장음표시 사용
441쪽
rua id est potentia qua totum humanΗmi
genus prosternebas, de omnibus triumpha- ibas. II. Reg. XIV. 4. is omnes morimur, Sis quasi aquae dilabimur super terram . UIOb xvi D. I Calcet super eum quasi , , Rex interitus. Ibi est, mors , stimulus rava Quid autem sit ili mulus, consequen.
ter exponit , dicens: Stimulus autem mor
tis parearum est . Unde duo ponit . Unum per quod exponit quod dixit; aliud per quod obiectionem excludit, ibi, Virius poetari Iex. Sciendum est autem , quod stimulus mortis poteth dici vel stimulans ad mortem , vel quo utitur, seu quem facit mors. Sed litteratis sensus est. Stimulus mortis , ides stimulans ad mortem, quia homo per peccatum est impulsus, & deiectus ad mortem. Rom. v I. 23. is Stipendia peccati , is mors. Sed quia aliquis posset obiice. re quod ille stimulus est remotus per legem; ideo consequenter hoc Apostolus ex. cludit , subdens : Vispus vero , idest augmentum, peceati, lex; quasi dicat: Non eliremotum peccatum per legem , immo vi rus pereati, lex, id est augmentum occasionaliter , scilicet non quod induceret ad peccatum, sed inquanturn dabat occasionem peccati, dc non conserebat gratiam; ex quo magis accendebatur concupiscentia ad pec, Canὸum. Rom. v. 2o. M Lex subintravit , se ut abundaret delictum. Rom. v x. g. ,, occasione accepta, peccatum per manis datum operatum est in me omnem con-
,, cupiscentiam . Est autem alius sensius, sed non litteratis, ut stimulus mortis dicatur quo utitur mors ἱ dc sc per mortem intelligitur diabolus . Apocal. v . g. Nomen illi mors. Et se stimulus mortis est tentatio diaboli; dc sie totum quod dicitur de morte, exponitur de diabolo, ut in Glousa habetur . Vel stimultis mortis , id est a morte factus, idest a carnali concupiscen.
tia . Iacob. r. II. A Concupiscentia cum Onis ceperit, parit peccatum . peccatum vero ,, cum consummatum fuerit, generat mo ,, tem. neu pii centia enim primo v
lentes allieit, sicut in intemperatis; secundo repulnantes trahit, ut in incontinentibus ; postea contendit , sed non vincit, ut in continentibus ι postea debilitatur eius contentio, sicut in temperatis; de ultimo
totaliter deficit, sicut in beatis, quibus di
Quia ergo stimulus mortis destructus est non per legem, sed per victoriam Christi,
ideo Deo sunt reddendae gratiarum acti nes; oc. hoe est quod dicit: Deo autem gratias, scilicet ago, seu agamus , qui dedisnobis victoriam , mortis, oc peccati, per υ- fum Christum, non per legem. I. Ioa n. v. 4.- Haec est victoria quae vincit mundum , is fides nostra . Rom. vis 24. ,, Quisis me liberabit de corpore mortis huius is Gratia Dei per Iesum Christum Domi-M num nostrum ... Nam quod impossibileis erat legi, in quo infirmabatur per carnem, si Deus Filium suum mittens in similitudiis nem carnis peccati, de peccato damnavito peccatum in carne: ibid. viii. Consequenter cum dicit , Itaque fratres mei cte. subdit admonitionem : sicut enim dictum eii , pseudoapostoli corrumpebant Corinthios , negando resurrectionem : dc ideo postquam iam astruxit fidem resurrectionis, & per exempla ostendit ι admonet eos quod bene se habeant, ne seducantur a pseudoapostolis ἔ & ei rea hoc tria faeit. Primo enim eos in fide eonfirmat, dicens: Itaque, scilicet iam ostensa resurrectione, fratrer mei per fidem, per quam omnes stimus filii Dei: loan. I. 12. is De se dit eis potestatem filios Dei fieri: di- Derissimi per earitatem , qua debemus nos invicem diligere . I. Ioan . Iv. II. D HOC mandatum habemus a Deo , ut qui di-- ligit Deum, diligat Zc fratrem suum: subiis, estor. , scilicet in fide resurrectionis, ne recedatis a fide: Ephes. Iv. a 4. M Nonis simus sicut parvuli fluctuantes , & cir- , , cum seramur omni vento doctrinae: re mobiles, ne scilicet ab aliis seducamini: Col. I. 23. is In fide fundati , stabiles, deis immobiles a spe Evangelii . Secundo
indueit ad bona opera , dicens : Abundan- ros in omni opere bono semper. Gal. ult. IO. , , Dum tempus habemus, operemur bonum is ad omnes. Prov. xv. I. ,, In abundanis ti iustitia virtus maxima est . Tertio roborat eos Per spem, dicens: Seleures quod labor vestere non est inania in Domina . Sa P. I l. IS. is Bonorum enim laborum glori
