장음표시 사용
371쪽
ma prolatione qua Cluilius ea protulit. Ideo alii dicunt , quod senius huius est: Παest corpus meum . ideli , hic panis designat corpus meum, ut ly hoe desgnet id quod est in principio locutionis . Sed hoc etiam esse non potest , quia cum sacramenta eff-ciant quod figurant , haec verba nihil essi. ciunt, nisi quod significant . Secundo quia ex hoc sequeretur quod per haec verba nihil e Lficeretur quam quod corpus Christi esset ibi sicut sub fgno, quos supra improbatum est. Et ideo alii dicunt quod ly Me facit demonstrationem ad intellectum, dc demonstrat id quod erit in fine locutionis , scilicet eorpus Chri iti . Sed nec hoc videtur
convenienter dici, quia secundum hoc tensus ellet, Corpus meum est corpus meum quod non fit per haec verba, cum hoc ante verba consecrationis suerit verum.
Et ideo aliter dicendum est , quod sormae sacramentorum non solum fiunt significativae , sed etiam fach i vete , a significando enim emciunt. In omni autem factione oportet subiici aliquid commune tamquam principium . Commune autem in hac comversione non est aliqua subitantia , sed accidentia , quae isc prius fuerunt, ili postea manent; dc ideo ex parte subiecti in hac locutione non ponitur nomen. quod signifieat certam speciem substantiae , sed ponitur pronomen , quod signiscat substantiam sine determinata specie . Est ergo sensus :me, ideit eontentum sub his accidentibus, s corpus meum ; dc hoc est quod fit per
verba conlecrationis : nam ante consecra-
tionein id quod erat contentum sub liis aecidentibus , non erat corpus Christi, quod tamen si corpus Christi per consecratio.
Tertio autem oportet considerare quomodo est haec conveniens forma huius 1 cramenti. Nam hoc sacramentum , ut di clum est , non consistit in usu materiae , sed in consecratione ipsus. Consecratio autem non si per hoc quod materia consecrata lotum tulci piat aliquam virtutem spiritualem, sed per hoc quod transubstantiatur secundum esse in corpus Christi ; & ideo nullo alio verbo utendum suit niti verisbo substantivo, ut dicatur i: Hoc est corpus meum '. per hoc enim significatur id quod est finis quod significando essicitur. Deinde cum dicit, Disa pro vobis tradetur , tangit mysterium huius sacramenti: est enim b hoe sacramentum repraesentativum divinae passionis , per quam corpus suum tradidit in mortem pro nobis, secui . dum illud Esa. l. 6. o Corpus meum dediri percutientibus: dc Eptae c. v. 2. DTra. - didit semetipsum pro nobis . Et ut ostendat rationem irequentandi hoc myst rium, subiungit s Hoc fatare in meam commemorarionem, hoc recolendo , scilicet tam magnum beneficium, quo pro vobis me tra.didi in mortem. Unde & Thren. m. 19. dicitur: Recordare paupertatis meae ,
is absinthii, dc sellis: dc in Psal. ex. 4.is Memoriam fecit mirabilium suorum mi- ,, sericors , Ac miserator Dominus, escλmis dedit timentibus se.
io VI. SI militer & calicem, postquam coenavit, dicens: Hic calix novum testamentum
est in meo sanguine: hoc facite . quotiescuinque bibetis , in meam commemorationem . Quotiescumque enim manducabitis panem hunc , & calicem bibetis mortem Domini annuntiabitis donec Veniat.
sostquam Apostolus posuit institutiqnem
huius saeramenti quantum ad consecra tionem corporis , hic ponit institutionem eius quantum ad sanguinis e secrationem: dc primo ponit ordinem institutionis ; secundo verba, cum dicit e me eal x ximum testamustum est in meo sani ine. ordo autem attenditur quantum ad duo. Primo quantum ad concomitantiam utriusque speciei, cum dicit, Similis.ν εω calicem: utrumqtie enim est de
perfectione huius sacramenti , tum propter persectionem refectionis , tum propter re praesentationem passionis, tum propter es fietentiam salutis animae , & corporis, ut supra dictum est. Sed si prius consecratur in hoc sacramento corpus Christi, dc postea sanguis, videtur sequi quod ante consecrationem sanguinis, corpus Christi in hoc sacramento sit exangue quod quidam inconveniens reputantes, dixerunt, quod duae sormae se ex .pectant in eruiendo, ita scilicet quod prii ma sorma consecrationis corporis non con ' sequitur suum effectum antequam perficia-X x a turi a t. faciendo. b t. d est hoc is
372쪽
tur Rrma consecrationis sanguinis : ficut etiam dictum est, quod verba quae proic-runtur in consecratione corporis, non consequuntur suum effectum usque ad finem prolationis verborum. Sed hoc non est sta mile . Nam fgnificatio verborum quibus consecratur cor poes Christi, non completur nisi in termino prolationis eorum. Et quia vel ba sacramentalia significando efiiciunt , ideo non possunt habere ei sectum ante temminum prolationis. Tunc ruite in habent plenam significationem , etiam ante quam proferantur verba conlecrationis un-uinis: oc ideo necesse est quod etiam tunc abeant suum effectum : alioquin sacerdos peccaret, statim post verba consecrationis, proponens hostiam non consecratam populo adorandam, nisi iam esset eo pus Christi: quia induceret populum ad iὸolatriam. Est ergo; dicendum, quod ante consecrationem languinis, est in hoc sacramento corpus Christi non sine sanguine . Sciendum est enim, quod in hoc sacramento dupliciter aliquid est. Uno modo ex vi consecrationis , illud scilicet in quod terminatur convertio panis, dc vini, sicut per formam consecrationis significatur : & ite sub specie panis , est corpus Christi . Alio modo est aliquid in hoc sacramento ec reali concomitantia , sicut divinitas Verbi est in hoc sacramento proptet i dissolubilem unionem ipsius ad corpus Christi , licet nullo modo substantia panis in divinitatem convertatur. Ft sima liter est ibi anima , quae coniuncta est realiter ipsi corpori . Si vero in triduo mortis Christi fuisset corpus Christi ab aliquo Apostolorum consecratum , non fuisset ibi anima , quae tunc realiter erat a corpore separata. Et idem dicendum est de sanguine: nam sub speciebus panis ex vi consecrationis est corpus Christi, in quod substantia panis convertitur sanguis autem est. ibi ex reali concomitantia , quia b nune realiter sanguis Chri iti non est ab eius corpore separatus: di eadem ratione sub. specie vini est sanguis Christi ex vi consecrationis . corpus autem ex reali con- comitantia , ita quod sub utraque specie est totus Christus . Si vero tempore passionis , luando sanguis Christi erat ex corpore es usus, fuisset hoc sacramentum ab aliquo Apostolorum perfectum , sub panis specie fuisset lo lum corpus Christi exangue , sub speciebus autem vini fui siet solus sanguis Christi. Secundo attenditur ordo per comparatio-
