장음표시 사용
161쪽
eipi posset ex ipsa promissione , quia usus
geminorum in utero existentium alteri est
praelatus, dicens: in trotositam D.i , se illiscet volentis unum prae alio magnificare, maneret, idest firmum esset; dc hoc noti sc-
cundum merita , sed secundam electien m , id, est inquantum ipse Deus spontanea volun-ltate unum alteri praeelegit, non quia sanctus erat, sed ut sanctus esset , secundum illud Epiret. r. 4. , , Elegit nos in ipso an- is te mundi constitutionem, ut essemusta , . cii . Hoc autem est propositum praedestinationis, de quo ibidem diei tui: is Praeis destinati seeundum propositum voluntatis is eius. Tertio ponit proinissionem , dicens: Non ex operuus, quae nulla praecesserunt, ut dictum est, seu ex voeanta , idest ex ipsa gratia vocantis, de quo supra v I.
3o. dictum est, , , quos piaedestina vir , hos& vocavit, dictπm est et , scilicet Re beccae, quia malar , scilicet Esau , fertist minori, scilicet Iacob. Quod quidem tripliei ter pote I intesti si Uno modo secundum eorum persona dc sic intelligitur F. sau servisse Iacob, non directe, sed occasionaliter, inquantum perseeutio quam ei intulit , in eius bonum cessit , secundum illud Prov.xi. 29. Qui stultus est , serviet sapienti . Seeundo poteli referri ad populos ex uir que progenitos e quia Iduivaei aliquando uerunt subiecti Israelitis , secundum illud
Psaltari Lix. xo. - In Idumaeam extendamri calceamentum meum. Et hoc videtur competere his quae Draernit tuntur in Gen.
xxv. Praemittitur enim s 23. is Duo pois pul, ex ventre tuo dividentur : populusis populum superabit, Ac maior minori ser-- viet. Tertio potest intelligi figuraliter di- ictum, ut per maiorem intelligatur populus Iudaeorum , qui primo adoptionem filiati nis accepit , secundum illud Exodo I v. 22. o Primogenitus meus uraet . Per minois rem autem figuratur popuIus Genti Iium ,
qui posterius est ad fidem voratus, qui edi liam figuratur per Filium prodigum , Luc. lxv. Maior ergo populus serviet minori , inquantum Iudaei sunt nostri eapsarii , c - Οὀientes libros ex quibus nostrae fidei t stimonium perhibetur. I n. v. 39. D Scru , , tamini Scripturas. Deinde eum dicit, Sicut ferserum s , probat propositum ex auctoritate Prophetae , dicens : Sisur fer' meo, scilicet r. cap. Malachiae Prophetae expertona Dei , dicentis : Iacob dilexι , Esauatitem odia Aabui. Dicit autem hic nuriam
Glosa, quod id quod supra dictum est, M. iis μιὼρ minori, dictum est 1iecundnm prinscientiam ; quod autem hic dicit, est inte&ligendum seeundum iudicium : quia scilicet Deus propter bona opera dilexit Iaiseob, sicut dc omnes sanctos diligit : Pro- erb. V . II. is Ego diligentes me dilia is go I Esau vero odi habuit propter peceata . sicut scriptum est Eccli. xis. 7.is Altissimus odio peccatores habet. Sed quia dilectio hominis praevenitura di Iectione Dei , ieeundum illud I. Ioan . rv. I . Non quasi nos dilexerimus Deum , sed is quoniam ipse prior dilexit nos : oportet dicere , quod ante Iacob dilectus sit a Deo quam ipse Deum dilexerit . Nec potest dici quod Deus ex tempore eum dilia gere inceperit, alioquia eius affectus esset mutabilis: dc ideo oportet dicere , quod Deus ab aeterno Iacob dilexit , ut dicitur
Hierem. xxx I. v. In caritate Perpetua
Est autem in his verbis Apostoli considerandum, ni od tria ponit in Deo pertinentia ad sanctos , videlicet electionem , per
quam intel ligitur praedestinatio, & a dilectio Dei ; quae quidem realiter sunt i)em in Deo , sed disserunt ratione : nam ipsa Dei dilectio dicitur secundum quod vult bonum alicui absolute; electio autem dicitatur secundum quod per bonum quod alicui vult , eum alteri praesert praedestinatis autem est secundum quod hominem dirigie
in id bonum quod ei vult, di gendo , dceligendo: & ideo secundum rationem praedestinatio sequitur dilectionem ; sicut re v luntas de fine , naturaliter praecedit clar ctionem aliquorum in finem . Electio atriatem, Bc dilactio aliter ordinantur in Deo, &in homine. In homine enim electio praec is die dilectionem: voluntas enim hominis movivetur ad amandum ex bono quod in re amata considerat , ratione cuius ipsam praeelegit alteri, & praeelectae suum amorem impendit . Sed volunta Dei est causa
mnis boni quod est in creatura . de ideo
bonum per quod una creatura praesertura Iteri per modum electionis , consequitur voluntatem Dei , quae est de bono illius .ciuae pertinet ad rationem dilectionis. Unde non propter aliquod bonum , quod ita homine eIigat, Deus eum diligit; led potis ius eo quod ipsum diligit , praefert eum aliis, eligendo. Sicut autem dilectio de qua hic loquitur , pertinet ad aeternam Dei praedestinationem; ita etiam odium de qu
nic loquitur , pertinet ad reprobationem , qua Deus reprobat peccatores . Nec est dicendum , quod ista reprQbatio sit tempora-ii SI
162쪽
IIs, quia nihil temporale test in voluntate divinx, sed est ab aeterno ; quae quidem quantum afl aliquid convenit cum dilecti ne, vel praedestinatione, quantum autem ad aliquid differt . Convenit quidem quantum ad hoc quod sicut praedestinatio est praeparatio gloriae. ita reprobatio est praeparatio Poenae : Hai. XXX. 33. ,, Praep.trata est ab se heri Thophel , a Rege praeparat 1 . UDiffert autem quantum ad hoc mod p destinatio importat praeparationem in Lit - aTum , quibus Pervenitur ad gluriam a ted laeprobatio non importat praeparationem pec-l
eatorum, quibus pervenitur ad poenam . Et ideo praescientia meritorum non potest esse aliqua ratio praedestinationis , quia merita praescita cadunt sub praedestinatione ; sed praescientia peccatorum potest esse aliqua ratio reprobationis ex parte poenae, qua praeparatur reprobatis . inquantum scilicet Deus proponit se puniturum malos propter peccata, quae a seipss habent, non a Deo. iustos autem proponit se praemiaturum pro pter merita quae a seipsis non habent. Oseet
