장음표시 사용
351쪽
., nebras Haec est societas incarcerato. rum in igne. Deinde cum dicit, Omnia mJhi licent Cre. ponitur quarta ratio talis. Omne illud quod laedit proximorum salutem , vitandum est sed comestio idolothytorum est huiusmodi: ergo vitanda est . Primo ostendit quod talis comestio comedenti non proficit secundo quod alterum laedit, ibi , Omnia mi hi lieor, sed omnia ex ediuar . Dicit ergo: Omnia mihi lieeur; quasi dicat: Si illos peccare dieam qui comedunt idolothyta , non tamen dico cibos in se illicitos: quia omnia quae ad escam pertinent , mihi licene. Vel Ac si omnia mIhi licent, sed non omnia expediunt ; id est , adiuvant me in cursu meo .
Simile supra vi. Omnia mihi licent ἰ id est , ec si omnia mihi licerent , sed non omnia ad eane proximos , sed ea quae earitatIa
sunt . Supra v I . I. scientia instat , cararas adi,at. Et quia non omnia aedificant . nemo quod suum est quarat tantum : Earitas enim non qua sua Iunt quami: infra Era I. I.
sed quod alterius , id est quod alteri proficit . Sed heu l Phili p. xl. 1 t. dicitur eri omnes quae sunt sua quaerunt . Auindiendus est ergo Apostolus , qui dc docet
verum , dc monet bonum . Docet verum
duplex , sci licet expedientiae sibi , quia
omnia licenp. sed non expediune . Ac aedincationis aliiς , quia omnia licem , sed non omnia ad eant . Monet bonum duplex .
scilicet expedientiae sibi , mma quod suum es quarar έ dc aedificationis aliis . sed quad
OMne quod in macello Venit , manducate , nihil interrogantes propter Conis scientiam . Domini est terra , dc plenitudo eius . Si quis vocat vos infidelium ad coenam , dc Vultis ire ; omne quod vobis apponitur manducate , nihil interrogantes propter conscientiarn. Si quis autem dixerit, Hoc immolatum est id iis, nolite manducare propter illum qui indicavit , dc propter conscientiam : conscientiam autem , dico , non tuam , sed alterius . Ut quid enim libertas mea iudicatur ab aliena conscientia i Si ego cum gratia participo , quid blasphemor pro eo quod gratias agos V perius monuit cavere ab idolothytis , o & posuit rationem quadruplicem suae
monitionis ; hic tertio docet modum Cavendi a praedictis , ostendendo quomodo Ileeat edere , & quomodo non . Primo ergo ostendit an liceat edere. secundo quando non licet, ibi, Si quis aurem diraris , Hoe immolatum est idolis , nolita mandueare tertio quid in utrisque debent attendere , ibi , Sive erga manduearis , Ima bibitist . . . . emn a in gloriam Dei facite. In prima primo ponit duos casus in quibus licet idolothyta comedere. Primus quando comedit per se, secundus quando cum aliis , ibi , Si qAis
aurem in Alium vorat vos ad cornam , vuLris ire omne quod vobis apponitur manduc
re . Vel primus quando nescit idolis imis molatum . secundus quando Non in proxi. mi seandalum . In primo casu primo tanit eo medendi licentiam 2 secundo come-endi praestat cautelam, ibi , Nihil interro. ranus . Dicit ergo ζ Omne quod in matello et enit, id est venditur , mandueare; quasi dicat : Quia licet edere , sed non expedit aliquando, ideo sic edite. Omne quod in macello venit , idest venditur , manducate , sca l. imIediendo. Vultis . ,, omnis enim creatura Dei bona, & nihil reiiciendum quod cum gratia ,, rum actione pereipitur: I. Timoth. Iv. . Vos, dico, mihia inter oraures, scilicet an se idolis immolatum , vel non Ac hoc pro re confrientiam, adstantis infirmi . D mini est terra , is plenistido eius ἔ quasi discat: Hoc secure potestis facere , quia D mini est terra, o plenitiari eius, idest omnia quibus terra impletur . Psalm. xlxx. Id. Quoniam meae sunt omnes serae si va-- rum. V Ambrosus hoc in loco : Nonis potest esse immundum quod Dominiis est ; 4ed omnes carnes sunt Domini et ergo ὸe se mundae sunt, & licitae.
Deinde cum dicit , Si quis . amrem vota vos infidelium ad eaenam , ostendit quando licet comedere idolothyta cum aliis, quando scilicet dantur in convivio , Ac ignoratur ab infirmis , quod sint idolis imm lata . Ubi implicantur quatuor expedientia euilibet convivae : scilicet ne sit impudens se ingerendo, quod notatur , ibi , Si quis vocat vos . quod non sit offendens in respuendo, quod notatur ibi , Et et Mitis ire;
quod non sit onerosus sa) in petendo .
352쪽
quod notatur ibi , quod vobἱs apponiis l aer manducate , quod non sit indiscretus in loquundo ibi , Ninii intemerantes . Dicit ergo: Si quis infrilium , id est Gentilium :nam cum Iudaeis comedere prohibitum est XXVIII. quaest. r. cap. Omnes, ubi lic dicitur: is omnes deinceps sive clerici , siveis laici, Iudaeorum convivia vitent, nec eos , , ad convivium quisquam recipiat : quiari eum Iudaei apud Christianos cibis commu- nibus non utantur . indignum atque sati crilegum est , eorum cibos a Christianisse sumi. S. qtiis ergo infidelium , id est Gentilium , voear vos ad eanam , is vultis ira , idest plaeet vobis invitatio , omna comestibile, quod vobis apponisur, manducare. O
cessio est, non iussio. Luc. X. g. is Manduca , , te quae vobis apponuntur . Uos, dico, nihil interrogantes an sit immolatum idolis , vel non : & hoc propter conscient lam infir
Deinde eum dicit, SI quis autem dixerit,
me immolatum est Molis , nolite manducare ,
ostendit quando non lieet comedere . Ubi assignat triplicem causam quare non licet comedere . Primo propter alterius conseientiam; secundo propter damnationem propriam . ibi , Πι quid enim libertas mea
iudicatur ab aliena est elantia λ tertio propter
imperitorum blasphemiam, ibi, Si cum traria 'νrἰeψο , quid blasphemis Prima ratio talis est . Nihil faciendum est scienter , quod laedat conscientiam eius qui iacit psed eomessio idolothyti est huiusmodi : er. go nihil tale est faciendum . Primo ergo proponit idolothyti cognitionem . secundo
dissuadet eius comestionem , ibi, Nolite man ducara'. tertio subdit huius rationem, ibi, Propter illum Pi indicavit . Dicit ergo : Si
quis aarem dixinis, etiam non interrogatus, me es immolarum idolis , uolita manducare :α hoe nepter illum squi indiearis hoc esse immolatum idolis, ne scilicet credat te manducare sub veneratione idoli, non quod ci bus de se si immundus . Rom. XI . ΙΑ.
