장음표시 사용
281쪽
LECΤIO III. NEscitis quia templum Dei estis, & Spiritus Dei habitat in vobis 3 Si quis an .
tem templum Dei violaverit, disperdet illum Deus. Templum enim Dei sandrum est , quod estis vos. Nemo se leducat . Si quis Videtur inter vos sapiens esse in hoe saeculo, stultus fiat, ut sit sapiens. Sapientia enim huius mundi, stultitia est apud Deum: scriptum est enim : Comprehendam sapientes in astutia eorum : & iterum : Dominus novit cogitationes iapientium quoniam vanae sunt . Nemo itaque glorietur in hominibus. Omnia enim vestra sunt, sive Paulus , sive Apollo I sive Cephas, sive mundus, sive Vita, sive mors, sue praesentia, sive futura: omnia enim vestra sunt, vos autem Christi, Christus autem Dei. SUpra ostendit Apostolus quae sit merces
bene laborantium; hic agit de poena male laborantium , sive destruentium: ct circa hoe duo facit. Primo demonstrat poenam secundo excludit errorem contrarium, ibi Gomoe esseduea/ . Ostendit autem poenam operantium ad destructionem, Drosequens similitudi. nem aedificii spiritualis: dc circa hoc tria facit. Primo ostendit dignitatem spiritualis ted ificii;
secundo determinat poenam destruentium , ibi, Si quis autem remptam Dei violavarit , disp.rder illum Devi . tertio assignat rationem poenae , ibi , Templum en m Dat μα-atim est. Dicit ergo primo : Dictum est ,
quod ille qui superaedificat, mercedem salutis accipiet vel sine detrimento, vel cum
detrimento . Sed ut possitis agnoscere quae sit poena male in vobis laborantium. Oportet vos vestram dignitatem agnoscere: quam primo ponit dicens: An vos nescitis quἰa
I. 23. In quo omnis aedificatio constru-
cta crescit in templum sanctum in Do- mino , in quo & vos coaedificamini in ,, habitaculum Dei. Secundo probat quod fideles sint tem Num Dei . Est enim de ratione templi quod sit habitaculum Dei. secundum illud Psal. x. 6. ,, Deus in rem se pio sancto suo : unde omne istud in quo Deus habitat , potest dici templum . Habitat autem Deus principaliter in seipso, quia ipso solus se comprehendit : unde &ipse Deus templum Dei dicitur Apoc. xx .
22. is Dominus Deus omnipotens templum
se illius est . Habitat etiam Deus in domo sacrata per specialem cultum qui in ea sibi exhibditur ; & ideo domus sacrata
dicitur templum , secundum illud Psalm. v. g. is Adorabo ad templum sanctum tuum ,, in timore tuo . Habitat etiam Deus
in hominibus per sdem, quae per dilecti in
nem operatur , secundum illud Ephes ait. t 7. se Habitare Christum per fidem in eor-- dibus vestris . M Unde S ad probandum quod fideles sint templum Dei , subiungit
quod inhabitantur a Deo , eum dicit : Et
visistis Dei ha,itar in vobis. Et Rom. vi.
xx. dictum est : is Spiritus qui sulcitavitri Iesum Christum , habitabit in vobis .
EZech. xxxv r. 27. D Spiritum meum ponam
se in medio vestri . Ex quo patet quod Spiritus sanctus est Deus , per cuius inhabitationem fideles dicuntur templum Dei :sola enim inhabitatio Dei , templum Dei facit , ut dictum est. Est autem cons derandum , quod Deus est in omnibus creaturis, in quibus est peressentiam, potentiam, ec praesentiam, implens omnia bonitatibus suis, ecundum illud Hier. xx Da. a 4. is Caelum , & terramis ego impleo . ' Seὸ spiritualiter dieitur
Deus inhabitare, tamquam in familiari do. mo , in sanctis , quorum mens capax est Dei per cognitionem, & amorem , etiamsi ipsi in actu non cogitoscant, & diligant, dummodo hxbeant mer gratiam habitum fidei, & caritatis; sicut patet de pueris baptizatis : & cognitio sine dilectione non tussicit ad inhabitationem Dei , secundum
illud I. Ioan . iv. 16. se Qui m net in ca- ritate, in Deo manet, & Deus in eo. Inde est quod multi cognoscunt Deum vel per naturalem cognitionem. vel per sdem informem . quos tamen non inhabitat Spiritus Dei. Deinde eum dieit, Π qias autem re rum Dei violaveris , subiungit poenam male operantium secundum convenientiam praedi. ctorum , dicens: Si quis autem templum Dei violaverit , disperdet illum Deus . Violatur autem templum Dei dupliciter . Uno mo
do per falsam doctrinam, quae non sit perse-
282쪽
δ seatur fundamento , sed magis subruit
fundamentum , & deliruit aedificuim : unde dicitur Ezech. x m. 19. de fallis pro phetis : a , , Uiolabant me ad populum meum propter pugillum hordei, & frag- , , mentum panis . Alio modo violat aliquis templum Dei per peccatum mortale , per quod aliquis vel seipsum corrumpit , vel alium opere . vel exemplo r unde dicitur Malach. Ia. II. , , Contaminavit Iu-- das sanctificationem Domini , quam di- se lexit. Sic aeutem dignum est ut disperdatur ille a Deo per damnationem Wteris nam qui violat spirituale templum Dei , vel qualitercumque polluit : unde dicitur Malach. II. m. ,, Disperdet Dominus viri rum qui secerit hoc , magistrum, & di- stipulum : & in Psalm. XI. ε. - Di D perdet Dominus universa Ilabia dolola, is illa linguam magniloquam.
