장음표시 사용
171쪽
quod est sequiim secundum dictamen rationis naturalis. Psal. cXV m. I72. omniari mandata tua aequitas . Subaudiendum
est autem, Erit, ut sit sensus: Verbum Ε.vangelii erit abbrevians, ct consummans in
Secundo cum dicit, Quia verbum σe . a Dsgnat rationem praedicte essicacis . dicens: Dominus super terram , exissens, idest in terris tamquam homo inhabitans, secundum ij lud Bar. Di. 33. is Post hςc interis ris visiis est, & cum hominibus conver- ,, satus est: faciet et eνbum breviatum. Perisfectius enim debet esse verbum & maioris virtutis, quod ipse Dominus Deus carnem indutus, locutus est per semetipsum, quam verba que locutus est per Prophetas , iecundum illud Hebr. I. I. , , Multifarie se multisque modis olim Deus loquens pari tribus in Prophetis , novissime locutus se est nobis in Filio . Uel aliter . Quia Dominus , scilicet Deus Pater , faeter super
terram verbum breviarum , idest incarnatum:
quia Filius Dei exinanivit semetipsum , sormam servi accipiens. Dicitur autem exina nitum , vel breviatum , non quia aliquid
subtractum sit plenitudini , vel magnitudini divinitatis ipsus; sed quia nostram Oxilitatem, S parvitatem suscepit. Habetur autem haec auctoritas Esa. x. Q. ubi secundum litteram nostram sic dicitur. Si sue- is rit populus tuus, Israel, quas arena ma- , , ris, reliquis con VCrtentur ex eo. Conis is summatio abbreviata inundabit iustitiam: consummationem enim , ct abbreviatio, , nem Dominus Deus exercituum faciet ,, in medio omnis terrς. Deinde eum dicit, Et sicut Arad xit Esaias cte. inducit auctoritatem pertinentem specialiter ad Apostolos, dicens : Et si ut pra-ἀῖ xis Esaias: A si Dominus sabaoth, idest exercituum , vel virtutum, reliquisset nebis, scilicet ex sua misericordia , omen , idest verbum Evangelii: a in Luc. v D. II.DSc-
men est verbum Dei: μ vel semen, id est christum: Galat. m. i6. o Et semini tuo, , , qui est Christus : vel semen, id est Λ-voltolos: Eli. v r. I 3. is Semen sanctum eritri id quod steterit in ea: situr So ma facti essemu , ct sicut Gomorrha similes fuissemus . Gravius enim fuit peccatum ludςorum quam Sodomorum. Thren. lv. 6. , , Mari ior effecta est iniquitas populi mei pec- is cato Sodomorum: & EZech. lxvr. 43. Non fecit Sodoma ipsa , &filie eius, sicut
ri fecisti tu, dc filis tuς. Et ideo quod
' Iudei non sunt totaliter exterminati sicut Sodomite, est divine inisericordiς imputa dum. Thre n. ari. 12. A Misericordi Do- is mini, quia non sun us consumpti. Deinde cum dicit, Quid ergo dicemias infert conclusonem ex dictis: oc primo quantum ad Gentes secundo quantum ad I daeos , ibi, Israel vero sectando legem iustia, in legem institia non pervenit . Circa primum duo facit. Primo concludit quod intendit. dicens: Duid ergo dicemus ex consideratione praedictorum λ Hoc, inquam , quod Center Wprehenderunt, id est consecutae sunt, iustiistiam, scilicet, qua vocantur filii . I. Cor. v I. II. Et haec quidem fuistis, sed iustis is scati estis. Et hoc quidem ex vocatio ne divinae electionis, non ex meritis: quod patet per hoc quod dicit : Qua nen Iea bantiar iustistam: secundum illud Ephe: . it. 12. Eratis in illo tempore sine Christo, is alienati a conversatione Israel. Secundo exponit quod dixerat : Iuvntiam autem qua ex fide est , non eam quae in operibus consstit. Non enim ad hoc Gentes conversae sunt ut iustitiam legalem observent, se ut iussiseentur per Christi fidem . Supraem. 22. Iustitia aurem Dei per fidem Iesu Christi. Deinde cum dicit, Israel vero UY.inducit conclusonem quantum ad Iudaeos : dc primo concludit quod intendit , dicens et Israel vero, id est populus Iudaeorum , δε-ctando legem iustitia, in letem itistitia non per venit . Dicitur lex iustitiae lex spiritus vitae, perquam homines iustificantur, ad quam Iudaeorum populus non pervenit; quam tamen lectabatur observando umbram huius spiritualis legis , quae consistit in observationibus legalibus. Hebr. x. r. Umbramis habens lex futurorum bonorum . Vel
stIando legem iustitia , id est legem Moysi , quae est lex iustitiae, ut sit bene intellecta, quia docet iustitiam. Vel dieitur lex iustitiae, quia facit homines iustos non vere , sed exterius, dum peccata vitantur non e amore, sed ex timore poenae, quam lex infligebat. Eia. li. r. is Audite me qui sequiis mini quod iustum ell, & quaeritis D si minum : dc in eodem . se Audite A me qui scitis iustum , populus meas , o lex mea in eordibus eorum . S cuncto assignat causam , dicens: , scilicet dum sectarentur legem , ad legem iustitiae non pervenerunt λ Quia scilicet non per debitam viam sectabantur: ec lino est quod lubdit: Quia non ex Me, scilicet Christi, quo rebant iusti sicari, sed quasi ex operibus legis.