I . s is Perditio tua rex te, Israel; tau-
, , tum a 4n me auxilium tuum. M
LECTIO III. OUid ergo dicemus Z Numquid iniquitas arva Deum Absit. Moysi enim du
cit: Miserebor cui mi .ertus sum ., dc imieri coidiam prae stabo cui m serebor. Igitur non volentis, neque currentis, sed miseremis est Dei. Dicit enim Scriptura Pharaoni : Qaia in hoc ipsula excitavi te , ut ostendam in te virtutem meam .di ut annuntietur nomen meum in universa terra. Ergo cuius vult miseretur , de quem vult indurata
Postquam praemisit Apostolus quod laeu nisi
dum Dei electionem unus alteri prae lsertur, non ex operibus, sed ex gratia vocantis ι hic inquirit de iustitia huius electi nis: dc primo proponit dubitationem ἔ secundo solvit, ibi, Absit . tertio obiicit contra solutionem , ibi , Dieis iraqua mihi :Ruid adhue quaritu Dieit ergo .Primo :Dictum est, quod Deus sine merito praecedente unum eligit , dc alterum reprobat . l Id ergo dicemus Numquid per hoc proba-xi potest quos si M'uitas vad Deum δ Ui-idetur quod se: pertinet enim ad iustitiam in distributionibus, ut aequaliter aequalibus distribuatur . homines autem remota differentia meritorum , sunt aequales : si ergo absque consideratione meritorum Deus in aequaliter distribuit, unum eligens, & alium xeprobans, videtur quod si in eo iniquitas. quod est eontra illud quod dieitur Deuter. N xxx. 4. ,, Deus fidelis , de absque ulla ,, iniquitate. Psalm. cxv m. 337. Iustus, , es Domine . de rectum iudicium tuum.
Est autem sciendum , quod Origenes hane lobiectionem solvere volens, incidit in errorem e ponit enim in suo Periarchon, Deum
ab initio solum creaturas spirituales seci L sse, di omnes aequales , ne 'x eorum inaequalitate posset secundum rationem praedictam iniquitas Deo ascribi; sed postea crea- aurarum diversitas subsecuta est ex divers,tate meritorum: nam illarum creaturarum iritualium quaedam per amorem converiae sunt ad Deum plus vel minus , dc s eundum hoe distincti sunt b diversi ordines Angelorum; quae/am vero aversae sunt a Deo plus vel minus , & secundum hoe alligatae sunt corporibus vel nobilibus, vel ignobilibus; quaeaam quidem caelestibus eo
Poribus , quaedam autem corporibus daemo num, quaedam autem corporibus hominum:
dc secundum hoc ratio condendi , Ac diastinguendi creaturas cur poreas , est peccatum spiritucis ereaturae et quod est contra id quod Genes. i. gr. dicitur: se Uidit Deus is cuncta quae secerat, dc erant valde bo is m. Per quod datur intelligi quod ea usa producendi creaturas corporales, est bonitas , ut dieit Augustinus XI. de Civitate
Et ideo hae opinione reiecta , videndum est qualiter Apollotus dubitationem solvat, eum dicit : AUr . - enim dieis ere. Et circa hoe duo facit. Primo soluit obiectioianem praedictam quantum ad dilectionem famctorum. secundo quantum ad odium , seu
reprobationem malorum . ibi , D eis enim Scanum Pharaon. - Cirea primum duo faeit - Primo proponit auctoritatem Scripturae, ex qua procedit solutio ; secundo ex ea conelusionem inducit, ibi- eitur non volentis, Neque Tinrentis . sed miser eruria est Dei.
163쪽
Inducit autem auctoritatem quae habetur,nifestum est enim quod nihil potest pon IlitFxOd. xxx Iat. I p. ubi dixit Dominus Moy- ratio praedestinationis quod est praedellina- si, secundum litteram nostram : is Misere-itionis effectus, etiam si accipiatur prout estri bor cui voluero, & clemens ero in quem in Dei praescientia: quia ratio praedestina , , mihi plam ero . PSed Apostolus induci titionis praeintelligitur prςdestinationi , esse, eam secundum litteram I.XX. dicens: Asr filictus autem in ipsa includitur. Manifestum σnim disit, Dominus : Misereινον eui misinoor,test autem quod omne Dei beneficium, quod di misori ordiam prasabo cui misereber : ubiihomini confert ad salutem, est divinae prae- secundum superficiem litterae, omnia bona destinationis effectus. Divinum autem bene nostra Dei milericordiae ascribuntur, secun- ficium non solum extendit se ad infusionem dum illud Esai. lx . 7. Mile rationumigratiae qua homo iustificatur, sed citam adis Domini recordabor, laudem Domini su-igratiae usiam . sicut etiam in rebus natura in is per omnibus quae reddidit nobis : μ dcilibus non solum Deus causat ipsas sor- Tnren. m. 23. A Misericordiae Domini quodsmas in rebus, sed etiam lipsos motus , Ac, , non sumus consumpti : multae enim sunt operationes formarum : eo quod Deus est , , miserationes eius . Exponitur autemsprincipium omnis motus , cuius operatione haec auctoritas in Glossa dupliciter ; Ze se. eessante a movendo, ex formis nullus m Cundum hoc ex auctoritate hac dupliciteritus, vel operatio sequitur. Sicut autem se
solvitur quaestio , di obiectio . Uno modolhabet habitus gratiae, vel virtutis in anima se . Miserebor eui misereor , id est illi qui estiad usum ipsus, sic se habet forma natur dignus misericordia . &ad maiorem expres-llis ad suam operationem . & ideo dicit ue
eui misereor , id est cui dignum iudico mise .iis ratus es in nobis Domine. V probat auis reri sicut Ze in Psalm. cis. 13. dicitur rite in hoc speciali ratione Aristoteles IX. Misertus est Dominus timentibus se . IMetaph. text. Irt. Iv. dc x. de operibu Et secundum hoc , licet misericorditer sua voluntatis humanae . Cum enim homo ha impendat, tamen ab iniustitia excusatur: quialbeat potentiam ad opposita , puta ad seden. dat quibus dandum est , & quia non datidum, vel non sedendum, oportet quod re