nem ad cibos materiales , e qui pr2cesserant , ubi lubdit , Postquam carnatiis , quod videtur signanter addidi ite: nam Cliristus corpus tuum tradidit inter camam et unde Matth. xxv I. 26. dicitur , quod ,, coe- is nantibus illis, accepit Iesus panem, re -
, , nedixit , ac fregit , deditque discipulisis suis - Sed sanguinem dedit expresse post
,, Similiter dc calicem, postquam coenavit . , , dicens: Hic est calix novum testamenis tum in sanguine meo, qui pro vobis sum, , detur . Cuius ratio est , quia corpus Christi reprae lentat mysterium incarnationis, quae facta est adhuc lcgalibus observantiis statum habentibus , inter quas praecipuae erat camae agni paschalis; sed sanguis Christi in sacramento, directe repraesentat pasiasionem, per quam est effusus , Ac per quaen sunt terminata omnia legalia. Unde Hebro I x. I a. dicitur, quod is per proprium sano guinem introivit semel in sancta, aeterna, , redemptione inventa. Deinde ponit verba, dicens : His calix novum restamentum est in meo Ianguine : Zc primo demonstrat veritatem huius sacramenti;
secundo iniungit usum , ibi , me facite is
meam commemorationem . Quantum ergo ad primum dieit : His ealis novum restamen rtim
2 in meo sanguine : quod quidem duplicite citimi potest. Uno modo methonymice , ut 1 cilicet ponatur continens pro contento Iqtia si dicat, Contentum in hoc calice; quod convenientius. ponitur in consecratione vina , quod ratione suae humiditatis indiget liis terminis contineri, quam in consecratione panis, qui ratione suae siccitatis propriis terminis continetur. Alio modo potest accipi metaphorice, ut sit sensus: Sicut calix inebriat, de perturbat, ita dc passio.
Unde Matth. xx. in. dicit r o Potestis biis bere calicem quem ego bibiturus sum dc ibid. xxv t. 39. ., Transear a me calix,, iste. Est ergo sensus . ΗΔ calix , idest contentum in hoc calice , vel haec mea passo, est novum testamentum in meo Ianguine .
Unde considerandum est, quod testamentum dupliciter sumitur in Scripturis. Uno modo communiter pro quolibet pacto quod quidem testibus confirmatur; dc sic considerandum est , quod Deus dupliciter pactum iniit cum humano genere. Uno modo promittendo bona temporalia, dc a malis temporalibus liberando ; dc hoc vocatur vetus testamentum, vel pactum. Alio modo promittendo bona spiritualia, dc a malis op-
373쪽
positi, Iiberandoὲ & hoe vocatur testamen
cum novum. Unde dicitur Hierem. XXXI. 3r.
Feriam domui Israel, dc domui Iuda steis dus novum , non lecundum pactum quodo pepigi cum patribus vestris, ut educeremis eos de terra AEgypti . ted hoc erit pa-- ctum: dabo legem naeam in visceribus e rum, & ero eis in Deum. Est autem considerandum , quod apud antiquos erat consuetudo ut alicuius victimae sanguinem funderent ad confirmationem pacti : unde Gen. xxx r. legitur, quod postquam init runt scedus Laban, & Iacob, immolatis victimis in monte , vocavit fratres suos . Unde e Exod. xxiv. legitur , quod Moyses sumptum sangui ncm respersi in Populum , ' ait veri. vii r. o Hic est sanguis 1 oederis is quod pepigit Dominus vobiscum sicut ergo vetus testamentum, seu pactum confidimatum est sanguine figura ii taurorum , ita novum testamentum, leu pactum confirmatum est in sanguine Christi, qui per passionem est emisius. Et in hoc calice sacramentum taliter continetur . Alio modo testamentum accipitur magis stricte pro di sipositione hereditatis percipiendae, quam nece pse est secundum leges certo numero testium confirmare. Non autem testamentum sic acceptum confirmatur nisi per mortem: quia, ut Apostolus dicit Heb. ix. 37. is testa- is mentum in mortuis confirmatum est; a-
. lioquin nondum valet, dum vivit qui te. is status et . Deus autem primo quidem dispositionem secerat det aeterna hereditate percipienda , sed sub figura temporalium
bonorum, quod pertinet ad vetus testamen tum; sed postmodum feeit novum testamentum, expresse promittens hereditatem aeternam, quod quidem confirmatum est per sanguinem mortis Christi . Et ideo Dominus de hoe dieit i me eal x nουum restamentum est in m/o sanguino , quas dicat: Per id quod in hoc calice continetur , Commemoratur novum testamentum per Christi sanguinem
Est autem aduertendum , quod eadem verba quae hie Apostolus ponit, habentur Lu- T xx M. 21. nisi quod ibi additur, is Qui,, pr vobis effundetur. Lucan enimὸiscipulus fuit Pauli, de eum in conscriptione
Evangelii est secutus. Sed Matth. XX v I. 23. dicitur: is Hie est enim sanguis meuq novi,, testamenti, qui pro multis effundetur in is remissionem peccatorum . Eadem verba Ponuntur in Marc. xxv. Dicunt ergo quidam, quod quaecumque sermae horum ver borum proserantur, quae sunt scripta in canone, sussiciunt ad consecrationem . Probabilius autem diei videtur , quod illis λῆς
verbis perscitur consecratio quibus Ecclesia utitur ex traditione Apostolorum structa . Evangelistae enim verba Domini recitare intenderunt quantum pertinet ad rationem historiae, non autem secundum quod ordinantur ad consecrationem sacramentorum τquae in occulto habibant in primitivar Ecclesia propter insideles. Unde Dionysus dicit in ult. cap. ecclesiasticae Hiei archiae Iis Persectivas invocationes non est fas inis Scripturis exponere, neque mysticum iis is psarum, ante fialas in ipsis ex Deo virtu- , , tes, EX Occulto in communi adducere. Sed circa ista verba quibus Eeclesia utrutvr in consecratione sanguinis , quidam opinantur, quod non omnia sint de necessitate formae, sed solum quod dicitur, is Hic est,. calix sanguinis mei ἔ non autem rcsiduum quod sequitur, se Novi, & aeterni te is stamenti, mysteritum fidei, qui pro vobis, is S pro multis effundetur in remissionemo peccatorum. Sed hoc non videtur convenienter dici: nam totum illud quod sequitur, est quaedam determinatio praedicati: unde dc ad eiusdem locutionis sententiam, seu significationem pertinet. Et quia , ut saepe dictum est, Qrmae sacramentorum fgnificando efficiunt, totum pertinet ad vim effectivam sermae. Nec obstat ratio quam in inducunt, quia in conlecratione corporis sunficit quod dieitur, is Hoc est corpus meum: quia sanguis seorium consecratus , speciali ter repraesentat passionem Christi, perquam eius sanguis separatus est a corpore; di ideo in consecratione sanguinis oportuit ex primere Christi passionis virtutem: quae attenditur primo quidem respectu nostrae culpae, quam Christi passio abolet , secundum