is Scio , & confido in Domino quod nihilis commune est per ipsum, nisi illi qui exi-- stimat aliquid commune esse. Sed etiam
propter em mentiam aliorum infirmorum . Conmentiam autem , non tuam , quae firma
est , sed alterius , scilicet infirmi . II. C rinth. v I. 3. se Nemini dantes ullam offen-- sonem . ' Deinde cum dicit , in quid
enim libarras mea indisaruν ab aliena conscientia λ ecce iam lecunda ratio, quae est talis. Quod facit ad iudicium damnationis pro priae, vitandum est; sed comestio idolothyti cum scandalo proximi est huiusmodi rergo talis comestio vitanda est: ct hoc est
quod dicit : Ut quid enim libenas mea iudi catur ab aliena est eientia λ quasi dicat: N lite manducare propter conscientiam infirmi : tit quid enim Iibeνras mea , id est quod liberum mihi est, iudieatuν ab aliena conscientia λ idest, mihi fit damnabile propter conscientiam iaὶ alienam ratione scandali quasi dicat: Si comedo cum alterius scandalo , se ago ut reddam me damnabilem .
Matili. xv II I.ε. Qui scandali Eaverit unum
is de pusillis istis , expedit ei ut sulpenda- is tur mola asinaria in collo eius, & demerinis gatur in profundum maris. V Ut quid ergo se ago quasi dicat, Male ago. Deinde cum
dicit, Si ego eum ινatia participo , quid blasphemor e ecce ratio tertia talis . Cavendus
est ea sus in blasphemiam , & vituperium aliorum sed comedendo idolothytum cum scandalo, comedo sie: ergo dce. Ubi primo tangit modum edendi debitum; secundo nihilominus blasphemiam inspientium , ibi .
Quid blasphemor γ Dicit ergo : Si ago eum gratia , idest Cum gratiarum actione , participa , idest comedo e sic enim semper sumenduε est cibus : Ioan . v I. I x. Gratias
agens benedixit, ct fregit: quid blaophemor ab imperitis dicentibus idolatrare λBlasphemor, inquam, pro eo quodgr tias πο . id est quod gratias agendo participo. Rom. XI v. I 6. is Non ergo blasphemetur bonum is nomm vestrum. μ a l. deo alienam.
353쪽
Sive ergo manducatis , sive bibitis , vel aliud quid lacitis, omnia in gloriam Dollacite . Sine offensione estote Iudaeis, & Gentibus , ec Ecclesiae Dei , sicut i ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quoa mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant.
H Abito quando licti Re idolothytis e
medere, & quando non , hic ostendit quid in utroque debent intendere: & primo respectu Dei , quia debent quaerere eius gloriam; secundo quid respectu proximi, quia debent cavere eius offensam, ibi, Mna ofensione estora . In prima primo inducit actum multiplicem seeundo persuadet actuum intentionem debitam , ibi , Omnia
is gloriam Dei facite. Dicit ergo : Sive ergo manducatis , He bibitis ... omnia in gloriam
Dol Deir. . quasi dicat: Quia haec mala contingunt : ergo sive manducaris , st. bibitis , quae sunt opera necessitatis , vel aliud quid Deitis , omnia in rioriam Dei facisa, de cum invocatione Creatoris, ea intentione ut Deus laudetur , & glorificetur . Matth. v. I 6.is Sie luceat lux vestra coram hominibus , se ut videant opera vestra bona , dc gloriri ficent Patrem vestrum, qui in caelis est . v lost. II r. II. Omne quodcumque fa- is citis in verbo , aut in opere , omnia in
se gloriam Dei facite . Augustinus in
Psalm. xx xxv. concione 2. in fine . , , Haec
., si recte fiunt, laudes Dei su nt. Non em, , go solum vox tua sonet laudes Dei, sed
vi etiam opera tua Concordent cum voce
is tua . Cum enim Deus laudatur de bono, , opere, Deum laudas; & cum blasphema, tur Deus de malo opere tuo , Deumri blasphemas.
Deinde eum dicit , Sina offensiona fore , monet ut caveant ab offensa aliorum : dc persuadet hoc primo , verbo . secundo , exemplo , ibi , Situr 9 ego per omnia omni ιus piates . Ubi ponit se in exemplum primo pacificae convertationis ι secundo seu Ouoiae operationis , ibi , I n quarens quod mi i uriis est, sed quod multis; tertio rectae intentionis, ibi, in salvi fiant. Felix cuius conversatio amabilis . operatio utilis , intentio salubris . Dicit ergo i Sine essensione astor. . quasi dicat: Ut omnia in gloriam Dei fiant, De of ina estote Iudais, qui non adorant idola, dc ideo in tali eomestione scandali Eantur, Ur Georibus, qui adorant idola ,
& ideo per huiusmodi comestionem in er
rore confirmantur, is Ecelesia D i, quantum ad infirmos in fide, qui inde offenduntur .
