장음표시 사용
271쪽
dicit r Quis en- novie I Utim Dominἰ tem verba haec assumpta ex eo quod dIci- quasi dicat, nullus: quia sapientia Dei exist tur Eia. xl. 13. is Quis adjuvit spiritum cedit omnem saὶ capaeitatem hominis . l is Domini, aut quis consiliarius eius luit νEccli. r. 3. , , Sapientiam Dei praecedentem is & ostendit illi cum quo iniit consilium. omnia quis investigavit Sap. ix. 1 . , , & instruxit eum Deinde adaptat quod is Sensum autem tuum quis scire poterit ,:dixerat ad propositum, dicens: Nos antem, , , nisi tu dederis sapientiam Secundo se ilicet spirituales viri , sensum Chr si h requiritur quod iudicans sit superior iudi-'bemias', idest, recipimus in nobis sapientimcato: unde dominus habet iudicium deser-lChristi ad iudicandum. Eccli. xvi I. 6: Creλ- O , magister de discipulo . Ex quo etiamtis. vit illis scientiam spiritus ,. sensu adim- patet quod nullus potest sensum Dei iudi ,. plevit corda illorum . Luc. ultim. 4 .cδre z propter quod sequitur : Aut qui Idicitur quod , , aperuit illis sensum ut i instruxit eum quasi dicat, nullus. Non enimiis telligerent Scripturas. b Et ita, quia habet scientiam ab aliquo aceeptam , sed lenius Christi diiudicari non potest , conis Potius sontem o aenis scientiae . Iob xxvi. veniens est quod spiritualis , qui sensum.
a. is Cui dedisti consilium Forsitan ei quilChristi habet, a nemine iudicetur. non habet sapientiam Videntur a
ET ego . statres L non potui vobis loquii quasi spiritualibus , sed quasis carnalibus t tamquam parvulis in Christo lae vobis potum dedi ,. non escam . Nondum enim poteratis ; sed nec nunc quidem potestis : adhuc enim carnales estis iaCum enim sit inter vos Zelus. . dc contentio , nonne carnales esti& , dc secundum
hominem ambulatis Cum eniim quis dicat , Ego quidem tum Pauli ; alius autem , Ego Apollo ; nolino homines estis. Quid igitur est Apollo Quid vero Pa
ius Ministri eius cui credidistis v & unicuique, sicut Dominus dedit . . Ego planta RVi, Apollo rigavit; sed Deus incrementum dedit . Itaque neque qui plantat , est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat Deus Qui autem plantat αqui rigat, unum iunt. CV pra Apostolus se ostenderat eonten-. 6 uμ est Apollo Circa primum duo satir
O tionem , ct divisionem Corinthiorum , Ptimo ponit detrimentum quod hactenus qui propter ministros Christi , a quibus ba-lpassi erant propter eorum desectum , s p t i Eati , Ac docti erant, ad invicem disce-acundo ostendit quod adhuc idem patiuntur,ptabant hic incipit eorum iudicium , quod ibi ,. Sad nee nune quidem 'pressis. Circa Pri habebant de mimi ris, improbare ; ex quo mum tria facit. Primo ponit detrimentum iudicio contentiones in eis procedebant :4quod hactenus passi erant propter eorum& circa hoc duo facit . Prim re improbat desectum . Dixerat enim supra, quod Apo- eorum audicium , quantum ad hoc quod stoli quidem spiritualia documenta spiri- quibusdam ministrorum , de quibus gloria- tualibus tradebant , quae animales homines bantur, Pluv attribuebant quam deberent; percipere non poterant ῆ quod eis adaptat secundo quantum ad hoc quod alios Chri- dicens : Et ego , fratres , qui scilicet inter si ministros contemnebant ,. xv. cap. ibi , alios Apostolos spiritualibus spirituλlia lo-
Sis Ma existimet homo . Circa primum duci quor, non potui, scilicet convenienter , πο-
iacit . Primo ostendit detrimentum quod his loqui quasi obitualibus, ut 1 cilicet tra- Patiebamur propter contentiones ex per .l de rem vobis spiritualia documenta , fecverso iudicio provenientes; secundo impro-l quasi ea natibus, scilicet locutus sum vobis 2. bat eorum perversum iudicium, ibi , αώM eoidem enim carnales dicit quos supra ani. males
272쪽
males , quibus oportet tradi ea quae sunt
infirmitati eorum aecommoda. Esa. xv I L.
9. is Quem docebit scientiam, de quem in- ,, telligere faciet auditum λ Ablactatos ais lacte, avulsos ab uberibus, V id est a carnali conversatione , dc sensu . Secundo adhibet sinitIitudinem, dicens: Tamquam par- utilis in Christo , idest parum adhuc introductis in persectam doctrinam fidei , quae spiritualibus debetur. Hebr. v. 13. M omnis,, qui lactis est particeps , expers est seris molaum iustitiae parvulus enim est
persectorum autem est solidus ei bus . UTertio rationem allignat , ne credatur ex invidia eis spiritualem doctrinam subtraxisse . contra quod dicitur Sa P. V D. II.,, Quam sine fictione didici, dc sine invidias, communico . Unde subditur : Nondum enim poteratis ; quis dieat : Non subtraxi vobis escam propter meam tu in invidiam , sed propter vestram impotentiam: quia verba spiritualia nondum bene poteratis Capere, secundum illud Ioan. xvr. Ιχ. ,, Adhuc se multa habeo vobis dicere ; sed non pot- ,, estis portare modo. Deinde cum dicit, Sed nec nune quidem porestis , ostendit quod adhuc idem detrimentum patiuntur : dcrimo quidem ponit impotentiam cui ad-ue subiacebant, dicens: Sed nee nune quidem perestir έ quas dicat: Quod a principio
persectam dotarinam capere non poteratis,
non mirum fuit r sbὶ quia hoc vestrae novitati competebat, secundum illud I. Petr. II. 1. is Sicut modo geniti infantes lac,, concupiscite . Sed hoc videtur esse culpabile quod post tantum tempus in quo proficere debuistis , eamdem impotentiam retinetis, secundum illud Hebr.V. I 2. δε Cum vi deberetis inagistri esse propter tem- , , Pus , rursus indigetis doceri quae suntis elementa sermonum Dei. Secundo assignat praedictae impotentiae rationem , dicens: Adhue enis earnales estis, scilicet vita, Ac sensu; Ac ideo ea quae strat spiritus, capere non potestis ; sed sapitis ea quae
sunt carnis, secundum illud Rom. m. F. Qui secundum carnem sunt, quae carnis is sunt sapiunt . Tertio ponit rationem probationis inductae, dicens: Cum enim in
ter vos sit et erus , o eontentio , nonne Cama.