442쪽
i 8 IN E P I S T. I. A D COR. CAPITIS DECIMI SEXTILECTIO L
DE collectis autem quae fiunt in sanctos, sicut ordinavi in Ecclesiis Galatiae , ita & vos facite per unam sabbati. Unusquisque vestrum apud se reponat
recondens quod ei beneplacuerit , ut non cum Venero tunc collaciae fiant . Cum autem praesens fuero, cuos approbaveritis per epistolas, hos mittam. Perserre gratiam vestram in Hierusalem. Quod si dignum fuerit ut ego eam, mecum ibunt , Veniam autem ad vos eum Macedoniam pertransieto: nam Macedoniam pertransei ἱ apud vos autem sorsitan manebo, vel etiam hiemata, ut vos me deducatis quocumque iero: nolo enim vos modo in transitu videre. Spero enim me aliquantulum temporis manere apud vos, si Dominus permiserit; permanebo autem Ephesi
usque ad pentecosten. Ostium enim mihi apertum est magnum, & evidens, dc adversarii multi S Upra per totam seri em Epistolae propo-l sed essene ta illis omnia communia . Et fuit Apostolus Corinthiis quamdam do- l sicut dicitur in Collationibus Patrum, omnis
ctrinam generalem; in hoc ultimo capituloireligio ab illa sancta societate sumpti exo proponit eis quaedam specialia, ct familia. dium. Contigit autem ud fame per validaria : & circa hoc duo facit. Primo monet exorta, pauperes sancti, qui erant in Hie eos quid ipsi debeant aliis facere ; secundo rusalem, inopia maxima laborarent : unde ostendit quid alii faciant ipsis, ibi, Saturarifactum est ut Apostoli ordinarent ad ipso. εω Ece iuga Asia. Circa primum duo facit .irum subventionem quod per alias Feclesias Primo instruit eos de his quae debent fa-lChristi collectae serent; & haec commissio cire ad absentes; secundo vero de his quaeis acta est Paulo, di Barnabae . Gal. ai. s. debent facere ad praesentes, ibi , Vigilata , Dederunt mihi, & Barnabae dexteras so-σ state in fide. Circa primum tria saeid .iis cietatis . ' Et quia Apostolus super hoc Primo instruit eos de his quae pertinent adlsolicitus erat, monebu illos quos convera absentes pauperes sanctos, qui sunt in Hie-iterat ut eis subvenirent: quia , sicut ipse rusalem; secundo de his quae pertinent adlad Rom. dicit, iustum est ut a quibus spi-
Apostolum, ibi, Veniam ad vos caem me iritualia receperant, temporalia ministrent. Oniam pertra aro. tertio de his quae per-lEt hoc est quod dicit : Da collectis aurem tinent ad discipulos, ibi , Si aurem vieneritiqua fiunt, per Ee lesias, in sanctos, idest in Timorfidus, videre ut sina timoνa sit apud vos. ulum sanctorum, non quorumlibet : Eceli. Circa ea quae debent fieri sanctis qui erant xis. s. ,, Da iusto, dc ne recipias pecca- in Hierusalem, de tribus instituit eoς Ap s is torem: non quod peccatoribus non si solus . Primo qualiter eleemosyna sanctis i aliquid dandum, sed quia magis debet quis facienda, si colligenda ; secundo qualiteridare eleemosynam iusto indigenti quam me si conservanda, ibi, Unusquisque aurem va- l catori: sicut ordinavi in Melesia Galatia , frum apud se νσωar, recondens quod ei ιε- l ita θ vos Deite, idest colligite, par aenam . me laevisit; tertio qualiter sit in Hieruialem scilicet diem, sabbati, id est septimanae. Et transmittenda, ibi, Ciam axi/m prasem fue-Ihoc ideo ordinatum est , ut paulatim qua α st, quos a prolaveritis perosolas , hos mit-llibet hebdomada aliquid parvum solverent, am perferre gratiam moram in Varusalem. ne si simul totum solvissent, gravarentur. Et Circa primum sciendum est, quod sicut le-iliuet eis paululum videretur, dc quasi in-gitur Act. iv. mos erat in primitiva Ec-lsensibile paulatim dare, tamen completoclesa ut conversi ad fidem venderent pos-ianno, eleemosynae in s mul collectae , ma. sessiones, di omnia quae habebant, dc pre-lgnae erant. Vel per unam sabbati intellitium ponerent ad pedes Apostolorum , dclgitur prima dies post labbatum , scilice ede eis unicuique, prout erat opus , proviis dies dominicus. Et hoc ideo illo die fierideretur ut sic nullus haeret proprium , voluit Apostolus, quia iam inoleverat con
443쪽
suetuJo ut populus in dominicis diebus ad fore gratiam v stram, idest quod gratis da.
