장음표시 사용
181쪽
daei invidebant Gentilibus conversis. Galat.1 v. 17. Q ΑEmulantur vos non Dene . Secundo ponit iram qua contra eos irascuntur. Psilm. xxxvi. 32. observabit pecca-
is tor iust uni, & stridebit super eum denisia tibus suis . Et haec duo congrue coniunguntur , quia ex invidia causatur ira :unde Iob v. a. dicitur : Viruin il ultum, , interficit iracungia , Ν parvulum occiditi, invidia. Dicitur autem Deus in aemu lationem inducere , & in iram mittere , non quidem in eis causando malitiam, sed subtrahendo gratiam , vel potius iaciendo conversonem Gentium , unde Iudaei occasionem irae, & invidiae sumunt. Secundo ostendit eos cognovisse per doctrinam Prophetarum , & inducit Esaiam primo quidem praenuntiantem conversionem Gentium, dicens : Esaias aurem audet , σdisiis ι idest , audacter Iudaeis annuntiat veritatem, quamvis ei periculum mortis immineret. Iob xx ix. 2 . ,, Audacter in ociis cursum pergit armatis. Ft dieit Esai.
lxv. I. Inventus stim a Gentibus non quarentibus me palam an arui his qui ma n
interrogabant : ubi littera nostra sic habet :is Quaesierunt me qui ante non interroga- is bant . invenerunt qui non inquillaruntis me . In his autem verbis primo des-gnat conversionem Gentium , dicens e In
ventus sum a Gentibus non e Marentibus me:
EU ideo praeter merita , & intentionem Gentilium ostenditur suille eorum conversio. Insea xv. p. Gentes autem super mν ricordia honorare opum . De hae autem intentione dicitur Matth. x m. 44. Si mi
se te est regnum caelorum thesauro abscon- dito in agro , quem qui invenit homo , is abscondit , & prae gaudio illius vadit , is & vendit universa quae habet , & emit
agrum illum . Secundo ostendit causam, & modum conversionis eorum. Causam quidem , quia non casu factum est ut invenirent quod non quaerebant , sed ex gratia eius qui cis voluit apparere : quod designatur in hoc quod dicit, Apparui . Tit. 11. I. Apparuit gratia Salvatoris nostriis Dei omnibus hominibus. Modum autem , quia non apparuit Christus Gentilibus in innigmatibus , dc figuris legis , sed
in nraniscssa verit te: unde dicit, Palam . Ioa . xv I. 29. , Ecce Palam loqueris , &M pr verbium nullum dicis. Palam , inquit, apparui eis, scilicet Gentilibus , qui
t ma non Interroraban et, id est i qui meam doctrinam non quaerebant. Fla. xlv. 2 . ,, RO- gant Deum non lalvantem . Secundo ostendit quod Esaias praenuntiavit increduia litatem ludaeorum, dicens : Ad Israel auist m, id est contra Israel, dicis, Esa. lxv. 2.
Tora die expandi manus meas ad populum non credentem , Ied contradicentem mihi: ubi nostra littera se habet : Expandi main ,, nus meas a tota die ad populumis incredulum, qui graditur in via non bo-- na post cogitationes suas, populus qui asse iracundiam provocat me. Quod autem
dicit, Expandi manus meas, Potcst uno m
do intelligi de expansione manuum Christi in cruce: quae quidem dicitur suis te in cruce tota die , id est principali parte totius diei, scilicet ab hora siexta usque ad vesperas, Matth. xxv D. Et quamvis eo expandente manus in cruce, sol sit obscuratus , petrae scissae , monumenta aperta Iudaei tamen in sua incredulitate permanserunt . eum blasphemantes , ut dicitur Matth.
xxvii. Unde subdit: Ad populum non era dentem, sed eontradicentem mihi. Hebr. XLI.
3. Q Recogitate eum qui talem sustinuit ais peccatoribus adversus semetipsum con-- tradictionem. V Alio modo potest reserri ad extensionem manus Dei in miraculis faciendis : Act. xv. 3o. In eo quod - , num tuam extendis ad sanitates , & sis gna , ct prodigia fieri per nomen san-- ctum Filii tui Iesu: ut sit sensus . To.ra dis , id est toto tempore praedicationis
meae, expandi manus meas, miracula faciendo, ad populum non eredentem,etiam miraculis vilis: Ioan. xv. 24. , , Si opera non secissemis quae nemo alius secit, peccatum non ha- , , berent: sed e tradicentem mihi , id ei meis miraculis detrahentem, secundum illud Matth. x . 24. is In Beelgebub Prin- , , cipe daemoniorum eiicit daemcnia . oleae IV. 4. , , Populus tuus sicut hi quiis contradicunt sacerdoti. Tertio potest
intelligi de extentione manus Dei ad beneficia illi populo exhibita , lecundum illud Proverb. I. 24. Extendi nisnum meam, & non fuit qui aspiceret : ut sit sensus. Tora die, ideis toto tempore legis, re Prophetarum, expandi manus meas . ad dandum beneficia , ad populum non eredentem , sed contraditantem m hi . Deuter. XXXI. 27. M Semper contentiose egistis comis tra Dominum .
182쪽
CAPITIS UNDECIMILECTIO I. DIco ergo: Numquid repulit Dominus Deus populum suum Z Absit : nam &
ego Israel ira sum eκ lemine Abraham , de tribu Beniamin . Non repulit Deus plebem suam, quam praescivit. An inelcitis in Elia quiu dicit Scriptura, quemadmodum interpellat Deum adversum Israel f Domine , Piophetas tuos occiderunt, altaria tua suffoderunt; dc ego relictus sum solus, & quaerunt animam meam.
