장음표시 사용
481쪽
ὐ oeulus non vidit i nee auris audivit. neci dentur, id est terrena, sunt temporalia , & is in cor hominis ascendit, quae praeparavit transitoria ἰ ea autem qua non videmών , is Deus iis qui diligunt illum. Et quare I iei licet caelestia , fiant a terna. Ela. tr. 6. caelestia contemplamur Quia ea qua τὼ t is Salus autem mea in sempiternum erit.
SCimus autem quoniam si terrestris domus nostra huius habitationis dissolva tur, quod aedificationem ex Deo habemus, domum non manufactam , sed ae eerna in in caelis. Nam ct in hoc ingemiscimus , habitationem nostiam , quae de caelo est, superindui cupientes; si tamen vestiti,& non nudi iuveniamur. Nam dc qui sumus in hoc tabernaculo, ingemiscimus gravati, eo quod nolumus expolia- ei, sed supervestiri, ut absbrbeatur quod mortale es h a vita. Tostquam Apostolus eommendavit ca mi.
I nisterium novi testamenti ec quantum ad dignitatem, dc quantum ad usum, consequenter hic commendat illud quantum ad praemium; licet de praemio quantum ad aliquid aliqualiter , dc incomplete supra tractavit; hic tamen de hoc complete tractat: eirea quod tria facit: primo enim aingit de praemio; secundo vero de praeparatione, Ac praemii susceptione , ibi. Et ideo contendimus, sime absentes, sive prasentes, pla-υνε ui; tertio vero de caula utriusque , scilicet praeparationis, dc praemii, quoὸ expectatur, ibi, omnia aurem ex Deo qui nωs νε-
eoneiliavit sibi peν Chrsum . Circa primum duo facit. Primo ponit praemium quod expectatur, secundo exprimit desiderium praemii expectati, ibi, Nim in ore intemtoimus, habitat onem nostram qua de calo est, fuerindui explentas. Sed quia praemium quod expectitur est inaestimabile . scilicet gloriae
caelestis, ideo dicit: Scimur quoniam oc. quasi dicat, secundum Glossam: Uere Operatur in nobis pondus gloriae, quia in cor-jporibus erit haec gloria, non tantum in animabus: enim, ideir quia, scimus, idest certi sumus, quia iam habemus in spe , quo-n am si reprobis domus nostra, id est corpus. Homo enim . ut dictum est, dicitur mens, cum sit principalius in homine : quae quidem mens se habet ad corpuς. sicut homo ad domum: sicut enim destructa domo non destruitur homo eam inhabitans , sed ma- Dei; sic destructo corpore , non destruitur mens, seu anima rationalis, sed manet .
Corpus ergo terrestre dicitur domi ha rationis, id est in qua habitamus. Iob xv. I9. , , Qui habitant domos luteas , di ter- , , renum habent fundamentum, consumen- , , tur velut a tinea . Dissolvaruo , idest destruatur . Setinus, inquam , quod hab-- ad eartimam, ideli aedificium, ex Deo, idest paratum a Deo . AEdificium dico domum non manufactam, id est non opere hominis, nec opere naturae. sed corpus incorruptibile , quod assumemus : quod quid ein non est manu iactum , quia incorruptibilitas iueorporibus nostris Provenit solum ex operatione divina . Phili p. m. l. Re rinis mabit corpus humilitatis nostrae eonfiia is guratum corpori claritatis suae . Domum a te am , idest domum ab aeterno b no. bis praeparatam. Esa. xxx m. 2 o. is Taberis naculum quod nequaquam destruetur in is caelis. Matth. V. 12. in Merces vestra si copiosa est in caelis. Hanc autem commutationem , ut scilicet pro terrestri do. mo habeant caelestem desiderabat Iob , dicens X rv. I 4. ., Cunctis diebus quibus nuncis milito expecto donec veniat immutatio
Expositio est secundum Glossam; sed tamen non est secundum intellectum apostolicum, nec praecedentibus , nec sequentibus concordat. Nam ipse cum ha beati unam materiam continuam , de qua loquitur, non interponit aliam. Et ideo videa mus quid intendat Apostolus dicere. Scien
dum est autem , quod Apostolus vult hie ostendere quod sancti rationabiliter susti
482쪽
Ment tribulationes, ex quibus vita praesens corrumpitur, quia ex hoc statim perveniunt ad gloriam, non ad gloriosum corpus, ut
dieitur in Glossa . Et ideo dicit: Ideo iustinui. mus, enim, idest quia, frimus , id est pro
certo habemus , quoniam si terres' is domus nostra huius habitationis, id est corpus, Asso matur, id est corrumpatur per mortem, habemus , statim non in spe, sed in re, meliorem domum, scilicet adimationem, demum non manufactam, id est gloriam caelestem , non corpus gloriosum. De hac autem domo dicitur Ioan. xxv. 2. ., in domo Patrisse mei mansiones multae sunt. Quae quidem est ex Deo non manufacta , quia gl ria aeterna est ipse Deus. Psal . xxx. 3. se Esto is mihi in Deum protectorem , ct in do- ,, mum refugii. maternam: ad litteram, quia ipse Deus aeternus. In ealis , id est in excelsis: quia statim corrupto corpore , anima sancta consequitur hanc gloriam, non
in spe, sed in re. sa) Nam ct antequam corpus dissolvatur, habemus hanc domum
in lye. Sic ergo praemium sanctorum est admirabile, di desderabile, quia gloria caelestis
est: ideo consequenter subiungit desiderium sanctorum ad ipsum praemium , dicens :Nam in hoe ingemiscimus , habitationem n stram , qua da cato es , Iuperindui cupientes .