Ecelesam conveniret . Levit. xx m. 33. bitis sanctis pauperibus, in Uerusalem . II. Dies primus celeberrimus erit , atque Cor. v m. I. M Notam facimus vobis grain ,, lancti strinus : omne opus servile non si lis tiam Dei, quae data est in Ecclesiis Macedo- is ei et is in eo : & post q6. is Est enim si mae . D Hiartiolam, id est sanctis aui sunt in , coetus, atque collectae . De huiusmo-lHierusalem. Et non solum mittam illos quos di eleemosyna dicitur Dan. Iv. 24. ,, Pec-lprobaveritis; sed si tiνnum fuerῖν utero eam, is cata tua eleemosynis redime: μδc Eccli. idest si magna quantitas suerit, mecum ibtintexuit. Is . ,, Eleerrosyna viri quasi sacculustin quo inducit eos ad bene , Ac liberaliter se cum ipso. Quia vero non totum debetisolvendum . Rom. xv. 23. Nunc igitur apponi modus in colligendo, sea etiam insis proficiscar Hierusalem ministrare sanin conservando . ideo consequenter instruitiis elis. qualiter collectae conserventur, cum dicit: Consequenter Apostolus instruit eos de Unusquisque aurem vestrum apud se retinarthis quae pertinent ad seipsum dc circa recondens quod ei beneplacuενir: in quo osten- hoc tria iacit . Prim6 promittit eis suam ditur maxima industria Apostoli. Et ne aliquilpraesentiam, dicensr Veniam ad vos eum Mais crederent quod Ap stolus fateret collectas cedoniam porreantro bὰ se eundo dicit se istas magis causa quaestus proprii , quam facturum apud eos diutinam moram erinpropter necessitatem sanctorum; ideo suspi-itio excusat suae praesentiae dilationem .cionem hanc vitans, dc quantum ad se, &JCirca primum stiendum est , quod , seuequantum ad suos mi ni si ros , noluit dictamidicitur Actor. xvi. s. vir Macedo apparuit pecuniam a se, seu a suis ministris euilo- Apostolo cum esset in Troade , depreeans
diri; sed ordinavit quod quilibet illud quodleum , dc dieens ei r is Transiens in Mace
sibi placebat elargiri, reportaret domi, &lis doniam libera nos . V Ut ergo Apost conservaret seorsum, faeiens sic per totum lus iussa impleret, disposuit se Macedoniam annum. Et huius ratio erat, quia Apost liturum : & quia Macedonia erat media inlus nolebat quod quando veniret Corinthum,ater Asiam Ac Achaiam , in qua est Corin- vaearent collectis, sed doctrinae, dc rebus thus; ideo dicit : Ciam pertransiero Marado spiritualibus. Et ideo ἡicite υι non eum niam, veniam ad vos immo veniam ad vos venero, tame eollecta sane. Ac . v x. a. ANOnlinde, scilicet quia tunc ero vobis pronior se est aequum nos relinquere verbum Dei,JSecundo promittit se facturum apud eos ,, Ac ministrare mensis. diutinam moram, dicens: Apus vos forsitant Notandum est ergo, quod quilibet manebo, id est moram contraham, vel etiam debet cavere sibi, ne videatur aliquid spiri- hiemabo; id est, per totam hiemem permanu tuale facere propter quaestum: ec inde estlbo vobilcum , quia multa corrigenda sunt
quod Dominus Matth. x. voluit praedica-lin vobis. Vel causam quare ad eos vadit , tores nihil habere. Romanis etiam mos subdit cum dicit : in vos ma deduearis quo rat ut nullus assumeretur ad Senatus ossicium, eumque Dro . Et dicit, gusteumque, quia ne
nisi prius probatus fuistet in ossicio Quaest Isciebat determinate quo iret , nisi secun-ris, quia virtutis est magnae, res tempora-ldum quod Spiritus sanctus inspirabat libi .les custodire. t Deducaris , inquam , non defendatis me , Qualiter antem debeant mitti in Hie-lsed ut doceatis vias . Tettio cum dicit ,
rusalem, subdit dicens: Cum autem prasensi is enim vos moda in transitu videra, ex cu
fuero, quos probaeteritis per e solas, hos mi lsat dilationem suae praesentiae dupliciter . eam cte. quasi dicat: Nee in hoc volo ali-iUno modo quia Corinthii possent dicere rquos specialiter onerare , eum prasens D lNon est necesse quod tantum differas ve- νε , scilicet ad portandum pecuniam . sedini re, de quod primo vadas in Macedoniam rmittam illos quos probaveritis , idest a tquia tu potes venire in Achaiam, & pe
probaveritis mittendos : mirram, inquam ,imanere, ita quod non transeas per Mae
pre epistolas, id est cum epistolis missis a vo-ldoniam. Et ad hoc dicit: Licet se postem his, re a nobis, laudatoriis , dc commen- venire ad vos . tamen non diu possem misdatoriis , scilicet in quibus contineatur l nere vobiseum: quia statim oportet me esse quantitas pecuniae, commendatum studium in Maeedonia, vel redire in Asiam. Unde
nostrum, dc carita s. utram, inquam, per- quia nolo vos modo in transitu viri e , ideo
444쪽
modo non venio primo ad vos : nam ego spero aliquam moram contrahere vobiscum, si D-inus Drmiseris. Dicit, Si Domistis per miseris, quia forte vel antequam esset ibi,
vel postquam iam esset ibi, Dominus inspiraret ei quod iret ad alium locum , ubi faceret maius bonum . Alio modo excusat se . de hoc videtur magis litterate , quia oportebat eum diu manere apud Ephesum, quae est in Asia . dc ideo dieit: Permanabo autem Ephesi Quiae ad yenreeosto . Forte haec Epistola milla fuit in hieme . seu in vere, ct tune post pentecosten debebat ire in Macedoniam . & morari ibi usque ad hiemem , & tune ire Corinthum . dc hiemare . Rationem autem quare volebat mor
ri Ephesi usque ad pentecosten, subdit eum
dieit: Ost tam autem mihi apertum est magnum.
id est , magnum fructium facio in Epheis . Et dicit ostium esse apertum magnum , idest multa corda hominum ad credendum parata , Θ evidens , quia sine contradictione . Coloss . xv. 3. M Orantes sinui de pro no- , , bis , ut Deus aperiat nobis ostium se monis ad loquendum mysterium Christi. Sed quia sunt multi adversarii , qui conanis tur impedire , vel subintrare ἰ si ego absentarem me , tantus fructus posset de facili impediri. ideo nolo recedere quousque sitis bene firmati . Apoc. I . 3. 4 Ecceis dedi coram te ostium apertum.