cui dandum non est , secundum rectitudi- i ducatur in actum per aliquid aliud . Redu-nem sui judieii. citur autem in actum alterius horum per Sed misereri evi dignum in , potest in-ieonsilium, ex quo unum op Positorum praetelligi duplieiter . Uno modo ut intellig1- l eligit alteti. Sed cum iterum homo habeat tur aliquis dignus misericordia propter ope- potentiam consiliandi, vel non consitandi, ra praeexistentia in hac vita , licet non in oportebit esse aliquod per quod reducatur Rlia, ut posuit origenes: quod pertinet adlin actum consilii i & eum in hoc non sith aeres in Pelagianorum, qui posiverunt gra-sprocedere in infinitum, oportet esse aliquodelam Dei hominibus secundum merita da-lprincipium extrinsecum superius homine , vi. Sed hoc stare non potest: quia, sicut di-iquod ipsum moveat ad consiliandum , ec tu in est, ipsa etiam bona morita sunt ii, hoc non est aliud quam Deus . Sic igitur mini a Deo, & si int praedestinationis esse. t ipse usus gratiae est a Dco , nec propterctus. thoe supei fluit habitus gratiae; sicut nec su- Alio modo potest intelligi ut aliquis di-lperfluunt formae naturales, quamvis Deus
catur dignus misericordia , non propter ali- l in omnibus operetur : quia , sicut dicitur qua merita praecedentia gratiam, sed pro- Sapien. visa. r. is ipse disponic omnia sua Pter merita subsequenti puta ut dicamus, , , viter: quia scilicet per suas formav o-
uod Deus dat alicui gratiam , Ac propo. mnia inclinantur quasi spome in id ad quc s uit eam ab arterno. illi se daturum quem ordinantur a Deo. Sic igitur non potes ei praescivit ea bene in re usurum ; dc .seeun-lse quod merita consequentia gratiam sintitum hoc intestigii Clossa quod miseretur ratio miserendi, aut praedestinandi; sed -- cui miserenduta est: unde dicit : se Miser/-ila Dei voluntas, secundum quam miseri- ., bor eat mi errus ενο idest, illi miserebor corditer aliquos liberat . Ma nifestum ost, , vocando, de gratia m apponendo. eui prς- enim quod iussitia distributiva locum hab e,, scius exo quod misericordiam daturus eseiin his quae dantur ex debito ; putia si ali-
sem, sciens illum convertendum , di a-iqui meruerunt mercedem , ut plus labor . is pid me permansuriun . Sed videtur tibus In ioc merces donetur .non autem ha-
164쪽
diter aliquis dat: puta si aliquis duos paupercs in via inveniens , det uni ouod potest , vel disponit in eleemosynam dare, non est iniquus, sed misericors. Similiter si aliquis duobus aeque ipsi in offendentibus, uni dimittat offenta in , & non alteri. est misericors uni , ct iustus ad alterum . neutri vero iniquus . Cum enim omnes homines propter peccatum primi parentis damnationi nascantur obnoxii quos Deus per suam gratiam liberat , sola misericordia liberat :& sie quibusdam est misericors, quos liberat ; quibusdam autem iustus, quos non liberat, neutris autem iniquus . Et ideo spoliolus quaestionem solvit per auctoritatem quae omnia divinae misericoidiae ascribit Sciendum est tamen, quod Dei misericor. dia secundum tria attenditur . Primo quidem secundum praedestinationem , qua ab aeterno proposuit aliquos liberare : Psalm. CEI. I 6. is Misericordia eius ab aeterito a se & usque in aeternum . Secundo secundum vocationem, & iusti fleationem, quibus homines salvat ex tempore : Tit. m. S. M Secundum suam misericordiam salvos nos fecit . Tertio magnificando per gloriam , quando liberat ab omni miseria :Psalm. OI. 4. , , Qui coronat te in miseri- cordia, & miserationibus . Et ideo dicit: Miserebor, scit icet vocando , ct iustis- cando, cui misereor ι praedestinando ; σmisericordiam prastabo , finaliter glorificando eum eui miserere, vocando', & iustificando. Et Iaic senius magis concordat cum nostra littera, quae dicit loc. cit. se Miserebor cui ,, voluero , & clemens ero cui mihi pla- , , cet. Ubi manifeste non meritis , scd ibi i aivinae voluntati ascribitur divina misericordia . Deinde cum dicit, abitur non volentis see. concludit propositum ex praemista auctoritate. Et potest haec conclusio multipliciter intelligi. Uno modo sic. Igitur ipsa salus
hominis non est vesentis, neque currentis 3 id- est . non debetur alicui per aliquam eiu voluntatem, vel exteriorem operationem , quae dicitur cursus, secundum illud I. r. XX. Σ-- is Sic currite ut comprehendatis: Mod est misis/ntis Dei; idest, procedit ex sola Dei misericordia, se in ut maxime sequitur ex auctoritate inducta . Deuter. I x. a. M Ne dicas in corde tuo . . . Propter iusti- ,, tiam meam introduxit me Dominus ut S. Th. Oper. Tom. VI.
is terram hanc possiderem. Potest autem re aliter intelligi , ut si sensus . Omnia
procedunt xx Dei misericordia: igitur neu si tolentis, scilicet velle , neque currentis , scilicet currere sed utrumque est mi eren iis Dei, secundum illud I. Cotinth. xv. Io. Non autem ego, sed gratia Dei mecum& Ioan. XV. 3. Sine me nihil potestis fa
Sed si hoc solum in hoc verbo intellexisset Apostolus, cum etiam gratia sine libero arbitrio hominis non velit, neque currat , potuisset e converso dicere: Non est miserentis Dei , sed volentis , ct currentis 2 quod aures piae non ierunt. Unde plus aliquid est ex his verbis intelligendum , ut
scilicet principalitas gratiae Dei attribuatur ἐν semper enim actio magis attribuitur principali agenti quam secundario puta , si dicamus, quod iecuris non facit arcam, sed artifex per secti rim . Voluntas autem hominis movetur a Deo ad bonum : unde supra um. 34. dictum est: Ωui spiritu Deia untur, hi sunt filii Dei . Et ideo hominis operatio interior non est homini principaliter , sed Deo attribuenda : Phil. D. II., , Deus est qui operatur in nobis velle, deis perficere pro bona voluntate. Sed si non est volentis velle, neque cumrentis currere , sed Dei moventis ad hoc hominem; videtur quod homo non sit dominus sui actus , quod pertinet ad libertatem arbitrii. Et ideo dicendum est , quod Deus omnia movet , sed diversmode , inquantum scilicet unumquodque movetur ab eo secundum modum naturae suae : & siet homo movetur a Deo ad volendum , ¤dum per modum liberae voluntatis .