Deinde cum dicit , Tomplum enis Dei fantium est, assignat rationem eius quod di. xerat de sanctitate templi . Qui enim aliquam Tem sacram violat, sacrilegium committit : unde dignum est ut disperdatur . Temptam an Dat sanetum es , quod asii mos , sicut supra dictum est : & in Psalm. I xxv. E. dicuur : Sanctum est templum ,, tuum , mirabile in aequitate : di alibi Plaum. xc II. s. ,, Domum tuam, Domi- , , Me , decet sanctitudo . Et quidem in materiali templo est quaedam sacramentalis sanctitas, prout templum divino cultui dedicatur ; sed in fidelibus Christi est sanctitas gratiae , quam consecuta sunt per bapti l mum , secundum illud infra v x. 2I. Abliari emi, sanni cari estis . Deinde cum dicit, Nemo vos fedueat, excludit errorem contrarium : & primo m
n et fideles ut sibi caveant a seductione errorum . secundo docet ι modum cavendi, ibi, Si qui1 inrar Φι videtur sapiensos in hos scuto , sultus flar έ tertio rati
nem a stignat, ibi, SapientIa enim his ius munis
di , stultitia es Wad Deum . Circa primum sciendum , quod quid Am dixerunt , quod
Deus neque punit , neque remunerat hominum facta , ex quorum persona dicitur SOPh. I. 12. Qui dicunt in cordibus suis: ,, Non faciet bene Dominus , oc non fa- .is ciet male : di Thren. m. 37. , , Quisia est iste qui dixit ut fieret Domino nonia iubente Ex ore Altissimi non egredie. M tur bonum , neque malum Ad hunc
ergo errorem exclud cndum dicit: Nemo vis
Ieducar, asserciis scilicet, quod ille qui tem-ε. Th. Oper. Tom. VI.plum Dei violat, non disperdatur a Deo , licut Ephes. v. 7. dicitur : M Nemo vos se is ducat inanibus verbis: propter hoc enimis venit ira Dei in filios dissidentiae. Deinde cum dicit, Si quis inter vos ode- ραν sapiens esse in hoe faculo , stultus far , docet modum cavendi huiusmodi seductionem . Ubi sciendum est , quod quidam dixerunt Deum non punire peccata hominum, innitentri rationibus humanae sapientiae ἰ Puta , quod Deus non cognoscat singularia quae fiunt hic : ex quorum pers na dicitur Iob xx D. a 4. A Circa cardio nes caeli perambulat, nec nostra consiis derat . v Ad hoc ergo vitandum dicit :Si quis inter vos videtur esse sapiso in hae saeuio, idest sapientia saecula ri, quae in eo quod contrariatur veritati fidei , non est sapientia , licet videatur esse , stultus sat . abiiciendo istam sapientiam apparentem . ut sit sapiens, icilicet secundum sapicntiam divinam , quae est vera sapientia . Et hoc etiam observandum est non solum in his in quibus saecularis sapientia contrariatur veritati fidei , sed etiam in omnibus in quibus contrariatur honestati morum : unde Prov. xxx. a. dicitur 2 o Deo secum m D rante confortatus est .
Deinde cum dicit, Sapientia hutas mundi, stis uitia s apud Deum , assignat rationem eius quod dixerat : & primo ponit rationem. Videbatur enim ineptam monitionem
secisse , ut aliquis seret inultus et & vere inepta esset , si stultitia illa de qua loquebatur. esset per abnegationem verae sapientiae ; sed non est ita ἐν sapientia anim Mius mundi, stultitia est apud D m . Dicitur autem sapientia huius mundi quae principaliter mundo innititur : nam illa quae per res huius mundi ad Deum attingit , non
est sapientia mundi, sed sapientia Dei, secundum illud Rom. a. 39. , , mul enim il-- lis revelavit: invisibilia enim ipsius a crea, , tura mundi per ea quae facta sunt , in- , tellecta conspiciuntur . Sapientia ergo mundi , quae sic rebus e) mundi intendie ut ad divinam veritatem non pertingat ,st, hirta es apud Drum ; id est , stultitia reis
putatur secundum divinum iudicium . Ela. XIX. II. Q Stulti principes Thaneos, sapiensi tes consiliarii Pharaonis dederunt con suis uum inspiens . Secundo probat quod dixerat per duas auctoritates; quarum prima scribitur Iob v. ia. unde dicit: Scriptumost: comtrehendam optantes incuria eorum.
Comprehendit autem sapientes Dominus in Kk ast uin
a I. Violabant me , ae populum meum.
283쪽
astutia eorum , quia per hoc ipsum quod astute cogitant contra Deum, impedit Deus eorum conatum, & implet suum propos tum sicut per malitiam fratrum Ioseph volentium impedire eius principatum , impletum est per divinam ordinationem quod Ioseph in AEgypto venditus principaretur. Unde de ante prae nulla verba dicit Iob ris Qui dissipat cogitationes eorum se s scilicet malignorum ne possJnt implori re manus eorum quod coeperant : quia, ut dicitur Proverb. xxi. 3o. se non est sa- pientia, non est scientia , non est consis, , lium contra Dominum . M Secunda auctoritas sumitur ex Plalmis : unde dicit :
talion D salientium , id est i eundum sapientiam mundi , quoniam vana ont, quia sci. licet non pertingunt ad finem cognitionis humanae , quae est cognitio veritatis divinae . Unde dicitur Sap. X I. I. M Vaniis sunt laomines in quibus non subest sam Pient i a Dei. Deinde cum dicit , Itaque nemo glorieturis hominibus, infert conclusonem principaliter intentam , scilicet quod non debeant gloriari de ministris Dei : dc primo concludit propos tum ex praedictis , dicens :Iraque, ex quo ministri nihil sunt , sed laborant pro mercede , nemoglorietur is Lem
nibuι sicut Ec in Psalm. cxlv. 3. dicitur :- Nolite confidere in principibus , neque vi in filiis hominum , in quibus non est sa- lus : ct Hier. xv . s. o Maledictus M vir qui confidit in homine, dc ponit camis nem brachium suum λ Seeundo ratio. nem assignat ex dignitate fidelium Christi, assignans ordinem fidelium in rebus: di primo ponit ordinem rerum ad fideles Christi, dicens: Omnis vestra Iunt; quas dicat: Sicut homo non gloriatur de rebus sbi subiectis , ita dc vos gloriari non debetis de rebus huius mundi , quae omnia sunt
vobis data a Deo , secundum illud Psalm. V ID. s. si omnia subiecisti sub pedita,
is eius . Exponit aut cm quae omnia . inter quae primo ponit minis ros Christi , qui sunt divinitus ordinati ad ministerium fidelium , secundum illud II. Corinth. Iv. 3. Nos autem servos vestros per Iesum : de hoe est quod dieit : Sise Pantus , qui plantavit . sive Apollo, qui ripavit, sive Cephar , idest Petrus , qui est universalis pastor ovium Christi , ut dicitur Ioan . ult. I 'est liare ponit res exteriores, cum dicit,
Sise mundus , qui est continent Ia omnlii mereaturarum: qui quidem est fidelium Christi , eo quod homo per res huius munόi tuis
vatur vel quantum ad necellitatem coi p ratem, vel quantum ad cognitionem Dei, secundum illud Sap. x m. I. M A magnitu
is dine speciei, dc crcaturae cognoscib.literis poterit creator horum videri . Coinie-quenter ponit ea quae pertinent ad ipsa in hominis dispositionem , dicens et Sisa vira ,sive mora : quia scilicet fidelibus Christi de
vita est utilis, in qua merentur,& mors, per quam ad praemia perveniunt, secundum illud Rom. xiv. s. Sive vivimus, sive mo. rimur , Domini sumus : de Phili p. i.