Iudaei sunt sub lege , sed non sunt sub fide; Gentes nec sub lege, nec in fide; Melesia Dei dc sub lege, de in fide. Roman.
xxx. ig. is Si fieri potest , quod ex vobis is est , cum omnibus hominibus pacem ha-- bentes . Sicut m ego per omnia omnibur placeo , tamquam ca) conversans sine sca dato . Ego , inquam , non quareus quod mus uriti es tantum, sed quod multis. Ecce optrumus modus placendi omnibus , si omnium utilitas , non privatum commodum procuaretur . Caritas , inquam, non quaerit quae
sua sunt. Quod est utile, inquam, multis: dae non hoe ad aliquod commodum temporale, sed ad hoe ut salvi fianr . Philip. ult. 7. , , Non quaero datum, sed fructum. Notandum , quod multa sunt quae merito placere faciunt hominibus. Primum prudentia in consiliis, sicut advocatus clienti, dispensator Principi placet . Genes. xl I. 37. Placuit Pharaoni consilium, &omniari bus servis eius . Eccli. xx. 29. is Viris prudens placebit magnatis . Seeundum munditia in iactis ; scut eoniux coniugi ,
instrumentum utenti placet . I. Reg. Ir. 26. PuM autem Samuel crescebat , ocis proficiebat, placens tam Deo, quam h
, , minibus. Non sic filii Heli . Tettium pietas in s.ffragiis; sicut medicus infirmanti, baculus seni placet. Unde de sepultura
Abner dicitur Il. Reg. III. 36. se Pla is Cuerunt eis omnia quae secit David in se conspectu totius populi . Quartum sapientia in verbis; sicut lumen viatori , vi ror visui placet . Iosue xx . 33. se Placuitis sermo cunctis audientibus . ' Eccli. xx. 294 is Sapiens in verbis producet seipsum , - dc homo prudens placebit magnatis . Quintum elementia in responsis ; sicut sapor gustui, melodia auri placet . ll. Para lip. X. 7. , , Si placueris populo huic , deis lenieris eos verbis clementibus , servientis tibi omni tempore . Sextum fortitudo
354쪽
In bellis; sicut putii conductori, miles Prin- . se ni illa prohibentur. Respondeo . Illacipi placet. I. Reg. xvit r. 22. Dixerunt I Praecepta ad tempus suerunt , & revocata se servi Saul ad David : Ecce places Regi ,isunt. - & omnes servi eius diligunt te . Se- Item. Nihil interrogantes . Contra . Tob. ptimum largitas in beneficiis; sicut pluviato. M. o Videte ne forte surtivus si . terrae arenti , scut sons sitienti placet .lRespondeo. Nur est smile, quia cibum sur- I. Machab. xiv. 4. de Simone: se Qu. Miritivum non esi licitum in se comedere; sedis bona gentis suae, di placuit illis potestas idolo immolatum dicet edere, nisi propteris eius. scandalum alterius.
Hie quaeritur super illud , Nolo vos esse item. Omuia in gloriam Dei Deiro . Con- foetas dammiorum. Glosa : is Ad hoc genus tra. Ergo nullus actus est indifferens. Reis is pertinent quae fiunt in quibuidam re-Ispondeo . Relatio haec in gloriam Dei in- ,, bus lus pendendis, vel alligandis. Con-itelligitur vel in actu , vel in aptitudin r tra . Ergo suspenso herbarum ad collum , serendi , quae non est solum in bonis , sed vel carthularum, quae fieri solet, ad idola- etiam in indiseientibus. triam pertinet. Responso. Aut herbae ha- Item. Domini est terra, ct plo laudo erus. bent a natura vim naturalem ad effectum/Contra . Eadem ratio fuit sub lege : ergo illum, aut non . In primo casu non perti-lsi omnia sunt modo munda , quia Domininet ad idolatriam , sed in secundo. Simili- lunt, & tunc fuerunt. Respondeo. Rep ter schedulae aut continent solum verba sa-itatione legis immunda dicta sunt, sed non era, ct ex hoc creduntur habere vim, aut ui natura. non . In primo casu non pertinet ad i. ola. 1 Item. Sicut ego per omnia omnlius placeo . triam, sed in secundo. t Contra. Galat. r. io. Si hominibus pla-Item super illud , Omnia mihi litent is cerem, Christi servus non ellem. Item Glossa r ri Potestate liberi arbitrii , & d l quomodo placebat persecutoribus suis Re-- ctrina legis naturalis. Contra . Secum spondeo ad primum . Placere volebat h dum legem naturalem multa sunt illicita . minibus propter Deum , non propter se .
Respondeo . Hic loquitur de cibis specia-bΑd argumentum secundum, intelligitur hoc liter . t non de omnibus generaliter , sed de eccle Item ibidem Glossa : o Praecepto Domi-i fasticis viris secundum Glosam.
I sitatores mei estote , scut & ego Christi . Laudo autem vos , fratres , quod
per omnia mei memores cstis . & scut tradidi vobis , pra cepta mea tenetis .