172쪽
sequebantur enim figuram , dc repudiau iis tum aliud nemo potest stmere praeter is
Tertio manifestat eausam propositam , &'ri lanidem autem offensonis , dc petram Primo proponit Dranifestationem , dicens e se scandali duabus domibus Israel: & hine endrenne enim t. tapidem ensionis, id est'sumitur medium auctoritatis , quo dicit raci Christum, qui assimilatur lapidi offen&-ILομέν- ofensiunis , π terram Dandali: ut nis in hoc quod scut lapis qn quem homodoffensio referatur ad ignorantiam: quia, ut offendit, non cavetur propter suam parvi- dicitur I. Corinth. D. 3 is si cognovissent, eatem. ita Iudaei videntes Christum infir- , , numquam Dominum glariae crucifixistent. unitate nostra contentum, non caverunt in Scandalum autem reserendum est ad ina pa- eum offendere. Esa. lGr. 3. - Ouasi abG ctionem, re casum , quo per infidelitatem, , conditus vultus eius, dc despectus : un- ceciderunt, Christum , ce eius Apostolos M de non reputavimus eum Hier. x m. persequentes. I.Corinth. . 3. Nos praedi r 6. Antequam offendant pedes vestri adlis eamus Chrissum crucifixum, ludaeis qui- , . montes ea liginosos, idest ad Christum,lis dem scandalum. P Luc. H. 34. Ecce AE eius Aposolos , qui dicuntur montes ex- , , hic positus est in ruinam, de in re seu liginosi propter hoc quod eorum dignitas, , , clionem multorum in Israel. Finis auis in magnitudo latebat. Seeundo ad hoe in-atem auctoritatis sumitur Esaiae xxv rix. I 6. ducit auctoritatem, die ens : s eur feri rumari Qui crediderit, non festinet: μ loco cu- , in Elata scilicet. Componit autem Α-lius nic dicitur: Omnis qui credit in eum,no. postolus verba Esaiae in diversis locisdonfundetur, quia scilicet consequetur mer- scripta: nam Esa. xxvit r. 16. dicitur: seM-acedem ab eo. Eccli. Ir. s. se Qui timetis, Ce ego mittam in fundamentis Sion lapi-ari Deum, eredite illi, dc non evacuabitur M dem , lapidem angularem , probatum , , , merces vestra . Ponit autem Apostolus, , Pretiosem , in fundamento fundatum . haec verba secundum litteram Septuaginta: Qui crediderit, non festinet: de hineidc ad hune sensum pertinet quod in lit- sumitur Principium auctoritatis: Eteo ponam tera nostra dicitur, ,, Qui crediderit, non .n Sim is dem, sciliret quas sundamentum, , , festinet: ille enim festinare videtur qui in quo desgnatur quod Christus divina or- delusum se reputat, quia cito non adipisciadinatione Constitutus erat Eeelesae sun da-atur quod sperabat.
m ntum. I. Corinth. I II. II. is Fundamen-
LECTIO I. FRatres , voluntas quidem cordis mei, Ac obsecratio ad Deum si pro issis ia
salutem . Testimonilim enim perhibeo illis . quod aemulationem quidem Dei habent. sed non secundum scientiam: ignorantes enim iustitiam Dei, & suam quς-xentes statuere, iustitie Dei non sunt subiecti . Finis enim legis Christus ad iustitiam omni credenti. Moyses enim scripsit, quoniam iustitiam que eκ lege est qui secerit homo, .vivet in ea. Quae autem eκ fide est iustitia, sic dicit : Ne dixeris in corde. tuo: Quis ascendet in caelum id est Christum deducere; aut quis descendet Jn abyssium hoc est Christum a mortuis revocare . Sed quid dicit Scriptura t Prope est verbum in ore tuo ,' & in corde tuo: hoe est verbum fidei quod Pr dicamus: quia si constearis m ore tuo Dominum Iesum, & in corde tuo credideris quod Deus illum suscitavit a mortuis, salvus eris.
. PerPeram in editis omittitur hie a r is e. s. tra, eam D. Thomas prontio haec verba liliastiet com
173쪽
Postquam Apostolus ostendit quomodo perliacit: primo enim proponit eorum ign electionem gratia: Dei Gentiles sunt rantiam; secundo ostendit quid ignorabant.
ad fidem vocati, ct etiam aliqui ex Iudaeissibi , unorantes enim Dei iustitiam M. tertio. do maiori parte populi ludaici offendenti- ostendit veritatem eorum quae ignorabant, bi ς . oc icandalizatis . hic agit specialiterlibi, Moses enim dicit, quoniam iustitiam qua de citu Iudaeorum, & circa hoc tria facit. ex te e est qui fecerit homo, vivet in ea. Di-Ii imo manitellat causam caliis corum, quemacit ergo primo: Ideo sa lutem eorum volo. supia toti gerat, ex qua ollenditur calu Seo. & propter hoc oro, misertus eorum, quiarum esse miserandus; secundo ostendit ca- testimonium perhibeo de illis, quod ama
sum eorum non esse universalem xx. cap.lurionem quidem De ι habent, scilicet quia a ibi, Dico ergo moiuia Deus repulit popu-llo Dei, Christum, oc eius membra pers Itim suum tertio ollendit casu in eorum noniquuntur. Ioan. xvi. a. is Venit hora in qua
esse inutilem, neque irreparabilem, ibi ,ris omnis qui interficit vos, arbitretur ob- cap. xl. veri. H. Dico ergo : Numquid se si sequium se praestare Deo. Et huius rei risenderunt ut eaderent λ Circa primum duo tellis esse poterat , quia & ipse aliquando facit. Primo olfendit casum eorum esse mi-lsuerat in sinuli causa : Philip . Di. 6. si Seserandum ex tua causa secundo ostenditiis cundum aemulationem persecutus sum Ec- quod non est totaliter excusabilis , ibi, Sed is clesiam Dei . Sed non seiandum δε en- dico: Numquid non aud erunt λ Et quidem riam, quia scilicet eorum zelus per rectam
in omnem terram exivit sonus eorum . Ci Iscientiam non ordinatur, dum ignorant v
ca primum duo facit . Primo ostendit seiritatem. Esa. v. a 3. ,, Propterea captivus ad Iudaeos habere miserationis affectum l, , ductus est populus meus , quia non ha- secundo ostendit causam miserationis , is buit scientiam . I. Corinth. xiv. 32. ibi , Testimonium enim illis perhibeo , quou es Si quis au em ignorat , ignorabitur
amulationem Dei habes . Dicit ergo pri- Deinde cun dicit, norantes enim iustriammo : Dictum est , quod Iudaei in legem Dei, ostendit cuius rei scientiam non ha- iustitiae non pervenerunt , propter hoc berent: & primo proponit quod intendit; quod offenderunt in lapidem offensionis secundo manifestat propositum , ibi , Finis
nec tamen contra eos indignor , sed e tenim legis Christus. Dicit ergo primo: Re-xum misereor; & ideo dico vobis: O Fra-lcte dico, quod non secundum scientiam: tres , qui conversi stis tam ex Gentibus ,lignoranres enim Dei ἰustitiam , scilicet quaquam ex Iudaeis: Matth.xxa t. s. vi omne siDeus per fidem iustificat : supra m. 22.