at . se Mihi vivere Christus est , di moriis lucrum. U Ad haec autem duo r ducuntur omnia bona , vel mala huius mundi et quia per hona Conservatur vita , per mala pervenitur ad mortem. Ultimo ponit quae pertinent ad statum ' hominis praesentem . vel suturum, dicens : Sitia prasentia , idestres huius vitae , quibus iuvamur ad me rendum , sive futura , quae nobis reservantur ad praemium . M Non enim habemusis hic civitatem permanentem , sed futuis ram inquirimus : ut dicitur Heb. ulta 34. Omnia , inquit, vestra sunt, id est vestret utilitati deservientia , secundum illud Rom.
vi Ir. 28 M Diligentibus Deum omnia co- ,, operantur in bonum . Sic ergo primus
ordo est ι) rerum Christi ad fideles ; si cundus vero sdelium Christi ad Christum ;quos ponit subdens : Vos autem Chrsi estis,
quia scilicet sua morte vos redemitti R m. XIV. g. , , Sive vivimus, sive morimur DI-- mini sumus: tertius ordo est Christi , lecundum quod homo, ad Deum ; ideo addit: Chrsus aurem , secundum quod homo , Dei est . Unde eum Deum , dc D
minum in Psalm. v . a. nominat, dicen tis Domine Deus meus , in te speravi : ut nomine Dei tota Trinitas intelligator .
quia ergo nullus debet gloriari de eo quod infra ipli im est , sed de eo quod est supra ipsum; idco non debent fideles Christi gloriari de ministris , sed magis ministri de
ipsis. II. Corinth. vis. a. se Multa mihi fi-
ducia est apud vos , multa milii gloria. tio pro vobis . Sed fideles Christi debent gloriari de Christo , secundum illud
Calat. ult. t 4. se Mihi absit gloriari nisi in se cruce Domini nostri Iesu Chrisi: ' sicut Christus de Patre, secundum illud sap. II.i6. ,, Gloriatur se Patrem habere Deum.
a) L l. cozitationes malignorum, ne polliat. b) cri de s terum .
284쪽
Sla nos existimet homo ut ministros Christi , & dispensatores mysteriorum Deio
Hic iam quaeritur inter dispensatores ut fidelis quis inveniatur. Mihi autem pro minimo est ut a vobis iudicer , aut ab humano die ; sed neque meipsum iu dico . Nihil enim mihi conicius i um, sed non in hoc iustificatus sunt . Qui autem iudicat me, Do. innus est . Itaque nolite ante tempus iudicare se quoadusque veniat Dominus , qui ct illuminabit abscondita tenebrarum , dc inani sellabit consilia cordium; ec tunc laus erit unicuique a Deo. CV perius redarguit Apostolus Corinthios , ditorum soli Christo servire desiderent, cuis de hoe quod de quibusdam ministris i ius amore oves eius pascunt, secundum il-
floriabantur . hic autem arguit eos, quod . lud loan. ult. 17. is Si diligis me , pasce alios ministros contemnebant: dc circa hoc oves meas . Pertinet etiam ad eos ut duo facit . Primo arguit eorum eulpam secundo instat ag corum correctionem, ibi, tam ut censendam vos , hae scribo . Circa primum duo facit . Primo arguit eorum temeritatem , qua male de ministris iudieabant ; secundo arguit eorum elation m qua Christi ministros eontemnebant ν ibi .
divina populo dispensent , secundum illud
infra I x. II. Dispensatio miat erodita os edc secundum hoc sunt mediatores inter
Christum & populum , secundum illus
Deut. vω S. is Ego sequester sui , dc meis diu, illo tempore inter Deu in & vcts. Haec autem aestimatio de praelatis Ecclesiae me autem , fratres , transfigurari in me, is i necellaria est ad salutem fidelium t nisi enim Apollo pre ter vos. Circa prunum duo facit. eos recognoscerent ministros Christi , non Primo ostendit quid sit de ministris Cliri- si firmiter sentiendum secundo quod non sit de eis temere iudicandum, ibi, me iam
suaritur inter di se a rores tit Helia quis in- ven atur . Dicit ergo primo I Dixi quod
nullus vestrum debet gloriari de hominibus; tamen quilibet vestrum debet cognoscere auctoritatem cssicii nostri , as quod pertinet quod iamus mediatores inter Chri .uum cui lex vimus laὶ ad quos pertinet
quod dicit : Sie nos exist et homo aer mini
fros Christi r Esa, lxi 6. Sacerdotes Del, , vocabimini, Ministri Dei nostri, dicetur ,, vobis : & inter membra eius , quae sunt fidelest Ecclesiae , quibust dona Christi eis obedirent tamquam Christo , secundum illud Galat. iv. 34. is Sicut Angelum Dei se excepistis me scut lesum Cnristum . URurium si eos non cognoscerent dispensatores , recusarent ab eis dona recipere ,
contra illud quod idem Apostolus dicit II Corinth. II. Io. Quod ὸonavi si quid ,, donavi , propter vos in persona Christi,, e , donavi.