es estis , CT secundum homInem ambulatis Ubi considerandum est, quod recte coniungit zelum , & contentionem : quia Zelus, id est invidia, est contentionis materia: invidus enim tristatur de bono alterius, quod ille nititur promovere, & ex hoc sequitur contentio. Unde Iacob. m. a 6. Ubi Ze- is tu, , dc contentio , ibi inconstantia , ocis omne opus pravum . Et similiter e converso caritas , per quam quis diligit bonum alterius , est materia pacis . Secundo considerandum est, quod Zelos, ct contemtio non habent locum nisi in carnalibus
hominibus: quia ipsi ceὶ ad bona corporalia assciuntur , quae senui a plur: bus integre possideri non pollunt: & ideo propter hoc quod aliquis aliquid bonum corporale postidct , alius impeditur a plena pollessione illius ; & ex hoc sequitur invidia , ocper consequens contentio . Sed spiritualia
bona quibus spirituales assiciuntur, s-mul a pluribus postideri possunt; & ideo bonum unius non est alterius impedimentum : x propter hoc in talibus nec invidia, nec contentio locum habet. Unde Sap. v I. 13. Sine invidia communico . Tertio considerandum est, quare homines se earnales dicit secundum hominem ambulare , cum tamen homo exspiritu, & carne comis ponatur . quia naturae humanae consonum est ut spiritus cognitionem a sensibus casenis accipiat : unde consequenter assectus rationis numanς secundum ea quς sunt carnis , movetur , nisi spiritus hominis per Spiritum Dei supra hominem elevetur. Unde dicitur tacti. xxx xv. 6. M Sicut Partu is rientis cor tuum phantasias patitur, nisi is ab Altissimo fuerit emissa visitatio . Est ergo scitius . Secundiam hominem , id est iecundum naturam humanam sibi a Dei Spiritu derelictam sicut Ec in Psalm. Iv. 3. dicitur : Filii hominum usque quo graviis corde Ut quid diligitis vanitatem , dcis queritis mendacium Quarto manifestat probationem inductam , dicens : Cum enim quis, idest aliquis vestrum , dicis , Ego
quidem fum Patili, quia a Paulo baptizatus , ct doctus alius aurem, Ego Apollo , geni livi casus; per quod denotatur in vobis esse Zelus , de contentio; nonne homines estis, scilicet carnales, dc non spirituales, utpote Zelum , dc contentionem habentes pro
rebus humanisὸ Qualis enim homo eli, talibus rebus asscitur, de per affectum inhaeret , secundum illud oseae xx. io. A I actiis sunt abominabiles licui ea quae dilexe-
Deinde cum dieit . estur est A V. improbat eorum iudicium, quantum ad hoc quod plus ministris attribuebant quam deberent : a I. G st invidiam. bὶ A . quia hoe nescite. te l. clica bona. id I. ad quae .
273쪽
berent : dc primo ostendit veritatem ἰ se- agricolarum: ubi duplex disterentia opera cundo excludit errorem, ibi , ver se-itionum intelligitur. Una operationis unius diacar ἔ tertio inseri conclusionem inten- ministri ad operationem alterius; dc quantam , ibi , Iraque nemo plorietur in ε omini-itum ad hoc dicit: Ego plantavi ; id est, in prae-bus. Circa primum duo iacie. Primo Osten- dicatione ad modum plantantis ine habui , die conditionem ministrorum; secundo agita luia scilicet primo vobis praedicavi fidem . de eorum mercede , ibi , UuWquisqua γνο-sEsa. tr. 16. ,, Polui verba mea in ore tuo, priam mercedem accipiet. Circa primum triasis ut plantes caelos. Αρollo rigata . idest,saeit . Primo ponit ministrorum conditio-iad modum rigantis se habuit , qui aquamnem . secundo ponit similitudinem , ibi ,splantis exhibet ad hoc ut nutriantur , dc Ero plantavi, P pollo rigavit ἔ tertio ostendit crescant. Et similiter legitur Actor. xv m. intentum , ibi , Itaque neque qui planta φ .aquod cum Paulus multos Grinthiorum con- Circa conditionem autem ministrorum duo vertist et , lupervenit Apollo , qui multum tangit. Primo quod non sunt domini , icdscontulit his qui crediderunt, publice osten-
ministri, dicens: Vos de Paulo, re Apollo dens per Scripturam esse testim Christum .
gloriamini. Igitur quaero a vobis: Luid est Eccli. xxiv. 42. dicitur: is Rigabo hortum olla, is quid Paulus, id est cuius dignita-iis meum plantationum . Secunda disseistis, vel potestatis, ut digne de eis gloria-:rentia est operationis ministrorum, qui ex ri possitis Et respondet : Misistri eius ,iterius operantur plantando , dc rigando , scilicet Dei, sunt; quasi dicat: Quod agunti ad operationem Dei , qui interius opera in baptismo, dc in doctrina, non principa-itur: unde subdit: Sed Deus incrementum d liter agunt sicut domini , sed sicut mini- dis, interius scilicet operando . II. Corinth. ix. stri eius, secundum illud Esa. lxt. 6. DMi- Io. se Augcbit incrementa frugum iustitiaeri nistri Dei, dicetur vobis. Posset autemiis vestrae . ' Sic etiam in rebus corporali alicui videri magnum elle , ministrum Dei l bus plantantes , dc rigantes exterius ope esse , dc gloriandum elle in hominibus de rantur ; scd Deus operatur interius per ministeriis Dei. Et vere esset, si ii ne ho-ioperationem naturae ad incrementa planiaminibus non pateret accessus ad Deum ,starum.