Ubi tria facit. Primo exprimit desiderium gratiae ad praemium ipsum; secundo ostendit quod desiderium gratiae retardatur ex deis siderio naturae, ibi, Nam is qui fumus Inhoe tabeνnaculo, istemifcίmias travari. tertio ostendit quod desiderium gratiar vincitdesderium naturae, ibi. b Audentes igitur semper, ct scientes quoniam dum sumus
derium gratiae est te eum fervore : nam in hae ingemistimus , habisationem uestram , qua de eato est, βρενIndus evIentos ', quasi dicat : Hare est vera probatio quod habemus domum non manufactam : qui a s desderium naturae non est frustra, multo minus desiderium gratiae frustra est . Cum igitur nos habeamus serventissimum desiderium gratiae de gloria caelesti, impossibile est quod sit frustra: & hoe est quod dicit: Ingemiscimus, idest ingemendo desdera n us, in hιe, scilicet animae desiderio, retardati . Pial. cv I x. . , , Heu mihi, quia incolatus meus pro- ,, longatus est. In Me, inquam, quod euylan. νει sumus, id est cupimus , superindui habia karienem nostram, id est fruitionem gloriae
qua de eato U, idest caelestis; quae die ira habitatio, quia in ipsa gloria sancti habitant scut in tuo consolatorio. Matth. xx a . ,, intra in gaudium Domini tui. Pehoc autem quod dicit, Superindui, dat intelligere quod illa domus caelestis de qusupra dixerat, non est aliquid ab hominseparatum, sed aliquid homini inhaerens
Non enim dicitur homo induere domum sed vestimentum . domum autem dicitur et liquis inhabitare. Haec ergo duo coni ut git, dicens: Superindui fabitationem: pequod ostendit quod illud desiderium est alquid inhaerens, quia induitur. & aliqui continens, & excedens , quia inhabitatu i Sed quia non smpliciter dixit , indui, se Inperindui, rationem sui dicti subdit , dcens: Si tamen vestri, Θ non nudi inient. mur; quasi dicat: Si anima indueretur hbitatione caelesti, quod non exueretur libitatione terrena, idest non corrumperet lcorpus nostrum per mortem eae telladeptio illius habitationis esset superindutio. βed quia oportet quod evacuetur hibitatione terrena ad hoc quod induati caelest i , non potest dici superinduitio, si i nd u it io simplex : ct ideo dicit: Si tam
visiti, re non nuc inveniamur, quas dicas Superindueremur quidem , s inveniremi induti, di non nudi. Nudus enim non teitur superindui, sed indui tantum . Glisa vero aliter exponit de vestimento ipituali, dicens: ,, Cupimus superindui, qu., utique fiet, tamen hae eonditione, si nis inveniamur vestiri, scilicet virtutibus,, non nudi, scilicet virtutibus . De is vestibus dicitur Coloss. m. Ιχ. se Induiri vos, scut electi Dei sancti, di dilectis vi lcera misericordiae, benignitatem , his militatem , modestiam , patientiam . Quasi dicat: Nullus ad illam gloriam Diveniet, nisi habeat virtutes . Quae quid texpositio non videtur concordare intentini Apostoli . Sic ergo desiderium gratservet ad praemium, sed tamen retardata desiderio naturae; quod ostendit cum icit: Nam dum sumias in tabernaculo Uio , gemucimus gravari. Ubi primo ponit cc ditionem desiderii naturalis . secundo ostedit quod etiam hic status desiderii natu: lis est a Deo, ibi, Qui aiatem estis nos hoe i iam, Deus. Conditio autem deside est naturalis, retardans desiderium gratiuia vellemus inveniri vestiti, & non ni; id est, ita vellemus quod anim Perve
483쪽
ret ad gloriam, quod corpus non eorrumis mortis auferre potuit. Et ideo dicit : operetur per mortem. Cuius ratio est, quia quod nolumus Ooliari , scilicet tabernaculo naturale desiderium inest animae, elle uni- terren , I ad super si νοῦ , gloria supercae te. tam corpori. alias mors non est et poena .lsti. vel, secundum Glossam, corpore glo-lis: de hoc est quod dicit: Nam nos qui su-irioso. Sed quia posset videri indecens quod
mus is hos talia νnaculo, idest qui habitamus corpus ex una parte esset corruptibile ex
in isto mortali corpore et II. Pet r. r. 14.lsui natura , si non suisset ante dissolutum ,ri Seio quod velox sit depositio tabernaculis& ex parte gloriae esset gloriosum; subditis mei : ingemisimus; id est, intus in cor- modum quomodo fieri vellet, dicens :
de , non solum extra in voce gemimus I absorbeatae r isod mistale est a vira, quali di- Εω. lix. II. , , Ut columbae meditantes cat: Non sic super vestiri volumus quod cor- ,, gememus quia durum est cogitarebpus remaneat mortale, sed ita quod gloria mortem. & tamen Dravari, quasi aliquo ex-lauserat ex toto corruptionem corporis absistente contra desiderium nostrum, eo quodsque corporali dissolutione ; & ideo dieit: non possumus pervenire ad gloriam , nisi Absorbeatων Dod mortale est, idest ipsa eo deponamus corpus quod est ita contra na-rruptio corporis , a vita . scilicet gloriae . rura Ie desiderium , ut dicit Augusilinus ,LI. Corinth. xv. 14. ri Abibrpta est mors ita quod nec ipsa senectus a Petro timorem is victoriam.
LECTIO ILO Ut autem eiseit nos in hoc ipsum, Deus, qui dedit nobis pignus Spiritus.