illud Ap . r. s. vii nns a peccatis
nostris in sanguine suo : ct quantum ad hoc dicit: - qui pro vobis, & pro mulis iis effundetur in remissionem peccato-- rum effusus est siquidem sanguis in remissionem peccatorum , non solum pro multis, sed etiam pro omnibus , secundum illud L Ioan . at. 2. Ipse est propitiatio
is pro peccatis nostris, non pro nostris au se tem tantum, sed etiam pro totius min.
,, di. Sed quia quidam se reddunt indignos ad recipiendum talem effcctum , quanis tum ad efficaciam dicitur elle effusus pro multis, in quibus habet effectum passio Christi. Dicit autem signanter, is Pro vobis,&- pro multis: quia hoc sacramentum valet in remissionem peccatorum sumentibus per modum sacramenti: quod notatur gnanister, cum dicit , is Pro vobis , ' quibus
374쪽
Aixerat, Are ire . Valet etiam per modum saeri scii multis non sumentibus , pro quibus offertur; quod significatur, cum dicitur, is Et pro multis . H Secundo virtus eius consideratur per comparationem ad vitam iustitiae, quam facit per fidem , secundum illud Rom. xii. M. is Iustificati gra- ,, tis per gratiam ipsius , per redemptionem
is quae est in Christo Iesu. quem proposuitis propitiationem per fidem in san- ,, guine ipsius: ' & quantum ad hoc dicit, Mysterium. id est oeeultum, fidei: quia scilicet fides passionis Christi erat occulta in
omnibus sacrificiis veteris testamenti , sicut eritas in signo. Hoc autem Ecclesia habet ex traditione Apostolorum, cum in canone Scripturae non inveniat ar . Tertio virtus eius attenditur quantum ad vitam gloriae , in quam per pastionem Christi introducitur, secundum illud Hebr. x. io . ,, Habentesia fiduciam in introitu 1 antiorum in fam, , guine Christi: & quantum ad hoc dicit , is Novi ict aeterni testamenti. AE terni siquidem, quia est disposito de hereditate aeterna novi autem ad disserentiam v reris , qui temporalia promittebat . Unde Hebr. Ix. I s. dicitur : - Ideo novi testa-ὐ menti mediator est , ut morte interce-M dente . . . . repromissionem accipiant qui M vocati sunt aeternae hereditatis . PDeinde eum dicit, me facite, iniungit usum huius sacramenti, die ens: me facile ,
quotiescumqua sumitis , in meam comm mera
ti enem, scilieet in memoriam meae passionis. Unde de Thren. Dr. 2o. dicit Pr pheta : is Memoria memor ero , dc tabe- , , lcet in me anima mear & Fia. lx lxx.
r. is Miserationum Domini recordabor . Est autem notandum , quod in calice principaliter quidem debet poni vinam rationi bus supradictis; debet autem apponi de a qua . Probabile enim est quod Christus in coena vinum mixtum discipulis dederit propter consuetudinem terrae illius , in qua , ut temperetur sortitudo vini , ab omnibus vinum bibitur aqua mixtum. Unde dc Prov. IX. F. Sapientia dicit: o Bibite vinum quod se miscui vobis. Nihilominus tamen aqua vino mixta significat populum Christianum Christo per passionem coniunctum secundum illud Apoc. xv xx. II. Aquae, Popu Ii sunt, Ac gentes: dc participatio sa
ruinis Christi a fidelibus pertinet ad usum
saeramenti, qui non est de necessitate M ius sacramenti. Sed potest vinum consecrari absque ac qua . licet peccet qui sic eo secrat, non servans ritum Ecclesiae. Et ideo , si sacerdos ante conlecrationem vini advertat quod aqua non fuerit apposita callei, debet apponere. si vero post consecrationem advertat, non debet apponere , sed debet perficere lacramentum . Nihil enim post conlecrationem est tanguini Christi mi. seendum , quia talis permixtio non posset esse sine qualicumque corruptione vini co secrati , quod pertinet ad crimen sacrilegii . Dicunt autem quidam, quod cum de latere Christi pendentis in cruce fluxerit sanguis, dc aqua, ut legitur Ioann. xxx. sicut vinum convertitur in sanguinem , ita aqua
Sed hoc non competit, quia in illa aqua figuratur ablutio quae est per baptismum . Et ideo alii dicunt . quod facta conversone vini in sanguinem se aqua remanet in suae substantia, & ei reum tegitur accidentibus vim ni. Sed b in neque hoc competit , quia a
qua ad milcetur vino ante conlecrationem , quando non differt ab alio vino: unde non leorsum manet, sed permiscetur Et ideo dicendum est, quod aqua conve titur in vinum, tu fic totum convertitur
in sanguinem Christi . Propter quod movest modicum de aqua apponere , oc praecipue ii sit vinum debile, quod non potest nili
modicum aquae in seipium convertere. Deinde cum diei e , aeuotiescumque enim mandiacabitis panem hune , σε. exponit verba Domini, quae dixerat, me faeire in meam eommemorat onem , dicens : ΩMotresenm qua enim mandueabitis panem hunc. Et dicit, Panem , Propter species remanentes; dicit autem, Hune , propter idem numero corpuςsgnificatum, dc contentum. Et ealeem, Lilicet hunc, biberis , monem Domini AEnn Mn-rrabitis , repraesentando scilicet eam perhoet sacramentum & hoc donee moniat , id est usque ad ultimum eius adventum : in quo
dat ut intelligi quod hic ritas Ecclesiae notieessabit usque ad finem mundi , secundam
illud Matth. ult. 2 o. Ecce ego vobiscumis sum usque ad consummationem saeculi: dc Luc. r. 27. D Non praeteribit genera -- tio haec cicilicet Ecclesiae donec omnici,i fiant. M
375쪽
ITaque quicumque manducaverit panem hunc, vel biberit calicem Domini indi gne , reus erit corporis, dc sanguinis Domini. Probet autem seipsum homo , desie de pane illo edat. dc de calice bibat . ini enim manducat, dc bibit indigne, tu dicium sibi manducat, dc bibit, non diiudicans corpus Domini. Ideo inter vos multi infirmi dc imbecilles, de dormiunt multi. Quod si nosmetipsos diiudicaremus .