scut illi qui solent glori ri de ministris Deinde cum dicit, Itaque neque qui plan- Regis, sine quibus non patet aditus ad Re itat , neque qui rigat, est aliqMid , insert ex gem. Sed hoc hic locum non habet , quia praemissis duas conclusiones: quarum primRs deles Christi per fidem habent accessumiinsertur secundum comparationem rnini ad Deum, secundum illud Rom. v. 2. , , Peristrorum ad Deum, dicens: Ex quo Paulusis quem accestum habemus ad Deum periplantavit, dc Apollo rigavit, non sunt nisi
se sdem , dc gratiam istam in qua stamus, ministri Dei, dc non habent aliquid nisi a
se di gloriamur in spe gloriae filiorum Dei. HIDeo, dc non operantur nisi exterius, Deo Ideo signanter addit , Ctii ere/t.iistra quasilinterius operante . Itaque neqna qui plantas dicat : Per fidem iam estis coniuncti Deo, os aliquid , scilicet principaliter , de ma non hominibus . Unde supra in . s. dictu magnum , de quo sit gloriandum ; neque qui est : Ut fri, vestra non sit in optinria homi- rigat', sed qui incrementum dat Deias : iplanum , s d in virtute Dei . Et ideo primo enim per se est aliquid principale. & ma- de Deo est vobis gaudendum quam de homi-ignum , de quo est gloriandum : actio enimnibus . Contingit autem quod ministri h inon attribuitur instrumento, cui compara minum, vel dominorum, et artificum pri-itur minister, sed prinei pali agenti . Undamo habeant a seipsis aliquam dignitatem ,lΕla. xl. I7. dicitur: se omnes gentes quasi vel virtutem, ex qua idonei ad ministerium is non sint, sic sunt coram eo. Secundam sunt ; sed hoc non est de ministris Dei: conclutionem inscrt pertinentem ad comino: ideo secundo ostendit quod tota digni- parationem ministrorum ad invicem , diistas , dc virtus ministrorum est a Deo, di- celas: mi plantat autem, is qui r sat, cum cens : le nuituique sicut Deus divisis quali sint ministri Dei , dc nihil nisi a Deo ha dicat : In tantum aliquis , dc unusquisque bentes, dc solum exterius operantes, unum nostrum habet de virtute ministrandi , in-llum, ex conditione naturae , & ministerii quantum ei Deus dedit: unde nec sic nobis ratione , quia scilicet non potest unus al- est gloriandum. ll. Corinth. i ii. s. Sufficien-iteri praeserri nisi secundum donum Dei ;- tia nostra a Deo Pst, qui idoneos nos se-l& ita. quantum in se ipsis est, unum sunt. , , c t ministros novi testamenti. Et quia consequenter in intentione mini-Deinde cum dicit , Ego planta:i , ponitistrandi Deo unum sunt per concordiam
similitudinem ministrorum ex similitudinei, oluutatis , ideo stultum est de his qui
274쪽
unum sunt dissentire. Psia. cxxxiet. I. a is Multi unam corpus sumus in Chri- is Ecce quam bonum , ct quam iucundum i is sto. ia habitare fratres in unum. Rom. XLI. I. I
II. UNusquisque propriam mercedem accipiet secundum suum laborem : Dei enim sumus adiutores, Dei agricultura estis, Dei aedificatio estis . Secundum gratiam Dei quae data est mihi, ut sapiens architectus iundamentum posui; alius autem superaedificat. Unusquisque autem videat quomodo superaedificet r fundamentum enim aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est, quod est Christus Iesus. Si quis autem superaedificat supra fundamentum hoc aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, fenum, stipulam; uniuscuiusque oeus manifestum erit: dies enim Domini declarabit, quia in igne revelabitur ;& uniuscuiusque opus quale sit, ignis probabit. Si cuius opus manterit, quod superaedificavit, mercedem accipiet : si cuius opus arserit, detrimentum patietur; ipse autem salvus erit, sic tamen quas per
Cupra Apostolus ostendit qualis sit con. io ditio ministrorum ; hic agit de remu- lneratione eorum : dc primo i β γ agit de
mercede bonorum ministrorum i secundo agit de punitione malorum , ibi , scitis l uia templum Dei estisὶ Circa ptimum tria ifacit. Primo promittit ministris mercedemi propria Ii4 secundo rationem assignat . ibi', Dat enim I umus adiurores. tertio agit dedi ver- lsitate mercedis, ibi, Secundum iratiam Dei. Dicit ergo primo: Dictum est, quod ne-ique qui plantat est aliquid ., neque qui ri- lgat non tamen inutiliter plantat , vel rigat ; ita unusquisqua propriam mercedem ae- leipiar ι ὶ δε ndum suum laborem. Quamvis lenim qui incrementum dat , sit Deus , de
ipse solus tuterius operetur . exterius tamen laborantibus mercedem tribuit, secundum illud Hierem. xxxt. 16. is Quielcat vox es tua a ploratu, dc oculi tui a lacrymis , , quia merces est operi tuo . Quae quidem est ipse Deus, ieeundum illud Genes. XV. I. Ego Protector tuus sum, & mer- , ces tua multa nimis Pro qua merce. de laborantes mercenarii laudantur, sectan. dum illud Luc. xv. 37- is Quanti mercenari rii in domo patris mei abundant pani-
, bus: Alioquin si pro alia mercede in opere Dei aliquis laborat , laudandus non
est, secundum illud Ioan. X. in . , , Merce is narius autem, cuius non sunt oves Pliae, videt lupum venientem, dc fugit. μHaec autem merces & communis est omnibus, dc propria singulorum : communis quidem: , quia idem eli quod omnes videbunt, . Th. Oper. Tom. VI.