Volo autem vos scire quod omnis viri caput Chrillus cit ; caput autem mulieris vir; caput vero Christi Deus. SUpra Apostolus removit a sdelibus id . rerum, quod ea quae sunt inferiora inen
quod est contrarium iucharissiae sacra-l tibus imitantur ea quae sunt superiora se mento, scilicet participationem micnsteid cundum suum poste : unde etiam naturalelorum . nunc autem instruit fideles de ipsola gens tamquam superius . ast imitat sibi pa- eucharistiae sacramento: & primo praemit-l tiens . Primordiale autem principium t tit quamdam admonitionem generalem; scit eius procosionas rerum est Filius Dei , secundo accedit ad propositum , ibi, Volo an cundum it ud soan. t. 3. omnia per rem vos scire . Circa primum duo facit . se ipsum facta sunt. Ft ideo ipse est pri-Primo proponit admonitionem . secundo s- mordiale exemplar , quod omnes creaturaegnificat quomodo Corinthii ad praedictam imitantur tamquam veram ct perfecti madmonitionem se habebant, ibi, Lauito aω- imaginem Puris : unde dicitur Colosi a. em vos, fratres . Circa primum conlideran-l is. Qui est imago Dei invisibilis, primodum est , quod ita se habet naturalis ordo i , , genitus omnis creaturae , quia in ipso, , , con
355쪽
eondita sunt universa . Speciali tamen debent in omnibus, sed in quibus illi Chri-
quodam modo exemplar eiespiritualium gra-illum imitantur , qui est indeficiens sanctitiarum , quibus spirituales creaturae illu-itatis exemplar. strantur , secundum illud quod in Psalm. Deinde cum dicit , Laudo autem vos , cix. 3. dicitur ad Filium: is In splendori-lfrotrer , ostendit qualiter Corinthii se ha- , , bus sanctorum, ex ut ro ante luci scrum bebant ad admonitionem praedictam. Circa se genui te: quia scilicet genitus cst an- quod conliderandum est, quod lubditi suos te omnem creaturam per gratiam lucen- praelatos sequuntur dupliciter, Dilicet qtiantem, habens exemplariter in se splendores' tum Ra facta, dc dict1 . Quantum quidem omnium sanctorum . Hoc autem exemplar ad facta, dum subditi praelatorum exempla
Dei prius erat a nobis valde remotum, ie- 1mitantur : unde dic: tur Iacob. v. Io.
cundum illud Eccle. aio m. se Quid est ho-ris Exemplum accipite , fratres mei , Pr , , mo ut sequi pollit Regem factorem suum' phetarum , qui locuti sunt in nomine Et ideo homo fieri voluit , ut hominibustis Domini. ' Quantum vero addicta, dum
humanum exemplar praeberet: unde Αu- eorum praeceptis obediunt: Proverb. m.
, gustinus dicit in Libro de Agone christiatioiar. o Custodi praeco pia mea , dc vives. cap. x r. is Qua pervertitate non careatIIn tris autem Corinthii deiicibbant, Ac ma- , , qui dicta , dc facta illius hominis intueri xime quantum ad maiorem multitudinem. dii. eit , dc sectatur , in quo se nobis adidc ideo Apostolus alloquens eos , dicit :o exemplum vitae praebuit Filius Dei Gu autem vos , fratres . quasi dicat: Su- Et sicut divinitatis eius exemplar primorper hoc laudandos vos praebere debetis ,
quidem imitantur Angeli, secundario vero ted non facitis , quia per omnia memores reliquae creaturae , ut Dionysius dicit x. sis , quasi ad imitandum mea exempla tcap. angelicae Hierarchiae . ita humanita- non enim pollumus illorum exempla imistis exemplar principaliter quidem imitan-itari quorum memoriam non hab mus: unis dum proponitur praelatis Ecclesiae tamquamide dicitur Hebr. x m. 7 is Mementote superioribus : unde dc Dominus Apolloli Siri praepositorum vebor una ... quorum ii dicit Ioan. x . Iy. Exemplum enimiis tuentes exitum conversationis, inlitamiis dedi vobis, ut quemadmodum ogo feci , , , ni fidem . Quantum vero ad dictaei se ita & vos faciatis . Secundario vero : subdit : Et sicur tradidi velis , pracepta mea ipsi praelati informati exemplo Chri isti , t tenetis , quasi dicat: Eodein tenore observa- proponuntur exemplar vitae iubditis , se-itis quo ego tradidi : hoc enim dicit, qui cundum illud I. Petr. ult. 3. ,, Forma facti s ab Observantia praeceptorum eius recelle-- gregis ex animo : dc II. Thessal. m. rant . Ioan. xv. 2G. is Si sermonem meum 9. Ut nosmetipsos sormam daremus vo-ἰ is servaverunt, ac vestrum iervabunt.
se bis ad imitandum nos . Et ideo Apo- Sed videtur hic modus loquendi non esse nolus fgnanter dicit : Dixi ut sine offeta-iconveniens veritati sacrae Scripturae , quaesione omnibus sitis ; & hoc quidem faecere nihil patitur fallitatis, secundum illud Pto-
poteritis, si hoc quod dico servetis. Imita- verbis vi. g. se Iusti sunt omnes sermones
rores mei estote, sicut is ego Christi , scilicet , , mei , & non est in eis pravum quid ,
sum imitator. imitabatur enim eum primolis neque perversum.