non utique iudicaremur. Dum iudicamur autem, a Domino corripimur , ut non eum hoc mundo damnemur. Itaque, fratres mei, cum convenitis ad manducandum, invicem expectate. Si quis esurit, domi manducet, ut non in iudicium conveniatis. Cetera autem, cum Venero, disponam.
Postituam Apostssius ostendit dignitatem lis contemptibile. Et de tali indevotione huius sacramenti , hic excitat fideles t loquitur Glossa . Tertio modo dicitur a Iuad sumendum illud reverenter : dc primo quis indignus ex eo quod eum voluntate ponit periculum quod imminet indigne su-lyeccandi mortaliter , accedit ad eucharimentibus; secundo adhibet salutare reme-liliam. Dicitur mim Levit. x xl. 2 . Nondium, ibi, Probe autem seipsum homo . Di- A accedat ad altare qui maculam nabet. eit ergo primo: Baaue, ex quo hoc quodlintelligitur aliquis maculam preeati ha sacramentaliter manducatur , est corpus Cheruire, quamdiu est in voluntate peccandi . quaesti, dc quod bibitur, est sanguis Christi , tamen tollitur per pinnitentiam . Per conquiemmarma mandueaverit huns panem, vel bia tritionem quidem , quae tollit voluntatem Aeria calicem Domini indigna, reus erit eorporis, i peccandi, cum proposito confitendi , di fa- , sanguinis Domini. In quibus verbis pri- l tisfaciendi, quantum ad remissionem culpς. mo eonsiderandum est , qualiter aliquis in- dc poenae aeternae. perconicisionem autem,
digne manducat . & bibit : quod quidem dc satisfactionem quantum ad tota: em re- secundum Glossam contingit tripliciter. Pri- lnilsionem poenae , dc reconciliationem admo quidem quantum ad celebrationem hu- membra Eccletiae . Et ideo in necessitateius sacramenti, quia scilicet aliquis aliter ce-squidem, puta quando aliquis copiam a Iebrat iacramentum euellaristiae qaam a consessionis habere non potest, susticit con- Christo traditum est; puta, si offerat in hoc tritio ad sumptionem huius sacramenti . sacramento alium panem quam triticeum , Regulariter autem debet consessio praece vel alium liquorem quam vinum de vite .ldere cum aliqua satisfactione. Unde in Lib. Unde Levit. κ. dieitur , quod Nadab , dclde eccl. Dogmatibus scap. lis i. dieitur: Abiu, filii Aaron , obtulerunt coram Do- l . Communicaturus satisfaciat lacrymis, demino ignem alienum, quod eis praeceptumiis orationibus , dc confidens δὶ de Domi- non erat; egressusque ignis a Domino, de- is no , mundus accedat ad eucharistiam in oravit eos. Secundo ex hoc quod aliquistis trepidus di securus. Sed hoe de illo di- non devota mente accedit ad eucharistiam:iis co quem capitalia peccata, & mortalia quae quidem indevotio quandoque est ve-lis non gravant. Namque quem mortalia eri-niale; puta eum aliquis distracta mente ad mina post baptismum commissa premunt, Reularia negotia, accedit ad hoc sacramen-iis hortor prius publica poenitentia satis satum, habitualiter reti nens debitam reveren-iis cere, Ac ita Lacerdotis iudicio reconcitiam ad ipsum: dc talis indevotio licet i m. H liatum communioni sociari , si non vult pediat fructum linius sacramenti , qui esti,, ad condemnationem eucharistiam perci- spiritualis resectio, non tamen facit reumsis pere.
corporis . & languinis Domini , sicut bic Sed videtur quod peccatores non indigne
Apostolus loquitur. Q edam vero indev iaccedant ad hoc lacramentum: nam in hoctio est peccatum mortale, quae scilicet e illi acramento sumitur Christus , qui est spicum contemptu huius sacramenti, prout di- ritualis medicus , qui de se dicit Matth.