,, vos fratres estis: ' Voluntas quidem cordis se Iustitia autem Dei per sdem Iesu Chrimes, idest ex intimo cordis asectu proce-ι,, sti: se quarenter s.rauera, idest firmare, dens. est ad salutem eorum, ut scilicet ipsi γuam, scilicet iustitiam quae consistit in o- salventur , sicut & ego salvatus sum. I. l peribus tegis , quae secundum eorum opim
Corinth. vis. 7. Uolo omnes homines esse in ionem non expectabat aliquid a Deo. sedes sicut meipsum. Actor. xxvi. 2 . se Opto i solum ex arbitrio operantium erat. Et id. se apud Deum omnes qui audiunt tales seri i eo dicit eorum esse iustitiam, quasi hunἰώ qualis & ego sum . Et in hoc Deos nam, & non divinam, secundum illud su- consormabatur, qui, ut dicitur I. Timoth. pra iv. a. is Si Abraham ex operibus legis xl. 4. is vult omnes homines salvos fieri. si iustificatus est , habet gloriam scilicet Nee ibia voluntas est in salutem eorum , is apud homines, sed non apud Deum . sed etiam voluntatis effectus: unde subdit: sustisia D.i non fiant subiem idest , no-Et eb eratio, scilicet mea, sit ad Deum pro ' lunt subiici Christo, pzr cuius fidein iustia illis in salutem . I. Reg. x D. 23. M Absit j sicantur homines a Deo. Pii l. lx I. 2. δε Non-
, , a me hoc peccatum in Domino, ut cessi si ne Ddo idb: ecta erit an ma meast Su- sem orare pro vobis. lacob. ult. 16. pra ai I. I9. to D itus fiat emnis mundusis orate pro invicem, ut salvemini . Et Deo. Ex d x. 3. Usquequo non vis subii- ex hoc patet quod orandum est pro infide- ., ct in abi I inde cum dicit, Finis teris libus ut salventur , quia & ipsa fides es lChristus Ge. ποῦ nil stat quod dixerat, seisi- donum Dei. Ephes. 11. g. is Gratia salva-icci cos Dei iustitiam ignorare . Ac quod is ti estis per sdem, & non ex vobis, Dei ei subiici nolunt, cum tamen iustitiam imis enim donum est. palem statuere velint Circa quod consid Deinde cum dicit, T.mmoniam enim per-irandum est, quod , sicut etiam Philosophi hibeo illis, assi nat causam suae miseratio- dicunt, intentio cuiuslibet legislatoris est nis , quia scilicet non ex certa malitia, sed i facere homines iust os : unde multo maris ex ignorantia peccabant: di circa hoc tria . lex vetus hominibus divinitus data , ordi
174쪽
nabatur ad saciendum homines iustos. Hanetan en ivllitiam lex per semetipsam facere non poterat: quia, , neminem pd pcifectum is adduxit lex , ut dicitur Heb. v is I9. Sed ordinabat homines in Christum, quem promittebat, & praefigurabat . Galar. m. 24. is Lex paedagogus noster fuit in Chrio sto, ut ex fide iustificemur. Et hoc eliquod dicit: Christus enim est Dis letis . ad
quem iei licet tota lex ordinatur . Plaim. exv I M. 96. is omnis consum niationis vidio finem. Finis, inquam , ad institiam, ut scilicet homines per Chrillum tuli itiam con sequantur , quam lex intendebat . Supra
vi 11. g. Ωuod impossibiu erat legi . . . . mitis rens Deus Filium suum . . . . damna υ e perea
tum in earne, Me iustificatio legis i Distur in nobis. Et hoc dico omni credenti , quia per fidem suos iussi scar. Ioann. I. II. M Deditia eis potestatem filios Dei fieri , his quim credunt in nomine eius. ' Deinde cum dicit, Moses enim serIst oe. probat veritat cm corum quae ludat ignorabant, scilicet quod iustitia Dei sit perfectior quan . iustitia legalis & hoc auctoritate ipsiuς Moysi veteris lepis latoris . Primo ergo peteius verba ostendit conditionem iustitiae legalis secundo conditionem iustitiae fidei. ibi , Qua autem ex M. is iue tia , sis diti cte. Dicit ergo ptimo: Recte distinxi iustitiam humanam a iustitia Dei: Moyses .ηίαδεν siti Levit. xvi xt. s. quoniam somo quἰ fee te iust tiam, qua ex lege est , vivet in ea
tibi sic littera nostra habet : is Custodite, , leges meas, atque Iudicia . quae iaciens,, homo vivet in eis: re Mech. xx. a 3. ,, Iudicia mea proiecerunt, quae faciens h M mo vivet in eis: quia scilicet hoe eom moditatis consequebatur homo per legis ob servantiam, ne occideretur tamquam legis transgresser. Hebr. x. 28. se irritam quis i,, faciens legem Moysi, absque ulla miseri cordia moritur . ' Levit. xx. 9. A Qui , , maledixerit patri vel tria tri, morte mo-lo riatur: & sc de aliis. Possumus ulte- lxiiis dicere, quod per legis observationem homo ordinatur in vita praesenti: promittebat enim lex temporalia bona , & quaedam mandabat quae ad ordinationem carnalis vitae pertinebant. Hebr. I x. I . ., tu ,, stimis carnis usque ad tempus correcti se nis impositis. Sed contra videtur esse quod Dominus dieit Matth. xrx. 36. quaerenti: se Quid bo- ni faciam. ut habeam vitam aeternata' Reipondit: - Si vis ad vitam ingredi, serva, mandata. Unde S supra v. 2 o. superilis
lud , Lex autem Iubintravit, dicit quaedam
Giosia: ,, Iustitia legis suo tempore cusso. dita , non soIum bona temporalia, sed deis vitam conserebat aeternam . ses haec intelligenda sunt secundum spiritualem lensum legis , qui pertinet ad fidem Christi led quod hie dicitur, resertur ad intcriorem legis senium, secundum quem lex de
vita aeterna mentionem non faciebat.