quidem in mentis devotione : Galat. ii. Sed dicendum , quod ironi ea loeutio est 2 O. , , Vivo ego, iam non Ego , vivit vero una de locutionibus figurativis , in quibus,, in me Christus. Secundo in subditorum veritas non attenditur secundum sensum solicitudine : unde dicebat Phili p. 13. 17. quem verba faciunt, sed secundum id quod ,, Si immolor supra sacrificium , dc oble-Iloquens exprimere intendit per simile , H quium fidei vestrae. gaudeo , dc congra- vel contrarium , vel quocumque alio mo- , , tutor omnibus vobis ... sicut euec Chri :lus do . Ft ideo in ironica locutione veritasse obtulit semetipsum pro nobis ut di-l attenditur secundum eontrarium eius quoacitur Ephes. v. h. Tertio quantum ad pas. verba sonant , sicut in metaphorica secum sonis tolerantiam : II. Corinth. xv. Io .ldum simile . ,, Semper mortificationem Iesu in corporei Deinde cum dicit , Volo autem vos se re , is circumferentes et '' dc G lat. ult. 17.; fratres , accedit ad propositum , instruengis Ego stigmata Domini Iesu in corpore ἰ scilicet fideles de eucharistiae sacramento: ,, meo porto . Est autem notandum , t dc circa hoc tria facie . Primo redarguit quod mn simpliciter dicit , Imitatores mei eorum errores circa ritum huius sacra
Ore sed addit, sicut o uo Chrsi : quia i menti ; secundo ostendit huius sacramenti
356쪽
tertio docet eonvenientem ritum , ibi, Itaque fratres mei . Circa primum tria facit . Primo redarguit errorem , quo scilicet e rabant in habitu , quia scilicet mulieres ad sacra mysteria conveniebant capite non velato; secundo arguit errorem in conventu , quia scilicet dam convenirent ad sacramytteria, contentionibus vacabant, ibi, me aurem prae io neu laudans , tertio quantum ad certum cibum, quia scilicet pransi ad sa. cra mysteria sumenda accedebant, ibi, Comveniemibus autem v bis Ure. Circa primum duo iacit. Primo praemittit quoddam documentum, ex quo sumitur ratio subsequentis monitionis; secundo ponit monitionem,
ibi, omnis aurem vir orans , aur prophetans vetato capite , derui par ea'ut suum . Circa pri. mum ponit triplicem comparationem 3 quarum prima est Dei ad hominem , dicens :Dixi , quod prae copia mea tenetis per con. trarium; sed ut appareat vos irrationabili,
ter agere, volo et os stro, da insuam rem necetiariam, secundum illud Es,. V. I 3. MCasi ptivus ductus est populus meus, quia non se habuit scientiam : Pod omnis viri ea - .pur Christus os: quod quidem dicitur secundum similitudinem capitis naturalis, in quo quatuor considerantur. Primo quidem periectio, quia cum cetera membra unu in s lum sensum habeant, scilicet tacturia, in capite vigent omnes sensus: dc similiter in aliis viris inveniuntur singulae gratiae , secundum illud quod dicitur infra x H. g. Alii rur per Spiritum serano satieurta . aliῖ ferinosiantia Cre. sed in homine Christo est pi
nitudo omnium gratiarum : non enim ad mensuram dat ei Deus spiritum , ut diei, citur Ioan . iii. Secundo in capite invenitur sublimitas: quia ut scilicet in homi nn est superius omnibus membris, ita etiam Chrissius supereminci non solum omnibus homi. nibus, s d etiam omnibus An petis, secundum illud L phes. i. 22. is Constituens illumis ad dexteram suam in celestibus super m mnem Principatum, oc Potestatem: D Sinfra hoc cap. Et i stim dedit caput βρεν o. lata xem Getistam . Tertio in capite invenitur sinit uentia, quia scilicet quodam modo influit ceteris membris sensum , dc motum . Ita a capite Christo in cetera membra Ecclesiae, motus, tu sensus spirit lis derivatur , secundum illud Colosi. i r. I9. o Non te- M vens caput , ex quo totum corpus peris nexum, re coniunctiones iubminii ratum,ia oc constructum cresci in augmentum Dei. Quarto ia capite invenitur. contortali , nain
turae ad cetera membra , de simis ter BrChristo ad alios homines , secundum illud Phili p. ii. 7. ,, In similitudinem hominum is facius, ct habitu inventus ut homo .
Secundam comparationem ponit hominis ad hominem, cum dicit: Caput aurem mulieνis vis r quod etiam secundum praedicta quatuor verificatur. Nam primo quidem vir est persectior muliere, non selum quantum ad corispus, quia, ut Philosophus dieit in Libro de Generatione animalium s Lib. I. Phys. text. lxxx r. in semina eli masculus occationatus scd etiam quantum a s animae vim rem, sincundum illud Eccle. vis. 29. is Virum e Tis mille reperi unum , mulierem ex omni in is bus non inveni. Secundγ quia vir nisturaliter superminet seminae, secundum illud Ephes. v. χχ. is Mulieres viris suis suta ieci ae sint sicut Domino, quoniam vir ca- ,. put est mesieris. Tertio quia vir influit gubernando mulierem, secundum illud Gen. III. I 6. si Sub viri potestate eris, dcis ipse dominabitur tui . Quarto vir de
semina eonformes sunt in natura , secundum istud Gen. tr. 13. Faciamus ei assi tutorium simile sibi. Tertiam comparationem ponit Dei ad Dominum , cum di. citi Caput mero Christi Deus . Est autem considerandam , quod hoc nomen Christus significat personam praedictam ratione humanae naturae & sie hoc nomen Deus non
supponit selum personam Patris, sed totam Trinitatem, a qua in humanitatem Christi, sicut a persectiori, omnia bona derivantur,oc eui humanitas Christi subiicitur . Alio modo potest intelligi , secundum quod hoc nomen Christus supponit dictam personam ration divinae naturae & sic hoc nomen Deiιι supponit istum personam Patris; qua dicitur caput Filii , non quidem secundum
maiorem persectionem , vel secundum aliquam stippositionem, a sed secundum ori ginem , dc secundum conformitatem naturae, sicut in Psal. tr. 7. dicitur: se Domi A nus dixit ad me: Filius meus es tu, ego is hodie genui te Possunt tamen haec mystice aecipi, prout in anima est quoddam spirituale coniugium . Nam sensualitas feminae comparatur . ratio vero viro , per quem sensualitas regi debet : unde dc caput eius dicitur . Vel potius ratio inserior,. quae inhaeret temporalibus disponendis, mulieri comparatur ι viro autem ratio superior , quae vacat contemplationi aeternorum: quae caput inferioris dicitur , quia secundum rationes aeternas sunt temporalia di
357쪽
ponenda , secundum illud Exod. xxv. 4o. autem caput viri Christus , quia i ola rat Io,, Inspice, δc fac secundum exemplar quod secundum superiorem sui partem Deo i is tibi in monte monil ratum est. Dicitur laceret.