Audentes igitur semper, & lcientes quoniam dum sumus in hoc corpore , peregrinamur a Domino per fidem enim ambulamus , dc non per speciem) audemus autem, & bonam voluntatem habemus magis peregrinari a corpore , &praesentes esse ad Dominum is Et ideo contendimus , sive absentes, sive praesentes, placere illi. Omnes enim nos mani sellari oportet ante tribunal Christi , ut reserat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum. Huc ostendit auctorem supernaturalisthoe desiderandum a natura , sed ab ipso
. desiderii de habitatione caelesti. Cau-lDeo, qui in hoc ipsum efficit nos. si enim naturalis desiderii quod nosumus Sed quomodo hoc efficit, subdit dicens raexpoliari, ese quia scilicet anima natura-ltyi dedis nobir ρgnus Spiritua o Circa quod liter unitur corpori , dc e converis . Sedliciendum est, quod Deus esiale in nobis hoe quod caelestem inhabitationem super-inaturalia desideria, & supernaturalia. Na- indui cupiamus , nora est ex natura, sed turalia quidem, quando dat nobis spiritum ex Deo; dc ideo dicit : em aurem esseis naturalem convenientem naturae humanae: nos in hoo Usum, Deus , quali dicat: volu .iGenes. 1 r. r. is snspiravit in faciem eius mus superinduere caelestem habitationem, o spiraeulum vitae : supernaturalia vero ita tameta quod non spoliemur terrena; &ldat, quando insundit in nobis supernatu tamen hoo ipsum quod volumus se super- ratem spiritum, scilicet Spiritum sanctum vestiri, efficit in nobis Deus . Philip . 11. dc ideo dicit: Ded e nobis pignus Spiritus , II. se Deus est qui operatur in nobist Slidest Spiritum sanctum causanteni in nobis is velle, & perficere, pro bona volunta-ieertitudinem huius rei , qua desideramusis te. Cuius ratio est , quia quamlibetiimpleri. Ephes. i. I 3 Signati estis spinaturam consequitur appetitus conveniens ,, ritu promissionis sancto , qui est pignus fini suae natura scut grave naturaliteriis hereditatis nostrae . Dicit autem p tendit deorsum, & appetie ibi quiescere .lanus , quia pignus debet tantum valere Si autem si appetitus alicuius rei supra quantum valet res pro qua ponitur. sed in naturam suam, illa res non movetur ad il- hoc differt a re pro quω ponitur , quia Ium finem naturaliter , sed ab alio quod pleniori iure possidetur res quando iam ha est supra naturam suam . Constat autemIbetur quam pignus: quia res possidetur ut quod perfrui caelesti gloria , & videre quid suum, pignus vero servatur , & te- Deum per essentiam , licet sit rationalisrnetur , quast pro tertitudine rei habenis creaturae, est tamen supra naturam ipsius.ldae . Ita est de Spiritu sancto r quia Spi-
484쪽
et testis; sed differt in modo habendi, quia
nunc habemus eum quasi ad certitu)inem consequendi illam gloriam, in patria vero habebimus ut rem iam nostram, re a nobis possessam: tunc enim habebimus perfecte, saὶ modo impersecte. Sie ergo retardatur desiderium gratiae a desiderio natu .rae. Seὸ numquid impeditur λ Non; sed desiderium gratiae vincit: & hoc est quod diu
viam dum stimur in eorpore , peregrιnamur a
Domino quasi dicat: Duo desideria sunt in sanctis : unum quo desiderant cillestem habitationem. aliud quo nolunt expoliari. Fifi haec duo essent compoflibilia ι non essent
contraria , ct unum non retardaretur ab
alio. Sed Apostolus ostendit ea esse incompossibilia, & quod oportet quod unum vincat alterum. Unde circa hoc tria facit :primo enim ostendit ineqmpossibi litatem diciorum desideriorum I secundo interponit quamdam probationem, ibi, Per fideo enim ambulamus, ex non peν hecem . tertio ostendit quod horum vincat, ibi, Aurioris au
rem, π bonam voluntatem habamus maris per-
Vr nar; a eorpora. incompossibilitatem caendit eum dieit : Audentes igitur semiιν , erscientes 'Noniam dum fremus in eo ore, peregν namrer a Domino. A ὀere, proprie est i m. mi scere se in pericula mortis, & non cedere propter timorem. Licet xutem sancti naturaliter timeant mortem, tamen audent ad pericula mortis, & non cedunt timore mortis. Proverb. xxv m. I. se Iustus quasi vi leo confidens. Eccli. xlv I tr. II. ,, Inis diebus suis non pertimuit principem . MEt se .nros, scilicet sumus hoc, quod confirmat in nobis audaciam , ut pro Christo
mori non timeamus, quoniam duo fumus in hoo corpore mortali, pexegrisamur, id eli elongam L, AE Deo. Psal. cxxx. F. is Heu mihi , , quia incolatus meus prolongatus est . Peregrinamur, inquam , quia sumus extra patriam nostram, qui Deus est : alias non diceremur peregvinari ab eo . Et hoc non est ex natura nostra , sed ex eius gratia . Quod autem peregrinamur a Domino, Pr bat eum dicit: Per fidem enim ambulamuν ,
idest procedimus in vita ista per fidem, πηψn yee stemm , id est non ped persectam
visionem. x idei enim verbum est ficut lucera a a qua illuminamur ad ambulandum in vita ista. Psal. cxv Dii. ros. o Lucerna pedibus,, meis verbum tuum , & lumen semitis ,, meis . In patria autem non e tit huiusmodi lucerna , quia is ipsa claritas Dei
H. AD COR.,, id est ipse Deus illuminabit illam:
Apnc. xx r. 13. Et ideo tune per speciem id est per essentiam, videbimus eum. Dicit autem: Per fidem ambulamus : quia fides essde non visis. is Elieni in fides substantia spe.