Deinde cum dicit, iaua autem ex De eis
iuIiis a sis dicis, inducit auctoritaten: Moysi de iustitia fidei. Et primo Moyses ostendit certitudinem fidei, quae debet esse in eo de hominis ; seeundo fidei eis ctum , ibi , Sed qti a dicit Seriptura γ Dicit ergo primo: Non solum loquitur Moyses de iustiatia legis, sed etiam ipse se dieit de iustitia quae cil ex fide r aeua autem Ur ex fida ἰωιἰlia se disit, id est sic loquitur in cor
de hominis: Ne dixeris in corde tuo, scilicet dubitando, Ruis ast udis in caltim quali lioci inpostibile reputans, sicut ec Proverb. xxx. 4. quaeritur: o Quis ascendit in caelum, at-- que descenὸi t: quia se ilicet hoc tenere quali impossibile . est ri tere Chri tima ealo , id est asserere quod Christus non si in caelo . contra id quod dicitur Isan. III. II. Nemo ascendit in caelum nisi quiis descendit de caelo, Filius hominis qui estri in earlo . Ephes iv. io. , , Qui descenis , dit, ipse est & qui ascendit super omnes , caelos. D Aut etiam ne dixeris: atiis δε- standit in abssum id est in infernum , quasi reputans hoc esse impoli bile hoc enim ne
gare, est ravecare Christum ex morauis, scilicet negare eum non esse mortuum : ipse enim moriens in abvssum descendit. Eccli. xxxv. 43. , Penetrabo inseriores partes te
, , rae. Et secundum hoc prohibet dubitari de duobus articulis fidei Christi, scilicet de eius ascensone, & de eius morte,& descensu ad inseros ; quorum primum
pertinet ad maximam Chri lii exaltationem, secundum ad maximam eius humiliationem. potest autem & aliter ex noni. ut dicatur nobis certitudo duorum articulorum: primo quidem inearnationis. qua de caelis ad terram de sicendit; ut sit sensus: N. diseris in eorde tuo , aetitis ascendis is earum Τ & e ponitur supplendo: M Ur Ch istum dedurere; quasi ἡicat: Quis ascendit in caelum ad degucendum Christum ad nos . quod quidem non fuit necessarium, quia ipse propria virtute descen3it: secundo autem resurrectionis, cum subdit: Aut etiam ne dixeris , nuis defendIt is Hybrum ' & su
plendo additur : me est Chri θνm ex momtuis revoeare', quasi dicat : Illue descendit,' ut inde posset Christum revocare, sicut ex , T a per-
175쪽
a,ersona inspientium dicitur sapient. o. I. Non est qui agnitus sit reversus ab inse--, ris. Et hic sensius congruFt verbis Moysi:
dicitur enim Deuteron. xxx. H. secundum
titteram nostram : A Mandatum quod ego . praecipio tibi hodie , non supra te est,m neque Procul positum , neque in caelo m,, tum, ut possis dicere: Quis nostrum va- ω let ad caelum conscendere, ut deserat il- , , lud ad nos Nec est inconveniens , si quod Moyses dixit de mandato legis , hoe Apostolus attribuit Chrillo r quia Christus est Uerbum Dei , in quo sunt omnia Dei mandata . Sic ergo intelligendum est quod dixit, Iuis ascendit in ratum idest Christum deducere, ac si dicat: Quis potest in caelum conscendere , ut Verbum Dei inde deserat ad nos Et idem est dicendum in alio quod sequitur. Deinde eum dicit: Sed qtita disit Serstrusta λ ostendit fructum fidei per eiusAem auctoritatem: & primo proponit auctaritatem; secundo exponit eam, ibi, Hoc est ver hum Dei quod pradicamus', tertio probat expositionem esse convenientem, ibi, Corda st nim ereditur ad iustitiam . rea aiarem confessio' ad fatuum. Dicit ergo primo: Sed quid .icie SreyrMa' HOC, inquam: Propa est verishum io ενε tuo , o in corda tuo . Sic enim post praemissa verba Deuteronomii sequitur vers. 14. is Iullia te est sermo viade , in is ore tuo, ec in corde tuo. Quasi dicat:
Non soliciteris , quod tibi desit verbum s- dei iustificantis, propter hoc quod Christus
est in caelo secundum naturam divinam, aut quod descendit in infernum propter mortem humanitatis : quia ipse descendens de io, de resurgens ab inseris, impressit verbum fidei in ore tuo, de in corde tuo . Unde quod dicit, Pνva os , potest referri ad hoc quod verbum Dei sumus adepti per Christum incarnatum , dc resurgentem . Hebr. tr. 3. is Quae saὶ cum initium ac- , , cepisset enarrari per Dominum ab eis quiis audierunt, in nos confirmata est. Hier. r. s. M Ecce dedi verba mea in ore tuo.
Uel seeundum Glossam, quod dieit, Proj.
reserendum est ad utilitatem , secundum quod dicimus , prope apud. nos esse quod nobis est commodum S utile. Uerbo enim Dei cor nostrum mun)atur . Ioan. xv. I. o Iam vos mundi estis propter sermonem
is quem locutus sum vobis . Uel potest referri ad hoc quod verba fidei , et u sint
supra rationem: Eccli. III. as. M Plurimais suprae sensum hominis monstrata sunt i si bi: non tamen sunt contrR rationem quia veritas non potest esse veritati contraria. Psal. xc I t. v. is Testimonia tua credi
is bilia facta sunt nimis. ' Deinde eum diacit, Hoc est verbum oe. exponit auctorit
tem praedictam: dc primo ostendit quod sit illud verbum de quo Moyses loquitur, diis
cens: me est veνι- β ei, quod pradicamus. II. Timoth. Iv. a. is Praeὸica verbum . UHierem. xx II . 2 . ,, Qui habet sermonemo meum, loquatur sermonem vere . M S cundo exponit 'uomodo hoc verbum est imore per consessionem, Ac in icorde per Mdem; & hoc est quod subdit: Luia si ean
tearis in ora tuo Dominum Asum Christum,
scilicet recognoscens eum Dominum, subiicien o sbi tuum affectum, secundum 'quod dicitur I. Corinth.x M. 3. - Nemo potest d, si cere, Dominus Iesus, nisi in Spiritu san-- ω : de iterum si eradideris in eo a tuo, scilieet fide sormata, quae per dilectionem operatur , ut dicitur Galae. v. quod Dotis illum suscitavis a morruis e Psal. xl. x is Tu autem Domine miserere mei, Ac re
is suscita me quia, ut dicitur Il. Corinth. ult. resurrexit ex virtute Dei , quae est communis sibi , de Patri salvus eris. scilicet salute aeterna; de qua dicitur Esa. xlv. 17. is Salvatus est Israel in Domino 1xis lute aeterna. Quod autem dicit , D minum Hum , ad mysterium incarnationis refertur. Quod autem sequitur, Christum,mani sesse a3 resurrectionem refertur : se quibus .uobus articulis suprλ secerat me
176쪽