Sic ergo velle , & currere est hominis ut libere d agentis , non autem est hominis ut principaliter moventis , sed Dei. Deinde cum dicit , Dicit enim Scν tina Pharaoni , solvit quaestionem praemissam quantum ad reprobationem malorum : &primo inducit auctoritatem ; secundo insere
conclusionem, ibi, Ergo cuius vuly D etur, re quem vult indurat . Dicit ergo et Ita ostentum est quod non est iniquitas apud Deum εὶ quantum ad hoc quod ab aeterno diligit iustos , sed etiam nec quantum
ad hoc quod ab aeterno reprobat malos: dicit enim Scriptura ex ore Dei fὶ Exod. ix. 16. Ωuia in Me ipsum exestati te, vel serva vi to, secundum aliam litteram, ut ostendans
ad . l. de in aeter mim. b) praedestinando . Ae misericordiam prestando . te & maxime. δὶ M. . est agentis. e) e. quantum ad hoc quod ab aeterno reprobat malos , i remediti an .si .
165쪽
A re vῖν utem meam , ut annunt et u ndmen maum in universa rerra . Nostra autem litte
ra se habet: is Et idcirco potui te, ut o-- stendam in te fortitudinem meam , ut
se enarretur nomen meum in omni terra.
Ubi primo considerandum est quid Deus circa reprobos faciat : quod ostendit , dicens : In Me 'fum δενυata re , id est , di
gnus eras mori propter mala quae feceras: supra I. 32. talia agunt, digni sunt moriara : sed tamen non statim tibi mortem imduxi, sed servavi te invita eo fine quo se quitur , ut scilicet ostendam in re viνtutem meam . Et in hoc etiam sensu potest leti quod dicitur, Exeirati re', idest, cum apud me pro tuis meritis mortuu sesses, conces os tibi vitam, quasi te excitarem . In quo apparet quod Deus iniquitatem reprobis non
facit , cum ipsi ex suis meritis essent digni statim consumi sed hoe ipsum quia
eos servat in vita , procedit ex nimia sua bonitate . Hier. x. 24. is Corripe me D ti mine, Verumtamen in iudicio , dc non
in furore tuo, ne sorte ad nihilum red- igas me . Alio modo potest intelligi, Exeitavi te, in peccatum, ut deterior fias: quod quidem non est intelligendum hoc modo quod Deus in homine causet malitiam; sed est intelligendum permistive , quia ici licet ex iusto tuo iudicio permittit aliquos
Tuere in peccatum propter praecedentes iniquitates , sicut supra T. 28. dictum est :Tradidit eos Deus in reprobum sensum.
Sed aliquid amplius videtur mihi in hoc esse intelligendum: quia videlicet instinctu quodam interiori moventur homines a Deo ad bonum, & ad malum : unde Augustinus dieit in Lib. de Gratia & libero Arbitrio,
Cap. xx. quod o Deus operatur in cordibus is nominum ad inclinandas eorum voluntam tes quocumque voluerit , sue ad boni ἔ, pro sua misericordia , sive ad mala pro,, meritis eorum. Unde & Deus dicitur Iarpius suscitare aliquos ad bonum , secundum illud Daniel. xiis. 43. is Suscitavitri Deus spiritum pueri iunioris. Dicitur etiam suscitare aliquos ad malum faciendum, secundum illud Eia. x m. 17. , , Su is scitabo Medos , qui sagittis parvulos in- terficiant. Aliter tatnen ad bona, aliter ad mala : nam ad bona inclinat hominum voluntates directe& per se, tamquam ac,3r bonorum ; ad malum autem dicitur inclinare, vel suscitare homines occationali. ter. inquantum scilicet Deus homini aliquiA prnponit vel interius , vel exterius ,
'uod quantum est de se , est inductivum ad bonum ; sed homo propter suam malitiam
perverse utitur ad malum . Supra Ir. 4. I Ignoras quoniam benignitas Dei ad paenisen tiam re ad utit ι secundum autem duritiam ruam , is eor impaenitens , rheDuri eas ribἰ
iram in dis ira Et Iob xxiv. 23. is Dedit se ei Deus locum poenitentiae , dc il le abisse utitur eo in superbiam . Et similiter Deus, quantum est de se, interius instigat hominem ad bonum , puta Regem ad deinsendendum iura regni sui , vel ad puniendum rebelles; sed hoe instinctu bono malus homo abutitur secundum malitiam cordis sui . Et hoc ipatet Elii. x. 6. ubi dicitur de Assur : is Ad gentem fallacem. mittam
is eum , contra POpulum furoris mei ma
is dabo illi, ut auserat spolia , Ac diripiatis praedam , dc ponat illum in conculcatio- nem quasi lutum platearum: de post r, , Ipse autem non sic arbitrabitur , & coris eius non ita aestimabit; sed ad eonterenis dum erit cor eius . Et hoc modo ci ca Pharaonem accidit', qui eum a Deo ex incitaretur ad regni sui tutelam , abusus est hac excitatione in crudelitatem. Secundo oportet considerare , quo fine Deus ista partim faciat , & partim permittat: est enim consdera n dum, quod Deus operatur in creaturis ad suam manifestationem, secundum illud supra r. 2o. M-sibit a Dei per ea qua facta sunt, intellectaeonisi eiuntur. Unde & huiusmodi excitatio in hoc ipsum ordinatur , dc quantum ad
praesentes, ut ostendam in re vIrturem meam:
Exod. xiv. 3 i. o Viderunt filii Israel mari num magnam , quam exercuerat Domi- , , nus contra AEgyptios: & quantum ad
absentes , ut annuntietur nomen meum in unia versa terru: Psal. xlv. 3. Annuntiate in-
is ter gentes gloriam eius. Sie igitur patet quod quantum ad hoc non est iniquitas apud Deum , quia utitur creaturk sua secundum eius merita ad gloriam suam : dc
in hoc eodem sensii potest exponi , si dicatur , Posui νε ἔ id est , ordinavi malitiam
tuam ad gloriam meam : Deus enim malitiam ordinat, sed non causat. Deinde cum dicit, Ergo cuius vult miseretur , inseri conclusionem quamdam ex utraque auctoritate supra inducta : nam ex eo quod dictum est , Miserebor eui misereor , concludit , Ergo euius vult miseretur e Plat. Car. 23. se Misertus est Dominus ti. A mentibus te: ex eo vero quod dictum es , In hoe Usum exHravi te, concludit , Et g re υult induraν : Esai. xli Ir. x . Indurastiis cor nostrum ne timeremus te . Meli. xxx III. I 2. Ex ipsis benedixit, de ex xl
is lavit, & ex ipsis maledixit, & humiliavit. -
166쪽
Ft quidem muta dieitur de Dei misericordia, dubitationem non habet, suppositis his quae praemissa sunt . sed circa indurationem videtur esse duplex dubitatio . Pri. mo quidem quia duritia cordis ad culpam pertinere videtur , secundum illud Eceli. II. 27. o Cor durum male habebit in no- is vissimo. v Si ergo Deus indurat, sequitur quod sit auctor culpae: contra quod dicituriacob. I. Iet. is Deus intentator malorum