- randarum rerum, argumentum n Un ap
,, paremium: Hebr. 1 r. r. Quamdiu au tem anima corpoci mortali unitur , non videt Deum per essentiam . Exod. xxx D t2 . se Non videbit me homo, & vivet . Unde inquantum assentimus, credendo hi quae non videmus , diei mur ambulare pefidein , dc non per speciem. Sic ergo Micduor in se sideriorum incompossit bilitas, qui non possumus cum hoe corpore superinducaelestem habitationem; dc probatio huius quia per fidem ambulamus. Sequitur consequenter victoria uitius desiderii de duobus , scilicet desiderii gratiae, cum dicit . Avidemus autem, is bona voluntatem habemus magis peregrinari a Nipora: & debet resum, Seleutor supra po tum, quia littera suspensva est; ut dieatu iic. Hoc, inquam, scientes , quia dum sum
in He eorpora peregrinamur AE Domino ..... audemus , Cr bonam voluntatem habemur
Duo dicit, quorum unum impostat repignantiam quam habet in volendo , quae i per timorem mortis. Ubi enim non est tmor, non Est audaciλ. Nam ex appetitu nἰturae surgit timor mortis, ex appetitu gr. tiae surgit audacia: ideo dicit , Audexnua Aliud importat impersectionem animi desiderando, quia nisi bene desideraretur, ii vinceretur timor mortis, cum sit valde nturalis. Et ideo non solum oportet auder
sed bonam voluntatem habere , id est eugaudio velle. Licet enim seeundum Philsophum in actu fortitudinis non requirati gaudium ad persectionem virtutis, sicut aliis virtutibus , sed solum non tristri; tamen quia sortitudo sanctdrum perictior est, non solum non tristantur in Pricia is mortiς, sed etiam gaujent. Philip I. 23. ,, Habens, desderium dissolvi, &e, , se eum Christo. Sed quid audemus
Marix peret inari a torpise , id est removereor pore per corporis dissolutionem , quest contra desderium naturae, is prasentes ead Domin- , id est ambulare per spectim
quod est desὸerium gratiae. Hoc delideibat qui diccbat Pulm. H i. 3. A Sitivit a i, , ma mea ad Deum sbὶ sontem vivum. Et nota, quod hic concludit eadem dquae pro potuit αὶ supra in principio, silicet quod si terrestris domuo nostκa huius ι
485쪽
b fallanis LGI ων , quod idem est quod is tuos , pusilos , de magnos , stantes in
hie dicit peregrinari a corpore: dc quod ἡabε- is conspectu agni, dc libri aperti iunt. mus ιιοmum in cauis n- manufactam a dc Sed contra hoc obiicitur dupliciter. hoc idem est quod prasentes esse as Deum .LPrimo quia videtur quod infideles non va- Consulatur per haec verba error dicen- nient ad iudicium : nam qui non credit , tium , animas sanctorum decedentium nonriam iudicatus ell, ut dicitur Ioan. ID. Se
statim poli mortem deduci ad visionem Dei, cundo quia quidam erunt ibi ut iudices , di eius praetentiam, sed morari in quibus- Matth. xl x. 23. - Srdebitis super sedes duo. dam mansionibus utque ad diem iudicii .iri decim , iudicantes duodecim tribus Ilia Nam frustra sancti auderent , dc desidera.iis rael. U Non ergo omnes erunt ante trirent peregrinari corpore, ii i bi te parati albunal, ut iudicentur. Corpore non ellent praeuentes ad Deum . Relpo alio . Dicendum , quod in iudi
Et ideo dicendum eth , quod sancti statimicio duo erunt : scilicet discutito
poli mortem vident Deum per essentiam , meritorum; oc quantum ad hoc non omnes
ec sunt in caelesti mansione. indicabuntur: quia illi qui totaliter abre- Sic ergo patet quod praemium quod sin- nuntiaverunt satanae, dc pompis eius , dccti expectant, eil inaestimabile. Sequitur deiper omnia adhaeserunt Christo, non discu- praeparatione ad praemium, quae fit per pu- tientur, quia iam dii sunt; illi vero qui in gn1m contra tentationes , Ac per exerci- nullo adhaeserunt Christo nec per fidem , tium bonorum operum; dc hoc est quodliaee per oper- , similiter non indigent discus- dicit: Lleo contemuimus , Me absentes , sivellione, quia nihil habent cum Christo: sed prcentes, placere illi . Praeparantur autem illi qui cum Christo aliquid habent , scit sancti ad noc praemium tripliciter, scilicet cet iidem, dc in aliquo recesserunt a Chri placendo Deo; secundo, proficiendo proxi-isto, scilicet per mala opera, dc prava demo, ibi, Scisntes autem rίmorem Dei, homin isderia, discutientur de his quae contra Chribus suademus; tertio, abdicando a te car-lstum commiserunt: unde quantum ad hoc nales affectus, ibi, Iraque nos ex hoe nemi- soli Christiani peccatores manifestabunturnem novimus fecundum carnem. Deo autemiante tribunal Christi. Item erit in iudicio
placent, resistendo malis . oc ideo dicit prolatio sententiae; dc quantum ad hoc o- Irio, quia scilicet totum desiderium nostrum i mnes manifestabuntur. est quod simus praesentes Deo, conrendimus, i Sed de pueris non videtur, quia dicitur :ideli cum conatu nitimur , leu studemus Ut referat unusquisque proprias corporiι prouecum pugna, & Iucta , contra tentationesi gessit: sed pueri nihil gellerunt in corpore: diaboli, carnis, & mundi: Luc. x m. 24. ergo dcc. is Contendite intrare per angustam por-l Sed hoc solvit Glossa: quia non iudica-- tam: placare illi, scilicet Deo, d quemibuntur pro his quae ipsi petierunt per se , desideramus este praesentes : dc hoc , si iled de his quae gesserunt per alios , dum absentes, sive prasontes illi simus : quia nisi per eos crediderunt, vel non crediderunt. studeamus ei placere in vita ista, dum su- i bapti Eati, vel non baptigati fuerunt . Veimus absentes, non poterimus ei placere , damnabuntur pro peccato primi parentis. nec esse ei praesentes in alia vita. Sap. xv. l Secundo vero ponit iudicii certitudinem, Io. Placens Deo factus est dilectus. In iudicio hominum multi decipi possunt , Consequenter cum dicit, Omnes enim nos dum quidam iudicantur mAli , qui tamen manis. stari oporter ante tribunal Christἰ, sub-lsunt