Corde enini creditur ad iustitiam; ore autem consesso fit ad salutem: dicit enim Scriptura: Omnis qui credit in illum, non confundetur . Non enim es distinctio Iudaei, dc Grsci: nam idem Dominus omnium, dives in omnes qui invocant illum. Omnis enim quicumque invocaverit nomen Domini, salvus erit. Quoia modo ergo invocabunt in quem non crediderunt; aut quomodo credent ei quem non audierunte Quomodo autem audient sine prς dicante Quomodo vero pr ducabunt nisi mittantur e Sicut scriptum est : Quam speciosi pedes evangelizantium pacem. evangelizantium bonat Sed non omnes obediunt Evanselio : Elatas enim dicit: Domine, quis credidit auditui nostro Ergo fides ex auditu, auditus autem Per verbum Christi. Postquam praemiserat Apostolus exponen- h Dixi: Confitebor adversum me in Iustitiam do verbum Moysi, quod consessio oris,lis meam Domino; v quae est consessio poe-
de fides cordis operantur salutem , propo-initentis . Secunda consessio est per quamnens hoc causa exempli in duobus articu-lhomo confitetur Dei bonitatem misericor-lis, aὶ de quibos videbatur Moyses fecisseiditer beneficia praestantis: Psalm. cxvi I. I. mentionem; hic probat quod diaerat in uni- Constemini Domino, quoniam bonus. versali: dc circa hoc tria facie . Primo o- & haec est consessio gratias agentis. Ter-stendit quod perfidem , de consessionem hmitia est consessio divinae veritatis: Matth. x. mo consequitur salutem. secundo ponit l-i a. is omnis qui confitebitur me coram ho Iutis ordinem, ibi, Quomodo erro in dioeabunt is ini rubus, confitebor Zc ego eum coram in quem non erediderunt tertio inseri quam- ,, Patre meo ι & haec consessio est cr dam conclusionem ex dictis, ibi; Ergo Frisidentis , de qua nunc Apostolus loquitur . ex nuditia. Circa primum tria facit. Primo,Haec autem est necessaria ad salutem pro proponit quod intendit. dicens: Recte di-lloeo. Ac tempore, quando scilicet exposci co , quod si confitearis ore, tu credas comitur fides aliculus, stilicet a persecutore fidei; de , salvus eris: corde enim eνeditur, ab ho-l ιὶ vel quando periclitatur fides aliena,mine, ad ἰustitiam, id est ad hoc ut iust bilicut praecipue praelati debent praedicaret iam per fidem consequatur . Supra v. 1.lsdem subditis suis . Et ideo baptizati it Iustificari lituν ex fido . Signanter auteminiuntur chrismate in fronte signo crucis , dicit, Corda eνeditur, id est voluntate: namiut ipsum Crucifixum confiteri non erube,
cetera, quae ad exteriorem Dei Cultum periniscant. Supra I. I 6. Non anim erub est Evam
tinent , potest homo nolens . sed credere retium. Ita est autem de de omnibus virtu non potest nisi volens. Intellectus enim cre-itum actibus, qui pro loco, dc tempore sunt dentia non determinatur ad assentiendium necessarii ad salutem: nam praecepta assi veritati ex necessitate rationis, scut intel- mativa, quae de his dantur , obligant sem- Iectus scientis, sed ex voluntate ; ct ideo per, sed non ad semper. Secundo ibi, D sei re non pertinet ad iustitiam hominis ,leis enim Seriptura cte. probat per auctorita- quae est in voluntate, sed credere . Genes tem, dicens: Disis enim Scriptura , scilicet xv. 6. is Credidit Abraham Deo, dc repu-sEsaiae xxv m. I 6. Omnis qui credis in illum , vi tatum est illi ad iustitiam . Postquam fide te scilicet sormata . non confundetur , autem homo est iustificatus per sdem , O- scille et quasi deficiens a salute. Eccli. 22. vortet quod eius fides per dilectionem ope-ys. , , Qui timetis Dominum , credite. illi, xetur ad consequendam salutem: unde sub- - dc non evacuabitur merces vestra. Lit dit: Ore autem eonfessio sis ad salutem, sti. tera vero nostra habet Esai. l . cit. licet aeternam consequendam . Eia. l vet. 6.i,. Qui crediderit . non festinet , V ut , Salus autem mea in sempiternum erit. Ilii pra dictum est. Tertio ibi , Non enim . I. st autem triplex consessio necessaria ad sa- es disinctis ere. probat hoc esse universali-lutena. Primo quidem consessio propriae in ster intelligendum , cum Esaias indefinite ciuitatis , secundum illud Pulm. xxxi. s.lhoc d proserat: de primo proponit quod in
177쪽
tendit, dicens: Ideo dictum est: Omnis qui
eredit in illum , non cocundeIur et non enim
est distinctis , quantum ad hoc , Iudai , θcimi. Colosso in I. D. , , Ubi non est Gen- , , tilis, dc Iudaeus, circumcisio, ec praepu-M tium . Secundo probat per rationem , quae duplici aὶ medio innititur ἔ quorum primum tangit dicens : Nam idem Dominus
omnium . Supra IlI. 29. An Iuda erum Deus
rantiam N. nne θ -nritim ὶ Psalm. xlv I. g. Rex omnis terrae Deus . Et ideo ad apium pertinet providere omnium latuit . Secundum medium tangit dicens : Diras in omnes otii invocant ilIam. Si enim non et Iettantae bonitatis quod luisceret b ad lanctificationem utriusque, post et rutari quod non omnibus credentibus provideret . sed divitiae bonitatis eius, ex nati ericordiae indeficientes sunt . Supra I r. 4. An dιLAras ιmiraris esus e conoemnis de Ephei. Ir. 4M Deus autem , qui di vcs est in misericor- ,, dia . Tert o probat idem per auctori. tatem, quae habetur Ioel . it. 32. Omnis qui
Est autem invocare , in te vocare per affectum . dc devotum cultum . Psalo XC. IIis Invocabit me , dc ego exaudiam eum. 'Deinde cum dicit , Quomodo e o inetoeabunt in quem non crediderunt λ ponit ordinem, quo qu1s vocatur in salutem quae est ex fidet & circa hoc duo facit. Prin o ostendit quod ea quae sunt posteriora in hoc ordine , sine prioribus esse non possunt; secundo ostendit quod politis prioribus , non est necessarium posteriora poni k ibi , Sed non
omnes ebedum e Evangelio. Circa primum duo facit. Primo ponit ordinem eorum quae r
quiruntur ad salutem . secundo confirmat quod supposta erat per auctoritatem , ibi , Situr scriptum est. Ponit autem primo quinque per ordinem V incapiens ab invocatione ad quam, secundum auctoritatem Prophetae , sequitur fasust. Dicit ergo : aeuomodo
quasi dicat : Sine dubio invocatio salutem facere nore potest nisi fide praecedente .