is est. Ad quod dicendum , quod Deus non di. citur indurare aliquos directe, quasi in eis causet malitiam, sed in directe , inquantum scilicet ex his quae facit in homine, intus, vel extra, homo sumit occasionem peccati;& hoe ipsis Deus permittit. Unde non dicitur indurare, quasi immittendo malitiam,
sed non apponendo gratiam. Secunda dubitatio est, quia ipsa obduratio non videtur divinae voluntati poste ascribi , cum scriptum iit I. Thess. iv. 3. si Haec est voluntas Dei . sanctificatio ve-- stra: & I. Timoth. II. 4. is Qui vultis Omnes homines salvos fieri. Ad quod dicendum est, quod tam misi ricordia quam iustitia dispositionem voluntatis important: unde sicut miseratio attribuitur divinae voluntati, ita di id quod est
iustitiae. Sic ergo intelligendum est i Cuius vala miseratur, scilicet per suam misericor diam, is quem vult indurae , per tuam iustitiam: quia illi quos indurat, hoc merentur ut indurentur ab ipso, ut supra I. cap.
homo, tyr quis es, qui respondeas Deost Numquid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid me fecisti sici An non habet potestatem figulus luti ex eadem malis facere aliud quidem vas inhonorem, aliud vero in contumeliamst Quod si Deus volens ostendere iram, & notam sacere potentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa irae, apta in interitum, ut ostenderet divitias gloriae suae in vasa misericordiae, quae praeparavit in gloriam.
Posita solutione praemissae quςstionis, hic
Apostolus contra ipsam solutionem obiicit , & praecipue contra ultimam conclusionem , qua dictum est: Cuitis viati miseretur, o Dism vult indurat. Primo ergo ponit obiectionem; secundo solutionem , ibi ,
O homo , ru quis es, qui respondeas Deo ὶ Dicit ergo primo: Dictum est, quod Deus cuius vult miseretur , & quem vult indurat. Dieis itaque mihi: Ωuid adhue quaritur id- est, quid oportet ulterius quaerere de causa bonorum, & malorum quae hic aguntur,
cum omnia voluntati divinae attribuantur,
quae est causa sussciens , eo quod nullus potest ei resistere ὶ Unde sequitur: Voluntati
alias quis resilit e Eccle. r. I 3. Proposui in . , animo meo quaerere , & investigare sa M pienter de omnibus quae fiunt sub sole. Vel aliter. Ruid c Me quaritur , idest conqueritur, Deus de hominibus, quando peccant λ sicut Es.. I. a. is Filios enutrivi, dc exaltavi ; ipsi autem spreverunt me . UIdeo autem videtur iustam querimoniam non habere, quia ex voluntate eius totum
procedit, cui nullus potest resistere : undeca tacite aespondet quasti l .
subdit: Voluntarἰais3ρο ι resistis Vel aliter. 2uia adhue qua rituν, scilicet ab homine, ut faciat bonum, vel vitet malum Mich. v I. g. Indicabo tibi , o homo , quid sit botis num, & quid Deus requirat a te : uti is que facere iudicium, & disigere miseriis is cordiam , & solicitum ambulare cum is Deo tuo. Frustra autem requiritur ab aliquo quod non est in eius potestate. Nihil autem in hominis potestate esse videtur secundum praedicta , quibus omnia divinae voluntati videntur ascribi, cui res sti non pot
est: unde sequitur '. Voluntati enim e us quis r
Asti quasi diceret, nullus. Esther XLII. 9.o Non est qui tuae possit resistere volunta se ti. Et haee videtur esse intentio Ap
Deinde eum dicit , O Aomo , tu quis es ta respondet praemissae quae litioni . Ad cuius responsonis intellectum considerandum est , quod circa electionem bonorum , &Xeyr bationem malorum , duplex quaestio potest moveri : una quidem in generali, quare Deus velit quosdam indurare , &quorumdam misereri; alia vero in speciali, S a. quare
167쪽
quare velit huius misereri, dc hune , vel illum indurare. Et pote sit quidem ratio huius ia) quaestionis assignari; secundae autem
quaestionis non potest assignari ratio , nisi simplex Dei voluntas; cuius exemplum patet in rebus humanis. Si enim aliquis aedificare volens , haberet multos lapides siniles, dc aequales congregatos , post et ratio assignari quare quosdam ponat in sumnio di quosdam in imo ex parte finis: quia ad perfectionem domus, quam lacere intendit, requiritur dc scindamentum, quod habet larides in inro, dc cacumen piri elis , quod habet lapides in sutrino. Sed quare ponat hos lapides in siti mo, & hos in imo, non habet aliquam rationem, nisi quia artifex
Primo igitur Apostolus respondet dubita. tioni quantum ad quaestionem secundam, quare scilicet huius hominis misereatur, dcillum induret ; secundo quantum ad quaestionem primam, quare scilicet quibusdam misereatur, oc quosdam induret, ibi, diuo
si volens Deus ostendera iram, is notam jacera potentiam suam , fumnula in multa parien-ria vasa ira cte. Circa primum tria facit. Primo arguit praesumptionem quaerentis secundo inducit auctoritatem qitae quaestio
ponit auctoritatem, ibi, Au non habet poria Uatem figulus tuti ex eadem massa facere a. riu ι qui Gm vas is honorem , aliud autem lacontumel amὸ Dicit ergo primo: O homo,
qui es fragilis, de ignorans, tu quis es, qui πείροnIeas D ο λ Unde suffieis ad respondendum ei, si voluerit tecum iudicio contendere λ Iob et x. 3. Si voluerit contendere se iudicio cum illo, non poterit ei respon- ,, dere unum pro mille. Et seat dieitur Iob xxx xx. a. is qui arguit Deum, debetis ei respondere . In quo datur intelligi quod homo non debet scrutari rationem divinoriam iudiciorum cum intentione b
comprehendendi, eo quod excedant rationem humanam. Eccli. Irr. 22. Altiora se te ne quaesieris. ProV. xxv. 27. is Per
se scrutator maiestatis opprimetur a gloria. Deinde cum dicit, Numquid dieit figmentum
ctoritatem, quae habetur Esa. xlv 9. Num
is quid dicit lutum figulo suo, Quid facis
is &, opus tuu in sine manibus est Ubi considerandum est quod si aliquis artifex ex materia vili faciat vas pulchrum, & nobili bus actibus accommodatum, totum ascri-
bitur bonitati artis e s; puta, s ex lutosaciat scutellas, dc urceos ad nobilem mensam decentes. Si vero ex vili materia, puta ex luto, faciat vas accommodatum vilibus usibus, puta coquinar, vel huiusmodi OG ficiis; non posset vas conqueri , si rationem haberet. Post et enim conqueri, si ex materia pretiosa, quae praeiacet artificis operationi, puta ex auro , dc lapidibus pretiosis , faceret vas ad vilia offitia depulaetum . Hu.