citur Malach. r. la. is V polluistis nomeni x. I 2. is Non est opus valentibus medicus,
se meum in eo quod dicitis : Mensa Domi- - sed male habentibus. ni contaminata est , dc quod superponitur, , Sed dicendum, quod hoc sacramentum est
376쪽
spirituale nutrimentum , sie ut baptismus est spiritualis nativitas. Nascitur autem a licuis ad hoc ut vivat , ted non nutritur nisi iam vivus ; dc ideo hoc sacramentum non competit peccatoribus , qui nondum vivunt per gratiam . competit eis tamen baptismus. Et praeterea eucharistia est sacramentum caritatis dc ecclesiasticae unit iis, ut dicit Augustinus super Ioan. tract. xxvi. Cum igitur peccator careat caritate, & st separatus merito ab Ecclesiae unitate , si accedat ad hoc sueramentum , salsitatem committit, dum significat se habere caritatem quam non habet. Quia tamen peccator quandoque habet sdem huius sacramenti, licitum est ei hoc sacramen tum inspicere, quod omnino infidelibus deis negatur, ut Dionysus dicit m. cap. ecclesiasticae Hierarchiae. Secundo consderandum est quomodo ille qui indigne sumit hoc sacramentum, lit reus corporis. & sanguinis Domini: quod quidem in Glossa tripliciter exponitur . Uno
modo materialiter. Incurrit enim reatum ex peccato commisso circa corpus, oc sanguinem Domini, prout in hoc sacramento continetur, quod indigne sumit, oc ex hoc eius culpa aggravatur : tanto enim a cul. Pa gravior, quanto maior est contra quem Peccatur : Hubr. x. 29. , , Quanto magis is putatis deteriora mereri supplicia eum is qui Filium Dei conculcaverit, di sangui- nem testamenti pollii tum duxerit Secundo exponitur per smilitudinem, ut sit lensus: Reus erit eo oris, o sanguinis Domini ,
de mortis Domini poenas dabit ; hoc est ,
ae s Christum occiderit, punietur , secundum i ἰlud Heb. vi. 6. A Rursiim crucifi-- gentes sibimet ipsis Filium Dei , & olle se tui habentes. Sed secundum hoc videtur gravissimum esse peccatum eorum qui indigne sumunt corpus Christi. Sed dicendum, quod peccatum aliquod habet gravitatem dupliciter . Uno modo ex ipsa specie peecati, quae sumitur ex obiecto; de secundum hoc gravius est peccatum
quod contra divinitatem committitur, putainsdelitas, blasplimia , vel aliquid huius
modi, quam quod committitur contra humanitatem Christi: unde dc ipse Dominus Matth. xxx. dieit, quod qui dixerit verbum contra Filium hominis, remittetur ei ; qui autem dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei. Et iterum gravius est peccarum quod committitur contra humanitatem
In propria specie quam sub specie sacramenisti. Alio inodo gravitas peccati attenditur ex parte peccantis . Magi S autem peccat qui ex odio, aut invidia, vel ex quacumque malitia peccat i sicut peccaverunt illi qui Christum crucifixerunt, quλm qui pec cat ex infirmitate, sicut interdum peccant illi qui indigne sumunt hoc sacramentum . Non ergo per hoc intelligitur quod pecea. tum indigne sumentium hoc sacramentum comparetur peccato occidentium Christum secundum aequalitatem, sed fecundum smilitudine in t pecui, quia utrumque est circa. eumdem Christum.
Tertio modo exponitur: Reus erIt eo oris,
is sanguini, Domini . iden corpus , & sanguis Donum facient eum reum : ita enim bonum male sumptum nocet , sicut prodest malum , quo quis bene utitur , sicut stimulus sata me Paulo. Per haec autem verba excluditur error quorumdam dicentium, quod quam statim, hoc sacramentum tangitur a labiis peccat ris, desinit sub eo est e corpus Christi: contrα quod est quod Apostolus dicit: aetateremus manducaverit panem hune, via biberit ea licem Domini indigna. Secundum enim praedictam
inionem nullus indignus manducaret, veliberet. Contrariatur autem praedicta opinio veritati huiusmodi sacramenti , secun dum quam tamdiu corpus, Ac sanguis Christi manent in Sacramento , quamdiu rem nent species, in quocumque loco existant. Deinde cum dicit , Preber aurem seimum homo, adhibet remedium contra praedictum periculum : dc primo ponit remedium; se eundo assignat rationem, ibi, nupon m man- eat . U' bibit inde , taedicium sibi mandia eat , is bibis; tertio rationem naani se stat per signum, ibi, Ideo inter vos inulti isfirmi, O imόoci es, o dormatini multi. Dicit ergo primo: Quia tantum reatum incurrit qui indigne sumit hoc sacramentum , ideo nece sibest ut primo homo scipium probet , id est diligenter examinet suam conscientiam, nest in eo voluntas peccandi mortaliter, vel aliquod peccatum praeteritum , de quo non
suffcienter poenituerit; er sie, post diligentem examinationem, s ιθ securus, da paca Ilo edat, is da calice bibat : ouia digne sumentibus non est venenum, sed medicina. Galat. ult. .. se Optis autem suum probetis unusquis lue. ll. Corinth. x ι II. S. Si is estis in fide Christi, vos probate. Deinde cum dicit, aeuicumque enim manducaveris panem hunc M. assignat rationem
377쪽
praedicti medit, dieens: Ideo probatio prae-exipitur: qui enim indigne manduear, T bibit, ἐω istam, idest condemnationem , sibi man- dueat , π biais ι scut dicitur Ioan. v. 29. ,, Resurgent qui male egerunt in resurre-- ctionem iudicii : non diiudicans reritis Domini; idest, ex eo quod non discernit cor. pus Domini ab aliis, indisterenter ipsum ac sii mens, sicut alios cibos. Levit. His. 3.se omnis homo qui accesserit ad ea quae se consecrata sunt, in quo est immunditia , is peribit coram Domino. Sed contra videtur elle quod dicit Ioan .vr. 33. A Qui manducat me, vivit propter
Sed dieendum est, quo3 duplex est modus manducandi hoe sacramentum, scilicet spiritualis, & sacramentalis . Quidam er go manducant sacramentaliter , dc spiritualiter , qui scilicet ita sumunt hoe sacra mentum quod etiam rem sacramenti participant , scilicet caritatem , per quam Est eccletastica unitas: & de talibus intelligitur verbum Domini inductum , se Qui
manducλt me, vivit propter me. Quidam vero manducant sacramentaliter tantum, qui scilicet ita hoc sacramentum perincipiunt quod rem sacramenti , idest caritatem , non habent. 3c de talibus intelligitur quot hic dicitur: ut mandueat, o Musis ind, ne, iudicium sibi manducas, Cr bibit. Est autem praeter duos modos quibus sumitur sacramentum hoc, tertius modus sumendi, quo manducatur per accidens, dum scilicet sumitur non ut fac ramentum' quod
ruidem contingit tripliciter . Uno modo icut quando aliquis fidelis sumit hostiam
consecratam , quam non credit esse consecratam: talis enim habet habitum utendi hoe sacramento, a sed non utitur eo actu ut sacramento. Alio modo, sicut quando hostiam consecratam sumit aliquis infidelis, qui nullam fidem habet huius sacra menti: talis enim non habet habitum utendi hoc sacramento, sed solum potentiam. Tertio modo, sicut quando hostiam sacra tam comedit mus , vel quodlibet animal brutum, quod etiam non habet potentiam utendi bor feramento. Ex hoe igitur quod spiritualiter sumentes hoc sacramentum acquirunt vitam, alliciuntur quidam ad hoc quod frequenter hoc sacrimentum assumant ex hoc autem quod indigne sumentes acquirunt sibi iudicium, plures deterrentur, ut rarius sumant; ct utrumque commendandum videtur. Legimus enim Luc. XIX. S. Th. Oper. Tom. UL
quod Tichaeus recepit Christum gaudens
in domum tuam, in quo eius caritas com-; mendatur : legitur etiam ibidem vis. 6.