Sed quid dicit illi divinum rei pontum Reliqui mihi septem millia vitorum , qui
non curvaverunt genua ante Baal. Sic ergo dc in hoc tempore reliquiae, secundum electionem gratiae Dei, salvae factae sunt. Si au em gratia. iam non cκ operibus:
alioquin gratia iam non est gratia. Quid ergo Quod quaerebat Israel. hoc non est conlecutus; electio autem consecuta est; ceteri vero excaecati sunt; sicut scriptum est: Dedit illis Deus spiritum compunctionis, oculos ut non videant , de aures ut non audiant usque in hodiernum diem. Et David dicit : Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum, & in captionem, dc in scandalum, & in retributionem illis: o scurentur oculi eorum ne videant; di dorsum eorum semper incurva. D ostquam Apostolus ostendit Iudaeorum
A casum esse miserandum, non tamen totaliter excusabilem; hie ostendit casunt Iudaeorum non esse universalem et Zc primo
movet quaestionem ; secundo solvit , ibi , Absis; tertio inseri conclusionem, ibi, Ruid
ergo Ruaa qua rebat IsraeI, Me non est eo e- letitus . Dicit ergo primo : Dico adhuc inquirendo: Numquid Deus repulit, totaliter, populum Dum y se ilicet Iudaeorum , quia v eat eum non eredentem, sed contradicentem. Et hoe Psalmista etiam inquirit , dicens Plat. Lxxxii. r. se Ut quid Deus r
is pulisti in finem Thren. D. 7. Reri pulit Dominus altare suum. Deinde cum dicit, Absit, solvit quaestio- 'nem , ostendens quod Deus non totaliter trepulit populum Iudaeorum; &lioe est quod dicit, Absit, ut scilicet populus Iudaeorum sit totaliter repulsus : dc hoc quidem primo probat quantum ad personam suam, dicens : Nam is ego , scilicet in fide Christi existens, Israelisa fum , scilicet gente II.
r. II. 22. ,, Israelitae sunt, de ego .
Et quia in populo Israel erant aliqui proselyti, qui non descenderunt secundum carinnem ex Patriarchis, secundo hoc de se excludit, subdens, Ex omina Abraha. II Cor. I. 22. , , Semen Abrahae sunt, de ego . Erant autem in populo Iudaeorum Tribus
distinctae secundum filios Iacob , quorum quidam suerunt filii ancillarum , quidam uxorum; Ioseph autem, & Beniamin filii Rachel praedilectae uxoris . Unde tertis suam
exeellentiam in populo Iudaeorum osten dens dicit, Ex tribu Beniamin. Phil. DI. s. Ex genere Israel de trabu Beniamin . Unde &de eo exponitur a quibusdam quod legitur Gen. penult. 27. is Beniamin lupusis rapax, mane comedet praedam , & vecis pere dividet spolia. Secundo ibi, Non repulit Deus plebem suam, ostendit populum illum non este repulsum a Deo, etiam quantum ad multos electos suos: dc primo Pr Ionit quod intendit; secundo inducit simii tudi nem , dicens, An nescitis in Elia quid dicit Seriptura tertio adaptat eam , ibi , Sis .eto is in hoc rem re . Dicit erg primo: Non solum ego non sum repulsus , sed Deus non νetulit plebem suam, totam, quam prasemit, id est praedestinavit . Supra v . 29. mos prascivis, hos pradostinaviti Psal. xc I4. M Non repellet Dominusis plebem suam. Quod Apostolus hic exponit quantum ad praedestinatos . Deinde cum dicit, An tioseisis cte. inducit similituis dinem de his quae contigerunt tempore Eliae, quando etiam totus populus videbaturae cultu unius Dei aberrasse: ubi primo ponit interpellationem Eliae; secundo responsionem Domini, ibi, Sad quia dieit Scriptuara divinaὸ Dicit ergo primo : An nescitis quid Ser rura sacra dicat in Elia , idest de
Elia λ III. Reg. xix. vel in Elia , id est in libro de Elia seripio: totus enim Liber Regum est principaliter scriptus ad noti fi- eandum dicta, dc iacta Prophetarum I unde dc inter Libros propheticos computatur, V a ut
183쪽
ut Hieronymus dicit in Prologo Libri Regum e quemadmouum , scilicet i pie Elias , in. Perpellas Deum adversus Israel. Contra quod videtur esse verbum Samue- Iis dicentis I. Reg. . xx r. 23. is Absit hoc, peccatum a me in Domino , ut cessem ,, Orare pro vobis. Multo ergo minus est contra populum interpellandum .
Sed intelligendum est , quod Prophetae lcontra populum aliquem interpellant tripliciter . Uno modo consormando volumtatem suam voluntati divinae eis revelatae,
sicut & in Psal. Luxi. I i. dicitur: is Laz- ,, tabitur iustus eum viderit vindicia in . Ut Alio modo interpellando contra regnum lpeccati, ut scilicet non homines, sed pec-lcata hominum destruantur . Tertio modo linterpellatio. vel oratio est interpretanda lper modum denuntiationis, secundum illud Hier. xv I t. I s. is Confundantur qui me, persequuntur , scilicet confunden
Duo autem in hac sua interpeIlatione contra eos allegat. Primo quidem impietaetem, quam commi serant contra cultum Dei. Uno quidem modo persequendo ministros eius; quod tangit dicens: Domine , Prophe
ras tuos steti erunt. III. Reg. xv m. 13.
, , Numquid non indicatum est tibi dominos, meo quid fecerim, eum interfieeres lari κabel Prophetas Domini Act. vir. y2.ri Quem Prophetarum non sunt persecuti patres vestri Alio modo quantum ad oca Deo sanctificata, secundum illud Psal. IX ID. I. is Incenderunt igni sanctuarium, , tuum: dc quantam ad hoc dicit: Aia rarνa tua suffoderunt . Unde notandum est quod Deuter. xis. s. Dominus mandavit di- lcens: si Ad locum quem elegerit Dominus, , Deus vester de cunctis tribubus vestris, ut Ponat nomen suum ibi, & habitet in ,, eo, venietis, de offeretis in illo loco ho- ,, locausta, dc victimas vestras . Tamen ante aedificationem templi permittebatur popuIo ut in diversis locis altaria construeret ad cultum divinum t quod quia erat contra legem , aedificato iam templo, Ezechias Rex piissimus omnia huiusmodi altaria destrui fecit; & hoc est quod dicitur IU.