OMnis autem vir orans, aut prophetans velato capite, deturpat caput suum mnis autem mulier orans, aut prophetans non Velato capite, deturpat caput suum: unum est enim ac si decalvetur. Nam dc si non velatur mulier , tondeatur. Si vero turpe est mulieri tonderi, aut decalvari, vel et caput suum. Vir quiadem non debet velare caput suum, quoniam imago, di gloria Dei est; mulier a tem gloria viri est. I, Ramisso documento subiungit admoni
tionem, cuius ratio sumitur ex docv. mento praedicto: dc circa hoc duo facit . Primo ponit admonitionem ex parte viri secundo ex parte mulieris, ibi , Omn s au
tem mulier ora , aut prophetans non velato
capite , de urpat caput suum . Dicit ergo primo : Dictum est , quod caput mulieris est
vir omnis autem vis oram, aut prophetam ve-ιato evil e . deturpar eatur Iuun Circa quod
confiderandum est, quod quilibet homo iudiei assistens, suam conditionem, vel digi Diatem debet profiteri, & praecipue astistens Deo, qui est omnium iudex ι dc ideo qui Deo allistunt, ordinatissime, dc convenientissime se gerere debent , iecundum illud
Eccle. IV. 37. se Custodi pedem tuum in- is grediens dbmum Dei. Dupliciter autem homo Deo assistit. Uno modo humana ad Deum reserens , quod quidem si orando, secundum illud Eccli. xx xxx. 6. M Ino conspectu Altillimi deprecabitur, aperietis os suum in oratione, re pro delictis tuis , deprecabitur . Alio modo divina ad ho mines deserens, quod quidem fit prophe-ltando, secundum illud Ioel . ra. 28. o Ei sun-lis dam spiritum meum super omnem car-lo nem , dc prophetabunt filii vestri. Unde signanter Apostolus dicit : His orans, aut prophetam: his enim duobus modis vir Deo tamquam iudici, vel domino assistit. Dicitur autem prophetans dupliciter . Uno mo. do inquantum homo aliis annuntiat quae ei divinitus revelantur , secundum illud Lue. 1. 67. se Zacharias pater eius impletus estis Spiritu iancto, Ac prophetavit , dicens :o Benedictus Dominus Deus lir et iv c. Alio modo dicitur homo prophetans , inquantum profert ea quae sunt aliis revelata: unde illi qui in Ecclesia dicunt prophetias, vel alias lacras Scripturas legunt, dicuntur prophetantes: & se accipitur infra XIV, 4. 2ui propheIaι , o Ecclosiam ad cat :& ita etiam hic aecipitur. pertinet autem ad dignitatem viri ut infra patebit carere velamine capitis dc ideo dicit, quod
onum vἰr orans, aut prophetans velato tapire,
deturpat caput suum . id est, rem inconvenientem sibi agit. Sicut enim in corpore pulchritudo dieitur ex debita proportione membrorum in convenienti claritate , vel col
re; ita in actibus humanis dicitur pulchritudo ex debita proportione verborum , vulfactorum, in quibus lumen rationis resplendet. Unde dc per oppositum turpitudo in- telligitur, quando contra rationem aliquid agitur, & non observatur debita proportiol in verbis, & factis : unde supra um. 36. dictu in est: Si quis turpem se videri existimae Iuper virgine sua , quod siu superadulta .i Sed contra hoc obiicit ue: nain multi v lato capite in Ecclesia orant absque Omnii turpitudine, secretius orare volentes.
Dicendum est autem , quod duplex est oratior una privata, quam scilicet quis Deo
s 'ist xx in propria persona . alia publica ,
quam quis offert Deo in persona totius Ecclesiae, ut patet in orationibus quae in E , esesia per sacerdotes dicuntur : Ac de t xlibus orationibus Apostolus hic intelligit. Item obiicitur de hoc quod dicit Glossa, quod prophetans dieitur Scripturas res rans, di fecundum hoc ille qui praedicat, prophetat. Episcolli autem praedicant capi
te tecto mitra .s Sed dicendum est , quod ille qui ' praediis
icat, vel d et in scholis , ex propria pers sona loquitur: unde dc Apostolus Rom. II. nominat Evangelium suum, scilicet propterlindustriam qua utebatur in praedicatione E i vangelii: sed ille qui sacram Scripturam in Ecclesia recitat, puta legendo lectionem , vel epistolam, vel Evangelium , ex persona totius Ecclesiae loquitur: ec de tali prophetante intelligitur quod hie Apostolus dicit. Sed
358쪽
Sed tunc remanet obiectio de his qui eantant Psalmos in choro capite tecto. Sed dicendum , quod Pialmi non cantantur quasi ab uno singulariter se Deo praesentante , sed
quali a tota multitudine. Deinde eum dicit , Omnis aurem mul recte. ponit admonitionem quantum ad mulieres, dicens : .Omnis autem mullar orans , aut prouerans , ut supra, non velato capite ,
quod repugnat propter conditionem eius, de ruriat catur suxm ἱ idest, rem inconvenientem facit circa sui capitis detectionem. Sed contra hoc obiicitur, quia Apostolus dicit I. Tim . ar. 12. A Docere in Ecclesia, , mulieri non permitto Quomodo ergo competit mulieri ut oret, aut prophetet publica oratione, aut doctrina Sed dicendum est, hoc intelligendum e Lis de orationibus, ac lectionibus quas mulieres in suis collegiis proserunt. Deinde cum dicit, Unum est enim ae si decaletetiar, probat admonitionem praedicta in: dc primo inducit probationem; secundo probationis iudicium auditoribus committit , ibi, Vos 'si iudicata. Circa primum duo facit ia Prino inducit probationem . secundo excludit oblectionem, ibi , Herumtamen nequa vir sine muliere, neque mulier sine tiro in Domino. Circa primum ponit triplicem probationem : quarum prima sumitur per comparationem ad humanam naturam; secunda per comparationem ad Deum, ibi, Vir quidem non debet tela νe cat ut Dum; tertia per comparationem ad Angelos, cum dicit, Et Iropter Angelos . Circa primum conliderandum est, quod natura