de quo omnes fruentur, scilicet Deus, si eundum illud Iob xxir. 26. is Super omniis potentem deliciis afflues , dc levabis adis Deum faciem tuam: Esa. xxvi II. F. is in is illa die erit Dominus exercituum coro- na gloriae, dc ter tum exultationis popu is io suo : & ideo Matth. xx. omnibus laborantibus in vinea datur unus denarius: propria vero merces erit singulorum, quia unus alio clarius videbit, di plenius fruetur, secundum determinatam sibi mensuram. Unde& Daniel. x D. 3 illi qui docti sunt . comparantur splendori firmamenti : ,, quiis ad iustitiam erudiunt plurimos , quasio stellae . Hinc est quod lo n. xiv. a.dititur : se In domo Patris mei mansionesis multae sunt: propter quod etiam hic
dicitur : Unusquisque propriam mercedem accipiet . Ottendit autem secundum quid attendatur mensera propriae mercedis, cumlubdit, Seeandum Dum laborem . Unde S in Psal. cxxvi x. a. dicitur: is Labores manuum is tuarum quia manducabis, beatus es, &is bene tibi erit . Non tamen perhoe defigimur c d aequalitas secundum
quantitatem laboris ad mercedem : quia , ut dicitur II. Corinth. iv. 7. , , quod in prae is senti est momentaneum , Ac leve tribu , , lationis nostrae , supra modum in subli- mitate aeternum gloriae pondus operabi- , , tur in nobis . Sed aequalitatem designaei proportionis, ut scilicet ubi est potior labor , ibi si potior merces . Potest autem intelligi labor esse potior tripliciter. Primo quidem secundum formam ca-Ii riis a Ecce quam iucundum M. tb L ponit.
275쪽
ritatis, cui respondet merces essentialis sa prςmii, scilicet fruitionis , re vitionis divinae : unde dicitur Ioan. xiv. 2 i. is Qui se diligit me , diligetur a Patre meo . diis ego diligam eum, & manifestabo ei meipsum . Unde qui ex maiori caritate laborat , Iicet minorem laborem patiatur, plus de praemio ellentiali accipiet. Secundo ex specie operis '. sicut enim in rebus humanis ille magis praemiatur qui in digniori opere laborat, scut architector, quam artifex manualis, licet minus laboret corporaliter; ita etiam in rebus divinis ille qui
in nobiliori opere occupatur , maius praemium accipiet quantum ad aliouam praerogativam praemii accidentalis, licet forte . minus corporaliter laboret : unde aureola
datur doctoribus, virginibus, & martyribus . Tertio ex quantitate laboris: quod quidem contingit dupliciter. Nam quaudoque maior labor maiorem mercedem meretur , praecipue quantum ad remissionem poenς , puta quod diutius ieiunat, vel longius peregrinatur; & etiam quantum ad gaudium quod percipiet de maiori labore : unde Sap. X. 37. dicitur: Reddidit Deus sci- licet iustis P mercedem laborum suorum. Quandoque vero est maior labor ex dese-ciu voluntatis: in his enim quς propria vOIuntate facimus , minorem laborem sentimus . Et talis magnitudo laboris non augebit , sed minuet mcrcedem : unde dicitur Esa. xl. gr. is Alsument pennλs ut aqui- ,, lae; current, & non laborabunt . vola- , , bunt, & non defieient: & ibi praemittitur: se Descient pueri, & laborabunt. Deinde cum dicit, Dei enim sumus, assignat rationem eius quod dixerat: & primo ponit rationem socundo adhibet simi.
litudinem, ibi, Dei arrictiletira estis . Dicit ergo primo: Recte quilibet nostrum meris ce)em accipiet: Dei enim fumus adiutores , scilicet secundum nostros labores. Contra quod videtur esse quod iob xxv I 2.
Cuius adiutores Numquid imbecillis ct Psalm. xl. 13. , , Quis adiuvit Spiritum Do D mini Dicendum est autem, quod dupliciter aliquis alium adiuvat. Uno modo augendo eius virtutem. di se nullus potest elle Dei adiutor et unde & post praemissa verba Iob subditur: ,, Et sustentas brachium eius qui ,, non est sortis Alio modo obsequendo operationi alterius . seut si minister dicatur domini adiutor , inquantum exequitur
opus eius , aut ministerium artiseIs ; Ze hoc modo mini utri Dei sunt eius adiutores, secundum illud Il.Corinth. vi. r. Αdis iuvantes autem exhortamur. Sicut ergo ministri hominum exequentes eorum opera , mercedem ab eis accipiunt secundum suum laborem , ita & minister Dei. Secundo adhibet similitudinem simplicis
operis, scilicet agriculturae, &aedificationis. Populus quidem fidelis ager est. aD ocultus, inquantum per operationem divinam fructum boni operis b ὶ Deo acceptum producit , secundum illud Rom. vis. 4., , Sitis alterius , qui ex mortuis resurre.
is xit , ut fructificetis Deo : & Ioan .
xv. I. dicitur et se Pater meus agricolais est . Et hoc est quod primo dicitur :Dei agricultura estis, idest quasi ager a Deo cultus , di fructum serens eius opere . Ac populus fidelis est quasi domus a Deo aedis scata , inquantum scilicet Deus in eis habitat, secundum illud Ephes. I t. 22. is Et ,, vos coa: dificamini in habitaculum Dei:
ideo secundo dicitur: Dei ad eario sis, idinest aedificium a Deo constructum , secundum illud Psal. cxxv r. r. , , Nis Dominus is aedificaverit domum, in vanum laborave- , , runt qui aedificant eam. Sic igitur ministri Dei sunt adiutores, inquantum laborant in agricultura, & aedificatione fidelis populi:
Deinde eum dicit, Secundum gratiam Deῖ, agit de diversitate mercedis: α quia merces distinguitur secundum distinctionem laboris, ut dictum est; ideo primo agit de diversia te laboris ; secundo de diversitate mercedis, ibi Si quis seperadἰ eat . Circa primum duo facit. Primo ponit distincti
nem laborum eundo subiungit admonitionem , ibi, latisquisque autem videar qu modo superaa feer. Cirea primum duo facit. Primo , relicta smilitudine agriculturae , quam supra prosecutus Fuerat , sub smilitudine aedificationis suum proprium labarem deseribit , dicens et Secundum gratiam Dei, qua data est mui, tit sapiens architectus fundamentum po i. Ubi consderandum est,
luod arehitectus dicitur principalis artiis ex , & maxime aedificii, ad quem pertinet comprehendere summam dii postionem totius operis, quae perficitur per operati rem manualium artificum ιν & ideo dicitur
sapiens in aedificio se) qui simpliciter sapiens est, quia summam causam cognoscit,
scilicet Deum , & alios secundum Deum
276쪽
ordinat. Ita tapiens in aedificio dieitur qui principalem causam aedincit, scilicet finem, considerat, & ordinat in serioribus artificibus quid sit propter finem agendum . Manifestum est autem quod tota structura aedificii ex fundamento dependet & ideo
ad sapientem a re hi tectum pertinet idoneum fundamentum collocare. Ipse autem Paulus fundamentum spiritualis aedificii collocavit Corinthiis: unde supra dixit, Ego plantavi: scut enim se habet fundamentum in aedificio, sie pIantatio in plantis: per utrumque enim significatur spiritualiter prima praedicatio fidei : unde & ipse dicit Rom. xv. Σο. is Sic autem praedicavi Evangelium, non ,, ubi nominatus est Christus, ne super a- , , lienum fundamentum aedisicarem : Nideo se comparat sapienti architecto . Hoc autem non suae virtuti attribuit sed stra. tiae Dei; dc hoc est quod dicit: Meundum gratiam Dei qua data es miM , qui sci licet me aptum & idoneum ad hoe in inisterium
fecit. Infra xm rois Abundantius omnibus laboravi; non auram exo, sedgraria Dei mecum .