mana autem natura vilitatem liabet ex sua materia, quia, ut dicitur Genes. II. 7. is in
is cit Deus hominem de limo terrae; sed
maiorem vilitatem habet ex corruptione peccati, quae per unum hominein in hunc munis dum intravit. Et ideo homo luto merito comparatur Iob xx X. I9. , , Comparatus sumo luto, de assimilatus sum savii ς , de ei si neri. Unde quidquid boni habet homo, debet bonitati divinae, ein quasi principalia genti, ascribere. Et a. lxiv. s. se Nunc D is mine, Pater noster es tu , nos vero lu-,; tum . dc fictor noster tu, & opus maiso nuum tuarum omnes nos. Si vero Deus
hominem ad meliora non promoveat , sed in stua infirmitate eum dimittens, deputet um ad infimum usum; nullam et faeit iniuriam , ut possit iuste de Deo conqueri . Deinde eum dicit, An non habet potestatem situlus luti exponit Apostoluq verba Pro-plietae; qu1si dicat: Hoc est dictum : Figmentum, id est vas fictile, non posset die
re fictori, χι id ma fodisti H quia figulus
liberam potestatem habet ex materia luti opus facere quodcumque sibi placuerit. Unde dicit: An non habet potestatem , scilicet liberam , Mulus luti, qui scilicet operatur
in vili materia . ex eadem massa, scilicet vilis materiae, facere, absque alicuius iniuria, aliud quidem vas is honorem , idest i n hono rabiles usus, aliud vero In eontumeliam, id- est in usus viliores' II. Timoth. D. 2o. , , lais magna enim domo non sollim sint vas
is aurea, dc argentea, sed etiam lignea, ω is fictilia; cle quaedam quidem in honorem.
, , quaedam autem in contumeliam. Et similiter Drus liberam potestatem habet facere ex eadem corrupta materia humani
generis, sicut ex quodam luto, nulli faciendo iniuriam , quosdam homines praeparatos in gloriam, quo dam autem in miseria d rei ictos. Hierem. xv r. 6. Sicut lutum si in manu figuli , ita in manu mea Vos ,
is domus Israel. Deinde cum dicit, Quod si volens Deti--βιndera iram cte. solvit primam quaesti
sa) r ico primae. b apprehendendi. se f. quasi petitia figuli a se liberes
168쪽
nem, scilicet quare Deus velit quibusdam
misereri, Ac quosdam in miseria derelinquere; sive quosdatn eligere . dc quosdam reprobare. Circa quod conliderandum est quod finis omnium divinorum operum est manifestatio divinae bonitatis. Proverb. xv I. . is Universa propter temetipsum operatus se est Dominus. Unde supra r. 2 . dictum est , quod imi sibilia Dei per ea quia facia sunt, intellaeia conspiciuntur. Tanta est autem divinae bonitatis excellentia quod
non potest uno modo, nec in una creatura
sufficienter inani sestati : & ideo diversus
Creaturas condidit, in quibus diversimode manifestatur: praecinue autem in creaturis rationalibus, in quibus eius iustitia manifestatur quantum ad illos quos pro corum meritis punit ; misericordia vero in illis quos ex luae gratia liberat. Et ideo ut utrumque in hominibus manifestaretur, quosdam misericorditer liberavit , sed non omnes. . Primo ergo ponit rationem reprobationi, malorum; secundo ponit rationem electionis bonorum, ibi, Ni ostenderet di vitias plo-- via sua. Est autem in utrisque triplex disi serentia attendenda. Prima quidem secuta. dum finem , secunda secundum usum , tertia secundum divinum actum. Finis autem reprobationis, vel obdurationis malorum,
est manifestatio divinae iustitiae , dc virtutis: dc quantum ad hoc dieit: Ωuod, idest
sed . si Deus volens ostendare iram suam , id est iustitiam vindicativam : non enim dicitur ira in Deo secundum affectus comm tionem , sed secundum effectus viniictae.
Supra I. I s. Revelatur ira Dei de eato super omnem impietarem. Addit autem , Et notam fatere potentiam suam : quia Deus contra mλ-los non solum utitur ira , id est vindicta , puniendo eos sibi subiectos . sed etiam sua potentia subiiciendo sibi. Philipp. Hr. 2 r.