quae ceteris animalibus providit auxilia sussicientia vitae, hominibus praebuit ea impersecta, ut pcr rationem arte, usu , manu sibi ea perlicerent :sicut tauris dedit cornua ad defensionem ihomines autem arma detensionis sibi praepa Tant manuali artificio rationis a & inde est quod ars imitatur naturam, Ac perficit ea quae natura facere non potest . Sic igitur ad tegumentum capitis natura homini dedit capillos; sed quia hoc tegumentum su ficiens non est, per artem praeparat homo bi aliud velamen. Eadem igitur ratio est de velamine naturali capillorum, & de velamine artificiali . Naturale autem est mulieri quod comam nutriat : habet enim ad hoc dii postionem naturalem , dc ulterius inclinatio quaedam ineli mulieribus ad c mam nutriendam. In pluribus enim hoc accidit quod mulieres magis student ad nu-
triendam conram quam viri. Videtur ergo' conditioni mullarum conveniens esse quod magis utantur a J artificiali velamine ca pilis quam viri. Circa hoc ergo tria facit. Primo ponit convenientiam velaminis natu. ratis, oc artificialis, dicens: Dictum cui :Mulier non telans eaput, deturpat caput suum et
unum es enim, scilicet unius rationis, privari scilicet velamine artificiali , ac si δε- calet erur id est, ac si privetur naturali ve lamine capillorum, quod in poenam quibusdam praedicitur Esa. Iri . t , is Decalvabitis Dominus verticem filiarum Sion, & cri- is nem earum nudabit. Secundo ducit ad inconvcniens, dicens : Nam ct si non iel tur mulier, tondeatur; quasi dicat: Si abile it velamen artificiale, abiiciat pari ratione et-tiam naturale; quod est inconveniens. Sed contra hoc videtur esse quod sanctimoniales tondentur . Ad quod dupliciter potest responderi. Primo quidem quia ex hoc ipso quod votum viduitatis, vel virginitatis assumunt, Christo despontante, Promoventur in dignitatem virilem,. utpote tiaberatae a iii biectione virorum , dc immediate Christo coniunctς. Secundo quia assumunt poenitentiae lamentum religionem intrantes. Est autem consuetudo viris quod tempore luctus comam nutriant ,. quasi hoe sit suae conditioni conveniens mulieres autem e Conmtrario tempore luctus comam deponunt: unde dicitur Hierem. vi I. 29. is Capillum tuum is tonde, dc proiice, dc sume in directuinis plantum Tertio concludit propositum. dicens : Si vero ruma, id est indecens , es mulieri tonderi, ast deeat ri , idest privarinaturali velamine arte , vel natura, teletea ut Dum , utens scilicet velamine artia ficta li. Deinde cum dicit , Vir quidem non debet
zelare eaput suum , ponit secundam probationem , quae accipitur. per Comparationem
ad Deum: dc primo inducit b probationem secundo probat quod supposuerat , ibi, se enim est viro muliere sed multer ex viro . e ὶ Circa primum duo facit. Primo ponit raritionem eius quod est ex parte viri . lecundo illud quod est ex parte mulieris, ibi, Mulier autem gIoria viri est. Dicit ergo primo: Dictum est quod rtirpe est mulieri tonderi ,
sicut ec non.velari viro autem non est tu per cuius ratio est haec . Vir quidem non δε-bet velare eaput Iuum, quia es Ma ago, σgloria Dei.
Per hoe autem quod dicit, Es imago mi,
359쪽
excluditur quorumdam error , dicentium quod homo solum est ad imaginem Dei, non autem est imago; cuius contrarium hie Α- pol olus dicit. Dicebant autem, quod sylus Filius est imago, secundum illud Coloss. r. I. ,, uui est imago invis bilis Dei . Ei ergo dicendum, quod homo imago Dei di .citur, de ad imaginemr eil enim imago imperfecta: Illius autem dicitur imago , non ad imaginem , quia est ima ho perfecta. Ad cuius evidentiam conliderandum est , quod de ratione imaginis in communi duo sunt. Primo quidem similitudo, non in qui . buscumque, sed vel ta , in i pla specierci, sicut homo filius assimilatur patri suo . vel in aliquo quod sit spnum treciet , sicut figura in rebus corporalibus . Unde qui s. guram equi describunt, dicuntur imagino in eius depingere. Et hoc est quod dicit Hilarius in Lib. de Synodis , quod imago est
species indifferens . Secundo requiritur ori- o. Non enim duorum hominum, qui sunt smi l es specie , unus imago alterius dicitur, niti ex eo oriatur, sicut ni ius a patre: nam imago dicitur ab exemplari. Tertio ad rationem persectie imaginis requiritur aequalitas. Quia igitur homo smilatur Deo secundum memoriam, intelligentiam, dc u luntatem mentis, quod pertinet ad speciem
intellectualis naturae, dc hoc habet a Deo, dicitur esse Dei imago e quia tamen deest aequalitas, est Dei imago impersecta: ct ideo dicitur ad imaginem , secundum illud
en. 1. 26. M Faciamus hominem ad ima
,, ginem & similitudinem nostram . Sed Filius, qui est aequalis Patri, est imago persecta , non autem ad imaginem. Considerandum est etiam, quod gloria Dei duplieiter dicitur. Uno modo qua Deus in
se gloriosus est ἱ dc se homo non est gloria Dei, sed potius Deus est gloria hominis ,
secundum illud Psal. m. a. is Tu , Domi , ne, susceptor meus es, tu gloria mea. Alio modo dicitur gloria Dei, claritas eius ab eo derivata, secundum illud Exod. ult. 2. is Gloria Domini implevit illud . Et oe modo hic dicitur , quod vir est gloria Dei, inquantum claritas Dei immediate super virum refulget, secundum illud Psalm. IV. 7. M Signatum est super nos lumen vul- . tus tui, Domine. U
Deinde eum dicit, mure autem e . po nil id quod est ex parte mulieris, dicens 'Mulier aurem est gloria viri: quia claritas mulieris derivatur a viro, secundum illud Genes. II. 23. M Haec vocabitur Virago, quo.