Secundo describit laborem aliorum, dicens: Alius autem, id est qmcumqu2 inter vos laborat, superadi sic at, sundamento a me posto : quod quidem potest ad duo reserri . Uno quidem modo inquantum aliquis supersedificat fidei in ieipso fundatae prosectum
caritatis, Ac bonorum operum. I. Pet. Q.
f.,, Et ipsi tamquam lapides vivi super ἴdi Acamini . Alio modo ad doctrinam, b quae qui x fundatam fidem in aliis perfe-Gius manifestat: unde Hier. r. IO. dicitur:
,, Ut aedifices, & plantes: de secundum hoc idem signis cithaee sis peraedi alio quod
suprae rigatio. Deinde cum dicit, tau quis sua autem videat quomodo superadi situ , iubiungit monitionem, dicens : Dictum est , quod alalios pertinet superaedificare; unusquisque autem videar, idest diligenter attendat, quomodo supera dficet, id est qualem doctrinam fidei fundatam in aliis superaddat, vel qualix opera fidei in se fundatae se habeat. Prov. Iv. 232 in oculi tui videant re-
, , cta , dc palpebrae tuae praecedant gressus,, tuos. Secundo respondet tacitae quaestioni, quare scilicet admoneat alios de sit peraedificatione, Ac non de sundatione; vel potius assignat rationem quare dixerit, quod ad alios pertinet superaedificare, dicens :Fundamenrum aliud nemo potest mnere prater
id quia positum est, scilicet a me , quia estrasus Chνφαι, qui habitat in cordibus vestris pen fidem, ut dicitur Ephes. xit. Et
aa .4. substantia. tb t. quam quis fundata
de sundamento dieitur ΕG.xxvi II. 6. ce ego mittam in fundamentis Sion lapi- , , dem angularem, probatum , pretiosum , in is tundamento fundatum. Sed contra videtur esse quod dicitur Α-Poe. IXI. I 4. Murus civitatis habens iun4,, damenta duodecim, & in ipsis duodeeim- nomina Apostolorum. Noa ergo solu, Christus est sundamentum. Dicendum est autem , quod duplex est fundamentum. Unum quidem quod per se habet seliditatem, sicut rupes aliqua, suprAquam aedificium construitur ; de huic sundamento Christuς comparatur: ipse enim est petra, de qua dicitur Matth. D. 2 . is Fun data enim erat supra firmam petram .
Aliud est fundamentum quod habet soliditatem non ex se, sed ex alio solido subiecto , sicut lapide; cui primo superponuntur petrae solidae ; de hoc modo dicuntur Apc- stoli esse fundamentum Ecclesiae, quia i pii primo superaedificati sunt Clitillo per fidem,& earitatem r unde dicitur Epn. I . - superaedificati supra fundamentum Ap M stolorum . Deinde eum dicit, Si quis Iuperadisicar Oc. agit de mercedis differentia quantum alhoc quod quidam eam accipiunt sine detrimento , quidam cum detrimento: dc circa hoc tria facit. Primo docet quod diversitavoperationum manifestatur ex retributione siecundo ostendit quando manifestatur, ibi ,
Dies enim Domini declarabit; tertio ostendit quomodo manifestatur . ibi , Si misi ems manserit, quod superad eavit, mercedem are - er ωCirea primum considerandum est , quos Apostolus intendens ostendere diversitatem ita peraedificationis, sex ponit, videlicet trix
contra tria: ex una quidem parte aurum,
argentum, dc lapides pretiosos; dc ex alia parte lignum, fenum, & stipulam: quorum tria, scilicet aurum, argentum, dc lapides pretiosi, habent quamdam inelytam claritatem, simul & inconsumptibili ratem, dc pretiostatem ι alia vero tria obscura sunt , &facile ab igne consumuntur, de vilia sunt . Unde per aurum , argentum , dc lapides pretiosos intelligitur aliquid praeclarum,&stabile; per lignum vero, senum, dc stipulam aliquid materiale , de transitorium . Dictum est autem supra, quod superaedificatio potest intelligi & quantum ad opera quae unusquilque tu peraedificat fidei tandamento, dc quantum ad doctrinam quam aliquis do
277쪽
damento fidei ab Apostolo sundatae . Unde ista
diversias quam hie Apostolus tangit,ad utram. que super aedificationem referri potest. Quidam ergo reserentes h qc au luperaedi sexti nemo perum, dixerunt, quod per aurum, &argentum, & lapides pretiosos intelliguntur
bona quae quis fidei superaddit; sed per lignum , senum, ec stipulam debent intelligi peccata mortalia , quae quis facit post fidem susceptam . Sed ista expositio penitus
stare non potest. Primo quidem quia peccata mortalia sunt opera mortua , secundum illud Hebr. xx. 14. ,, Mundabit con is scientias nostras ab operibus mortuis .