Pertinet autem invocatio ad consessionemoris, quae ex fide cordis procedit . Psalm .e v. Io. ., Credidi j propter quod locutus is sum. II. Corinth. xv. I 3. A Nos er
se direxis , propter quod Zc loquimur . 'Secundo a fide ascendit , vel procedit ad
auditum , dicens : Aue quomodo credent ei quem non audisνunt Illa enim homo credere dicitur quae sibi ab aliis dicuntur, quae
ipse non videt . Ioan. IV. 42. G Iam norris propter tuam loquelam credimus : ipsi is enim audivimus, dc se imus quia hie estis vere Salvator mundi . Est autem duplex auditus : unus quidem interior , quo quis audit a Deo revelante: Psalm. Ixxxiv. 9. is Audiam quid loquatur ire me Domi- , , nus Deus: alius autem auditus est quo aliquis audit ab homine exterius loquenter Act. x. 4 . is Adhuc loquente Petro verba is haec, cecidit Spiritus ianctus super omnesis qui audiebant verbum. Primus autem auditus non communiter pertinet ad omne lud proprie pertinet ad gratiam prophetiae . quae est gratia gratis data d illincte aliquibus , scd non omnibus , secundurn illud I. Corinth. xir. 4. ,, Divisones gra- is Darum sunt . D Sod quia nunc loquitur de eo quod in distrii te ad omnes pertinere
potest , secundum illud quod supra dixit .
Non .nim es disinctio; idco relinquitur ciuo boc sit intelligendum de secundo auditu et sc ideo subdit : Liaemeaeo ergo audient sime radicante Ruditus enim exterior est pas-lio quaedam audientis , quae absque' actionσloquentis esse non potest : unde & Dominus mandavit diset pulis Marc. ult. I Euntes se in universum mundum praedicat Evange-- lium omni creaturae . Ea vero qua fidei sunt, praedicatores a semetipsis non habent, sed a Deo. Esa. xxi . ro. Quae au-- divi a Domino Deo exercituum , annun ,, tiavi vobis. I. Cor. x r. 23. is Ego en irrris accepi a Domino quod de tradidi vobis. Et ideo Apostolus quarto subdit : Quomodo
vero praedicabAnt nisi m ttantur quas dicat , Non digne . Hier xx m. 3 r. is Non mi A tebam eos. dc ipsi currebant. V Mittuntur aliqui a Domino dupliciter . Uno m do immediate ab ipso Deo per inspirati nem internam: Esa. xlvia I. I 6. Et nuncis Dominus Deus misit me , de spiritus is eius Huius autem missionis signum quandoque quidem est sacrae Scripturae a ctoritas: unde Ioannes Baptista , cum quae reretur ab co quis esset, auctoritatem Proinphetae induxit, dicens: o Fro vox clama
si iis in deterio , Dirigite viam Domini , ,, Leut dixit Esaias Propheta, ut legitur
Ioan . I. 23. Quandoque autem signum huius missionis d in est vcritas eorum quae annum tiantur: unde per contrarium dieitur Deuctxv I II. 22.quori hoc habebit signum. , Quod is in nomine Domini Piopheta praedixeri , is oc non evenerit . hoc Dominus non estis loque . cI ..i. mr1--ἰris . est vet zo
178쪽
loeutus . Quandoque vero signum huius missionis est operatio miraculi: unde dicitur Exod. iv. quod cum dixisset Moyses Domino, vers. I. M Non credent mihi, nec, audient vocem meam , '' η cilicet illi ad quos mittor, Dominus dedit ei potestatem signa faciendi . Nec tamen ista duo ult. nasuffcienter demonstrant Dei missionem, praesertim cum aliqu:s annuntiat aliquid con- ara fidem. dicitur enim Deut. XIII. .,, Si M surrexerit in medio tui Propheta, & prae- ,, dixe iit signum, atque portentum, & rv2,, nerit quod locutus est , & dixerit tibi . Eamus. ec sὸquamur Deos alienos . nonis audies verba illius. Alio iam immittuntur aliqui a Deo mediante auctoritate praelatorum, qui gerunt vicem Dei ll. Corinth. VIII. 13. is Misimus cum illo fratrem no-ia strum, cuius laus est in Evangelio perori mnes Ecclesias. Deinde cum dicit, Sicut scriptum est, inducit auctoritatem ad probantum De ultimum, quod dixerat de missione praedicatorum, dicens: Seut scriptum est, Esai. li
annuntiant pacem habendam cum omnibus hominibus. Infra x M. Is . Si fieri potest .
quod ex vobis est, eum omnibus hominibus ta eem habentes . Tertio annuntiant ea per quae
homo potest habere pacem in semetipso . Psalm. cura I. I 6 . ,, Pax multa diligenti in is bus legem tua ii Domine . Et sub histribus continentur omnia qu.e in hae vita sunt utilia ad salutem , vel quantum ad Deum , vel quantum ad proximum , vel quantum ad semetipsum . Praedicant etiam ea quae sp i nus habere in alia vita &quantum a s hoc dicit, E an Arearitium bona. t.ucae v r. 44. is Saser omnia bona suari condi tu i cum . Deinde eum dicit, Sed nen omnes et edisne
Evangelio , ostendit ex prioribus non semper tequi posteriora. Licet enim non possit esse quos quis eredat, nisi audiat a praedi
Cante ς non tamen quicurnque audit a praedicante, credit dc hoc est quod subdit e
Sed non omnes obediunt Evangelio . II. Thes III. 2. Non eni in omnium est fides .