Reg. xv ID. 22. D Nonne iste est EZechias,
is qui abstulit excelsia, de altaria , dc praeis cepit Iudae, dc Hierusalem: Ante altare is hoc adorabitis in Hierusalem Quod ergo FZechias fecit ex pietate. hoc secit Achab, c Iezabel ex impietate , volentes cultum Dea totaliter extirpare. taὶ Secundo alle
gat contra eos impietatem quam sacere In tendebant, dicens: Et relictus Ium σν solus, scilicet in cultu unius Dei : quod quidem dixit Elias , eo quod alii non ita apertae manifestabant se esse Dei cultores: dicitur enim de eo Eccli. x Lux II. I. is Surrexicis Elias Propheta quasi ignis, de verbum il-- lius quas saeuia ardebat . Et quaνun
an am meam, scilicet ut auserant eam. Miserat enim Ierabel ad Eliam IlI. Reg. xxx. a. dicens: δε Haec mihi faciant dii, &haeeri addant, nisi hac hora cras posuero an is mam tuam sicut animam unius ex illis, scilicet Prophetis Baal , quos occiderat Glia SaDeinde cum dieit, Sed quid dicis θα p nit divinum responsum, dicens e sed quia dieit Scriptura ibidem, scilicet dixissie illae, scilicet Eliae , ν ponsum divinum λ Hoc , i quam , quod sequitur : Raliqui mihi , id est
in cultu meo, non permittendo eos cadere in peccatum, septem millia virorum ponitar certum pro incerto, propter persectionem septenarii,& milliarii in qui non curvave runt genna ante Baal; id est , qui cultum Dei non deseruerunt. Esa. XLm. 7. ri mnis qui invocat nomen meum, in glori riam meam creavi eum. Deinde cum dicit sis erro e. adaptaCquod dixerat, ad propositum: & primo P nit adaptationem, dicens: Sis esto is in hoc rempore , in quo videtur multitudo populi deviasse, reliquia, id est multi qui sunt re licti ab illo exeidio, salva flant, vel salva.
Deia μην , seeundum electionem gratia Dei. id est . secundum gratuitam electionem Dei . Ioan. xv. I 6. ri Non vos me elegistis , se is ego elegi vos. secundo ex hoc infert conclusionem, dicens: Si autem graria, satavi facti sunt , iam non ea operibus , eorum. Tit. II t. s. ri Non ex operibus iustitiaris quae fecimus nos , sed secundum suam si misericordiam salvos nos fecit. Tertio ostendit seqsi conclusionem ex praemistis, dicens: Alioquin , scilicet si gratia est ex operibus, iam non est Waria , quae dicitur ex eo quod gratis datur . Supra III. 24 Iustisseari e aris por gratiam ipsius. Deinde eum dicit , Quid ergo infere conclusionem intentam: dc primo ponit eam. dicens: Quid ergo secundum praemissia dic mus Hoc scilicet quod Israel, quantum agmaiorem multitudinem populi, non es com-seatus quod quarebat, scilicet tui itiam . Et hoc modo intelligendum est quod suprx xx.
184쪽
a te.m .ustitia non perventis: Ioan . v M. 34. is Quaeretis me, di non invenietis: ita tamen quod electis , id est electi ex Iudaeis,coHocuta est, iustitiam: Ephes. I. 4. ,, Ele- git nos in ipso, ut essemus sancti : e. reri mero , id est alia pars populi , excaeari
sunt, propter suam malitiam. Sap. II. 2I., , Exeaecavit eos malitia eorum. Secundo ibi, Sisur scriptum est , manifestat conis clusionem quantum ad ultimam partem : &primo per auctoritatem Esitae; secundo per auctoritatem David , ibi , Et David dicis. Circa primum notandum , quod Apostolus componit auctoritatem ex duabus. Ositur enim Esa. xxix. io. . Miscui vobis spiri., tum soporis dc quantum ad hoc dicit: Dadit D/tis Illis spiritum eompunctionis ; quod pertinet ad perverstatem affectus: compunctio enim importat quamdam cordis punctionem , sive dolorem . Est ergo quaedam bona compunctio , qua quis dolet de propriis peccatis, secundum illud Psal. II X. s. Potasti nos vino compunctionis. Est autem dc mala compunctio, scilicet invidiae, qua quis dolet de bonis aliorum. Hunc erigo compunctionis, id est invidiae, spiritum eis dedit Deus , non quidem immittendo malitiam, sed subtrahendo gratiam , scutsupra x. 19. dictum est: Ego ad amulatimem adducam vos in non tentem. Item legitur Esaiae vi. I . is Excaeca cor populi huius ,ri dc aures eius aggrava , oc oculos eius, , claude ; ne forte videat oculis sitis , ech, auribus suis audiat . Et quantum adhoe, desgnans desectum cognitivae virtutis, subdit: Oculos ut non videant , scilicet per seipsos quantum ad miracula, quae Christus eis videntibus secit . ct aures ut non audiant, stille et fructuose doctrinam Christi,di Apostolorum. Esa. xlis. 2 o. is Qui vi-M des multa, nonne custodies Qui apertas M aures habes, nonne audies Addit auiatem Apostolus de suo, inqua in hodiernum Ai- . quia in fine mundi videbunt, dc au-
dient, quando convertentur corda filiorum ad patres eorum , ut dicitur Malach. ult. Deinde eum dicit , Et David dicis, ponit ad idem auctoritatem David: in qua primo tangit occasonem defectus Iudaeorum , dicens: Fiat mense eorum, id est malitia, qua peccatores reficiuntur. Iob xx. x 2. Cum si dulce suerit in ore eius malum, abscon
is det illud sub Iingua sua. Quae quidem
mensa est coram ipsis, quando ex certa malitia peccant. Hoc quidem fit in laqueum, quando ex ea paratur tentatio ad peccan dum: Ela. XXIV. I g. is Qui explicaverit se si de fovea, tenebitur laqueor ct in captionem, quando delectationi sueeumbit a
per consensum: Esa. V I. II. Capientur,
,, dc irretientur: in Dandarum , id est impactionem casus, quando ruunt de peccato in peccatum: Psal. cxv m. I 63. Paxis multa diligentibus legem tuam , dc nonis est illis scandalum i eν in νειν tutionemulis, quando scilicet punientur pro suis peccatis. Uel quia hoc ipsium est retributio delictorum, quia Deus eos permittit sc cadere. Psalm. XCIII. 2. A Redde retributi , , nem superbis. Vel mensa est sacra Scriptura Iudaeis apposita: Pro v. I x. 2. Pro , , posuit mensam suam. Quae quidem se in laqueum, quando occurrit aliquod ambi ouum; in captionem, quando male intelligitur ; in scaniatum , quando ruit in pertinaciam erroris ' in refributionem, ut supra. Seeundo ponit ipsum desectum quantum ad
cognitivam virtutem, eum dicit: obscuνentur oeuli eorum ne videant: quod magis prae nuntiando. qum optando dicitur . Ephes. v. 18. ,, Tenebris obscuratum habentes i
is tellectum. Et quantum ad affectium. cum dicit: Et dorsum eorum. id est liberum arbitrium, quod portat ad bona, & ad mala , semper incurva; id est , incurvari permitte ab aeternis ad temporalia , a recti tu di ne iustitiae ad iniquitatem . Esai. Ir. 23. Incurvare ut transeamus.
