeunt , atque doctiores : discunt enim cum tremore se exultare debere; non quasi arrogando sibi , tamquam de sua virtute fiduciam perma
b eundo oportet consderare, quibus hoc beneficium competat: circa quod primo attendi Pr aliquid ex parte hominis, cum di- lcit, Diligen/tatis Deum : Dei enim dilectio lesi i nouis per inhabitantem Spiritum , ut illam: um est supra v. Ipse autem Spiritus ι movet: ergo nihil potest eis noeere , sed
omnia cedunt eis in bonum . Primo ergo probat minorem , scilicet quod eos Deus promoveat; secundo maiorem , scilicet quos promotis a Deo nihil potest esse nocivum, ibi, Quid erga Leemus ad hae Circa primum duo facit . Primo proponit ea quae sunt ad promotionem sanctorum ab aererno; secundo ea quae sunt ex tempore, ibi, aeuos aurem p destinavit, hos o locavis. P nit autem duo circa primum, scilicet praescientiam, ec praedestinationem , cum dicit : Nam quos ρυθiυir, lis pradostinavit . Dicunt autem quidam, quod praedestinatio hic accipitur pro praeparatione quae est in
150쪽
in tempore , qua scilicet Deus praeparatiDeἰ, coheredas aurem CLνδN : secundo intinctos ad gratiam ; dc hoc dicunt adiparticipatione splendoris ipsius : ipse enim dili intuendum praescientiam a piaedestina-icst genitus a Patre tamquam splendor gl tione. Sed si recte conlideretur, utrumque riae eius, Heb. i. Unde per hoc quod ian- est aeternum, & differunt ratione : nam , ctos illuminat de lumine sapientiae, di gra-scut dictum est supra t. super illud , tiae, facit eos fieri conformes sibi: unde in
Rui predestinatus est , praedestinatio impor- Psal. cix. a. dicitur: is In splendoribus san rat praeord i nationem quamdam in animo, is ctorum ex utero ante luciferum genui eorum quae quis est facturus; ab aeterno au- te, id est prosundentem omnem splentem Deus praedestinavit beneficia quae san-ldorem sanctorum. ctis suis erat daturus : unde praedestinatio Quod autem dicit , Imaginis Filia eius , est aeterna. Differt autem a praescientia se-ipotest intelligi dupliciter . Uno modo utcundum rationem: quia praescientia impo lsit constructio appositiva , ut si sensus :tat solam notitiam futurorum, ted pracde. Conformes imaginis Filia eius, qui est imaginstinatio importat sausalitatem quamdam Coloss. r. as. is Qui est imago invisibilis respectu eorum: dc ideo Deus habet prae- is Dei. V Alio modo potest intelligi ut siescientiam etiam de peccatis ; sed praedesti- constructio transitiva , ut sit sensus Praenatio est de bonis salutaribus : unde Apo-sdestinavit nos fieri consorines Filio suo in stolus ad Ephes. I. 1 i. dicit : is Praedesti, hoc quod portemus eius imaginem II. Cor.
,, nati secundum propositum eius . . . ut si-ixv. 49. is Sicut portavimus imaginem ter
is mus in laudem gloriae eius. si reni, sic portemus imaginem caelestis. Circa ordinem autem praescientiae , dciDicit autem , aeuos praδειῶν , is praedestina- praedestinationis dicunt quidam, quod prae-ivit, non quia omnes praeicitos praedestinet, scientia meritorum bonorum , & malorum i ed quia eos praedestinare non poterat, ni uest ratio praedestinationis , & reprobatio-irraesciret. Hier. I. - Priusquam te sor-nis, ut scilicet intelligatur quod Deus prae- is marem in utero, novi te. Quid autem destinet aliquos , quia praescit eos bene mi x hac praedestinatione sequatur, subiungit: peraturos, dc in Christum credituros dcitat sit ipse primogenistis in multis fratrῖbus . secundum hoc littera sic legitur: ctuos pra- Sie ut enim Deus suam naturalem bonitatem Diυἰt conformes feri imaginis Filii e ut , hos voluit aliis communicare , participando eis
pra durinavit. Et hoc quidem rationabiliterisimilitudinem suae bonitatis , ut non solum diceretur , si praedestinatio respiceret tan-ist bonus, sed etiam auctor bonorum itatum vitam aet 'rnam , quae datur meritis .rFilius Dei voluit conformitatem suae sit -- sed sub praedestinatione ea dit omne benefi- tionis aliis communicare, ut non solum stcium salutare, quod est homini ab aeterno ipse Filius , sed etiam primogenitus filicindivinitus praeparatum: unde eadem ratione rum: Ac sic qui per generationem aeternam omnia beneficia quae nobis confert ex tem- est unigenitus, secundum illud Ioan . I. ig. pore, praeparavit nobis ab aeterno . Underis Unigenitvs qui est in sinu Patris . D seponere quod aliquod meritum ex parte no-icundum collationem gratiae sit primogenitushra praesupponatur , cuius praescientia sitiis multis fratribus . Apoc. I. s. is Qui est ratio praedestinationis, nihil est aliud quamsis primogenitus mortuorum , dc princeps gratiam ponere dari ex meritis nostris, deiis Regum terrae . Habet igitur Christus quod principium bonorum operum est ex nos fratres , tum quia nobis similitudinem nobis , dc consummatio est ex Deo. Unde suae filiationis communicavit , scut hie di- convenientius se ordinatur littera e citur tum quia similitudinem nostrae na-prascivis, hos er ρνa is navit fieri conformes turae assumpst , seeundum illud Hebr. tra armis Filii fui : ut ista consormitas non χ . ., Debuit per omnia fratribus assimisit ratio praedestinationis , sed terminus, vel is lari. effectus. Dicit enim Apostolus Ephes. r. s. Deinde cum dicit, Duos autem p adestina se Praedestinavit nos in adoptionem fit i orumi illa cte. ponit ea quae bὶ ex tempore sanctio Dei. Nihil enim aliud est adoptio ta)ldivinitus consequuntur: dc primo ponit v hliorum quam illa eonsermitas : ille enim eationem, cum dicit , aeuos pradestinavit , qui ad ostiatur in filium Dei , eonformaturibas is vocavit . Praedestinatio autem eius vero Filio eius: primo quidem in iure par-,irrita esse non potest , secundum illud taticipanJς hereditatis. sicut supra eodem di-lsai. xxv. 24. Iuravit Dominus exercituum, tum est: Si filii, er harιdes: Beradas quirim is dicens: Si non ut putavi, ita erit, euec quom