quod Centurio dixit Christo : A Non suml, , dignus ut intres sub tectum meum ,
in quo commendatur honor, & reverentiat eius ad Christum .Quia tamen amor praeserturi timori , per se loquendo commendabilius esse videtur quod aliquis frequentius sumati quam quod rarius . Quia tamen quod esti in te eligibilius, potest esse minus eligibile quantum ad hunc vel illum ; considerare quilibet in seipio debet quem essectum in se haheat frequens susteptio huius saeramenti . Nam si aliquis sentiat se proficere in fervore dileti ionis ad Christum , dein sortitudine resistendi peccatis , quae plurimum consequuntur homines , debet frequenter sumere . si vero ex frequenti sumptione sentiat aliquis in se minus reverentiam huius sacramenti , monendus est ut rarius sumat. Unde & in ta b. de eceleia fasticis Dogmatibus dicitur : is Quotidie eu-
si charistiam sumere nec laudo , nec vi tuisia pero. Deinde cum dicit , Itia In re vo multἐλ'rmi Gre. mani testat praedictim rationem
per si num: & primo ponit signum; secundo assignat causam illius signi, ibi , Ω-οέ si
nosmetipsos diiudicaremus, non utique rvd ea remur . Circa primum considerandum est ,
quod, sicut Augustinus dicit in I. de Civit.
Dei cap. viti. si omne peccatum nune --nifeste Deus plecteret praen , nihil ultimo iudicio reservari putaretur. Rursus si nullum peccatum nunc puniret, nulla esse divina providentia crederetur. Insignum ergo futuri iudieii, Deus etiam in hoc mundo pro peccato quosdam temporaliter punit; quod maxime obtervatum videtur in principio legislationis tam novae quam v i teris. Legimus enim Ex d. xxx o. propteri peccatum vituli aurei adorati , multa mili lia hominum perempta . Rursum legitur Act. v. Propter peccatum mendacii ,& furti, Ananiam, & Saphiram interiille. Unde & propter peccatum huius sacramenti indigne sumpti, aliqui in primitiva Ecclc- si1 puniebantur a Deo infirmitate corporλ-li , vel etiam morte: unde dicit: Ideo, scilicet in sinum futuri iudicii. inter vos mul- r. indigne sumentes corpus Christi , sunt ins semi corporaliter: Psal xv. 2. Multipli- , . catae sunt infirmitates : Θ bee Ibi , t id est longa invalitudine laborantes : Θ dor i miser multi, scilicet morte corporali , Ω-Y ν cun
ta . I. om tιunmν aia et eua sed non utitur eo actu ut sacramento.
378쪽
cundum quod semirer dormitio I. ad Thess1 F. 11. , , Nolumus vos ignorare de dor-- mientibus. Deinde cum dieit, Ω- si
nosmetipsos diiudiea ν emtis, non Mirque iudicare
mur , assignat duplicem rationem praedicti signi: quarum prima sumitur ex parte nostri; secunda ex parte Dei, ibi , Cum im
te autem nostra, causa divinae punitionis est a negligentia, quia in nobis i pus peccata commissa punire negligimus . Unde dicit: Κώod si nosmetipsos diiudiearemus , redarguendo, & puniendo peccata nostra, non utique aedicaremur', idest, non puniremur a Domino neque postmodum in suturo, neque etiam in praesenti. Sed eontra est quod supra xv. s. dictumes: Sed neque me--m is dico: & Rom. Iv. 22. dicitur : se Beatus qui non iudicat les, metipsum.