SI autem venerit Timotheus , videte ut sine timore si apud vos e opus enim Domini operatur, sicut dc ego. Ne quis ergo illum spernat . Deducite autem illum in pace , ut veniat ad me : expecto enim illum cum fratribus . De Apollo
autem fratre vobis notum lacio , quoniam multum rogavi eum ut veniret ad vos cum fratribus : 8c utique non fuit voluntas eius ut nunc veniret I veniet autein
cum ei vaeuum suerit . Vigilate , state in fide , viriliter agite , & consortamini romnia vestra in caritate fiant . Obsecro autem vos , fratres : nothis domum Stephanae , & Fortunati , dc Achaici , quoniam sunt primitiae Achaiae , & in ministerium sanctorum ordinaverunt seipsos : ut dc vos subditi sitis eiusmodi , & omnic operant i , dc laboranti . Gaudeo autem in praesentia Stephanae . dc Fortunati , dc Achaici : quoniam id quod vobis deerat, ipsi suppleverunt . Resecerunt enim& meum spiritum, dc vestrum . Cognoscite ergo qui eiusmodi sunt. Salutant vos omnes Ecclesiae A siae . Salutant vos in Domino multum Aquila , dc Prisca , cum domestica tua ecclesia, apud quos Zc hospitor . Salutant vos omnes statres . Salutate invicem in osculo sancto . Salutatio mea manu Pauli . Si quis non amat D minum nostrum Iesum Christum , sit anathema maranatha . Gratia Domini nostri Iesu Christi vobiscum . Caritas mea cum omnibus vobis in Christo Iesu .
H Ie instruit eos de his quae pertinent ad discipulos suos: & primo de his quae pertinent ad Timotheum ; secundo de his quae pertinent ad Apollo ibi , De Apollo
autem fratre vobis norum facio . De Timotheo tria mandat . Primo ut secure cust diatur: unde dicit: Si aurem venerit ad vos Timetheus, videte, studeatis , ut sitne timore sit apud vos . Forte aliqua commotio sue.
rat ibi propter pseudoapostolos. II.Corinth. II. S. ., Foris pugnae , intus timores . Et hoc debetis facere , quia opus Domini operarur , sicut o ego , praedicando . II. Timoth. Iv. s. Tu vero vigila, in omnibus is labora . V Secundo ut in honore habea. tur; ει ideo dieiti N. quis erro ulum θεν-nar. Et ratio huius es sorte, quia iuvenis erat . I. Timoth. xv. I 2. is Nemo adole is scentiam tuam spernat . Luc. x. I 6.
Qui vos spernit , me spernit . Tertio ut pacifice deducatur; dc hoe est quod dicit: Dedareite autem illisis in Deo. Et ratio
huius est , quia expecto iatum eum fratribuaqui sunt cum eo. De Apollo atitem fraIre vobis notum facio ore. Iste est ille Apollo de quo habetur Ata. xv m. 24. quod is ludaeus quidam, Apollo nomine, is Alexandrinus genere, vir eloquens deve ,, nit Ephesum potens in Scripturis r
dc iste ivit in Achaiam. oc fuit quasi specialis doctor eorum post Apollolum: supra
III. 6. Ego plantavi, AIollo ν avit, sed Deusinerementum d dit: & . ut Glossa dicit, Epitc
pus erat. dc quia Corinthii male se habue.
445쪽
rant, recesserat ab eis, dc iverat ad Apostolum. Postmodum vero Corinthii rogaverunt Λ- Poliolum , ut remitteret illuc ipsum; ad lquod respondet eis, dicens : De Apollo au item fratra , quem rogastis remitti ad vos , notum vobis facio tria . Primo saὶ preces meas sibi factas . quoniam multum rogata
eum ut venisu ad vos cum fratribus . Et
dicit, Rogari eum, licet posset praecipere :quia magnis viris non de facili debet seri praeceptum . I. Timoth. v. I. is Seni , rem obsecra ut Patrem. Eccli.xx xl l . I.
Rectorem te posuerunt Noli extolli. Sed numquid licuit sibi relinquere populum suum Ad hoc dicendum, quod sicut Gregorius dicit, quando omnes subditi male se habent , & nolunt corrigi , licet Episcopo recedere ab eis . Unde , quia isti erant tales, licuit ei. Vel dicendum est , ruod sorte non erat Episcopus eorum, sed
pecialiter praedicaverat eis. Secundo responsum Apollinis, quia renuit venire ad eos,imi, Et utique non fuit voluntas eius ut nune veniret. Et ratio huius est , quia sor. te nondum erant bene correcti . vel quia ipse erat in alius arduis occupatus . Tertio promittit eum aliquando ad eos iturum :unde dicit: Venias aurem cum ei vaeuum ,
id est opportunum , fuιrit , scilicet quando vos eritis correcti. Consequenter postquam instruxit eos quid debeans facere absentibus , hie instruit eos qualiter se habeant ad praesentes . Circal e duo facit . Primo ostendit qualiter se habeant quantum ad omnes in communi secundo quantum ad quosdam in speciali , ibi , Obsero autem vos fratres . Instruit autem eos Apostolus in communi de tribus . scilicet de fide, de bona operatione. dc de modo bene operandi . Sed tamen istis tribus praemittit unum quod est omnibus necessarium . idest solicitudo: unde dicit: κ silara, ct prata . c. Luc. Mir. 37. ,, Beatiis servi illi quos eum venerit dominus inisis venerit vigilantes: V &Matth. vi. 4t. se Uigilate , dc orate , ut non intretis in tentationem . De side ergo instruit cum dieit: Staro, scilicet mside. Ephes vr. a 4. State flaccincti lumbos vestros in ve- is ritate. De bona operatione , cum dicit : Viriliter , id est fortiter , vite : quia is fides sine operibus mortua est : Iacob. H. xo. Sed ouia bona operatio non est attribuenda nobis , sed Deo ; ideo subdit : Eteonfoeramita in Domina : Psal. xxx. LI. is V, , , riliter agite i dc consortetur cor vestrum, is omnes qui speratis in Domino . Demodo agendi , cum dicit : Omnia vestra inearitata fiant idest , omnia debent reserti ad finem caritatis, Lilicet ut fiant propter Deum, dc proximum. GlOls. Par. . Superis Omnia caritatem habete , quod est vinis culum persectionis. Consequenter cum dicit, Obsecro antam vos fratres , instruit eos quomodo se habeant ad quoseam in speetali: & primo quantum ad illos qui videntur habere aliquam praer gativam in spiritualibus . secundo quantum ad illos qui in corporalibus operibus, ibi ,