In hoc autem aedificio nihil aedificatur nisi vivum, secundum illud I. Petr. D. 3- Et is ipsi tamquam lapides vivi superaedisca-- mini. Unde qui cum fido habet peccata mortalia, non superaedificat, sed magis destruit, vel violat s contrae quem dicitur infra eodem: Si quis ramplum Dei violaverit , disperdet illum Deus. Secundo quia Peccata mortalia magis comparantur ferro , vel plumbo, vel lapidi, tum propter gravitatem, tum quia etiam non renovantur per ignem , sea semper in eo manent in quo sunt. peccata vero venialia comparantur ligno, seno, & stipulae, tum propter levitatem, tum etiam qia ab eis aliquis de facili expurgatur per ignem . Tertio quia secundum hanc expositionem videtur sequi ruod ille qui moritur in peccato mortali, ummodo fidem retineat, finaliter salutem
consequatur, licet primo aliquas poenasse. 1 ineat: se enim sequitur: Si euius opus aris saris, detrimentum parietur ι ipsa autem IaI-vus eris , sie tamen quasi is gnem : quod quidem contrariatur manifeste sententiae Α-postoli, qua dicitur iusta ur. 9. NeqMe far
aliarii, neque idolis semientes, naque adulteri, neg- molles, neque masculorum emeia tores m ne Me fures, neγe o ri, neque ebriosi, neque maledici , nequa rapaces regnum Dei posipdutini: dc Galat. v. 2 r. , Qui talia agunt
se regnum Dei non possidebunt. ' Non est autem alicui situs nisi in regno Dei : nam
qui ab eo excluduntur, mittuntur in ignem aeternum , ut dicitur. Matth. xxv. Quarto quia fides non potest. dici sundamentum. ,
a nisi quia per eam Christus habitat in nobis, cum supra dictum siti quod fundamentum est ipse Christus.Iesus : non enim habitat Christus in nobis per fidem in sormem; alioquin habitaret in daemonibus , de
quibus scriptum est Iacob. Ir. 39. Et M o moneo credunt, ct contremi lcvnt. Un-
, , re Christum per fidem in cordibus no- stris, oportet intelligi de fide per e ritatem formata, cum scriptum sie L Ioan. Iv. I 6. is Qui manet in caritate , in Deois manet, Ac Deus in eoe. Haee est fides quae per dilectionem operatur , ut dicitur
infra x m. 4. Caritar non agis perperam .
Unde manisellum est quod illi qui opera
tur peccata mortalia, non habent fidem is malam, de ita non habetat iundamentum . Oportet ergo intelligere quod tam ille qai superaedificat fundamento aucum, argentum, lapides pretiosos, quam etiam ille qui s peraedificat lignum, senum ,. stipulana vitet
Ad horum ergo distinctionem intellige dum est, quod actus humani ex obiectis sp ciem habent. Duplex est autem obiectum humani actus , scilices res spiritualis , dcres corporalis et quae quidem obiecta dis runt tripliciter . Primo quidem quantum id hoe quod res spirituales sunt perpetuae,
res autem corporales sunt transitoriae : una de li. Corinth. LV.. ix , , Quae videntu D, A temporalia si P, quae autem non viden ,, tur, aeterna. Secundo quantum ad hoc
quod res spirituales in teipsis claritatem hiant, secundum illud Sap. v . 13. ,. Clara, is est, dc quaenmnquam marcescit, sapie is tia. Res eorporales obscuritatem habent ex materia: unde dicitur My. II. F. - Umbrae transitus est tempus nos rum . Tertio quantum ad hoe quod rex spiritu lex sunt pretiosiores , & nobiliores rebus eorporalibus : unde Prov. x xl. x s. dicitur de sapientia: A Pretiosior est eunctis opi-- bus: Ρ dc Sap. vis. s. is omnem aurumis in comparatione illius, arena est exigua, , , dc tamquam latum aestimabitur argen ,, tum in conspectu illius. Et ideo op ra quibus homo innititur rebus spirituali bus , & divinis, comparantur auro , argento , & lapidι pretiolo , quae sunt solida, clara , dc pretiosa: ita tamen quod per aurum delignentur ea quibus homo tendit in ipsum Deum pereontemplationem, di amorem: unde dieitar
Cant.v. II. Caput eius auram optimum:
caput enim Christi est Deus, ut dicitur infra xa. de quo auro dicitur Ap . m. I 8 is Suadeo tibi emere a. me aurum ignitum. φid est sapientiam cum caritate . Per argentum significantur actus quibus homo adhaeret spiritualibus credendis, & amandis, eccontemplandis: unde in Glosa resertur aria genti uu ad dilectionem procaei , proptex quoa - nis res quam Uitistos laabitat dea..
278쪽
seribuissur deargentatae, cuius ioperior pars,
idest posteriora , describuntur elle in pallore auri. Sed per lapides pretio.s des-lnantur opera diversarum virtutum , quius anima humana ornatur: unde dicitur cli. I. eo. ,, Quasi vas auri solidum, oris natum omni lapide pretioso . Uel etiam mandata legis Dei , secundum illud
Psalm. t xvi I . I 27. o Dilexi mandata laa
vero humana, quibus homo intendit rebus corporalibus procurandis, comparantur stipulis. quae viles fiant, namque fulgent, scfacile comburuntur; habent tamen quosdam gradus, prout quaedam sunt aliis stabiliora, quaedam vero ne illux consumptibilia . Nam ipsi homines inter creaturas carnales ii digniores sunt, Et per successionam conservantur: unde comparantur lignis , lecundum illud Iudi c. xx. 6. Ierunt ligna sit. is varum ut eligerent super se regem . UCaro autem hominis facilius corrumpitur per infirmitatem , & mortem: unde comparatur seno , secundum illud Esa. xl. 6. is in mis caro senum. Ea vero quae perintinent ad gloriam huius mundi , faeillime
transeunt, unde stipulae comparantur: u
de ita Pial m. lxxx . t 4. dicitur: is Pone il- los ut rotam , dc ut stipulam ante fa- is ciem venti . Sic ergo superaedificare aurum, di argentum, dc lapides pretiosos, est superaedifieare fidei sundamento ea quae pertinent ad contemplationem sapientiae divinorum , dc amorem Dei, de devotionem sanctorum , dc oinquium proximorum , de ad exercitium virtutum; superaedificare vexo lignum , semini , di stipulam, est sit peraddere fidei fundame to ea quae pertinent ad dispositionem humanarum rerum , te dc ad earam carnis, dc ad exteriorem ttoriam. Sciendum tamen, quod contingit aliquem hominem id intendere tripliciter. Virom