M niam de viro sumpta est. Sed contra hoc obiicitur, quia imago Dei attenditur in homine secundum spiritum , in quo non est disterentia maris , dc seminae, ut dicitur Coloss. III. non ergo magis debet diei, quos vir dicitur imago Dei
Dicendum est autem, quod vir dieitur hie specialiter imago Dei secundum quaedam exteriora, scilicet quia vir est principium totius sui generis , sicut Deus est principium totius universi, & quia de utere Chri-ili dormientis in cruce, suxerunt sacra me ta sans uinis Ec aquae, a quibus fabricata est Ecclesia. Potest etiam quantum ad interiora dici, quod vir specialius dicitur imago Dei secundum mentem , inquantum, in eo ratio magis viget. Sed melius dicendum est, quod Apostolus signanter loquitur: nam de viro dixit, quod vir imago , Ac gloria Dei est de trul. e re autem non dixit , quo esset imago , dc gloria viri , sed solum quod eli gloria viri: ut detur intelligi quod elle imaginem Dei, commune est viro, &mulieri este autem gloriam Dei, immedi te proprium est viri. Restat autem considerandum, propter quid vir non debeat velare caput , sed mulier . Quod quidem dupliciter aceipi potest. Primo quidem quia velamen quod capiti superponitur, designat potestatem alterius super caput existentis ordine naturae. & ideo vir sub Deo existens , Ron debet velamen habere super caput , ut ostendat se imme diate Deo subesse; mulier autem debet ve lamen habere, ut ostendat se praeter Deum alteri naturaliter subesse. Unde cessat o lectio de servo, &subdito, quia haec subiectio non est naturalis. Secundo ad ostendendum quod gloria Dei non est occultant da, sed revelanda gloria autem hominis
es h occultanda: unde in Psal. xxx xl. I. dicitur: , , Non nobis, Domine, non nobis ,
, , sed nomini tuo da gloriam. L E
360쪽
Non enim vir ex muliere est, sed mulier ex viro : etenim non est creatus vir propter mulierem, sed mulier propter virum : ideo debet mulier vel men ; habere super caput suum & propter λngelos . Verumtamen neque vir sine muliere, neque mulier sine viro in Domino . Nam sicut mulier de viro , ita. dc vir per mulierem: omnia autem ex Deo. Vos ipsi iudicate. Decet mulierem non velatam orare Deum Nec ipsa natura docet vos . Quod vir quidem si comam nutriat, ignominia est illi; mulier vero si comam nutriat , gloria est illi, quoniam capilli pro velamine ei dati . sunt. Si quis autem videtur contentiosus esse ;nos talem consuetudinem non habemus, neque Ecclesia Dei.
P Rete miserat Apostolus quod mulier est
gloria viri, quod hic probare intendit: dc circa hoc tria facit . Primo ponit proinhationem . secundo assignat rationem eius
quod dixerat, ibi, Etenim non est creatus vir propter mulierem tertio inseri conclusionem intentam, ibi, Ideo debet mulier velamen Misbere super eaput suum. Circa prirrium considerandum est , quod, sicut supra dictum est, mulier dicitur gloria viri per quamdam derivationem: dc ideo ad hoc probandum subindit: enim, prima scilicet rerum conditione, vir est ex muliere, scilicet sormatus, sed mulier ex viro : dieitur enim Gen. Q. 22. quod is aedificavit Dominus Deus co-ia stam, quam tulerat de Adam, in muli se rem : de viro autem dieitur ibid. r. ,, Formavit Dominus Deus hominem de li-M mo terrae. μ Deinde cum dicit, Etenim non est ereatus vir propter mulierem , assignat rationem citis uod dixerat. Ad cuius evidentiam consierandus est talis ordo persecti, Ac imperfecti, quod imperfectum in uno de eodem sibi ecto prius est tempore quam persectum :prius enim aliquis homo est puer quam
vir: simpliciter tamen perfectum a 3 est
prius imperfecto, tempore, Zc natura : nam puer producitur ex viro . Haec igitur est ratio quare mulier producta est ex viro ,
quia persectior est muliere : quod ex hoc probat Apostolus , quia finis est persectior eo quod est ad finem ; vir autem est finis mulieris: de hoc est quod dicit: Etenim neues ereatus vis propter mulierem , sed mulier propter virum, in adiutorium scilicet generationis; sicut patiens est propter agens , di materia propter formam. Unde dicitur Gen. I . I 8. Non est bonum hominem is esse solum : faciamus ei adiutorium simi-
Deinde eum dieit, Ideo debet mulier velamen habere, insere conclusionem: intentam dicens: Ideo, scilicet quia vir est imago , dc gloria Dei, mulier autem est gloria viri , mulier
do scilicet Deo assistit orando, vel prophetando; ut per hoc ostenditur quod non immediate subest Deo , sed subiicitur etiam viro sub Deo: hoc enim significat velamen quod capiti superponitur: unde alia littera habet, quod mulier debet habere porostarem -- per caput suum: dc idem est sensus t nam velamen est signum potestatis , secundum quod in Psalm lxv. ii. dicitur: - Imposuistiis homines super capita nostra.
Deinde cum dicit. Et propter Angelos, asisgnat tertiam rationem , quae sumitur ex parte Angelorum, dicens: Et etiam mulἰer debet habere melamen oper eaput suum pro ter
Angelos : quod quidem dupliciter intelligi potest. Uno modo de ipsis Angelis caelestibus, qui conventus fidelium visitare creduntur, praecipue quando sacra mysteria ce lebrantur. Et ideo tunc tam mulieres quam viri ad reverentiam eorum honeste, dc Ordinate se debent habere , secundum illud
Psal. cxxxv v I. a. in conspectu Angelorum
is psallam tibi. Alio modo potest intelligi, secundum quod Angeli dicuntur sacerdotes, inquantum divina populo annuntiant, secundum illud Malach. ii. 7. se Labia sa- , , cerdotis custodiunt scientiam , dc legemis requirent ex ore eius, quia Angelus D o mini exercituum est. Debet ergci mulier velamen habere temper in Ecclesa propter Angelos, id est propter sacerdotes dupli ei ratione . Primo quidem propter eorum reverentiam, ad quam pertinet quod mulieres coram eis honeste se habeant : unde dicitur Eccli. V D. 33. is Honora Deum exis tota anima tua , dc lacerdotes illius .