Deinde cum dicit , ne iam quaritur i ter uispensatoros ut fidelis quis inveniatur , ostendit circa ministros Cntisti temere tu. dicari non debere: dc circa hoc tria secit. Primo' ponit quoddam per quod iudicare
satagunt de fidelitate ministrorum ἔ secun dispensant ; I b ad quos pertinet quod ido ostendit de hoc iudicio se non curare ,
subditur : Et dispensatores msteriorum Dei id est secretorum eius : quae quidem sunt spiritualia eius documenta , secundum il- Iud infra xxv. xo Spiritu, es qui loquitur Usteria : vel etiam ecclesialti cx sacramenta , in quibus divina virtus secretius operatur salutem : unde di in forma consc- crationis eucharistiae dicitur, ,, Mysterium sed Deo reservare, ibi, Mihi autem pro mi nimo est tit a vobis iudicer . tertio concludit prohibitionem temerarii iudieii , ibi , Ira
qua nolita anta temρων iudieare . Circa pri
mum considerandum eli , quod ministrorum , dc dispensatorii in Christi quidam sunt fideles , quidam infideles . Infidele& dispensatores sunt qui in dispensandis divinis d H, fidei. Pertiner ego ad olscium praela- l mysteriis non intendunt utilitatem Popu- rum Ecclesiae, quod in gubernatione sub-'li . . c honorem Christi , dc utilitates Κ k 1 mem-
285쪽
membrorum eius, secundum illud Lue. xv ..is timere opprobrium hominum , de byasii. In iniquo mammona fideles non sui iis phemias eorum ne timeatis . Underi stis. Fideles autem qui in omnibus in-l A postolus fgnanter dicit , Mihi autem , tendunt honorem Dei, & utilitatem memiidest quaentum ad me pertinet. Non autembrorum eius , secundum illud Luc. xi r. a. id pro nullo est, sed pro minimo: qui ab is Qui sputas est fidelis servus , & prudens na temporalia, inter quae bona fama comis quem conti uult dominus iuper familiamiputatur , non sunt nulla bona , sed mini-- suam qui autem sunt fideles , divinoima, ut Augustinus dicit in Lab. I. cap. xv. iudicio manifestabuntur in futuro. Sed C l& xvi. ὶ de libero Arbitrio . Unde derinthii temere volebant discutere qui dispen-lSay. v I r. s. is omne aurum in comparati
satores ess ent fideles, vel infideles. & hociis ne illius arena est exigua. est quod dicit : μι , hoc est inter vos ,l. Secundo ostendit quod neque seipsum
iam , idest praeienti tempore , quarituν ,liudicare praesumit , dicens : Sed nequa m id est discutitur, ur quis , idest aliquis . in-lipsum iadiso teν dupensatoras sidelis inveniatur. Iudicabant Videtur autem hoc esse contra id quod enim plures esse infideles, vix aliquem vi-linfra xi. 3I. dicitur : Si nosmetipsos ditari. rum putantes esse fidelem, secundum illudicaremur, non utique isduaremur. Dehet eris Prov. xx. 6. is Multi viri misericordes vo-igo quilibet iudieare seipsum.
cantur; virum autem fidelem quis inve- Sed sciendum est, quod iudieio distum is ni et Deinde cum dicit , Mihi auteminis, de quo Apostolus hie loquitur , qui ilia pro missma est, ostendit se hoc iudicium re-lbet debet iudicare seipsum, secundum illud putare nihil : dc circa hoc tria facit. Pri-i Alm. lxxv r. r. is Exercitabar , & seopemo ponit quod non curat circa hoc ab alii sita bam spiritum meum : & similiter iuia iudicari , dicens : Mihi autem , qui tumidicio condemnationis, Ac reprehensonis in minimus inter dispensatores, ρ mimmo est .imanifestis malis, secundum illud Iob xor
idest minima bona reputo , uν a vasis iis A r F. o Arguam cor m eo vias meas. Sede.ν , scilieet este fidelis . vel infidelis . Etiiudicio absolutionis non debet aliquis praeue putarent ab Apostolo haec diei in eorum sumere se iudicare ut innocentem : unde contemptum , ae si eorum iudicium despi-ldicitur Iob I x. 2o. is Si iustificare me v ceret, quasi vilium personarum, subiungit:sis luero, os meum condemnabit me: si in-Aae ab humano intellectu, qui est dies h i, , nocentem ιὶ ostendero , pravum meminis , secundum illud Ioan. xi. 9. is Quilis comprobabit. Cuius rationem assignat, se ambulat in die , non ollandit , quia lu-ldicens: Nihil mihi conscius Am ; id est, notiis eem huius mundi videt: 'μ vel ad litte- habeo alicuius peccati mortalis eonscien ram , aut ab Aumano die , idest ab intelle-itiam, secundum illud Iob xxv D. 6. M Nectu in hoc tempore sa, iudicantium ἰ quasi ,, que reprehendri me cor meum in omni dicat: Vestrum, vel quorumcumque homi-io vita mea; id non in Me iust fartis sum snum iudicium parum curo . Hierom. xvis .lidest , non sussicit ad hoe quod me iustuma 6. se Diem hominis non desideravi , tu pronuntiem, quia possunt aliqua peccata in is seis. me latere , quae ignoro , secundum it Iud Est autem sciendum , quod de iudiciolPsalm. xv m. tr. - Delicta quis inteli, hominum dupliciter debet curari . Uno si sit λ ct Iob ix. Er. dicitur : is Et si modo quantum ad alios, qui ex eorum bo- ,, fimplex suero, hoc ipsum ignorabit animo vel aedificantur , vel scandalizantiir. &s,, ma mea. sic sancti non pro minimo, sed pro magno Tertio concludit cur hoc iudicium re se habent ab hominibvs iudicari, cum Domi-ivetur, dicens: mi autem iuineat me , D nus dicat Matth. v. I 6. se Uideant opera minus es ; idest , ad istum Deum pertinetia γestra bona , di glorificent Patrem ve-livdicare utrum sim fidelis minister , an non si rei m qui in caelis est . Alio modolhoc enim pertinet ad intentionem cordis , quantum ad seipsos , dc sic non curauisquam solus Deus ponderare potest , secun multum quia nec gloriam hu austra cor idum illud Prov. xvi. 2. is Spirituum poncupiscunt , secundum illud I. Theu. tr. 6.iis derator est Dominus: dc Hierem xvir. , , Neque gloriam ab hominibus, quare i9. ,, Pravum est cor hominis, & inscruta- is tes , neque a1iquid a vobis , neque ablis bile : quis cognoscet illud γ Ego Domi-- aliis r neque opprobrium hominis ti-ι,, nus probans renes , α scrutans co nient, secundum uiua Esa. it. 7, is Nolite da. Dcinia
286쪽
Deinde eum dicit, Itaque nolite anta rem
pus Iudicare , concludit prohibitionem ita merarii iudicii : & circa hoc tria facit . Primo prohibet praevenire divinum iudicium , dicens : Itaque, exemplo meo, qui neque meis sum iudico , neque ab aliis iudicari curo , sed iudicium meum Deo reservo , nolite ante temptis iudicare: quia, ut dicitur Eccle. v m. 6. is omni negotiori tempus est , dc opportunitas : quoad que veniat Dem nus , scilicet ad iudicandum , secundum illud Ela. III. I 4. D DO ri minus ad iudicium veniet eum senatoriri bus populi sui. Unde & Dominus di.
xit Matin. vir. r. is Nolite iudicare .