I O II. DIco ergo: Numquid sic offenderunt ut caderent λ Absit. Sed illorum delicto
salus est Gentibus , ut illos aemulentur . Ouod si delictum illorum diis . vitiae lunt mundi, & diminutio eorum divitiae Gentium; quanto magis plenitudo . eorum e Vobis enim dico Gentibus: Quamdiu quidem ego sum Gentium Apost ius, ministerium meum honorificabo, si quomodo ad aemulandum provocem cammem meam , dc salvos faciam aliquos ex illis. Si enim amissio eorum , reconcilia
185쪽
postquam Apostolus ostendit quod casus
Iudaeorum non est universalis, hic incipit ostendere quod casus eorum non est inutilis, neque irreparabilis : de circa hoc duo facit. Primo ostendit casum Iudaeorum esse utilem. & reparabilem: secundo exis eludit gloriam Gentilium Iudaeis insultaniatium , ibi, Quod si aliqui ex ramis fracti sunt ... noli gloriar; adversus ramos . Circa primum duo facit. Primo proponit quaestionem; secundo solvit, ibi, Absit. Dicit ergo primo:
Dictum est, ec probatum, quod ceteri Iudaei praeter electos sunt excaecati . taὶ Dico ergo, quaestionem movens : Numquid sieos uirunt ut ea itirent Quod potest dupliciter intelligi . Uno modo sic . Numquid Deus per mi sit eos ostendere solurn ut ais derent λ id est, propter nullam aliam utilitatem inde coni que utem, sed solum volens eos cadere: quod qmdem esset contrx b nitatem divinam, quae tanta est, ut Augustinus dicit in Enchir. cap. x r.) quod numquam permitteret aliquid mali fieri , nisi Propter bonum quod ex malo elicit. Unde& Iob xxxiv. 24. dicitur: is Contenet mulis tos, Ac innumerabiles, & stare faciet a- lios pro eis: dc Ap . Dr. I t. dicitur: is Tene quod habes, ne alter accipiat, coronam tuam: quia scilicet Deus aliquos se permittit cadere ut quorumdam casus si aliorum salutis occasio. Alio modo potest intelligi sic . Numquid sic ostenderuue ut ea serent id est, perpetuo in casu remanerent . Psaltu. xl. 9. is Numquid is qui dormit , non adiiciet ut re iuris Irat Deinde cum dicit, Absir, solvit quaesti
nem: Ec primo secundum primum intellectum, ostendens casum Iudaeorum fuisse ut iis Iem . seeundo solvit quaestionem quantum ad secundum intellectum, ostendrens casum
Iudaeorum esse reparabilem , ibi, Luia si δε-
Iictum illorum diυ ria fiant ann.ιῶ ... quanto magis lenitudo eorum Dicit ergo primo :Ab r, ut scilicet inutiliter eaderent; sed magis illorum, scilicet Iudaeorum, d licto salias Ganribus facta est occasionaliter . Unde dc Dominus dicit Dan. xv. 22. , , Salus exis Iudaeis est . Quod quidem potest intes-ligi tripliciter. Primo modo quia per delicium , quod in occisione Christi commiserunt , est subsecata salus Gentium per redemptionem sanguinis Christi . I. Petr. I. 13. is Non enim corruptibilibus auro, velis argento redempti estis de vana vestra
is conversatione paternae traditionis , sedis pretioso sanguine agni immaculati. Secundo modo potest intelligi de delicto quo doctrinam Apostolorum repulerunt, bὶ ex quo conlecutum est ut Apostoli Gentibus praedicarent, secundum illud Act. x D r. 46.ri Vobis oportebar primum loqui verbum is Dei; sed quoniam repulistis illud ... ec. o ce convertimur ad Gentes. Tertio m do potest intelligi de hoc quod propter suam im poenitentiam sunt in omnes Centes dis. persi; dc sie Claristus, dc Ecclesia ubique a Libris Iuda crum testimonium habuit fidei christianae, ad convertendos Gentiles , quilo spicari potu illent prophetias de Christo, quas praedicatores fidei inducebant , esse coniictas, nisi probarentur testimonio Iudae rum : unde iii Psal. ivrar. I et . , , dicitur: is ostendit mihi super inimicos meos lici si licet Iudaeos ne occidas eos, ne quan . A do oblivi stantur populi mei. Disperge il-
, , los in virtute tua. ' Sequitur illaramulentur. Et quia non dicit qui, ves quo cum etiam sit duplex aemusatio, scilicet indignationis, dc imitationis; potest hoc qu1. tuor modis exponi. Primo modo ut intelliis gatur sic, ut Gentiles illor, scilicet Iasaeos, mutentur , id est imitentur in cultu unius Dei. Ephes. ret. I 2. ,, Eratis in illo te misis pore te, sine Christo , alienati a cono versatione Israel : & postea subdit e, , Nunc autem vos , qui aliquando erat Is,, longe, facti estis prope in sanguine Chri-- sti. I. Thessi ii . t 4. - s imitatores,, facti estis Ecclesiarum Dei, quae facit inis Iudaea Uel tit Gentiles amMLentur Iudaeos, id est indignentur contra eos proin pter incredulitatem eorum. Psalm. xv I Ir. a 3. , , Vidi praeu ricantes, & tabescebam se quia eloquia tua non custodierunt . Tertio modo potest intelligi sic , ut Iudaei amulentur, id est imitentur Gentiles , quando ubique dc nunc aliqvi eorum partica Iariter convertuntur ad fidem , imitantes fidem G cntium, dc finaliter omnis Israel salvus siet, cum plenitudo Gentium intraverit; & se impleatur quod dicitur Deuter. xxviri, 44. , , me erit in caput, 3c tueriso in caudam. Quarto modo potest exponi se ne Iudaei emulentur Gentiles; id est,
contra eos ex invidia turbentur, dum vi dent ad eos eorum gloriam translatam . Deut. xxx . 2 εἰ is Ego provocabo eos in
is eo qui non est populus. MDeinde cum dicit, mos si Glictum eorum
186쪽
AUtia funa mundi cte. solvit quaestionem ' liuius enim signum alao vobis Gaurdus, id estruantuni ad secundum intellectum, osten-lGentilibus ad fidem conversiis : Esa. lxv. t. ens casum ludaeorum esse reparabilem : l , Dixi: Ecce ego ad Gentes quae non in- quod quidem ostendit tripliciter. Primo ex vocabant nomen meum: hoc, inquam, utilitate; secundo ex Apostoli intentione , t vobis dico quamdiu ego sum Geuritim Apost ibi , Vobis anim dico Gentibus, tertio ex con- l Iur, qui rum cura spe aliter mihi incumbit
itione illius populi, ibi, i a aeuod si dε- lex iniuncto Offcio. Galat. tr. s. is Dexte
Iibario janera est, is maga . Circa primum ras dederunt mihi, di Barnabae societaponit talem rationem. Bonum est potentiustis iis , ut no, in Gentes, ipsi autem inciris ad utilitatem inferendam , quam malum iis cumcisi nem. I. Tim. II. 7. In quo sed malum Iudaeo tum magnam utilitate mles positus tu n ego praedicator, dc Apostoa Gentibus contulit : ergo multo maioremiis ius veritatem enim dico in Christo Ie- consert mundo eorum bonum. Hoc est er- su, non mentior d flor Gentium in s-go quod dicit : Dictum et i , quod eoruml de, & veritate. Min erium meum Ao- delicto salus Gentibus facta est: quod , prod norimabo, non quidem his duae ad saerula- sed, illorum. scilicet Iudaeorum , delictum rem honorem pertinent. sed primo quidem di υἰria fiant mundἰ, id est Gentilium, qui aior nando ipsum bonis moribus . II. Corinth. scilicet delictum ludaeorum redundavit inivr. 4. se In omnibus exhibeamus nosmet- spirituales divitias Gentilium, de quibus is ipsos sicut Dei ministros in multa patien- dicitur Esa. xxx m. 6. ,, Divitiae salutistis tia. Secundo per supererogationem o- is sapientia , & scientia : quod quidem perum, ad quae non tenebatur. I. Corinth.