do ita quod in his finem constituat; Arcum
hoc sit peceditum mortale , per hoc homo non superaedificat, sed e converso , sandamento aliud fundamentum collocat : nam finis est fundamentum in rebus appetibilibus, quae quaeruntur propter finem . Alio modo aliquis intendit uti praedictis rebus, otaliter ordinans eas in Dei gloriam : dc quia opera specificantur ex fine intento ,
hoc iam non erit aedificare lignum, senum, di stipulam; sed aurum, artentum, & lapides pretiosos. Tertio modo aliquis, licet
iii his finem non constituat, nec v llet Pr pter ista contra Deum facere; afficitur tamen id istis magis quam deberet, ita quod per haec retardetur ab his quae Dei sunt; quod est peccare venialiter : dc hoc proprie est suo eraedificare lignum, fenum, stipulam: non quia ipsa su peraedificentur proprie loquendo , sed quia opera ad temporalium curam pertinentia habent venialia adiuncta propter vehementiorem affectum
ad ipsa: quae quidem affectis seeundum quod magis ec minus inhaeret, ligno , seno , dc stipulae comparatur . Et dupliciter potest distingui. Uno modo secundum permanentiam rerum spiritualium, ut prius dictum et . alio modo secundum vehementiam adia haesionis. Sciendum tamen, quod dc illi qui
spiritu libus rebus intendunt , non omnin possunt ablolvi a cura rerum temporalium, nee etiam qui te, in caritate rebus tempOralibus intendunt, sunt omnino a rebus spiritualibus vacui studio diversifieantur:
nam quidam liud iam vitae suae ordinant a spiritualia i temporalibus vero non inten dunt, nisi inquantum requirit necessitas cor poralis vitae: quidam vero madium vitae rei auapplicant ad temporalia procuranda; utuntur tamen spiritualibus rebus ad directionem vitae suae. Primi igitur superqdificant aurum, argentum, Ac lapides pretiosos; secundi vero superaedificant senum, Iignum,oc stipulam. Ex quo patet quod illi qui s
peraedificant aurum, argentum, dc lapides pretiosos, habent aliquid de peceatis venialibus, sed non in quantitate notabili , propter hoc quod mosicum attingunt de cura temporalium rerum; illi etiam qui superaelificant lignum, senum, stipulam , ha bent aliquid stabile pretiosum, δc praeclarum , sed in minori quantitate, scilicet inquantum diriguntur per bima spiritualia . Potest autem de haec diversitas referri ad superaedificationem doctrinae. Nam illi nulfidei ab Apostolis iandatae , per suam doctrinam superaedificant solidam veritatem, de claram , sive manifestam , Ac ad orn mentum Ecelestae pertinentem. saperς discant aurum, argent , Iapides pretiosos:
unde Proverb. x. 2o. o Argentum electum
., labia iusti r illi vero qui fidei ab Ap stolis sun datae superaddunt in doctrina sua aliqua iIὶ inutiliae, dc quae non sunt ma
279쪽
ni testa , nec veritatis. ratione firmantur , hoc dies Domini dieitur novissimus dies iu- sed sunt vana, dc inania ; sit per aedificant dicit, de quo II. Theu. ra. 2. ,, Non ter- lignum , senum , stipulam : unde dicitur se reamini, quasi instet dies Domini . Et Hier. xx . 23. , , Qui habet somnium secundum hoc intelligitur, Dies Domini dori narret somnium . dc qui habet sermo i clarabit: qui x in die iudicii ninnisestabituris nem meum , loquatur sermonem meum i differentia humanorum meritorum . Rom.
M vere . Quid paleis ad triticum λ mi Q. 16. ,, In die quando iudicabit Dominus vero falsitatem doceret, non superaedifica- is occulta hominum. Aliud Auteiu est par ret , sed naagis subverteret fundamen- ticulare iudicium , quod fit de unoquoquetum. in morte ipsus, de quo habetur Luc. xv .. Dicit ergo: Si quis superad suae, vel ope- 22. - Mortuus est dives , dc sepultus est in rando, vel docendo, supeν fundamenium hoc, Lis inferno; mortuus est autem mendicus , dc
id est super fidem formatam in corde , vel , , portatus est ab Angelis in sinum Abra- super fidem fundatam ab Apostolis, &prae-iis hae . Et secundum hoc dies Domini
d. catam, aurum, argentum, aut lapides pre-ipotest intelligi dies mortis, secundum illud rio os . id est spiritualia opera, vel praecla-lI. Thess. v. h. , , Dies Domini sicut fur in ram doctrinam , vel lignum, fenum, stipulam,r, , nocte a ita veniet Sic. ergo dies idest eorporalia opera, vel frivolam doctri-rDomini declarabit, quia in morte uniuscu- m. uniuscuiusque cyux mandisium eνir ,sci-riusque , eius merita patent : unde dicitur licet in divino iudicio, quale sit: non enim Prov: x r. 7. o Mortuo homine impio nulla latet per humanam ignorantiam. Nam qui- erit ultra spes : & ibidem xiv. 7..dam videntur superaedificare aurum,. argen- - Sperat autem iustus in morte sita. .. r- tum, lapidem pretiosum; qui tamen super-itium autem est iudicium in hac vita in-aaificant lignum, senum, stipulam, in re-iquantum Deus per tribulationes, huius viabus spiritualibus corporalia meditantes , tae interdum homines probat: unde dicitur
rura lucrum, vel favorem humanum. Qui- in sex x i. 32. Cum iudicamur, a Domino ere dam vero vident ut superaedificare lignum, ripimur, ut non eum hoe mundo damnemur. Et s