boni, dc e converso. Et huius ratiodit causam quare sancti contendunt pla- est, quia non manifestantur corda . Sed incere Deo: quae quidem causa sumitur exsilio iudicio persectissima certitulo erit , consideratione suturi iudicii, ubi nos omnes quia erit ibi manifestatio cordium : unde manifestari oportet. Ponit autem Λpostolusidicit, Manifesaνi. l. Corinth. IV. I. , , No quinque conditiones futuri iudicii . Primosis lite ante tempus iudicare , quoadusque enim ponit ipsius universalitatem, quia nul- ,, veniat Dominus; qui & illuminabit ause Ius excipietur ab illo iudicio. & ideo di-lis condita tenebrarum, & manifestabit con. cit: omnes nos, idest omnes homines , --sis silia cordium. Ros, ct malos, magnos, Ac parvos. ROIn. Tertio ponit iudicii necessitatem , quia x Iv. io. is omnes stabimus ante tribunal nec per interpositam personam , nec peTis Christi. Apocal. xx. Ιχ. . Uidi mor- contumaciam poterit quis effugere iudicium
486쪽
illud: unde dieit. O νων , idest necessarium elegerunt tres tribunos plebis, ag quo ruri est. Iob xlx. 29. , , Scitote esse iudicium. fossicium pertinebat diiudicare excestias cora. cli. ult. 34. A Cuncta quae fiunt adducetisulum , & limatorum: oc loca istoriam υ - Deus ire iudicium pro omni errato, sive cabantur. tribunalia. is bonum, sive malum illud sit. Quinto ponit iudicis aequitatem: quia 6 Quarto ponit iudieix auctoritatem: undelcundum merita propria , erunt Praemia . dicit, Anta tribanal Chrsi, ut scilicet ve-ivel poenae: unde dicit: in νεθνae -- uiat ad iudicandum homines in eadem sor-Ique prepria corpori , proux ossit. Rom. 12.5 ma in qua iudicatus est ab hominibus, ullis Reddet unicuique secundum opera Lia a existens in forma humana videatur ae b iEt dicit, Corporis, nore solum pro his quatanis, de malis: mali enim nota possunt vi-ffecit motu corporis, sed pro his quae mendere gloriam Dei. Ioan v. 17. in Potesta-it 2 gessit. alias infideles non punirentur. Et is tem dedit ei iudicium facere, quia Fi- ideo cum dicit, Corporis, intelligendum es . se lius hominis est Tribunal autem di- idest pro his quae gessit dum vixi: in. cor-cie iudiciariam potestatem , & sumptum est poreis in antiquk consuetudine Romanorum , qui
SCientes ergo timorem Domini , hominibus suademus, Deo autem' mani sti su mus. Spero autem & in conscientiis vestris manifestos nos esse. Non enim iterum commendamus nos vobis, sed occasionem damus vobis gloriandi pro nobis ;ut habeatis ad eos qui ita facie gloriantur, δέ non ita corde. Sive enim mente oκ- cedimus, Deo; sive sobrii sumus, vobis. Caritas enim Christi urget nos, aestimantes hoc, quoniam si unus pro omnibus mortuus est, ergo omnes mortui sunrdc proo nnibus mortuus est Christus; ut ec qui vivunt, iam non sibi vivant, sed ei qui pro ipsis mortuus est, & resurrexitia Omenso qualiter sancti se praeparant ad bid te, o Rex: gentium Esa. urar. II.
praemium aeternae gloriae placendo Deo,iis Dominum exercituum. ipsum sanctificate :hic ostendit consequenter quom σ praepa-l, , ipse pavon vester, dc ipse terror vester. standi se ad hoc proficiendo proximo; dccir- Sed quiae aliquis pollet dicere, quod non exca hoc duo facit. Primo ostendit sol ieitudi- conscientiae bona, sed ex commodo suo sua in nem suam quam habet de salute proxim idebat hominibus; ideo manifestat hoc esserum; secundo vero huius sol ieitudinis cau-lfalsum duplici testimonio: scilicet Dei: un-1am assignat, ibi, Caris a Christi ων ar nos. de dicit: Deo autem man fessi sumus , quod Circa primum tria facit. Primo ponit eu rami ilicet ex timore Dei loquimur: Deus enim quam habet de salute proximorum, persua-ivider intentionem cordis nostri . Hierem. dendo eis; secundo exelud id quamdam sal-ixura. 9: is Pravum est cor hominis, dc insim suspicionem, ibi, Non iterum nos visistis sic rutabile& qui x cognoscet illud Ego commendamus; tertio ostendit quod etiam iniis Dominu v lcrutans cor . Ioan. at . 1 modo docendi proximorum utilitatem in-J, , Ipse sciebat quie esset ire homine. I- tendat, ibi , simin enim mente excedimus . tem testimonio conscientiarum ipsorum: un- vos . sive sobrii sumtis, vobis . Circa primum)de dicit: Spero autem, or im eonscientiis v duo iacit. Primo ponit studium, situm de i strix manifestos nos esse . Ac vere spero, quia utilitate proximorum . secundo manifestat sic me exhibui ut vos scire possitis nos es- hoc, ibi, Deo autem manifestati sumus . Di-lse probatos; dc firmiter hoc tenere, etsicit ergo: Dico, quod oportet nos mani se-inon confiteaminit ore. Supra IV. 1. Con instari ante tribunal Christi; de haee conside- mendantes nosmet os ad. omnem emsciratia ratio inducit homines ad timendum iudi- hominώ- cream Deo. cium: Ac ideo dicit: Seiantes e reo timorem Consequenter, quia possent e redere quod Domini, id est quam pure, de caste timen-fhoc dixerit Apostolus ad commenditionem dus sit Dominus Iesus. Christus , suademias propriami, removet hanc suspicionem sal-MMimbus , ut timeant , Ac eredant . Iobisam , dicens : Non iterum nos commmiani XXI I. I 6. is Conliderans eum timore soli- vobis ; idest , non dicimus hoc ad commenda- , , citor Hier.. x. r. is Quis non time- tionem nos iram , ut quas iterum velimus
487쪽
rios eommendare: Iupra enim ris. & etiam I. Corinth. m. aliqua dixerat ad commendationem suam: dc ideo dicit, Irarum. Infra x. rg. - enim qui se sum commendat , illa probarus est. Sed hoc dicimus propter utilitatem vestram , quasi dicat : Damus vobas oecasionem gloriandi, id est materiam gloriandi. Pseudoapostoli enim per elationem gloriabantur, dicentes se fu i sis
doctos ab Apostolis qui fuerunt a Domi no, stilicet a Petro, oc Iacobo, qui erant C lumnae fidei; detrahentes in hoc Apostolo.