Tesert ad eorum culpam. Et diminutio eorum, Ix. ig. , , Quae est ergo merces mea λ Ut
quia scilicet decreverunt ab illa celsitudinesis Evangelium Christi praedicans. sine sum
gloriae quam habebant , quod pertinet adl,, ptu ponam Evangelium , ut non abutar Poenam. Dan. a II. 37. ,, Imminuti sumustia poti late mea in Evangelio . Tertiori plusquam omnes Gentes , sumusque hu-iampliando solicitudinem ad omnium salu- , , miles in universa terra hodie propicr pec-;tem. II. Corinth.xi. 28. M Praeter illa quae se eata nostra. Sunt autem divitiae Gen- is extrinsecus sunt, instantia mea quotidiatium per occasionem , ut dictum est . Veliis na , solicitudo omnium Ecclesiarum . . diminutia eorum; idest, aliqui minimi, &ab- l Unde & hic sis bdit: Si quo modo ad amuisiecti ex Iudaeis, Gentes spiritualiter dita- dandum provorem earnem m/am, idest ludaeos, verunt, scilicet Apostoli, de quibus dicitur 1 qui lunt mihi cognati secuntum carnem, I. r. I. 27. M Infirma mundi elegit Drus,' ut supra ax dicium est : Esai. lvi xx. 7. M ut confundat sortia. anto magis ple- Q rnem tuam ne despexeris r & hoc mirudo eorum, Id est abundantia eorum spi- I ad aemulandum bonχ aemulatione , secun- ritualis , vel multitudo eorum ad D um 'dum illud I. Corinth xis. 31. M AEmula- conversa, in divitias Gentium redundabit l, , mini charismata meliora: dc per hunc Eces i. xxxv. 16. A In plenitudine sanctorum modum , mi fatuos fatiam aIiquos eae Tllis , ,, detentio mea. Et sic si Deus propter scilicet ex Iuὸ aris. I. Corinth. x. I 3. , Non
utilitatem totius mundi permisit Iudaeos de- quaerens quod mihi utile est , sed quod Iinquere, & diminui; multo niagis imple-s, , multis, ut salvi fiant. Ubit ruinas eorum propter totius mundi j Sed contra est quod ipse dicit II. Pirmi
utilitatem . Deinde cum dicit , Vobis animix. 3. Nos autem non in in mensum glo. ἀἰeo Gentibus , ost ndit idem ex sua in-i si riamur, sed secundum mensuram regulae, tentione : quam primo proponit secundo is qua mensiis est nobis Deus , ne n uram eius rationem assignat , ibi, Si enim am stolis pertingendi usque ad vos. Non autem ἀοrum, reconciliario est mundi . qua assumptis acceperat menturam sui minist sit nisi su- nisi vita ex mortuIs Circa primum conside-lper Gentes. Non ergo debebat te intromitrandum et , quod eum in superioribus hu-itere de Iudaei, ius Eoistolae partibus loeutus suerit omni. Dicunt autem quidam , quo3 Iudaei inbus fidelibus existentibus Romae, sive sumiIudaea habitantes non pertinebant ad eius Tint ex Gentibus , sue ex Iudaeis . nunclApostolatum, sed Petri, Iacobi & Ioa specialiter sermonem suum dirigit ad Gen-inis, ut dicitur Galat. xi. sed Iudaei intertiles conversos . Dicit ergo : Dixi , quodlGentes habitantes , ad eius Apostolatum
plenitudo eorum divitiae mundi essent: inspertinebant, & eorum saluti insistebat. Sed
hoc a AL, si vii uia as a facta est .