Sed dicendum est , quod aliquis potest seipsum iudicare tripliciter . Uno modo , discutiendo ; ct se aliquis debet iudicare seipsum & quantum ad opera praeterita .& quantum ad sutura , secundum illud
Calat. ultim. 4. ,, opus suum probet unus-
,, quisque . Alio modo sententialiter , seipsum absolvendo , quasi iudicando se innocentem quantum ad praeterita dc secundum hoe nullus debet iudicare seipsum , ut stilicet se innocentem iudicet , secun . dum illud Iob ix. et O. A Si iustificare meis voluero , os meum condemnabit me . si is innocentem me ostendero , pravum me, , comprobabit . Tertio modo reprehem idendo , ut scilicet faciat aliquid quod ipse
iudicat esse malum ἔ dc hoe modo intelligitur quod inductum est . ,, Beatus est quiti non iudicat semetipsum in eo quod pro- is bat. Sed quantum ad ea quae iam secit , debet quilibet seipsum iudicare , reprehendendo , dc puniendo pro malefietis. Unde dieitur ob x m. is. - Uias naeas in
is conspectu eius arguam : dc xx m. 4. Ponam coram eo iudicium, dc os meum
is replebo increpationibus: dc de hoe iudie in Augustinus dicit in Lib. de Poenitentia, dc inducitur hie in Closa et M Uers
o tur ante oculos nostros imago suturi iu- is dieii, de ascendat homo adversum se an is te iaciem suam atque constituto in coris de iudicio , adsit accusans cogitatio , ctis tessis conscientia', dc carnifex cor. Ininis de quidem sanguis animi confitentis per
is lacrymas profluat , postremo ab ipsam' , , te talis sententia proseratur, ut te indiri gnum homo iudicet participem corporis
Deinde cum dicit , Cum lad eam ων autem, Ponit causam quae est ex parte Dei ,
dicens : Cum iudicamur autem a Domino ,
idest in hoc mundo punimur , corripimur . idest, hoc fit ad correctionem nostram, ut scilicet quilibet propter poenam quam sustinuit, a peccato recedat. Unde & Iob v. i . dicitur: is Beatus vir qui corripitur a A Domino: dc Proverb. m. m. o Quem si diligit Dominus, corripit . Uel etiam ὀum per poenam unius , alius peccare desistit . Proverb. xix. 2s. , , Pestilente fla-- gellato , stultus sapientior erit . Et
hoc ideo ut non damnemur, aeterna damnatione in suturo, cum oe mundo, idest cum hominibus mundanis. Deinde cum dieit, Itaqua fratres mei cte. reducit eos ad debitam observantiam et de
primo ponitur id quod nunc ordinat ; -- cundo ponitur promissio de ordinatione suis
tura, ibi, Cetera autem, eum venero, diis nam . Circa primum tria facit. Primo p nit ordinationem suam, dicens: Itaque fra. tres mai, ne unusquisque coenam suam praesumat aὸ manducandum , eum convenitis .
scilicet in Ecclesiam , ad manducandum , scilicet corpus Christi , invicem expectate , ut scilicet simul omnes sumatis . Unὸe Exod. xis. 6. Immolabit haedum ,, multitudo filiorum Israel . Eeeundo
excludit excusationem. dicens: Si quis aurem asiarii dc non potest tantum expectare , domi manducet , scilicet communes cibos , postmodum eucharistiam non sum pturus. Eccli. xxxv I. ao. se omnem escam is manducabit venter . Tertio rationem assignat , dicens : Ie non cenυen; aris , scilicet ad sumendum eorpus Christi . in ἰή dierum , idest in vestram condemnationem. Deinde ponitur promissio , cum dicit et Cetera , scilicet quae non sunt tanti periculi , cum venero , praesentialiter dipvinam , qualiter scilicet ea contervare debeatis . Ex quo patet quod Ecclesia multa habet ex dispositione Apostolorum quae in si cra Scriptura non continentur. Eccli. x. 3. is Ci-
379쪽
3IS CAPITIS DECIMI SECUNDILECTIO I.
DE spiritualibus autem nolo nos ignorare , fiatreg. Scitis autem quoniam cum Gentes essetis , ad simulacra muta , prout ducebamini , euntes . Ideo notum vobis facio quod nemo in Spiritu Dei loquens dicit , Anathema Iesa . Et nemo potest dicere , Dominus Iesus , nisi in Spiritu sancto . Divisiones vero gratiarum sunt , idem autem Spiritus I dc divisiones minit irationum sunt , idem autem Dominus ; dc divisiones operationum sunt , idem vero Deus , qui operatur omnia in omnibus. Dostquam Apostolus prosecutus est detri-1 bus sacramentis , scilicet baptismo ,
matrimonio, dc eucharistia ι hie incipit de terminare de his quae pertinent ad rem sacramentorum . Est autem duplex res sacramenti : una significata , de contenta , scilicet gratia, quae statim cum sacramento consertur ; alia significata, dc non cometenta , scilicet gloria resurrectionis , quae in fine expectatur . Primo ergo agit de donis gratiarum . secundo de gloria resurrectionis , xv. cap. ibi , Notum autem vopis
facto . Circa primum i a primo agit de
ratiis gratis datis; secundo praefert omni us his caritatem , quae pertinet ad gratiam gratum facientem, x m. cap. ibi , Si
tinguis hominum loquar , or Aveterum , tertio comparat gratias datas ad invicem , IIv. cap. ibi , Sectamini earitatem . Circa
primum duo facit . Primo sιὶ prooemia liter exponit quid intendar, dicens : Dixi , quod cetera quae pertinent ad usum sacra mentorum , cum venero , disponam . sed uaedam statim vobis tradere oportet &oe est quod dicit : De stiritualibus autem , id est de donis gratiarum , quae sunt a Spiritu sancto , o fratres , nolo vos ignorare .