quasi non fuerit cum Domino Iesu , dc volentes eius doctrinam destruere. Ut ergo &Corinthii haberent in quo gloriarentur conatra i plos pieudoapostolos de gratia Apollo.lo data, ut eos Zc re sellant, dc non seducantur ab eis, ideo dicit hoc. unde subdit: ris habeari, ad eos, id est contra eos, vel ad eos reprimendos, quid possitis dicere. Ad eos, dico, qui in facie gloriantur, o non ineorde. Quod tripliciter exponitur se . In faeie gloriantur , idest ibὶ in exterioribus observantiis legalibus, quia ad litteram docebant servare legalia; is Mon in .eονIe, idest in virtute Christi, quae est in corde, quia in spiritualibus; sicut Apostolus , qui in vir. tute crueis Christi dicebat Calat. v I. I 4.
, , Mihi autem absit gloriari nisi in cruceis Domini nostri Iesu Christi. Item in Diaeis sei gloriantur, idest in conspectu hominum , sicut hypocritae faciunt: is non in eoiast, id est in testimonio conscientiae . sicut
Apollolus: unde dieit supra I. Ιχ.Gloria nostra Aae est restimonitim e Veientia nostra . Uel in faeis gloriantur , qui λ aliqua praetendebant exterius, quae tamen Non ita sentiebant interius in eoiae, scilicet quod dicebant se doctos ab Apostolis , dc quod sequerentur eorum doctrinam, quam d) tamen nitebantur deis struere . Patet ergo qualiter Apostolus in docendo, proximorum salutem procurabat . Sequitur videre quomodo ipsorum salutem procurabat etiam in modo docendi runde dicit : Sive enis memte excedimust, Deo,
με sobrii sumus , vobis . Quod exponitur dupliciter . Uno modo sc, ut Apostolus dicat se excedere quando loquitur eis Commendando se; sobrium esse quando non loquiis tur de commendatione propria : secundum
hoe dicit: Quoeumque modo doceamus , vel est honor Dei , vel utilitas proximi :quia si excedimus mente, id est commendamus nos, Deo scilicet est, idest ad honorem Dei,
vel de servando iudicio Dei; siis sobrii δε-
mus, idest non alta dicamus de nobis, hoe ei -bis , id est ad utilitatem vestram . Sed aliter, Ac est magis litteratis sensus. Dico,
quod damuς vobis occasionem gloriandi pro nobis: quia nos in omnibus quae facimus , dc etiam in modo faciendi, intendimus boanum restrum. Unde sciendum , quod Apostoli sunt medii inter Deum dc populum . Deuter. v. s. M Ego se luester de medius is sui inter Dominum & vos. Oporteribat ergo quot haurirent a Deo qu3d es- funderent populo; dc ideo neces larium erat
quod quandoque elevarent se per Contem plationem in Deum ad percipiendum caselestia , quandoque consor marent se populo ad tradendum quae a Deo perceperant; dchoe totum in eorum utilitatem cedebat ;& ideo dicit: Sive enim exeod mus menta, idest elevamur ad hoc quod percipiamus donx gratiarum , dc hoc ut Deo scilicet uniamur, quod fit per excessiam rerum temporalium . Psalm. cxv. Ir. ,. Ego dixi in exisis cessis meo. Dionysius: M Est enim ex-- tasim faciens divinus amor. Sive sobrii
vj, id est commensuremus nos vobis tra
dendo divina praecepta, hoe est vobis, idest ad utilitatem vestram. Sobrietas enim idem est quod commensuratior bria enim in Grae. co idem est quod mensura. Haec sobrietas non opponitur ebrietati quae est de vino , quae ad bella trahit in terra; sed opponitur ebrietati quae est a Spiritu sancto, quae rapit hominem ad divina , de qua dicitur
Cant. V. t. M Bibite amici , Ac inebriami
is ni earissimi. ' Nam illa, se ilicet sobrietas , est propter utilitatem proximi sed haec
ebrietas est propter a morem Dei. Huiusmodi autem descensus signatus est per descensum Angelorum per scalam quam vidit Ia.
se bitis caelum apertum , dc Angelos Dei si ascendentes, dc descendentes supri Fi- ,, lium hominis.