,, Secundum operationem , qua potest etiam sibi subiicere omni 1 . Exod. xlv. 3x. ,, Viderunt AEgyptios mortuos super . , littus maris, & manum magnam quam M Exercuerat Dominus contra eos. Usus autem malorum, ad quem utitur eis Deus, est ira, idest poena: dc ideo vocat eos vasa ἰra , idest iustitiae instrumenta , quibus Deus utitur ad ostendensam iram, idestiustitiam vindicativam. Ephes. II. 3. Era- is mus natura filii irae. ' Actus vero quem Deus erga eos exercet, non est quod dis-
ponat eos ad malum, quia Ips de se habentὸil positionem ad malum ex corruptione Primi peccati: unde dicit: Vasa apta in inter
iram , id est in se habentia aptitudinem ad
aeternam damnationem. Gen. v I. S. , , Ut
si dens Deus quod multa malitia hominum is esset in terra , dc cuncta cogitatio hu- is mani cordis intenta esset ad malum O. mni tempore. Hoc autem solum Deus circa eos agit quod eos permittit agere quae concupiscunt : unde lignanter dicit, Sustinuit. Et hoc eius patientiam demon strat , quod non statim vindictam insert: unde addit, D multa patientia. Eccli. v. . , Altillimus est patiens redditor . Deinde ex parte bonorum similiter tria ponit. Primo quidem finem, cum dicit : in Ognderιν .litarias gloria fua . Finis enim electionis , 5c miserationis bonorum est, ut manifestaret in eis abundantiam bonitatis suae , revocando eos a malo , & ad iustitiam eos
trahendo, dc finaliter eos sa perducendo in gloriam . Et hoc est quod dieit: ta ostioinderet divitias gloria fua : de quibus divitiis
supra ri. 4. Aa divitias bonitatis eius eon. remnis i Ephes. II. 4. is Deus autem quid i -- ves est in misericordia. Signχnter autem dieit : tat ostenderet diυitias gloria su . quia ipsa condemnatio, Ac reprobatio malorum , que est secundum Dei iustitiam, manifestat, de commendat sanctorum gloriam, qui ab ipsa tali miseria liberantur . Secundo describit usum eorum, cum dicit, In vasa misericordia. Nominat autem bonos vasa misericordiae , quia utitur eis Deus quasi instrumentis ad suam misericordiam manifestandam. Eccli. xl xv. Io. ,, Isti suntis viri misericordiae. Tertio ponit actum,
quem circa eos Deus exercet : non enim
Detis eos solum sustinet, quasi de se aptos existentes ad bonum , sed eos Praeparat, de disponit vocando ad gloriam : unde dicit: χιa naparavit in gloriam .. Psal. lx IV. g. is Praeparans montes in virtute tua . Est autem constructio desectiva, oc suspensiva usque huc, ut sit sensus. Si volens Deus hoc facere, quibusdam miseretur , &quoudam indurat quid contra hoc iuste potinerit diei quasi dicat, nihil. Non enim sic
quos vult indurat ut eos peccare compellat ; sed sustinet eos , ut secundum suam inclinationem tendant in maelum.
169쪽
dicit: Vocabo non plebem meam, plebem meam, & non dilectam, dilectam, ec non misericordiam conlecutam, misericordiam consecutam. Et erit in loco ubi dictum est eis, Non plebs mea vos, ibi vocabuntur filii Dei vivi. Esaias autem clamat pro Israel: Si fuerit numerus filiorum Israel tamquam arena maris, reliquis salvae fient. Verbum enim consummans, & abbrevians in qquitate : quia verbum breviatum faciet Dominus super terram. Et sicut praedixit Esaias: Nisi Domin uxtabaoth. reliquisset nobis. semen ,. sicut Sodoma iam essemus , & sicut Gomorrhasimiles s issemus. Quid ergo dicemus 3 Ooza Gentes, quae non sectabantur iustitiam, apprehenderunt iustitiam, iustitiam autem quae eκ fide est . Israel vero sectando legem iustitiae, in lepem iustitiς non pervenit. Quare Quia non ex fide, sed quasi ex operibus Offenderunt enim in lapidem ostensionis, sicut scriptum est: Ecce pom in bion lupidem offensionis, & petram lcandali ἱ dc omnis qui credidia eum, non confundeturias Ostquam Apositolus ostendit quod Dei
grati λ datur hominibus ex divinae electione, per quam homines at gratiam vo cantur; hic ostendit quos praedicti electio, sive vocatio non lbiam pertinet ad Iudaeos ut i pii poterant gloriarii prepter hoc quod dicitur Deut. rv. 37. is Dilexi patres tuos )sed etiam ad Gentes : dc primo propnnit quod intendit; secundo probat propositum, ibi , Sicut in Osee dieir ; tertio ex dictis infert conclusionem, ibi, Quid erio dice--M1- Dicit ergo primo: Dictum est , quod sanctos praeparavit in gloriam: queris voravis, scilicet per gratiam suam , non solum
ex Iudais , sed etiam ex Gentibus . supra III. 29. An Iudastrum Deus tantum λ Nonne E' Gentium λ Soph. II. II. is Adorabunt eum
is viri de loco suo, omnes insulae Gentium. Deinde eum dicit , Sicut iu Osea dieit , probat propositum: & primo quantum ad Centiles; secundo quantum ad Iudaeos, ibi,
naias autem elamat . Circa primum po,
nil duas auctoritates oleae loquentis pro Gentibus: quarum prima promittit eis dona Dei, secunda ipsam divinam filiationem, ibi ,. Et erit in loco tibi dietum es eis cte. Dieit ergo primo: Si cur Dominus dicis in Ο- fa r quia ipse erat qui loquebatur in Prophetis. II. Reg. xx III. 2. , , Spiritus D ri mini locutus est per me, & sermo eius is, per linguam meam. Unde de oleae i. a. dicitur: se Principium loquendi Dominois in Osee . Est autem considerandum , quod a tribus bonis quae in Iudaeis eminebant , Gentiles erant alieni quorum pri-
mi in erat divinus cultus, ratione cuiuς diiscebantur populus Dri, quasi ei servientes. oc eius praecepti; obedientes. Unde in P LxcIX. 4. dicitur: is Nos autem populus e.