senum, stipulam; qui tamen aediscant au- cundum hoe dicitur dies Domini, dies te rum, argentum, & lapidem pretiosum, quia poralis tribulationis. , de quo' dicitur So- in aὸ ministratione temporalium nihil nisi plion. r. t 4. , , Vox diei Domini amara e spiritualia cogitant . Unde & Sophon. t. is tribulabitur ibi sortis. M Dies ergo D ra. dicitur: - Scrutabor Hierusalem in lu-imini declarabit, quia in tempore tribulari cernis : & Luc. xt . 1. , , Nihil oper-itionis assectus hominis probatur . Eccli xxv I x. ,, tum quod non reveletur. 6. - Vasa figuli probat fornax, & homines Deinde cum dicit , Dias enim Domini δε-iri iustos tentatio tribulationis . . Secundo curabis, ostendit quando hae e nranifestantur: ostendit per quod fiet ista deela ratio , quia de primo ponit tempus manifestationis, cumiper ignem: unde sequitur: Ωαι.i in igne re- dicit : Dies enIm Domini declarabit . Circa velabisur, scilicet dies Domini : nam dies quod sciendum est, quod tune dicitur essetiudicii revelabitur in igne, qui praecedet tempus , dc dies alicuius rei quando est in taciem iudicis, exurens faciem mundi, dc optimo statu, & maximo sui posse : unde involvens reprobos, ω iustos purgans : de Eccle iis . I. dicitur: si omnia tempus ha-Iquo dicitur in Psal. xcvr. g. ,, ignis antreis bent. ' Quando ergo homo suam volun-io ipsum prςcedet, & inflammabit in cir-tatem implet, etiam contra Deum , iunctis cui tu inimicos eius. Dies autem: D est dies hominis: unde dicitur Hier. xvi i. mini , qui est dies mortis , revelabitur in 16. ,, Diem hominis non, desideravi , tuligne purgatorii , per quem purgabitur,. si
, , scis. Dies vero Domini dicitur quan- quid c b in electis invenietur purgandum. do voluntas Domini completur de homini. de quo potest intelligi quod dicitur Iob
bus, qui per eius iustitiam vel praemiabun- xx m. io. o Probabit me quasi aurum quod tur . vel damnabuntur, secundum illud Psal .io per ignem trantit . ' Dies vero qui est lxx IV. 3. is Cum accepero tempus ,. egoidies tribulationis divino iudicio permissae, is tu stitias iudicabo . Unde seeundumi e revelabitur in igne tribulationis ; de triplex Dei iudicium tripliciter potest in- quo dicitur Eccli. Ir. s. is In igne proba atelligi dies Domin . Erit enim quoddam is tur aurum, oc argentum homines vero iudicium generale omnium , secundum il-io acceptabiles, in camino tribulationis .lud Matth. xii. 4r. ,, Uiri Ninivit aesTertio ponit effectum manifestationis, cum is surgent in iudicio oc secundumis ubdit: Et uniuscui rue opus ruale sit, lanis.
280쪽
probabἱM. quia scilicet per quemlibet ignium
praedictoruin probantur merita hominis, vel demerita: unde in Psalin. xvi. 3. dicitur : Igne me examinasti, & non est in- M venta in me iniquitas. In his tribus, quae hic Apollotus ponit, primum est concluso duorum s quentium. Si enim dies Domini revelatur in igne, & ignis probat qua de si uniuscuiusque opus , consequenώ est quod dies Domini declaret distereotiam o
Deinde eum dicit, Sἰ euius opus mans-stis, ostendit modum praedicte manifestationis; & primo quantum ad bona opera , cum dicit: Si cuius , id est alicuius , opur , quod ipse superaedificavit , manuerit , scilicet in igne; ille, scilicet qui superad eavit merin
ri ces operi tuo: & Eta. xl. io. Ecce merces eius cum eo . Dicitur aute in aliquod opus in igne permanere illaesum dupliciter . Uno modo ex parte ipsius operantis: quia scilicet ille qui hoc facit Qpus ,1cilieet bonae doctrinae , vel quodcumque
bonorum operum, propter huiusmodi opus non punitur, inquantum scilicet nec torquebitur igne purgatorii, nec igne qui praecedet faciem iudicis, nec etiam aestuat igne tribulationis . Qui enim non immoderate temporalia dilexit, consequens est quod non nimis doleat de eorum amissione: dolor enim caulatur ex amore rei quae amittitur:
unde superfluus amor superfluum generat dolorem. Alio modo potest intelligi ex parte ipsius operis r quolibet enim praedictorum ast iratum superveniente homini, per manet opus bonae doctrinae , vel quodcumque aliud bonum opus: nam igne tribulationis superveniente, non cessat homo neque a vera doctrina, neque a bono ope- Te virtutis . utrumque autem horum permanet homini quantum ad meritum & in igne purgatorii , & in igne qui praecedit faciem iuὸ ieis . Secundo ostenὁit diem quantum ad mala opera, dieens: Si euiua, idest alicuius, opus arserit, scilicet per aliquem ignium praedictorum, detrimorum batietur ,
scilicet qui hoc operatus est , non tamen usque ad damnationem : unde subdit: Ipse autem salvus eris , scilicet salute aeterna secundum illud Ela. xlv. r7. Salvatus estis It rael in Domino salute aeterna sit ramen quasi per ignem, quem scilicet prius tu.stinuit. vel in linc vita , vel in fine huius vitae, vel in fine mundi : unle dicitur in Psal. lxv. I 2. Transivimus per ignem, dc aquam, & eduxisti nos in refrigerium: D& Elai. xliii. a. M Cum transieris per, , ignem, Non combureris, & flamma non comburet te , qui λ ego Dominus Deusis salvator tuus. Dicitur autem opus ali cuius ardere dupliciter . Uno modo ex parte operantis, inquantum scilicet aliquis asiiligitur igne tribulationis propter immoleratum allectum, quo superflue terrena diligit, re punitur igne purgatorii, vel igne qui praecedet saciem iudicis propter peccata venialia, quae Circa curam tempora
lium commisit, sive etiam per frivola , clavana quae a uit. Alio modo ardet opus in igne ex parte ipsius operis , quia scilicet
tribulatione superveniente, homo non potest vacare nee doctrinae Vanae , nec terrenis
operibus, secundum illud Pul. cxlv. 4. , , in , illa die peribunt omnes cogitationes min rum. Nec etiam igne purgatorii, vel praecedente faciem iudicis , remanebit ei aliquid praedictorum vel ad remedium, vel ad meritum . Et similiter dupliciter vatitur detrimentum, vel inquantum ipse punitur, ιὰ vel inquantum perdit id quos fecit ; & quantum ad hoc dieitur Eccli.
x v. ΣΟ. Domne opus corruptibile in fineis defietet, oc qui operatur illud, ibit eum is illo ; di omne opus electum in fine iuri sine abitur, & qui operatur illud, hono-- rificabitur in illo : quorum primum pertinet ad eum qui superaedificat lignum, ienum, & stipulam, quod est opus in igne