187쪽
videtur contra intentionem litterae: si minente iam fine mundi, erit resurrectiora enim illi Iudaei ad eius Apostolatum per- nera lis, per quam homines ex mortuis astinebant in hoe quod eorum conversoni in- vitam immortalem redibunt. tendebat, non honori scalmet suum ministe- Deinde cum dicit , aura si d.libariarium. Et ideo dicendum est, quod sie erat'fra ost, ct massa, O .lendit idem ex conditione sibi commissa praedicatio Gentilium, ut ad,ipsiussentis Iudaeorum; dc hoc quidem dupli- eam ex necessitate teneretur, scut ipse di-sciter. Primo ex parte Apostolorum. cum diacit I. Corinth. I x. 36. Sl non evange- rit: si dehba io sancta est , π masia .is It Ea vero, vae mihi: necessitas enim mih iiDieitur autem delibatio id miod ex massa ,, incumbit. Nec tamen erat ei prohibi-apastae sumitur, quali ad probandum : sint tum Iudaeis praedicare, quamvis ad hoc non autem Apolloti cx gente Iudaeorum assum- teneretur; & secundum hoc eorum salutilpti a Deo, scut delibatio ex massa; ec id ins stendo, ministerium suum honorificabat: eo si Apostoli sunt sancti , consequens cst quod quidem non faceret, si eas um eorumaquod gens Iudaeorum sit sancta. I. Petr. D. irreparabilem reputaret: unde ipsum Ap I9. ,, Gens sancta, populus acquistionis . 'noli sudium, quod adhibebat ad conversi 4Secundo probat idem ex parte Patriarcha nem Iudςorum, inducit pro signo quod ca- rum, qui comparantur ad Iudaeos, sicut ia-sus Iudaeorum sit reparabilis. dix ad ramos: unde & Esa. xi. a. dicitur: Deinde cum dicit, Si enim amum eorum,dis Egredietur virga de radice Iesse . Si reconciliaris es mundi era. assignat ratione maergo Patriarchae, qui sunt radix, sunt sano suae intentionis, quia sci licet videbat quodJcti; dc Iudaei qui ex eis processerunt, seu cconverso Iudaeorum provenichat in salutem rami, sunt sancti. oleae xiv. 6. M Erumpe Gentium: unde dicit: Si enm amisso G um,lis radis eius ut Libani: ibunt rami eius, i id cst incredulitas, di inobedientia eorum;l,, erit quasi qlixa gloria eius. ' sicut dicitur servus amissus, quando subeu- Sed contra est quod dicitur Mech. xvrar. xa, dc obedientiae omini refusit esse: Hier.is. is Vir s suerit iussus, vita vivet. Sic L. 6. D Grex perdicus factus est populustergo non sequitur quod si radix est sancta. ,, meus: s, iiqian. , ista I Jaeorum amis-'dc rami. Ibidem etiam sabditur 34. Quoaso est occasionat, ter reconciliat o mundi, in- l is si si ius videns peccata patris sui timue- quantum per mortem Christi cumus recon- , , , rir, & non secerit simile, non morietur,
risis idest, quod Iudaei reasu nantur a Deo. secundum illud Zachar. xi. 7. is Sumpsi is mihi duas virgas. ' Quid, inquam, faciet talis assumptio, nisi quod Gentiles resurgere saeiat ad vitam λ Gentiles enim sunt fideles qui tepescent: Matth. xx IV. 12. Quoniam abundavit iniquitas, refrigescet, , caritas multorum. Vel etiam qui totaliter cadent decepti ab Antichristo , Iudaeis conversis in pristinum fervorem , restituentur; oc etiam sicut Iudaeis cadentibus Gentiles post inimicitias sunt reconciliati , ita post conversioncm Iudaeorum, .im
OUod si aliqui ex rami stacti sunt, tu autem, cium ob aster esses, inscrtus egin illis, dc socios radicis, dc pinguedinis olivae factus es; noli gloriari adverius ramos. Quod si gloriaris, non tu radicem portas , sed radix te . Dicis ergo: Iracti sunt rami. ut ego inserar. Bene: propter incredulitatem stacti sunt. Tu autem fide stas: noli alium sapere, sed time. Si enim Deus naturalibus ramis non pepercit, ne sorte nec tibi parcat. Vide ergo bonitatem, di severitatem Dei r i ii
j equi quod si delibatio sancta est, sal dc massa. Sed dicendum , quod Apostolus hie
non loquitur de actuali sanctitate : non enimi intendit ostendere Iudaeos incredulos e stri sanctos; sed de sanctitate potentiali . Nihil enim prohibet eos reparari in sanctitate quorum patres , de quorum filii sunt sancti. Vel potest dici, quod illi sunt specia'
liter rami Patriarcharum qui eos imitantur, secundum illud Ioan . v m. 39. ,, Si
is filii esti3 Abrahe , opera Abraliae iacia
188쪽
eos quidem qui ceciderunt, severitatem; io te autem bonitatem Dei, si permana seris in bonitate : alioquin & tu excideris. Sed & illi si non permanserint in in .
credulitate, inserentur. Potens est enim Deus iterum inserere illos. Nam si tueκ naturali excisus es oleastro, & contra naturam insertus es in bonam olivam; qua to imagis hi, qui secundum naturam inserentur suae olivae Postquam Apostolus ostendit casum Tuis daeorum suille utilem , & reparabilem, hie excludit gloriationem Gentilium hontra Iudaeos: & circa hoc duo facit. Primo
ostendit Gentilibus conversis non esse gloriandum contra Iudaeos; secunda .respondet Ohiectioni Gentilium, ibi, Dieis ergo : Fra Hi sunt rami, iat ego inserar. Circa primum duo tacit. Primo prohibet Gentiles contra Iudς os gloriari; secundo rationem prohibitionis assignat, ibi, aeuod se gloriaris, non tu Fadicem poetas, sed radix te. Videbatur autem ex duabus partibus imminere Gentili. bus gloriandi occasio contra Iudaeos. Primo
quidem ex defectu Iudaeorum , dicens :Dictum est, quod si radix est sancta, ct rami. Sed si aliqui eae ramis, id est ex Iudaeis, non omnes tamen , suur faRi, id est divisia fide patrum, qui comparantur radici, na-Ii storiari . lob xv. 3o. is Ramos eius, , arefecit flamma. ' Sap. Iv. s. is nis, fringentur rami inconsumpti. Secundo a . videbatur eis imminere materia gloriandi ex parte promotionis eorum . Promotio autem alicuius tanto magis consuevit eum extollere in vanam gloriam, quanto ex vitiori statu elevatur, secundum illud Prov. xxx. ΣΙ. M P pter tria movet uc terra , &ω quartum non poterit iustinere: per ser-M Viam, cum regnaverit. per stultum, cum ,, saturatus suerit cibo . per odiosam muri lierem, cum in matrimonio uerit assumpta
, , ct per ancillam , cum fuerit heres do- minae suae. Et ideo praemittit abiectum sta tum , de quo assu npti erant, dicens: Tti aurem, Gentilis , eum in statu gentili extis oloster esses, id est arbor infructuosa . Hier. XVII. 6. Erunt quasi myricae ii deserto.