Consequenter cum dicit , Car eas autem
Christi Meter nos , subiungit Apostolus causam praemissae solicitudinis , quae quidem est caritas Christi . Circa hoc autem duo sa et t. Primo ostendit se urgeri a caritate V Christi ad procurandam salutem proximorum;
secundo ostendit unde provocetur caritasChristi in ipso, ibi, AEstimantes Me, quoniam si uin
nus pro omnibus mortuus est, ergo omnes moris
tui sunt. Dicit ergo: Dico, quod sive excrudimus, Deo; sive sobrii simus, vobis, idest ad utilitatem vestram. Et huius causa est, quia
488쪽
oritas Christi ueter nos ad hoc . Et dieit, ips. Coloss. ita a. is Mortui estis, & vinget, quia urgere idem est quod stimula- i is ta vestra eii abscondita cum Chrisso ire; quas dicat : Caritas Christi quas sti' s is Deo . Et hunc modum exponit consimulus stimulat nos ad faciendum ea quae t quenter cum dicit: Et pro omnibas mortaacaritas imperat, ut scilicet procuremus sa- l est Christus. I. Ioan . ii. si Mortui lutem proximorum. Hie est esse bis cari. t is est, ut vivamus Christo. Unde lubditatis. Rom. v m. i4. is Qui spiritu Deilin is qui visit, scilicet vita naturali, ia, , aguntur id est agitantur ii sunt filiisnon sibi vitar, idest non propter seiplumis Dei. Cantic. v m. 6. is Lampades eiusl& propter bonum suum tantum , sed ,, ut lampades ignis atque flammarum . qui pro 'sis mortuus est , resum.xis Unde autem proveniat iste stimulus cari-ilcilicet Christo; idest , totam vitam suatatis, ostendit consequenter subdens : AE- ordinet ad servitium, & honorem Chri istimantes Me , quoniam si unus pro omnituriGalar. II. 2 . se vivo ego iam non eg mortuus es, ergo omnes mortui sunt: dc pri-iis vivit vero in me Christus . v Meli. xx
Ino assignat rationem huius; secundo expo- is . A Gratiam fideiussoris tui ne obliviscnit, ibi, Et pro emnibus mortuus es Chrsus .iis ris: dedit enim pro te animam suam Dicit ergo: Dico . quod omnia pro vobis i Et horum ratio est , quia unusquisque olfacimus, quia ueter nos caritas ChrUN. quia ' rans sumit regulam operis sui a fine. Laestimamus quod se unAs , scilicet Christus , t de si Christus est finis vitae nostrae, vitpro omnibus mortuus est, quod etiam nos ita nostram debemus regulare, non secundvivamus, idest ad utilitatem vestram, quod voluntatem nostram, sed secundum volietiam nobis mortui simus, idest nihil cure- tatem Christi. Sic enim Zc Christus dimus de nobis, sed de Christo , dc de histbat, Ioan . vi. 38. is Descendi de cael quae Christi sunt. Et hoc est quod dicit , , , non ut facerem voluntatem meam , Si Μnus. ROm. v. g. is Commendat DeusJ,, voluntatem eius qui nil sit me. se suam earitatem in nobis. V l. Pet r. iv Nota autem , quod duo dicit , scilia r. is Christus passiis est pro nobis , vobis quod mortuus est Christus, de quod relis relinquens exemplum, ut sequamini v rexit pro nobis; ubi duo exiguntur a se stigia eius. Quod ergo infertur , EQOlbis. Quia enim mortuus est pro nobis . Omnes mortui sunt, exponitur tribus modis. nos debemus mori nobis ipsis, id est pro Primo ut dicatur. Omnes mortui rane. mor- abnegare nos ipsos . Unde dicebat Luc. te peccati in Adam. Non enim es et ne- 23. is qui vult venire post me, abnege cestarium quod Christus pro omnibus mo- metipsum . dc tollat crucem si iamqureretur, nisi omnes mortui fuissent mortelis die, & sequatur me: ιὶ quod ii Peccati in Adam. I. Corinth. xv. χχ. si Sic- lest ac si diceret : Moriatur sibi iiis ut in Adam omnes moriuntur, ita & inlQuia vero Christus resurrexit pro nc ,, Christo omnes vivificabuntur. Secundoi3c nos debemus ita mori peccato , ut dicatur: Omnes mortui one, scilicet veteri l veteri vitae , ct nobis ipsis , quod vitae. Christus enim mortuus est ad delen- l men resurgamus ad novam vitam Chrda peccata : ergo omnes debent mori vete- Rom. v I. 4. A Quomodo Christus suriri vitae, scilicet peccati, & vivere vita iu- a mortuis per gloriam Patris , itillitia . Rom. v I. io. - Quod enim mortuus i is nos in novitate vitae ambulemus . est peccaro, mortuus est semel; quod au-l propter hoc Dominus non dixit soliis tem vivit, vivit Deo . Ita & vos aelli- Abneget semetipsi im , de tollat cri, , mate vos mortuos esse peccato , viven- is suam. sed addidit, is Et sequatur mis tes autem Deo in Christo Iesu Dominosi cilicet in novitate vitae , proficiend, nostro. Tertio, dc magis litteraliter . virtutibus . Psalm. lxxx rva. s. , , Ibur Ergo mortui sunt omnes ; idest, ita debet stiri virtute in virtutem.
quilibet reputare ae si esset mortuus sibi
quod idem est ae si dicereti Moriatur sibi Us.
489쪽
I De te nos ex hoc neminem novimus secundum camem : & si conlavimus se eundum camem Christum I sed nunc iam non novimus . Si qua ergo in
Christo nova creatura, vetera transierunt , ecce facta sunt omnia nova.