Hoc autem dicit ideo ut ostendatur quot 7. Ω'am speciosi pedes evangelieantium parem , i verbum exterius loquentis non est causiaeυ angetidantium bona i ubi littera nostra sic j sessiciens fidei , nisi cor hominis attrahitur habet: a in se Quam pulchri supra montest bὶ interius virtute Dei loquentis . Ioin. pedes prae)icantis . de annuntiantis pa-tur. 43. is omnis qui audivit a Patre meo, ,, cem, annuntiantis bonum Et simi liter: dc didicit, venit ad me . Et se quod habetur Nahum t. t 3 Ecce super in on-i nomines credunt, non est attribuendum praeis dicatoris industriae. Per hoc etiam ostendi. tur quod omnes introduli non excusantura peccato, sed illi qui non ausiunt, & no a
credund. IIan. xv. 22. is Si non venissem , o dc locutus eis non fuissem , peccatum ,, non haberent. Nunc autem exculationem
is non habent de peccato suo . Et hoc etiam magis consonat his quae Apostolus posterius dicet . Secundo ad hoc inluete auctaritatem, cum si abdit : Esaias enim diaeit : Domina , qui1 ereditis auditui nostra tes pedes evangeli Zantis, & annuntiantis, , pacem . In his autem verbis primo commendatur processiis praedicatorum , cum
dicit, stuam δε eis ped.i l quod dupliciter
potest intelligi . Uno modo ut per pedes intelligantur eorum processus, quia scilicet ordinate procedunt , non usurpantes sbi praedicationis ossicivm. CAnt. vis. t. is Quam, , pulchri sunt gressus tui in calceamentis,
telligi per pedes, affectus , qui rectitudi-l nem habent , dum non intentione laudis , t quasi diceret, rarus . EZech. D. 6. se Inis aut lucri, verbum Dei annuntiant, se pro- ,, creduli , ct subversores sunt tecum . pter hominum sit lutem , dc Dei ploriam . Mich. v . r. - Fastis sum sicut qui colin EZIch. I. 7. M Pedes eorum , pedes ructi Secundo tangit praedicationis materiam , quae quidem est duplex . Praedicant enim Ca quae lunt utilia ad vitam praesent Im quod desgnat eum dicit , Evangelizan ἰum pacem, scilicet triplicem. Primo quidem an. Duntiant pacem, quam Christus fecit inter homines dc Deum.II. Corinth. v. I9. , DI IM erat in Christo, mundum reconcilians s- , , bi ... dc posuit in nobis verbum reconci-
,, liationis . Supra v. s. Paeem haleamuir ligit in autumno racemos vita flemiae .l Quod quidem Esaias dixit praevidens Iudaeo
rii in insitelitatem futuram . Fecli. xlviis.l 27. ,, Spiritu magno vidit ultima, dc con.
l , , solatus est lugrntes in Sion. V Dieit autem , Auditui nostro , vel propter id quod a Deo audierim , se ut dicitur in Abdia 1., , Auditum audivimus a Damino, dc lega-- tos ad Gentes misit : vel propter ilquod homines ab Apostolis audiebant i Ezech. xxxii I. 33. M Audiunt verba tua Ier Iesum Christum ad Dominum . Secundo i is dc non iaciunt ea. Dein ca '. is Quam paleati si ara moates pedes allauntia: is bonum b an metur ita: et iis
179쪽
Deinde tum dicit , Eνgo fides ex auditu , infert conclusiosem ex dictis , dicens : Ergo ex quo aliqui non credunt , nisi audierint, fides est ex aradit M. Pini m. vis. D in ,, auditu auris obedivit milii.
Sed contra videtur esse quod fides est virtus insula divinitus. Phil. r. 29. Vo- bis datum est ut in ipsum eredatis. μDicendum est ergo , quod ad fidem duo Tequiruntur : quorum unum est cordis inclinatio ad credendum , & hoe non est exauditu , sed ex dono gratiae ι aliud autem est determinatio de eredibili , dc istud est ex auditu. Et ideo Cornelius, qui habebateor inclinatum ad credendum, necesse distbuit ut ad eum mitteretur Petrus, qui si is bi determinaret quid est et eredendi ina. Act. x.
Ex eo vero quod dixerat , 2 modo a di/nt simo pradlaan νε, ct ovomouo pradicabunxn si mitrantiae in concludit e Au aus autem ,
scilicet credentium , est per verbum prae dicatorum , quod est orbum Christi : vel quia est de Chrisso: l. Corinth. I. 2 .is Nos prae is dicamus Christum Iesum : vel quia a Christo habent quoἡ mittantur: 1. Corinth. XI. 23. o Ego enim accepi a Domino quod
LECTIO IILSEd dico: Numquid non audierunt 3 Et quidem in omnem terram exivit sonus
eorum, & in fines orbis terrae verba eorum. Sed dico . Numquid Israel nonicognovit Primus Moyses dixit: Ego ad aemulationem vos adducam in non gen-.tem, in gentem insipientein, in iram vos mittam. Esaias autem audet, . c dicit: Inventus sum a non quaerentibus me palam apparui his qui me non interroga-hant. Ad Israel autem dicit: Tota die expandi manus meas ad populum non credentem , sed contia dicentem mihi. quam a Apostolus ostendit casum
Iudaeorum esse miserandum , quia ex .ignorantia peccaverunt ; hic ostendit quod orum talis casus non est excusabilis ex t eto, quia eorum ignorantia non fuit in vincibilis, vel ex necessitate existens, sed quodammodo voluntaria: dc hoc quidem ostendit duplieiter. Primo quidem per hoc quod audierunt ex doctrina Apos olorum; secundo per hoc quod cognoverunt ex doctrina regis, & Prophetarum . ibi, Sed dico: Num- suid Israel non cognovit Circa primum duo facit. Primo proponit quaestionem , dicen : Dictum est , quod fides est ex auditu , di non possunt humines credere ei quem nouaudierunt. Dico ergo: Num id neμ audie-νunt ut scilicet per hoc possint excusari totaliter ab incaedulitate , secundum illud
Ioan. XV. H. is . Si non venissem, & locutus se eis non fuissem , Peccatum non haberent.