Matth. D . 6. is omnis arbor , quae non
se facit fructum bonum,exeidetur,& in ignem, , mittetur. V Deinde ponit eorum promotionem: ct primo quidem quantum ad hoc quod sunt assumpti indignitatem illius sentis: unde dicit : Insertus .a in illis , id est Ioco illorum . Iob xxxiv. 24. se Conteretia multos, ct innumerabiles, dc stare faei et ,, Elios pro eis . Secundo per hoc quod 1 nt consociati Patriarchis, quos supra ra-
diei eomparx verat: unde dicit: Est sectas radiso faciua ει ι idest, consociatus es Patriar eliis, dc Prophetis. Matth. v I. I. ri Mul-- ci venient ab oriente, dc occidente , Jcis recumbent cum Abraham, Isaac , & Iari cob in regno caelorum . Ter taci per comparationem ad gloriam Apostolorum , cum dicit: Et socius pinguedinis oliua D. Iuros. Oliva quidem dicitur ipsa gens Iudaeorum propter bὶ uberes tructus spirituales, quo3 attulit. Hier. x I. I . se olivam is uberem, pulchram, fructiferam , speci , , iam vocavit Deus nomen tuum . Pial. LI. Io. , , Ego autem sicut oliva fructi serxis in domo Dei. Sicut autem suius olivae radix sunt Patriarchae , dc Prophetae; ita etiam pinguedo huius olivae est abundantia gratiae Spiritus sancti, quam prae Omnibus Apostoli habuerunt , ut Glossa dicit: unde Iudi c. ix. s. oliva dixisse inlucitur: si Numquid possum deserere pingueri dine.n meam Pla l. lx M. , , Sicut adipe & pinguedine repleatur anima meλ . 'Sic ergo promoti sunt Gentiles ad societ tem illius populi, seὶ icilicet Patriarcharum, & Apostolorum , dc Prophetarum. Ephes xet. 19. is Est is cives sanctorum, &is domestici Dei, superaedificati super iunis damentum Apostolorum, de Proplieta-H rum. ' Et licet hxs occasiones gloriandi habere videaris Gentilis, noli tamen gloria ri adver res ramos , id st adversus et udaeos. I. Corinth. v. 6. - Non est bona gloriatiose vestra. Deinde eum dicit, Quo siet.-riaris cte. assignat rationem suae admonitionis, dicens: moi si, non obstante hac ad monitione, gloνiaris, insultando Iudaeis stantibus, vel exciss; hoc consideres ad repressionem gloriae tuae , quod tu radiisem non portas, sed radix te. id est, Iudaea non accepit a Gentilitate salutem , seg potius econVerso. Ioan . t v. 22. se Salus ex Iudaeis est. Unde &Αbrahet promissiim est Genes. xxx I. quod in ipso benedicerentur omnes cogna
Deinde cum dicit, D eis ergo: Frassi sunt rami, ut ego Inserar, excludit obi dictionem
189쪽
secundo exeludit eam ex consideratione di. non pepereis De ur, quin eos Dangi perm7t vini iudicii, ibi, Bene propter laeredulitatem teret; time me serre nee tibi pareat , quin fracti suur ; tertio inducit eos indiligentem scilicet te permittat per incredulitatem ex- eonsderationem divinorum iudiciorum, ibi ,lcidere. Proverb. v r. 34. Meteius, & furor Vide ergo bonitatem, π severitarem Dei. Di-i,, viri non parcet in die vindictae. Hier. cit ergo primo: Ergo tu Gentilis, qui glo-ix m. 34. , , Non parcam, neque mi serebor, xiaris contra Iudaeos , sorte dieis a Fractilis ut non dispergam eos . In hoc ergo
sunt ramι, ut ego inserar . id est , ad hociconsistit solutio Apostoli, quod cum aliquis Deus permisit Iudaeos a fide excidere, utividet se gratiam adeptum , alio cadente, ego ad fidem intrarem. Nullus autem su-inon debet extolli contra cadentem , sed mastinet detrimentum unius rei nisi propter gis timere sbi ipsi quia ipsa superbia est rem pretiosiorem, & magis dilectam; sicut causa praecipitii, & timor est causi custo
medicus permittit infirmitatem elle in pe- diae, α cautelae. Deinde cum dicit , Videde, ut sanet oculum. Sic igitur ex hoc ipsoler o boatrarem . is severitatem Dei, inducit videtur Gentilitas esse pretiosior, & ma-ieos in diligentem considerationem divinoisgis Deo accepta quam luctaea: unde Malach. rum iudiciorum: dc primo inducit eos ad I. Io. dicitur: se Non est mihi voluntas in considerandum secundo instruit eos quasi ., vobis , dicit Dominus Deus, dc munuslper se considerare non valentes, ibi , Nolo
non accipiam de manu vestra : ab ortu enim vos ignorare, fratres era. tertio , quasi
is enim soli et usque ad occasum magnum nec ipse persecte suffeeret ad istorum in- est nomen meum in Centibus: & Ela .ivestigationem , exclamat admirando divinam xl xx. 6. Parum est ut sis mihi servus adlsapientiam, ibi, O altitudo Hvitiariam sapio. suscitandas tribus Iacob. . . dedi te inlu-aria, is silentia Deil Circa primum tria fa-o cem Gentium. V Deinde cum dicit, B/-icit. Primo ostendit quid considerari oporisne cte. excludit obiectionem: dc primo a Diteat, dicens: Viri ergo , id est diligenter fgnat causam desectus Iudaeorum, & pr considera, bonitatem Dei, miserentis : Psal. motionis Gentilium, dicens : Bene in hoe Ixxis. I. se quam bonus Israel Deus his dicis, quod Deus permisit frangi ramos, ut is qui recto sunt corde supra gr. 4. , fiatu inseraris; sed considera eauiam fracti iis divitias bonitatis eius contemnis Tnis ramorum . Propteν inere litarem , in- l severitatem ipsius punientis. Psal. xc m. r.