is ius, & oves pascuae eius. Sea ab huius populi societate Genti Iez erant alieni. lecua sum illud Ε hes xx. I 2. se Alienati ais conversatione Israel , de hospites testa. o mentorum. Sed per Christum facti sun epopulus Dei. Tit. xi. 34. ,, Dedit semetis i plum pro nobis, ut emundaret sibi popu- Iam acceptabilem. Et hoc est quod di
cit: Vocabo non stlebem meam, id est gentilitatem , quae non erat plebs meae , Alebem meam; id est, ad hoc ii ' sit plebς mea. Secu
dumeti privilegium dilectionis saὶ divine Osee
Ix I. I. Diligit Dominus filios Israel , in eo scilicet quod eis multa beneficia inducentia ad specialem gritiam praestabat. a qua quidem dilectione Gentiles olim erant exclusi . Ephes iv. 14. ., Alienati ιν λ, , veritate Dei propter ignorantiam , quae est in illis. Et ideo dicit: Et non dialestram meam, scilicet gentilitatem, vocaboedilecIam meam. Ephes a I. let. is UIs , qui ,,i aliquando eratis longe, facti estis prope , , in sanguine Christi Supra v. io. Cω- inImisI essemus, retonciliari Iumui Deo e premorrem Filii eius. Tertium est libertas a pec cato Originali, quae Iudaeis in circumcisione conserebatur. Ela. xxv. r. ia Miserebitur, , Dominus Iacob . Sed huius miserati nis Gentiles non erant participes . EZech. XVI. 4. , , Quando d nata es, in die ortu
, , tui non est praecisus umbilicus tuus t dei in α
170쪽
ἰnfra : a Non pepercit super te oeuisse ius ut iaceret tibi unum de his, miseris tus tui. Sed postea per Christum sunt misericordiam consecuti. ideo sequitur: Ethen mUericordiam eonsecutam , miserIeordiam consecutam. Tit. Ira. I. is Secundum suamri misericordiam salvos nos fecit. Haee autem auctoritas habetur Oleae D. secvndum Septuaginta, loco cuius littera nostra habet ibid. Hor. is Miserebor eius quς is fuit absque misericordia , dc dicam nonia populo meo. Populus meus es tu . Deinde eum dicit, Et eris in loco oe. inducit aliam auctoritatem , qui habetur Oseς I. in qua eis repromittitur dignitas filiorum Dei, de qua Iudeti gloriabantur propter id quod dicitur Esa. r. is Filios enutrivi, , , dc exaltavi; ipsi autem spreverunt me: & Deuteron. xxx M. 6. Nonne ipse estri pater tuus Gentiles autem non solum non dicebantur filii , quod pertinet ad eos qui ex amore Deo serviunt, & spiritu Dei aguntur, ut supra viri. dictum est; sed nee etiam digni erant ut populi Dei dicerentur, quod pertinere poterat etiam ad eos qui spiritum servitutis acceperant in timore. Unde dicit: Et erit in Deo, idest in ludaea, ubi dietum est eis, scilicet Gentilibus a Iudaeis, quasi ex persona Dei loquentibus,
Non plus mea vos, quia non reputabant eos
populum Dei, ibi, id est etiam apud Iudaeos credentes, iocabuntur filii Dei. Vel in Deo, idest toto mundo, b in quo convertentur ad fidem; ut detur intelligi quod non hoc modo convertentur sicut proselyti , quos Iudaei faciebant, qui suis locis derelictis in Iudaeam pergebant . Hoc autem non ita futurum esse in his qui ad Christum convertendi erant, ostenditur Sophon. xx. II. ri Adorabunt eum viri de loco suo. Unicuique ergo in loco suo habitanti , uιidierum est eis , olim ex divina sententia , Mnplebs mea vos, ibi vocabuntur filii Dei , per divinam adoptionem. loan. I. I 2. , , Dedit
se eis potestatem filios Dei fieri his quier
se dunt in nomine eius. Deinde cum dicit , Esaias autem clamato c. probat propositum quantum ad Iudaeos per auctoritatem Esaiς: & ponit duas auctoritates; quarum prima videtur pertine-xe ad omnes credentes ex Iudaeis, secunda specialiter ad Apostolos, ibi, Et sicut pradi-αis Esaias. Dicit ergo primo : Dictum est per Osee pro Gentibus; Esaias autem ela-maν , idest aperte loquitur, pro conversione
a ,. Non pepercit super te oculus meti . u quo coavertentur, sicut Proselyti, intermediis omi 1.
Israel eap. lv m. r. is Clama, ne cesses, si quasi tuba exalta vocem tuam. In hae autem prima auctoritate primo ponit paucitatem converi rum s e in Israel, dicens: Si fuerit num ema filiorum Israel quasi arena maris , idest innumerabiles prae multitudine Gentium: Gen.xx II. II. Multiplicabo se- men tuum velut arenam maris : III Reg. 1 v. 2 . se Iuda , ct Israel innumerabi-- les quasi arena maris : religa a Disa ni, idest, non omnes, nec Inaior Pλrs, sed aliqui pauci qui relinquentur ex excidio aliorum. Mich. vis. I. ri Factus suri , , scut qui colligit in autumno racemos vinia o leariae. Insea xx. s. Reliquia fecundum elictisnem gratia salva facta sunt.
Secundo ibi, Verbum enim eoAsummans Ur
assignat causiam salutis. dc primo ponit es-ficaciam evangelici verbi, dicens : Verbum
enim tonsummaus . is aιbrevians in equitare .
Ubi notatur duplex ossicacia evangelici verisbi. Prima est,quia est eo ummans, idest petafieiens: ut enim dicitur Hebr. v M. I9. , , ni-- hil ad persectum adduxit sex. Dominus autem dicit Matth. v. 37. Non veniis solvere legem, sed adimplere: tum quia figuris legis veritatem adhibuit , tum qui praecepta legis moralia debito modo exposuit: de occasiones transereἀiendi abstulit, de etiam eis consilia persectionis adiunxit eunde oc iuveni diviti, Matth. xix. 2I. qui omnia mandata legis servaverat , dixit: se U- is num tibi deest: si vis persectus esse, vade, & vende omnia quae habes, & da pauo peribus. Et propter hoc discipulis si iis dicebat, Matth. v. 43. Estote persecti, is seut & Pater vester caelestis perfectus is est. Secunda effeacia est abbreviandi, dc bare convenienter primae adiungitur :quia quanto aliquod verbum est magis per sectum, tanto est altius, dc per consequens magis simplex, dc breve. Est autem ver bum Evangelii abbrevians verba legis: quia omnia sacrificia figuralia legis in uno vero sacrificio comprehondit, quo Christus obtulit seipsum pro nobis hostiam , ut dicitur
Ephes. v. omnia vero piccepta legis moralia in duobus praeceptis caritatis concla dit. Mat. xx tr. 4o. ,, In his duobus manda.
tis universa lex pendet, Ac Prophetae. II nde dieit: Abbreolans in aquitare: vest quia nihil est prςtermissam de multitudine sgurarum , dc prςceptorum legis , quin subbrevitate Evanselii comprehenderetur; vel quia nihil ipsorum remanet observandum quod