Sed hoc intelligenda in est de occultis . de manifestis autem iudieare commissum est a Deo hominibus , secundum illud Deut. I. 16. ,, Audite illos, ct quod iustii in est iuri dicate . Sunt enim aliqua nunifesta non solum per evidentiam facti , sicut notoria , sed etiam propter consessionem ,
aut testium probationem . occulta vero Deus suo reservat iudicio . Sunt autem
occulta nobis quae latent in corde , vel etiam in abscondito fiunt ἔ dc de his dicis tur in Psalm. xv. s. quae dicitis in coris di bus vestris , in cubilibus vestris corn-M pungimini . Unde homo quidem de his est temerarius iudex , sicut iudex delegatus , qui excedit sor mam mandati sa) iudicii, de causa non sibi commissa . Est ergo temerarium iudicium , quando aliquis de dubiis iudicat; perversum autem, quan
do falsum iudicium profert e dc quamvis
non sit iudicandum circa personas , puta ut aliquis iudicet malum hominem qui bo. nus est . tamen multo gravius est ut iudicium pervertatur de rebus ipsis puta, si quis diceret virginitatem esse malam , Eciornicationem bonam; contra quod dicitur Esa. v. 2 o. is Uae qui dicitis bonum nu-
, , tum , & malum bonum . Secundo de, scribit persectionem futuri divini iudieii , dicens: Ωui, scilicet Dominus ad iudicanduin veniens , illuminabis abscondita teneἷra
rum . id est, faciet esse lucida , de manifesta ea quae occulte in tenebris facta sunt is manifestabit eo tia eordium , b idest Omnia cordis occulta , secundum illud Iob
XI t. 22. is Qui revelat occulta de tenebris, is dc producit in lucem umbram mortis: 5c Sophon. I. m. Scrutabor Hierusalem ,, in lucernis . Quod quidem est intelligendum tam de bonis, quam de malis quae non sunt per poenitentiam tecta , secunis dum illud Pulm. x xxx. I. ,, Beati quorum is remissae sunt iniquitates , dc quorum te , , cta sunt peccata . Tertio ponit fructum quem boni reportabunt de divino iudicio, dicens : Et tune laus erit unicuiquε , scilicet bonorum, a Deo: quae quidem lau&vera erit, quia Deus nec decipi , nec decipere potest . Rom. II. 29. is Cuius lausis non ex hominabus , sed ex Deo est : dc II. Corinth. x. 38. M Non enim qui seipsumis commendat, ille probatus est, sed quem is Deus commendat.
HAEc autem , fratres , transfiguravi in me , & Apollo propter vos , ut in no bis discatis, ne supra quam scriptum est , unus adversus alterum infletur pro alio . Quis enim te discemit Quid autem habes quod non accepisti Z Si autem aecepisti, quid gloriaris , quasi non accepcris Iam saturati estis , iam divites facti
estis: sine nobis regnatis; dc utinam regnetis , ut di nos vobiscum regnemus. Puto enim quod Deus nos Apostolos novi istinos ostendit, tamquam morti destinatos 2 quia Dectaculum facti sumus mundo, de Angelis , dc hqminibus. Nos stulti propter Chriait uiri, vos autem prudentes in Christo; nos infirmi , vos autem fortes ; vos nobi-Ies , nos autem isnobiles . Usque in hanc horam & esurumis , dc sitimus , dc nudi sumus, dc colaphis caedimur , & instabiles sumus , & laboramus operantes manibus nostris . Maledicimur . dc henedicimus ; persecutionem patimur , & sustinemus ;blaspheinainur , & obsecramus . Tamquam purgamenta huius mundi facti sumus omnium peripsema usque adhuc. I Ostquam Apodotus reprehendἰt in cὀ-lnem, qua ministros Christi contemnebant Irinthiis temeritatem,qua ministras Chri- l de circa hoc tria iacit. Priino proponi vili iudicabanv , hic arguit eorum elatio- quos intensit, secundo rationem assignat ,
287쪽
ibi , Quis enim re diseisit λ tertio eorum contemptum ironice loqtiens irridet , ibi , Iam fatu ν an estis . Circa primum considerandum est , quod Apostolus supra volens reprimere contentiones Corinthiorum, quas habebant ratione ministrorum , usus lucrati ominibus bonorum ministrorum Christi ;scut supra i . Ιχ. dixit: Unusquisque vestrum .isir, Ego quidem sum Pauli, ego autem inobro , ego ero Cesta e dc suprae ari. 22. ubi dixit: Sisa Patilus, sive Apollo, με Cephas :oc tamen non gloriabantur de bonis ministris Christi , nec propter eos dissidebant , sed propter pseudoapostolos. : quos nominare noluit, ne videretur ex oὸ io, vel invidia contra eos loqui; sed loco eorum p suerat nomen suum , & aliorum bonorum
praedicatorum . dc hoc est quod dicit: Hae autem , harres , sc i licet quae dixi de mini. stris de quibus gloriamini , Ac pro quibus contenditis , transfiguratii , idest figuraliter loquens transtuli, in me, o Asotis . Dicitur enim Proverb. r. 6. Animadvertetis parabolam , dc interpretationem, verba sapientum , dc aenigmata eorum . Et hoc propter vos , idest vestram utilitatem :II. Corinth. v. 13. is omnia propter vos: Ρωt in nebis distaris , ne Mnus vestrum infe- νων , idest superbia adversus alium proximum suum , ro alis . scilicet pro quocumque ministrω Christi supra quam seria
tum est, idest ultra formam vobis in prae- inissis descriptam . Dicitur enim Sa P. I v. I9.is Disrumpe di illos inflatos sinu voce. μDeinde cum dicit, Ruis enim re discernis assignat rationem quare unus non debeateontia alium inflari : dc primo ponit rationem ,. dicen : Ruis enim re discernit λQuod potest intelligi. dupliciter . Una m do sc . Quis enim te dUcernit ae massa per ditorum Tu teipsum discernere non potes: unde non habes in te unde contra alium superbias. Et de hac discretione dicitur in Psalm. xl D. r. Iudica me Deus, & dis
,, cerre causam meam de gente non san-
, , cta. v Alio modo potest intelligi : Qui
ιι discemn e λ seilicet iuperiorem faciens proximo tuo: hoc quod tu facere non potes :unde contra eum superbire non debes. Et de hac discretione dicitur Eccli. xxx άχ. ,, In multitudine disciplinae aὶ Dominus is separavit eos , ct immutavit vias ill se rum . Sed inter homines , inquantum sunt fideles Christi, non est discretio: quia, ut dicitur Rom. xii. 3. Multi unum is corpus sumus in Chrilio. dc Act. xx.