Gaudeo autem in prasentia Stephana . Dicit ergo : Obsecro aurem vos , fraIres : nostἰr ,
id est approbastis , domum Stepbana , is Foristanati , ct Achaici . Approbastis , inquam , propter duo, dc quia lunt primitiae , idest primo conversi , quia ab ipso Apostolo inprimis baptizati : sepra r. I 6 Baptia vi aurem is Stephana domum I de quia magis devoti , dc prompti ad ministeria sancto. rum : unde dicit Et in miniseria fane1orum ordinaυe ut seipsos . Rom. M . 13. is Ne si cessitatibus sanctorum communicantes . Et ideo obsecro ut re vos βιdisI sitis esu modi . Hebr. x Irr. 17. M obedite praepositi tis vestris , Ac subiacete ei ς: ct omnἱ
eooperanti : Phil. xv. 3. is Adiuva eos qui , , mecum laboraverunt . Sap. It I. Ig. is Bonorum laborum gloriosus est fructus. Gatico autem in prasentia Srephana . Hic instruit eos quantum ad illos oui praeemi
nent in ministeriis dc potest duri iciter
exponi. Uno modo ut dicatur: Gauάω auis ram in nasoria Stemana , Fortunari , Θ Athalai, qui sunt praesentes vobis, quarum
praesentia est vobis proficua e quoniam ipsi id quod imbis deerat , suppleverunt , docendo vos . Et in hoc quidem referarunt spiritum meum , inquantum gaud o de bono
vestro, is histrum vestrum , inquantum in structi estis . Phil rv. 3o. Gavisus sumis valde, quia inveni tandem aliquando pro,, me sentire , sicut dc sentiebatis . Et ideo quia sic se Iabuerunt , ergo agnoselae , id est honorate, eos qui Miusmodi sunt. Alio modo ut. dicatur : Gaudeo in prasentia Ste mana, sortianar ἔ, o' AthaisI : quia scilieet personaliter mecum sunt , & serviunt mihi , in quo supplent quod deerat vobis, idest quod vos non poteratis mihi corporaliter exhibere . in quo quidem Fefecerunt spirit m meum, inquantum milli servierunt , de pa-
erunt a l. preces la eo sibi facta . tb l. omittuntur dua ferventes sententἰa, Laeca. θ Minhaἰ.
446쪽
stolus insinuat quid alii iaciant Corinthiis;& ei rea hoc duo facit . Primo insinuat quomodo salutentur ab aliis; secundo subdit
suam salutationem , ibi , Salutario mea m nu Pauli . Circa primum tria facit . Primo insinuat quomodo salutat eos tota Ecelesia Asiae in communi: unde dicit et Salutant vos omnes Ecelesia Asia. Rom. ult. ,,Sa-
,, Iutant vos omnes Ecelesiae Christi . Secundo quomodo salutant eos specialiter hospites Pauli r unde dicite Saturant vos in Domino multum Aquila, O Hisca, eum domestica sua ecet. . Illi erant hospites Apost 1i . & de his habetur Rom. xv r. dc Ach. xv m. Tertio quomodo salutant eos Ap soli , ct familiares sui : unde dicit: Salm
ane v s omnes fratres , qui scilicet mecum sunt. Phil. ult. 22. Q Salutant vos qui me- ,, cum sunt fratres . E quo ergo omnes salutant vos, & vos etiam salutare M vicemis oscula fanseo, non libidinoso, quo mulier apprehensum deosculatur iuvenem , Prov. vir. non fraudulento , quo Iudas osculatus est Christum, Matth. xxv I. dc Marc. XI v. Salutaris mea manu Pauli . Hic suam salutationem subdit; de circa hoc duo facit. Primo ponit titulum salutationis , dicens , Satarario mea, scilicet scripta est manu mea
Pauli . Et hoe faciebat in Epistolis suis , Propter quosdam qui sub specie Apostoli
i seribebant falsas litteras: unde ut non ὁ ciperentur , postquam scripta erat Epistola per aliquem , in fine consequenter scribebat Apostolus manu sua . Secundo ponit ipsam salutationem , in qua primo maledicit malis, dicens : Si quis non amat DpmI num nostrum Iesum Chrisum , sit anathema , id est separatus , vel excommunicatus , ma ranatha , idest Dominus veniet ; quasi di
cat et non amat Domιntim nostrum Iesum
Chritatim , sit anathema in adventu Do mini.
Sed numquid sutit excommunicandi omnes qui non sunt in caritate λ Respondeo . Direndum, quos hoc intelligit ut , si quis non amat Dominum Iesum Christum, id est
fidem Christi; dae isti sunt haeretici, dc sunt
excommunicati. Vel si quis usque ad finem mortis non perseverat in amore Domini Iesu Christi , in adventa erit separatus a bonis Secundo benedicit bonis . bene optans eis , scilicet gratiam Christi , cum dicit rGraria Domisi nostri Mu Christi . Et his Optans , Optat eis omne bonum e quia in ' gratia Domini nostri Iesia Christi continetur omne bonum . Optat etiam eis carita intem siram , dicens : Carisas mea eum omniabus vobis , ut vos invieem , de Deum diligatis ea caritate qua ego vos diligo ; Zenon propter aliquod aliud , nisi in Christo Dis , id est propter morem Christi. Ammai dest fiat.
447쪽
AD CORINTHIOS ILEXPOSITIO. PROLOGUS.