Secundo ad quaestionem respondet s 4 in in te timendo per auctoritatem Psalmistae dicen.
tis: In omnem terram exivis fluus eoνrem, sci
lle et Apos olorum; id est , fama corum exivit in omnem terram , non solum Iudaeorum , sed etiam omnium Gentium . Iob xxvi Ir. 22. ,, Perditio, & mors dixe- ,, runt : Auribus nostris audivimus famam
is eius, scilicet sapientiam per Apostolos
praedicatam . Et Dominus eis praeceperat Marc. ult. I s. is Euntes in univer- ,, sum mundum , praedicate Evangelium se on ni creaturae. Et vola earum , stilicet distincta eorum doctrina , exierunt in fines orbis terra: ad litteram , uscue ad fines mundi. Esai. Exiv. 16. o A. snibus,, terrae laudes audivimus, gloriam iusti: & xlix. 6. Dedi te in lucem Gentium , se ut sis salus mea usque ad extremum ter . Et est notandum , quod secundum Αugustinum sepist. lxxx. haec verba nondum erant completa, quando Apol lus talia I uebatur, ted praevidebat ea esse complena . dc ideo utitur praeterito pro futuro propter certitudinem divinae praeordinatio. nis; sicut etiam David , cuiss verba astu mit Apostolus, manifeste utebatur praeterito pro futuro. . Et ideo hoc dicit Augustinus, quia adhuc tempore suo dieit fuisse quasdam gentes in Asricae partibus, Tuibuε non erat taes Christi praedicata . Chrysi stomus autem super Matth. hom. lxxv a. e contrario dicit , hoc quod hic dicitur . completum fuisse tempore Apostolorum , expcinens se quod habetur Matth. xxiv. t 4. G is Et
180쪽
is Et oportet' hoc Evangelium praedicari I,, in universo Orbe . . . de tunc veniet con-la
se summatio, id est destructio Hierusalemst
Utrumque autem est aliqualiter verum tempore enim Apostolorum ad omnes gen ltes, etiam usque ad fines mundi, perveniti, aliqua fama de praedicarione Apostoloruml, per ipsos Apostolos, vel discipulos eorum:s, Matthaeus enim praedicavit in AEthiopia ,ic Thomas in ndia, Petrus & Paulus in oe-iscidente: Ac hoe est quod Chrysostomus di-i cere intendit . Non tamen sic fuit imple-i, tum tempore Apostolorum quod in omni- ilnis gentibus Ecclesia aedificaretur ἔ quod tamen est implendum ante finem mundi ,l
ut dicit Augustinus in Epistola ad Hely schium . Magis tamen praesenti intentionili Apostoli congruit expostio Chrysostomi , , .ua in Augustini. Nulla enim ratio esset au-i, ferendi excusationem infidelibus per hocii quod in suturum erant audituri . Per hocileamen non habetur quod ad singulos homi-i,nes fama praedicationis apostolicae perven larit, licet pervenerit ad omnes gentes. sNumquid ergo illi ad quos non pervenit, , utpote si fuerunt nutriti in si vis , excu- ,
sationem habent de peccato infideli ta- i
Ad hoe dicendum est , quod secundum isententiam Domini, quae habetur Ioari. XV. rilli qui loquentem Dominum per se , velli per eius discipulos non audierunt', e cuia .r,tionem habent de peccato infidelitatis l non tamen beneficium Dei consequentur ,il ut scilicet iustificentur ab alliis peccatis , iqvel quae na scendo contraxerunt , vel maleii vivendo addiderunt: dc pro his merito da-rimnantur . Si qui tamen eorum fecissentit quod in se est , Dominus eis secundu mi, suam misericordiam providisset , mittendoi, eis praedicatorem fidei, scut Petrum Cor-i,nelio, Ast x. ot Paulum Macedonibus, utilhabetur Act. xv t. Sed tamen hoc ipsum a quod aliqui faciunt quod in se est , con- lvertendo se scilicet ad Deum, ex Deo est
movente eorda ipsorum ad bonum. Thren . . V. 21. M Converte nos Domine ad te , &i,
Deinde cum dicit , S.d dies : mmauidis Israel non eaenotiit ostendit eos est e inexeusabiles propter notitiam quam habue-i, runt ex lege, & Prophetis : & primo mo-i, uel qirginionem , dicens e Sed diso, adhuc linquirendo: Numquid Israel, id est populusisS. Th. Oper. Tom. VI. Iudaeorum , non erenovit ea quae pertinent
ad naysterium Christi , & ad vocationem Gentium, & casum ludaeorum Plane e
ignovit. Supra D. 1.. I tructus per Ierem .
t Psalm. cxlvii. χo. Non fecit taliter omniis nationi. Bar. 1 v. 4. se Beati sumus. olis Israel, quoniam quae placita sunt Deo , is manifesta sunt nobis. aὶ Secundo eum dieit ibi, Primur Myses .icit , solvit quaestionem, & ostendit eos cognovisse, primo quidem per doctrinam legis , dicens : Priamur Moyses dicit qui est legislator a quod non est sic intelligendum per hoc quod inducit, ' -s, ouasi fuerint duo M. v ses , quorum primus hoc dixit; sed quia Mnufes fuit primus, id est praecipuus inter doctores Iudaeorum . Deuter . ult. IV. H Nonis surrexit ultra Propheta in Israel seue, , Moyses . Uel primus suit in ordine talia dicendi , quia ipse primus inter alios
hoe dixit, Deuteron. xxx M. 2I. Eo ad a- mutationem vos adducam is non rentem , intentem insipientem , in iram vos mitpam : ubi
littera nostra se habet : ,, Fgo provocabo is eos in eo qui non est populus , & in se gente stulta irritabo eos. Ibi duplex est distinctio attendenda. Prima quidem ex parte gentilitatis, quam vocat non gentem, quasi non ilignam vocari gentem, eo quod non erat adunata in cultu unius Dei. Fecit. L. 27. b Tertia non est gens, quam, , oderim . Eamdem autem e gentem vocat gentem inspientem: Ac si aliquit itergens dici posset , secundum quod adunatur,oc gubernatur lege humana; dicitur tamen insipiens , quasi privata vera sapientia, quae in cognitione, dc cili tu Dei consstit . Ephes. xv. 7. Sicut & gentes ambulantis in vanitate sensus sui, tenebris obscura- is tum habentes intellectum, alienati s d is a via Dei . Et sc refertur ad gentilitatem secundum statum ante conversi nem. Possiliat haec etiam duo attribui gentilitati post conversonem, quae dieitur non gens , id est non gentiliter vivens , scut Apostolus dicit ibidem: si Iam non amplius is ambuletis sicut & Gentes. Dieitur et tiam gentilitas conversa , gens inspiens , secundum opinionem infidelium. I. Corinth. D. I 8. M Si quis inter vos sapiens vide in
is tur esse se in in hoe saecillo, stultus fiat, si ut sit sapiens . Secunda differentia alis tenditur quantum ad hoc quod primo p nit aemulationem, scilicet invidiae, qua I