s. dicit Petrus: O Nihil discrevit inter nouo dc illos, fide purificans corda eorum. Secundo excludit quamdam rationem. Pos. set enim aliquis diicerm ae bonis, vel a malis , melior eis existens propter bonae quae habet, puta fidem, sapientiam, dc huiusmodi . Sed hoc excludit Apostolus , dicens eaeuid aurem habes quod non aetepisti quasidieat, nihil: omnia enim bona lum a Deo,. secunὸum illud Psalm cta . 23. is Ayerienis te te manum tuam oinnia implebunturis bonitate r dc I. Parai P. Xxix. I 4. Tua sunt omnia , dc quae du manu tua is accepimus, dedimus tibi. Et ex hoe eonia cludit propositum , dicens : Si aurem aecepisti , quid gloriaris, quas non aetep.ris Ille igitur gloriatur quasi non accipiens qui de seipso gloriatur . dc non de Deo, . sicut de quibuldam dicitur in Pial m. xlvi II. 7. is Qui, , confidunt in virtute sua, de in multitu- , , dine divitiarum suarum gloriantu . Et ad hoc pertinet prima species superbiae , qua scilicet aliquis superbiendo, quod haber , dicit a seipso habere , iuxta illud Psalm. XI. s. se Labia noli ra a nobis sunt: is quis noster dominuς est Ille autem gloriatur quasi accipiens , qui omnia Deo ascribens gloriatur de ipso , scut supra r. ar. dictum est : ctui feriarur , in Domino glorietur. Sic autem gloriari non est sua perbire , sed humiliari siub Deo , cui h mo dat gloriam, secundum illud Eceli. ult. 23. , , Danti mihi. sapientiam , , dabo glo-
Deinde eum dicit , Iam saturati estis , . irridet eorum superbiam , . qui Apostolos Christi contemnebant : dc primo in gen rati; secundo in speciali, ibi, mi stulti sumus, propter Christum . Circa primum duo facit . Primo irridet in eis quod de se nimis praesumebant secundo deridet in eis quod Apostolos contemnebant , ibi , Puto
enim quod Deus nos Apostolos noυ ssimos senis dit tamquam morti destinaros . Circae primum
duo facit . Primo irridet eos de praesumptione qua sbi attribuebanv quod non habebant έ. secundo irride eos de hoe ouodsbi singulariter attribuebant quod singulari
ter nota habebant , ibi, Sine nobis regnatis .
Attribuebanv autem sisi abundantiam bonorum : quorum quaedam sunt interiora ; dc quantum aff hoc dicit : Iam saturari estis ι. idest , vobis videtur quod saturati estis , idest abundanter resecti spirituali dulcedine, de quχ dicitur in Psalm. xvi; i Satiabor dum manifestabitur floria tMa, .. μ
288쪽
Poterat autem eis secundum veritatem dI-ci, quod iam faturati estis , non plenitudine , sed fastidio , secundum illud Proverb. xxv I I. 7. M Anima satiata calcabit favum. quaedam vero lunt bona exteriora i & quantum ad hoe dicit : Iam divius facti sis , sevi vobis videtur , scilicet divitiis spiritualibus , de quibus dicitur Esa. xxx m. 6. A Divitiae salutis , sapientia , de scien- , , tia . Simile est quod dicitur Apoc. m. 17. is Dicis , quia dives sum , ct locuples, valde, dc nullius egeo. Sed contra hoe videtur illud quod supra. dixit in principio, dicens scap. t r. I. aeuia in omnuus ditiises facti estis in illo in omni verbo , is in omni Iesentia. Sed dicendum est, quod supra dixit quantum ab bonos qui inter eos erant; hic autem dieit quantum ad praesumptuosos qui superbiebant de eo quod non habebant . Poteli di aliter distingui satietas , & divitiae, ut saturitas reseratur ad usum gratiae, quo quis spiritualibus fruitur; divitiae autem ad ipsos habitus gratiarum. Secundo, cum dicit, Sine nobis vernatis, irridet eos, quod sibi singulariter attribuebant quod non habebant: unde dicit : Sisenobis regnatis , id est, ita vobis videtur quod regnum ad vos pertineat, non ad nos. Sic enim erant decepti a pseudo postolis ut crederent se solos habere fidei veritatem, quae in regno Dei consistit; Apostolum autem , de sequaces eius errare: contra quos dicitur Ela . . s. se Numquid habitabitis vos se. . li In medio terrae Et ne videatur Α-postolus ex invidia hoc dicere, subiungit :
Dinam laὶ regnatis . optat enim ut veram
fidem habeant, secundum illud Ach. xxvi. 29. is opto omnes qui audiunt , tales fieriis qualis di ego sum , exceptis vinculis his. Et ut eis exempla humilitatis praebeat, se iungit: tar θ nos regnemus vobismum ; quasi dicat: Si aliquam excellentiam habetis, non dedignamur vos sequi, sevi vos dedignamini sequi nos, contra illud quod dicitur Gal. IV. 18. Quod bonum est aemulamini in se bono semper. Et est advertendum, quod Apostolus hic quatuor species superbiae tangit : quarum prima est quando aliquis reputat se non habere a Deo quod habet ψ quam tangit dicens: nuid gloriaris , quast non aetepεrisy Et hoc etiam potest reduci ad secundam speciem, qua aliquis existimat propriis meritis accepisse. Tertia species est qua quis iactat se habere quod non habet 3 ct quantum adlioe dicit : Iam faturar; Utis , iam Εἰestes facti estis. Quarta species, quando aliquis , despectis κeteris , lingulariter vult videri ;& ad hoc pertinet quos dicit et Sine nobis
Deinde cum dicit , Puto quod Deus noι Ucstolos noυisi ei ostendis , irridet eoς de hoc quod Apostolos Christi contemnebant e& primo irrisorie ponit contemptum si cundo causam contemptus, ibi , aeuia I ρε-Πamlum facti sumus . Dicit ergo primo :Prius dixi, quod sine nobis regnatis : puro enim, id est vos putare videmini, quod Deus nos ApostoIor sendis noυissimos , cum tamen infra et . dicatur, quod Deus in Ecclesia posuit primum Apostolos. Sic enim impletur quod dicitur Matth. xx. 36. Erunt
se primi novissimi , & novissimi primi.