quam, fracti sunt, quia scilieet in Christumiis Deus ultionum Dominus. Nahum I. a. credere noluerunt. EZech. xx. 6. si Increis lis Deus aemulator, & ulciscens Dominus. ε,, duli, & subversores sunt tecum. Ioan. Prima enim consideratio tribuit spem , se- m. 46. Si veritatem dico vobis, quare t cunda timorem. ut vitetur desperatio , &,, non creditis mihi Tu auram, hi liceti praesumptio. Secundo Ostendit in quibus u
Gentilis . stas in fide , id est credendo in i trumqtie dictorum sit considerandum quan
Christum , in quo gratiam consecutus es .itum ad praedicta, dicens : Io eos quidem . II. Cor. r. 23. Nam fide statis. I. G-lscilicet Iudaeos, qui ceciderunt, severitatem: Tinth. xv. I. is Notum facio vobis Evange- Thren. H. a. is Praecipitavit Dominus, nec M lium .... in quo statis, per quod &sal. pepercit, omnia speciosa Iacob destruxit, , vamini . Secundo inducit admonitio-iis to aurem, sellicet Gentilem, qui insertus nem, dicens s Noli altum opera: id est, no- l es, bonitatem. Psal. cxv m. 63. ,, Bonitali de te ultra te ipsum praesumere. Infra i ,, tem secisti cum servo tuo Domine . Ux II. 16. Non aha sapientes . sed humilibus t ertio ostendit quo tenore possint in prae- consentientes. P. al. cxxx. I. ,, Domine nonidictis haec considerari, quia non immobili- ,, est exaltatum cor meum, neque elati sunt ter, sicut quod potest mutari in futurum. ,, oculi mei. V Sed timo, ne scilicet etiamtEt primo ostendit quantum ad Gentiles, tu frangaris per incredulitatem; quod per-sdicens: In te, dico, vide bonitatem Dei, tinet ad timorem castum. Proverb. xxvi ii .iperantem, eo tamen tenore si permanseris 34. ,, Beatus homo qui semper est pavidus. in bonitate. Ioan. xv. s. o Manete in di- ,, qui vero mentis est durae , corruet ini, lectione mea. v Alioquis, si tu non deis malum. Eccli. r. 27. is Timor Domini deris operam ad permanendum per tim , , expellit peccatum . a Tertio assignat rem, & humilitatem, is tu metiaris. Matth. rationem suae admonitionis, dicens: Memmitra. I . , , Omnis arbor quae non facit fru- naturalibus ramis , id est Iudaeis, qui na- , , ctum bonum, excidetur . Secundo o-turali oris ine ex Patriarchis descenderunt,istendit idem quantuar ad Iudaeos : Ec pri.
190쪽
mo proponit quod Intendit, dicens r s/do illi , scilicet Iudae i, si non remanseriar in in-eν edulitare, inferentur ι id est , in tuum statum restituentur . Hier. ID. I. is Fornica- ta es cum amatoribus multis tamen re-
, , vertere ad me, dicit Dominus. Secundo probat quod dixerat, dc primo ex divina potentia, dicens: Potens est enim Dominus Deus iterum inserere illos ; Zc ideo non est de eorum salute desperandum . E a. lix. I. Ecce non est abbreviata manus Domi- .. ni, ut salvare non possit. Secundo prohat idem per locum a minori, dicens: Namsi tu, c entilis, exe*us es ex narurali H - istro, id est ex gentilitate , quae naturaliter 'erxi infructuosa , non suidem prout Do- lminus fecit naturam , sed secundum quot lcorrupta est per peccatum : Sap. XII. Io. lis Iniqua est natio eorum, & naturalisma.
is litia ipsorum: Ephes o. 3. is Eramusis natura filii irae is insertus in bonam es iam, id est in fidem Iudaeorum 1 eon:
naturam , id est contra communem curium naturae: non enim consuevit ramus arboris
malae inseri in bonam arborem, sed potius
e converso. Id autem quod Deus facit , nota est contra naturam , sed simpliciter cst naturale . Dicimus enim este naturale qioa fit ab agente cui naturaliter subditur patiens, quamvis etiam non lic si eundum pro priam naturam patientis: sicut enim fluxus, oc refluxus maris est naturalis, propter lioc quod causatur ex motu lunae, cui naturaliter subditur aqua , qua in vis non sit naturalis secundum formam aquae ; ita etiam cum omnis creatura sit naturaliter Deo subiecta, quidquid Deus facit in creatura, est simpl: citer naturale, licet sorte non sit naturale iucundum propriam re particularem naturam rei in qua ni s puta , cum caecus illuminatur, ec mortuus resuscitatur. Si, inquam, hoc factum est contra naturam . quanto magis hi qui sunt secundum naturam, id est qui naturali origine pertin'nt ad gentem Iudaeorum, inferentur sua oti idest, reducentur ad dignitatem gentis iliae. Ma lach. ult. 6. is ConvCrtet corda patrum
si ad filios, ct corda filiorum ad patres ea
Nolo enim vos ignotare, fratres, mysterium hoc , ut non sitis vobis ipsis sapientes, quia caecitas ex parte contigir in Israel , donec plenitudo Gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret; sicut scriptum est: Veniet eκ Sion qui eripiat, et avertat impietatem a Iacob t dc hoc illis a me testamentum, cum abia tulero peccata eorum . Secundum Evangelium quidem inimici propter vos, secundum electionem autem caris imi propter patres. Sine poenitentia enim sunt dona, et vocatio Dei. Sicut enim aliquando et vos non credidistis Deo , nunc autem misericordiam consecuti estis propter incredulitatem illorum; ita et isti nunc non crediderunt sti vestram milericordiam . ut et ipsi milericordiam consequantur. Conoelusit enim Deus omnia in incredulitate, ut omnium misereatur. D quam Apostolus induxit Gentiles in
I. cognitionem divinorum iudiciorum , in quibus divina bonitas, δc severitas manifestatur; hie quasi eis adhuc non suscientibus considerare praedicta , exponit quidsbi ei rea haec videatur: dc primo proponit factum; secundo probat, ibi, Sicut scriptumes: Veniet ex Sun qui eνipiat, is avertat imo pietatem a Deo, ι tertio rationem allignat, ibi, Sicut enIm aliquando is vos nou eredidisti Deo cte. Circa primum tria facit Pri. mo proponit suam intentionem , dicens :Ideo induxi vos ad considerandum bonitatem, Zc severitatem Dei: nolo enim, o fra-
Ires, linorare vos msterium Loe : non enim
omnia mysteria capere potestis: hoc est enim periectorum, quibus Dominus dicit Lucae v M. Io. o Vobis datum est nosse my- is sterium regni Dei. Sap. v I. se Non abs , , condam a vobis sacramenta Dei. Sed ignorantiam huius mysterii esset vobis damnosa. I. Corinth. xiv. 33. is Si quis ignori rat, ignorabitur. Secundo assignat suae intentionis rationem: Ut non sitis vobismet
sis Iahisntos ; id est , non de sensu vestro
praesumatis, & ex vestro sensu alios condemnantes, vos eis praeseratis. Infra xis. 6. Nolite esse nudeuter apud temetipsos. ΕΩ v. 2 t. is Vae qui sapientes estis in oeulisis vestris, dc coram vobismetipsis pruden is tes Tertio proponit quod intendit , primo quidem quantum ad casum particularium Iudaeorum, cum dicit : uia eaeitas