Ministri Dei nostri, dicetur vobis. Esa. lx I. c. N his verbis congrue tangitur materia huius seeungae Epistolae ad Corinthios . Nam in prima Epistola agit Apostolus de ipsis sacramentis . sed ita
hae seeunda agit de ministris ipsorum sacramentorum , tam bonis , quam malis. Ratio autem hanc Epistolam scribendi suit, quod Corinthii post praedicationem eiust admiserant pseudoapostolos , quos Apostolo praeserebant . Propter hoc scribit eis hanc Epistolam , in qua commendat Apostolos , & ostendit verorum Apostolorum dignitatem ; ostendit etiam, & vituperat falsorum Apostolorum falsitatem . Commendat autem verorum Apostolorum dignitatem ex hoe quod sunt mi nistri Dei . Ministri sinquit mi, diceruν vobis , scilicet Apostolis: qui quidem dicuntur ministri quantum ad tria . Primo quantum ad dispensationem sacramentorum . I. Corinth. IV. r. in Sic nos existimet homo, ut ministros Christi. Christus enim i stitutor est sacramentorum; sed Apostoli, & eorum sirecessores ea dispensant : & ideo Κόditur in praedicta auctoritate , is Et dispensatores mysteriorum Dei . Secundo quantum ad gubernationem , scilicet inquantum gubernant popuIum Dei . Sap. v r. F. is Cum essetis ministri , non recte iudieastis , nee custodistis legem iustitiae . Deus enim gubernat omnia per prudentiam . Unde quicumque aliquid gubernat , dicitur minister Dei . Tertio quantum ad humanae salutis operationem , inquantum scilicet eorum ministerio , & praedicatione homines ad salutem conversi sunt: euius salutis si lus Deus est auctor , quia ipse est qui venit salvum facere quod perierat; Apostoli v
To ministri. r. Corinth. ita. 4. is Quid ergo est Apollo , quid Paulus nistri eius is cui credidistis. He
448쪽
q24 IN E P I S T. H. AD COR. CAPITIS PRIMILECTIO I.
TD Aulus Apostolus Iesu Christi per Voluntatem Dei, & Timotheus stater, Ecci I siae Dei quae est Corinthi cum onnibus sanctis qui sunt in universa Achaia. Gratia vobis, & pax a Deo patre nostro, & Domino Iesu Christo. DE istis ergo ministris tractat hic Apo.
stolus: ostendens in hac Epistola e rum dignitatem, etiam scribens Corinthiis: in qua quidem praemittit primo salutationem ἔ seeundo prosequitur Epistolam , ibi , BenadieIM Deus, eν Paris Domi. no rivsu Chrsi . In salutatione autem tria ponit : primo enim deseribit personas salutantes secundo personas salutatas , ibi ,
Ecclesia qua est Corinthi , tertio bona optata , ibi, Gratia vobis, Or pax. Circa prunum primo describitur persona salutans principalis, quia Paxius . secundo persona adiuncta , quia Timorsens . Persona salutans describitur ab humilitate , quia Paulus , qui Latine dicitur modicus . Iste est ille m dicus de quo Esa. ix. 22. is Minimus eritri in mille, & parvulus in gentem sortissis is mam. Vel a doctrina , quia Paulus dicitur os tubae . Ista est illa tuba de qua
Tach. IX. 4. Dominus in tuba canet ,
- & vadet in turbine austri. Et competit quod dicitur Esa. ivr 1 r. r. is Quasi imis ba exalta voeem tuam , & annuntia Po- , , puto meo stetera eoru in . A dignitatis auctoritate , quia Apostolus I fu Corui. Ubi tria ponuntur . Primo quod sit legatus :unde dieitur Apostolus, idest principaliteranissus r soli enim duodecim Apostoli electi missi lant a Christo. Lucae v I. 33. is Ele , , git duodecim , quos & Apostolos nomi- ,, navit . Alii autem discipuli non missi sunt principaliter , 6d secundario : & i de est quod Apostolis succedunt Episcopi ,
qui habent specialem curam gregis Domini; alii autem sacerdotes succedunt septuaginta duobus discipulis , qui gerunt vices commissas sibi ab Episcopis . Elt ergo eius dignitas, quia Apso ae . I. Corinth. IX. 2. is Si aliis non sum Apostolus, sed tamense vobis sum . Galat. o. 8. Qui opera- is tus est Petro in Apostolatum circumcise sonis , operatus est & mihi Inter Gen
Sed quare voeat se hic Apostolum dicens,
Paulur Ap Hur, eum in Epistola ad Romanos scribat se servum Ratio huius est, quia Romanos reprehendit de dissensione , di superbia , quae est mater dissensionis . quia inter superbos semper iurgia .nt .
Unle ut eos revocet a dissensone, inducit eos ad humilitatem vocando se servum . Corinthii vero erant pertinaces, & rebel. les; & ideo ut reprima eorum proterviam, usus est hic nomine dignitatis , dicens sis Apostolum. Secundo ponitur cuius sit Icgatus , qui aetisti Chrsi . Infra v. 2o. Pro Christo legatione fungimur . Tertio ponitur modus quo adeptus est legationem: quia non iniecit
,, tebam eos , dc ipsi currebant: non est δatus populo ex divino surore , iuxta illud Rib xxx lv. 3o. Qui facit regnare hypo is c Iitam Propter peccata populi oleaexII P. εἶ. is Dabo tibi Regem , sed in suis rore meo. . ' Est adeptus Apostolatum ex voluntate Dei, & beneplacito: Ach. IX. 13.