Et ponit exemplum: Tamquam morti dest. naros et illi enim qui sunt condemnati ad mortem, novissimi habentur inter homines,
utpote quos indignum sit vivere; & tales, Apostoli reputantur a mundanis hominibu ς, secundum illud Psal. xli. 22. MAEstimatiis sumus sicut oves occisonis . Deinde cum dicit , mἰa hacta tiarum facti fumur,
assignat causam Contemptus . Circa quos conliderandum est, quod quando aliqui ii intcondemnati ad mortem , convocantur homines ad eorum occisionem . quasi ad spectaculum; Ac hoe maxime sebat circa eos qui damnabantur ad bestias: de quia Apostoli erant 'uali morti destinati, subiungit: ΩMia Dactaculum facti sumus mundo quasi
totus mundus concurrat ad spectandum nostram occisionem, secundum illud Ps. xlor. I 4. ,, Posuisti nos opprobrium vicinis no-- stris. Exponat autem quid nomine mundi intelligat, cum subsit: Et Ana.Iis, is hominibus , scilicet bonis, dc malis . Concur rebant enim ad eorum spectaculum boni homines ad compatiendum , dc exemplum patientiae sumendum, mali homines ad perinsequendum, dc irridendum. Deinde eum dicit, Nos sulti propter Chriaptim , irridet eos in speciali, quod Apost los contemnebant: & circa hoc duo facit. Primo ponit contemptum; secundo eausam contemptus, ibi , Usque in hane horam is esurimus, o siuimus Oe. Circa primum irridet eorum contemptum quantum ad hoc
quod sibi excellenti xm, Apostolis desectum attribuebant: & primo quantum ad perstactionem intellectus; dc quantum ad hoc dicit : Nos stulti sumus propter Christum; id est, stulti reputamur, quia crucem Christi praedica
289쪽
dieamus: supra I. I 8. Verbum erucis pereun- is tollentes, quibus non est operimentumri , sultitia est : & etiam quia propter se in frigore. Christum opprobria, & contantiones susti- Sed contra est quod dicitur in Psal.xxvi. nemus, secundum illud Sap v. 4. ,, Nos in- 24. M Non vidi iustum derelictum, nee se se sensati vitam illorum pei limabamus insa- ,, men eius quaerens pacem. , , niam: item ut legitur Ach. xxvi. 24. Sed dicendum est, quod ita patiebanturis Festus dixit Paulo: Insanis Paule : mul- Apostoli quod non derelinquebantur , quia is tae te litterae ad insaniam adducunt . sdivina providentia moderabatur in eis &ris, secundum vel ram reputationem, estis abundantiam, di inopiam quantum eis ex prudentes in Christo: quia scilicet nec cru-spediebat ad virtutis exercitium : unde &cem eius publice confiteri audetis, nec per-sApostolus Philipp. rv. ra. ,, Ubique ila insecutionem ta pro eo sustinetis. Prove r. is omnibus institutus sum, cc saturari , &xxvi. x6. is Sapientior sbi videtur piger se- ,, esurire, re abundare, S penuriam pari piem viris loquentibus sententias . Stai,, ti : omnia possum in eo qui me contor-cundo quantum ad potestatem actionis, cum is tat. dieit: μι infirmi reputamur, scilicet in ex- Secundo ponit desectum eorum quae perterioribus, propter affictiones quas susti-itinent ad bene elle humanae vitae r quorum nemus. II. Corinth. II. 9. se Libenter glo- primum est reverentia ab hominibus exhi- riabor in infirmitatibus meis. v Vos au-Jbita, contra quod dicit r Et eolaphis eadiarem, scilicet secundum v c stram reputatio mur: quod quidem sit magis ad opprobrium,nem, estis ferres , scilicet in rebus corpo-aquam ad poenam: unde de Christo legimus Talibus, quia secure vivitis sne tribulatione. Matth. xxvi. quod ex puerunt in faciem Esa. v. 22. o Vae qui potentes estis ad bi- suam, & colaphis eum ceciderunt. Secuniari hendum vinum , dc viri fortes ad mi do requiritur quies in loco, contra quod , , scendam ebrietatem. ' Hos nobitis , scili. dicitur: Et instabiles sumus : tum quia excet estis secundum vestram aestimationem,ipellebantur a per ieeutoribus de loco in i id est honore digni, qui cxterius contume-icum , secundum illud Matth. x. 23. ,, Silias non patimini et Fli. xl x. Ir. Filiustis vos persecuti suerint in una civitate, su- , , sapientium ego , filius Regum antiquiniis gite in aliam: tum etiam quia pro ex- rum: nos aut ais ignobiles sumus, secun-iecutione sui ossicii discurrebant ubique, sedum vestram, & aliorum reputationem,quia eundum illud Ioan. X v. i6. Posui vos ut contemptibiles habemur: supra r. 23. ιaio catis. Tertio requiritur ministrantium contemptibilia sunt mundi, is lanobilia elegit auxilium, contra quod dicitur: Et labora in
Deus . Et tamen secundum rei veritatem mus operantes manibus nostris: tum quia ali-
cst e converso: soli enim contemptibiles il-iquando nullus dabat eis unde possent suli sunt qui Deum contemnunt , secundumis entari ἔ tum etiam quia labore manuum illud I. Reg. I 1. 3 o. is Qui autem conte-isuarum victum acquirebant , vel ad vitan-ri mnunt me, crunt ignobiles. dum fidelium gravamen , vel ad repellen-Deinde eum dicit , inqua in hane Gramidum pseudoapostolos, qui propter quςstum