Est enim maximum genus ingratitudinis ignorare beneficia accepta , ut Seneca diaeit in Lib. de Beneficiis ἔ dc ideo ut homo non sit Deo ingratus , non debet spirituales gratias ignorare . Supra Dis Ιχ. Spiritum aerapimus qui ex Deo es , n Ictamus qua a Deo donata sunt nobis . Ela. v. I. is Propterea captivus ductus est
, , populus meus , quia non habuit scien- ,, tiam , ' scilicet spirituali lim . Secundo ibi , Sestis quoniam eum Genin essetis oec. prosequitur suam intentionem : dc prjmo ostendit spiritualium gratiarum necessitatem secundo ponit gratiarum distributi
nem , ibi , Divsiones vero gratiarum funν . Necessitas autem alicuius rei maxime cognostitur ex desectu ipsius. Unde circa primum duo facit . Primo ponit delectum quem patiebantur ante susceptam gratiam lecundo concludit gratiae necessitatem, ibi, Lleo notum veἷIs fatis . Dicit ergo primo :scisis , quasi experti , quoniam eum Genyeresseris , id est gentiliter viventes , nondum Iuscepta gratia per baptismum et Galat. II. II. D NOs enim natura Iudaei , non ex
is Gentibus peceatores et Ephes. Iv. II. o Gentes ambulant in vaniti te sensus sui: eratis euntes, quasi prompta mente, & aD sidua , secundum illud Hierem. v m. 6.is omnes conversi sunt ad cursum suum , is quasi equus impetu vadens in praelium:
Proverb. I. I 6. ,, Pedes eorum ad malumis currunt : ad simulacra muta , scilicet adoranda dc colenda , secundum illud Psalm. cx m. s. is os habent, dc non lo- ,, quentur . Et ponit specialiter in eis desectum locutionis , quia locutio est proprius effectus cognitionis : unde ostenditur non intelligere smulacra , dc per conse quens nihil divinitatis habere , si sunt inu. ta . Et hoc , provit durabamini , idest sine aliqua res stentia . Ducebantur autem vel allecti ex pulchritudine smulacrorum u de dieitur in Epistola Hieremiae: se A Ui- is debitis in Babylonia deos aureos , Ac Rris genteos ... Videte ne metus vos capiatis in ipsis . D Aut etiam ex imperio alicuisius Principis , scut legitur Dan. rra. quod Nabuchodonosor cogebat homines ad rare statuam auream : dc Il. Machab. v r. dicitur de quibusdam , quod ducebantur cum amara necessitate in die natalis Regis ad sacrificia . Vel etiam instinctu dae-Y ν ω -
380쪽
monum, qui ad hoc praecipue anhelant ut i go esse per aliquod tempus quod ille qui
divinus cultus eis exhibeatur , secundum calet graetia, a peccato abstinebit quousque illud M,tth. iv. 9, is Haec omnia tibi da- occurrat illud propter quod Dei praece- se bo , si cadens adoraucris me . Ibantlytum contemnet , a quo ducitur ad pe ergo ad idola colenda prout ducebantur ,acandum. Signanter autem Apostolus dicit, id est sile aliqua resistentia , ccut de iove- Prout ducebamini. ne etiam vocorde dicitur Proverb. vii. Deinde cum dicit , Ideo norum vobis δε- et r. ri Statim eam sequitur , quasi bos du- ela ise. concludit duos effectus pratiae :- clus ad victimam . Per hoc ergolquorum primus est quot facit abstinere a apparet quod homo ante susceptam gra- peccato ; secundus est quod facit operari tam prompte currit in peccatum sne re- bonum , di hoc ponit ibi , Et nemo poro illlentia . Specialiter autem facit menti i icera , Dominus usus , nisi in Spiνitu san io. nem de peccato idolatriae propter tria .l Dicit ergo primo : Ex quo quando sine gla-Primo quidem quia hoc cii peccatam pra- tia eratis , prompte ad peccandum currevissimum , introducere alium Deum; sic utibatis, ideo nornm vobis facio, quod sis ratiam gravissitne peccaret contra Regum qui alium habuit letis, hoc vobis non contigillet : ne- Regem in regnum eius introducerct. Un- ima enim in Spiritu Dei ideli per Spiritum
de dicitur lob xxx i. 26. is Si vidi solem l Dei . loquens dicit , Anathema Iesu , id estis cum sui geret, oc lunam incedentem cla- blasphemiam contra Ieium, ieeunbum illudis re , & osculatus sum manum meam , I. Ioan. Iv. 3. omnis spiritus qui solvit scilicet quasi cultor ibiis , & lunae se Iesum , ex Deo non est . Notandam quae est iniquitas maxima , dc negati ol quod supra potuit gravillimum peccatum , - contra Deum altissimum . Secundo quod est blasphemia, quod per gratiam de-
quia a peccato idolatriae omnia alia pec- clinarur , ut de aliiς minoribus peccatiscata oriebantur , seeundum illud Sip. xiv.iintelligatur . Potest autem per hoc quod et 7. M Nefandorum idolorum cia tura , dicitur, Anathema LUM, intelligi quodlibetia omnis mali causa est . Tertio quia peccatum mortale. Anathema enim lepara- hoc peccatum apud Gentiles commune erat,stionem significat: dicitur enim ab alia, quos& non reputabatur . Unde in Psalm. xcv.sust sursum , di thesis , quod est positio , s. dicitur : is omnes dii gentium daemo- quasi sursum positum : quia olim res quae is ni a. ab usu hominum Leparabantur , suspende- Est autem considerandum , quod quidam.bantur in templis , vel in locis publicis .
dixerunt hominem in peccato mortali ex lomne autem peccatum mortale separat aistentem, sine gratia ta in quidem non posse Ietu . lecundum illud Esa. l. x. E. ,, Ini a peccato cui subiacet, liberari : quia re-i,, quitates vestrae diviserunt inter vos &mistio peccatorum non fit nisi per gratiam,i,, Deum vestrum . Quicumque ergo mor- secundum illud Rom. rir. 24. M lustificat illa liter peccat, dicit corde, vel ore, Ana- , per gratiam eius: posse autem se prae thema , id est separ1rionem a Iesu . Nemo servare a peccato mortali fine gratia per ergo M Spiritu Dεi loquens d cis , Anathem liberum arbitrium . Sed haec positio non Diu : quia nullus per Spiritum Dei peccat videtur vera . Primo quidem quia non pota mortaliter : quia , ut dicitur Sap. r. F.
est aliquis se a peccato mortali praeserva- is Spiritus sanctus diiciplinae effugiet n-re , nisi omnia legis praecepta servando ; A ctum. cum nullus mortialiter peccet , nisi trans- Sed secundum hoc videtur quod quicumgrediena o aliquod legis praeeeptum; dc ita que habet Spiritum sanctum , non possit post et aliquis observare omnia legis pr-- peccare mortaliter : quia etiam diciturccpta sine gratia , quod est haeresis Pela- . Ioa n. m. v. , , omnis qui natus est e Triana . Secundo quia caritatem, per quam is Deo, peccatum non facit , quoniam se- Deus diligitur super omnia , nullus potestiri men ipsus in eo manet. habere sine gratia, secundum illud Rom. v. Sed dicendum est , quod quantum est ecf. Caritas Dei )iffusa est in eordibus no-lSpiritu Dei , homo non facit peccatum , is stris per Spiritum sanctum, qui datus estis ed magis a peccato retrahitur . potest ta- is nobis .. Non potest autem esse quodlmen peccatum facere ex desecta volunta- homo omnia peccata declinet , nisi Deu mitis humanae , quae Spiritui sancto resistit . super omnia diligat; se ut illud magis con- iecundum illud Act. v I t. si . UOS aute
temnitur quod minus diligitur. Poterit er- tis semper Spiritui sancto b restitistis. -