A Vas electionis est mihi iste . Ee ideo
Persona autem adiuncta , est Timotheus zuade dieit , Et Timothma frater . Frater , inquam, propter fidem : Matth. xx m. 8, se omnes vos fratres estis r de propter. ignitatem , quia Episeopus di & inde est
quod Papa vocat omnex Episcopos fratres Connumerat autem sibi Timotheum , quia cum ipse transisset per eos , Mut dixit in prima Epistola ult. cap. possent Credere
quod malitiose retulisset Apostolo ea de quiabus ipse scribit ad eos. Consequenter ponuntur persenae salutatae:& primo principales ; secundo adiunctae principalibus in hoc quod dicit , Ecessa i , quae est totus populus fidelis tam aὶ clerici, quam laici . L Timoth. III.
II. is Ut scias quomodo oporteat te conis versari. Ρ Ωua est Corinthi : quia Corinthus erat metropolis Achaiae . Sed adiunctae personae sunt omnes sancti , qui sutae
449쪽
nnius Spiritus sancti gratia renati . I. C Tinth. v r. II. ,, Sed abluti estis , sed lan-
, , cti fieati estis in Spiritu Dei nostri .
sunt is Achaia , cuius metropolis est Corinthus . Illis autem personis salutatis optat Apostolus bona : unde dicit : Gratia
xobis, ct pax: dc circa hoe duo facit. Primo ponit ipsa bona ἔ secundo ipsorum auctorem ibi , A D. a Patre nostro , o Domino
Iou Christo. Ponit autem ista duo extrema bona , ut in eis intelligantur media . Priamum enim bonum est gratia , quae est principium omnium bonorum : nam ante gratiam nihil est nisi diminutum in nobis . Ultimum autem omnium bonorum est pax, quia pax est generalis finis mentis e nam qualitercumque pax accipiatur , habet rationem finis , de in gloria aeterna , & in regimine, dc in conversatione finis est pax. Pla m. cxlv M. t 4. Qui posuit fines tuos pacem . Quis autem sit auctor horum bonorum , ostendit subdens : A Deo Patre nostro , ct Domino IUM C isto . Et haec duo possunt dupliciter distingui : quia cum dicit , A Deo Patra , potest intestigi pro t ea Trinitate : nam licet persona Patris dicatur Pater Christi per naturam , tamen tota Trinitas est Pater noster per creati O. nem, dc gubernationem . Eia. Ix m. 16.,, Et nunc Domine , pater noster es tu.
Hier. III. I9. is Patrem vocabis me .
A Deo ergo Patre nostro , idest a tota Trinitate proveniunt bona. Matth. vat. M. Gis vos cum sitis reali, nostis bona data dareis filiis vestris ἔ quanto magis Pater vesteris qui in caelis est , dabit bona petentia is bus μSed si Deus Pater noster accipiatur pro tota Trinitate , quare additur persona Fialii, cum dieit, Et Domino Iesis Chetati Z Num quid est alia persona a Trinitate
Dicendum , quod additur non propteTaliam personam , sed propter aliam nati ram , scilicet humanitatis allum piae a Filio in personam divinam et quam quidem
Trinitati connumerat , quia omnia bona proveniunt nobis a TLinitate per inearn tionem Christi . Et primo gratia . IOan. L.
t 7. M Gratia, dc veritas per Iesum Chri-- stum facta est . Secundo Mae . Ephecit. I 4. se Ipse est pax nostra qui secit uir
is que unum. Item cum dicit , A Deo Patre nestra, potest intelligi persona Patris solum ; de liere tota Trinitas si Pater noster , ut dictum est , tamen persona Patris est Pater noster per appropriationem ἔ dc se hoe quod dicit , Et Domino Iesu Christo , intelligitur de persona Filii . De persona autem Spiritus sancti non fit hic mentio , quia , sicut dieit Augustinus , cum si nexus Patris , 8c Filii . ubi eumque ponitur persona Patris , de persona Filii, intelligitur persona Spiriatus sancti.
BEnedictus Deus & Pater Domina nostri Iesu Christi , Pater misericordiarum ,
Ac Deus totius consolationis , qui consolatur nos m omni tribulatione nostra; ut possimus & ipsi consolari eos qui in omni pressura sunt per exhortationem , quaeκ hortamur dc ipsi a Deo: quoniam sicut abundant passiones Chiisti m nobis ; ita di per Christum abundat coniblatio nostra.
duo facit: primo enim excusat se de eo quod non iverat ad eos . sicut promiserit; seeundo prosequitur intentionem tuam, cap. m. ibi , Ine timus itertim nosmetipsos commendare Circa primum duo facit . Primo ponit excusationem de mora . se-
quaedam in generali; secundo quadam in
speciali, ibi, Neo mim volumus ignorare vias, fratres, in tribulatione nostra qua facta essis Asia. Benevolentiam autem eorum C .ptat Apostolus ostendendo quod quidquid facit , totum facit ad eorum utilitatem ;& eitea hoc duo iacit . Primo praemittit
cuodo m rae assignat causam, Ir. cap. ibi , lutilitatem quae ex ipso aliis provenit a se- Stat Mi autem Aoe ipsum aptid mea Circa pri- cundo rationem dictorum assignat, ibi, Ru trum duo facit : primo enim reddit eos niam RAe abiandant passiones Chrsi in nolis; benevolos . secundo , excusationem ponit ,: ita ct per Christum abundat ranslatio nostra. ibi , Et hae confidentia volui priss montra: Circa primum tria facit: prina o enim po- ad et os . Circa primum duo facit . Pri. nitur gratiarum actio ; secundo actionis rLo captat eorum benevolentiam recitando gratiarum modus, ibi, ctui consolatur nos in S. Th. Oper. Tomn. Hah omni
450쪽
omni struulatione nestra tertio causa, ibi , ' ris tegimus di i se consolari eos qui in omni pressura funr . Agit ergo gratias toti Trini tali, a qua provenit omne bonum . de ideo dicit, Benedictus Deus, id est tota Trinitas. Item personae Patris, eum dicit , Et Paterrum ni nostrι Iesu Christi, per quem scilicet Christum Pater nobis omnia donavit.