esurimus , asignat causam contemptus: dcipraedicabant, ut habetur lI. Corinth. x M. primo ponit pro causa defectum bonorum tum etiam ut darent otiosis laborandi ex temporalium . secundo mala quae in eis in- emplum, ut habetur Il. Thess. Di. unde telligebantur, ibi, Maledicimur, is benedialdicit Paulus Act. xx. 34. , , Ad ea quae mi-cimus; tertio concludit intentum , ibi, Tam-iis hi opus erant , dc lus qui mecum sunt. quam purgamen In huius mundi facti sumus . , , ministra verunt manus istae. Circa primum duo facit. Primo ponit de- Deinde cum dicit, Maledicimων oe. po- sectum quem patiebantur in rebus necessa -init mala ouae Apostoli patiebantur: dc pri-xiis : unde quantum ad ea quae pertinent nao in verbis, cum dicit: Maledicimur; id ad victam dicit: usque in hane Loram , id- est, mala de nobis dicunt homines, vel adest continue a conversone nostra usque in4detrahendum , vel ad contumelias inferen- Praesens tempus, Hurimus , oe sirimus . II. dum, vel etiam mala imprecando : Hieri Corinth.13. 17. ,, In fame, & siti. Quan- xv. io. M omnes maledicunt mihi: U ET M- tum vero ad vessitum subdit: Et nudi fumus, nedicimus; idest , reddimus bonum pro mλ- id est yropter vestimentorum inopiam, quia lo, secundum illud I. Pot. iar. 9. Non etiam interdum expoliabantur. lcb xxiv. . is reddentes maledictiim pro maledicto, sedis Nudos dimittunt .homines , vestimentasti e contra benedicentes. Secundo in ia
290쪽
& eaIactis; de quantum ad hoc dicit : Perseetiri nem patimur , non solum quantum ad hoc quod fugamur de loco ad locum, quod proprie persecutio dicitur , sed quantum ad hoe quod multipliciter tribulamur , secundam illud Psalm. cxv x. 337. is Multi quiis persequuntur me , & tribulant me : Do IUλεmus, in Christo scilicet omnia patienter. Eccli. r. 29. .. Usque ad tempus, sustinebit patiens. ' Tertio tangit ea sam utriusque. cum dicit : Blasphemamar ;Hest, blaiphemiae imponuntur nobis , dum dicimur magi, vel malefici , dc reputamuri vel pomi, vel ferri, vel cuiuscumque alte Dei inimici, seeundum illud Ioan. xv r. a. Uenit hora ut omnis qui interficit vos 44. ,, orate pro persequentibus,, mniantibus vos. Deinde cum dicit, Tamquam purgamenta facti sums, concludit ex omnibus prς missis eorum contemptum, dicens: Et propter Omnia praedicta Deli fumus tamquam pΜVamenta huius muridi; idest , reputati sumus dc a Iudaeis, dc a Gentilibus , ut per nos mundus inquinetur. dc propter nos ramoc cisionem mundus purgetur, dc tamquam si mus per sema omnium. Dicitur autem per ipsema, quodcumque purgamentum , putata arbitretur obsequium se praestare Deo: E Rom. xxx. s. M Sicut basphemamur, dcis aiunt quidam nos dicere: Faciamus ma- is la, ut veniant bona : μ tamen obseramus Deum pro his qui nos persequuntur,& blasphemacit, secundum illud Matth. v.
rius rei. Et hoc usqua ad e, quia scilicet continue hoc patimur. Sed quandoque defi. ciet, secundum illud Sap. v. a. ubi ex ore impiorum dicitur: ,, Hi sunt quos aliquan-- do habuimus in derisum , ct in s militu- , , dinem improperii: & pollea s. subditur : ,. Quomodo ergo compatati sant in-
III. Non ut confundam vos, haec scribo, sed ut filios meos carissimos moneo. Nams decem millia paedagogorum habeatis in Cluilio , sed non multos patres . Nam in Christo Iesu per Evangelium ego vos genui. Rogo ergo Vos , . imitatores mei estote, sicut dc cgo Chri lii. Ideo misi ad vos Timotheum, qui eth filius meus carissimus, dc fidelis in Domino, qui vos commonefaciat vias meas , quae sunt in Christo Iesu, sicut ubique in omni Ecclesia doceo. Tamquam non venturus sim ad vos. instati tunt quidam. Veniam ad vos cito, si Dominus voluerit, &cognoscam, non sermonem qorum qui inliati sunt, sed virtutem: non enim in sermone est regnum Dei, sed in virtute. Quid vultis In Virga Veniam ad vos, an in caritate, di in spiritu mansuetudinis 3 Postquam Apostolus reprehendit Corin thios de hoe quod Α postolos temere iudicabant, dc praesumptuose contemnebant, lite instat ad eorum correctionem. : & pristo admonitionis vecto; secundo, exemplo, ibi, 'ego ergo vos, fratres, imitatores mei estora . tertio correctionis flagello, ibi , Tam. Mam non ventu's sm M vaa , inflari sunt suidam . 'Circa primum tria iacit . Primo ponit admonitionis modum, dicens : Has ,
scilicet quae in serie Epistolae hucusque vobis dixi, scribo, non ut confundam vo/, scilicet mala confusione , quae in desperationem mittit quamvis velim vos coniundi consulione quae peccatum vitat, secundum illud Eccli. av. 23. A Est consulto adducensis peccatum, dc est confusio adducens gra- , , tram, & gloriam. Sed praedicta monoo vos, κι sitos . Eccli. vi L. 23. . Filii tibi S. Th. Oper. Tom. VI.
si sunt Erudi illos sa de curva illos a
pueritia eorum. Secunso ostendit desitum admonendi ιὶ modum, dicens: Nam si decem miHia padagogorum habeat s in Chr sto, sed non multos parres . Ubi considerandum est, quod pater est qui primo generat paedagogus autem est qui iam natum nutrit,& erudit. Galat. III. 24. M Lex p dagogusis noster fuit in Christo. Dicit ergo Α-postolus se patrem eorum in Christo, quia eis primo Evangelium praedicavit. Uvile ac signans rationem eius quod dixerat, subdit: Nam in Christo υβ ρον Eetauelium vosgenui. Est autem generatio proeeilus ad vitam ;homo autem vivit in Christo per sdem rGalat. 11. 2o. , , Quod autem nunc vivo in is carne, in fide vivo Filii Dei: fides autem sui dicitur Rom. x. 37.ὶ est, , ex au is di tu , auditus autem per verbum. Un