Sed sciendum , quod nos benedicimus Deum, dc Deus benedicit nobis; sed aliter, Ac aliter: nam dicere Dei , est facere. psalm. exlvo r. s. is Dixit , de facta is sunt. Unde benedicere Dei est bonum iacere, dc bonum infundere ; dc ite habet
rationem causalitatis . Genes. xxi I. T. HBe-- nedicens benedicam tibi, Ac multiplica- , , bo semen tuum. Dicere autem nostrum non est causale, sed recognoscitivum , seu expressivum: unde benedicere nostrum, idem est quod bonum recognoscere . Cum ergo gratias agimus Deo , benedicimus sibi , idest, recognoscimus eum bonum , dc
datorem omnium bonorum . Tob. XII 2O.is Benedicite Deum caeli , dc narrate mis innia mirabilia eius . V Dan. I x. II. Benedicite omnia opera Domini Domi-- no, laudate, dc superexaltate eum in Oe-- eulla ' . . Recte ergo gratias agit Patri, quia mI- sericors est, unde dicit, Pater misericordiarum; de quia consolator , unde dicit , Et Deus totius consolationis . Et agit gratias de duobus, quibus homines maxime indigent. Primo enim indigent ut auferantur ab eis malai Ac hoc facit misericordia , quae aufert miseriam ; de misereri est proprium patri. Psal. cis. II. , , Quomodo mi seretur ,, pater filiorum, misertus est Dominusti se mentibus se. ' Secundo indigent ut sustententur in malis quae adveniunt; dc illud est proprie consolari : quia nisi homo haberet aliquid in quo quiesteret cor eius, quando supeveniunt mala, non lubsisteret. Tune ergo aliquis consolatur aliquem, quando affert ei aliquod refrigerium , in quo quiescat in malis. Et licet in aliquibus malis homo possit in aliquo consolari, dc quiescere, & sustentari; tamen solus Deus est qui nos consolatur in omnibus malis : dc ideo dicit, Deus totius consolatiemin quia si peccas, consolatur te inus, quia ipse mi. isericors est; si affligeris, consolatur te, ve eruendo ab amictione per potentiam suam, vel iudicando per iustitiam . si laboras, consolatur te remunerando. Genes. xv. I. Ego se merceS tua magna nimis. Et ideo dieitur Matth. v. s. ,, Beati qui lugent, quinis niam ipsi consolabuntur. Ρ Materiam auis
tem gratiarum actionis subdit, dicens: Ω-
consolatur nos in omni tr latione nostra; qua si dicat: Ideo benedictus, quia consola ur nesin omni rribulariens. infra uri. 6. Qui eon solaruν humiles. Causam autem huius ponit
cum dicit: in possimus T is cenotaVi. Ubi notandum est, quod in donis divinis estor do. Ad hoc enim Deus dat aliquibus spe ei alia dona, ut ipsi effundant ilix in utilitatem aliorum: non enim dat Iumen soli ut sibi soli luceat, sed ut toti mundo. Unde vult quod de omnibus bonis nostris, stive sint divitiae, sive potentia, sive scientia,
sive sapientia, accrescat aliqua utilitas aliis. I. Pet. 1 v. 1 O. A Unusquisque gratiam nuam ,, accepit, in alterutrum illam adminis fran-- te'. Hoc est ergo quod Apostolus dicit:
Consolatur nos in omni tribularione. Sed quare Non ut solum nobis hoc si ad bonum, sed ut etiam aliis prosit : unde dicit et
in pusimus ct 'si eo uari eos : pollumus enim consolari alios per exemplum consolationis nostrae: qui enim non est contolatus, nescit consolari: Eccli. xxx Iv. o. is Quici non est tentatus, qualia scit qui funain omni, idest in qualibet, pressura . Ela. lx Iis r. ,, Spiritus Domini misit me . . . ut con-- solarer omnes lugentes. Eccli. xlvit r. ψ Consolatus est lugentes in Sion . Postumus, dico, consolari per exhortationem ad tolerantiam passionum, promittendo praemia aeterna: quia scilicet exhortamur vos per Scripturas , dc internas inspirationes , ut patienter sustineamus , ct alios exhor temur exemplo nostro , dc per ipsas Scripturas. Ι. Corinth. x . 23. Ego enim ac is cepi a Domino quod oc tradidi vobis Esai. xxx. I . is Quae audivi a Domino ex-- ercituum Deo Israel , annuntiavi v ,, bis. Polita utilitate quae ex Apostolis aliis provenit, dictorum consequenter rationem assignat, dicens: Quoniam sirutabuo dant pasesiones Chrsι is nobis . ira per Chis si uis abundar eo olatio nostra. Et quia duo dixerat , scilicet quod Deus consolatur nos in
omni tribulatione, & quod possumus AH ipsi
consolari alios; hic rationem horum duorum exponit: dc primo ostendit quomodo Deus consolatur nos in omni tribulatione ; secundo quomodo consolatio nostra convertitur in consolatione in aliorum . ibi. Siva autem Iribulamur , pro vestra exhortationa , e salute . Dicit ergo: Ricle dico, quot consolatur nos in omni tribulatione nostra :quia secundum quod abundant passinas Chri sti in nobis, ira ο ρεν Christum abundat eou-