Posito quomodo sancti praeparant se adiverbo novisus, de se est sensus. Dieo, quo
susceptionem gloriae caelellis , placen- ex quo non debemus nobis vivere , sed ei do Deo , & proficiendo proximo. hic eon- qui pro nobis mortuus est : itarua mos essequenter ostendit quomoso praeparant selhoc neminem Deundu- -----; iden. ad hoc idam , abdicando a se carnalem a D non sequimur in aliquo carnalem affectum .fectum : ιχ circa hoe tria facit . Primo nec aliquem hoc modo reputamus. Et hoc ponit abdicationem carnalis affectu se- modo accipitur illud Deuter. xxxtra. q. eundo excludit instantiam, ibi, Et si eun iis Qui dixerit patri suo. dc matri, Nesseiovimus fecundum earnem Christum sed nuneris vos & fratribus suis , Ignoro vos ἔ de am n m δευ mus , tertio concludit inten- is nescierunt filios sum : hi custodieeunetum, ibi , Si qua ergo in Christo nova eras uini, , et quium tuum , di pactum tuum serva. νώ, vetera transeruus . Dicit ergo primo :i,, variant . Et sic ly Deniatim ramism re-
Ex quo ergo adeo certi sumus de glorialfertur ad cognolcentem ; sed in prima ex. aeterna , taὶ Iraque nos ex hoe mminem Ieeun-rpositione reserebatur ad cognitum. dum eamem novimus . Ubi nota , quod δε- Quia vero aliquis posset dare instantiam eundum ea mem est quaedam determinatio ,lde Christo, quod salte in cognovisset eum λ& potest dupliciter exponi, secundum quodlcundum carnem . ideo consequenter hoe dupliciter constructio fieri potest. Uno mo- removet , dicens: Quod si coguosmus fretin-
.do ut ly seeundum eararem construatur cumidum earnem Corsum , sed nune iam .- na. hoc accusativo nominem; oc sic exponit Glossa: vimus.
Neminem seundum Otrnem, id est earnaliter vi. Circa hoc sciendum est, quod Manichaeus ventem, nyssimus, idest approbamus. Ex quoiadducebat verba ista pro se in taleimenia enim quilibet debet mori , non approba. tum sui erroris . Ipse enim dicebat , Chrimus eum qui carnaliter vivit. Et hoc mo-istum non habuisse verum e pus, nec sui Ddo accipitur caro Roman. v m. s. is Uos se ex semine David natum . Et sie Autu-- utem in carne non estis , sed in spiri-lstinns dicit in Lib. contra Faustum. Si quisia tu . Alio modo. Neminem secundum ear-ic tra eum allegaret verbum Apostoli ,dnem . id est secundum carnales legis obser-iROman. r. I. is Qui factus est ei ex semiis vantias viventem, upuimur , id est approba- ne David secundum earnem & istud mus. Et hoc modo accipitur caro Phil. HI .lI. Timoth. II 3. 6. is Et manifeste magnum
si qui eonfidunt in carne , idest inlis est pietatis sacramentum , quod maniis
earnalibus legis observantiis dcc. Tertio . is statum est in carne: Ρ& II.Timoth. it. 3. minem feeundum carnem , idest secundum, Memor esto Dominum Iesum Christum chrais corruptionem, novimus , id est repu- , , resurrextile a mortuis ex semine David, tamus . Licet enim fidelet adhuc carne mi, , iecundum Evangelium meumr respon
corruptibilem gerant , tamen in spe iamldebat, quod Apostolus aliquando suer it hu- habent corpus incorruptibile. Unde non re-lius opinionis , scilicet quod suisset ex se putant se secundum quod modo carnem mine David , dc quod verum corpus ha- eorruptibilem h1bent , sed secundum quodlbuisset . sed postea hane opinionem muta- habituri sunt corpus incorruptibile . Hoc vit , dc correxit se hic: unde dicebat: Ea modo accipitur caro I. Corinth. xv. so.lsi e novimus fecundum earnam Chνsum .ia Caro, Ac sanguis regnum Dei 'on poss-ii deii , si merimus aliquaudo huius opinio-- debunt. ' filio modo potest emastrui utinis, quod Christus habuisset veram eatnem;
I. ita quod κει die. tb VM ua .e tintur vers. a. Θ η. M Nos enim sin us circumcisio , quἰ, i p.ritu 1et..inus Deo . & gloriamur ad chr.io Iesu , de no in carne sduc am habentes : qua in is qtiam ego habeam confidentiam ἐκ in carae . Ii quis alius videtur considere in eatne , eoos, inagis. M
490쪽
tavimus istam opinionem , 3c non credimus ita . Quod quidem dupliciter improbat Au. gustinus . Primo quia de eo quod salio pu tamus, nullus dicit, Notimus , sed opinamur . Cum ergo Apostolus utatur hie hoe verbo e nolimus , videtur quod non aliquando falso putaverit . Secundo quia supra Apostolus dicit: Neminem nolimtis δε--ndum cararem . Si ergo verum esset quod dicit Manichaeus, Apostolus nullum cognosceret habere verum corpus , quod est fal
Est ergo salsum quoλ Manichaeus dicit;& ideo aliter exponendum secundum veritatem , dc dupliciter . Uno modo ut sumatur hic caro pro corruptione carnis . I. Corinth. xv. So. o Caro , & sanguis re-- gnum Dei non possidebunt neque cor-ri ruptio incorruptelam pollidebit : &tunc est sensus : Et si cognovimus aliquando Christium seeundum earnem , idest habere
cum carnem corruptibilcm ante passionem sed nunc iam non novisus, scilicet eum habere carnem corruptibilem : quia Rom. D. s. dicitur : is Christus rei urgens ex is mortuis iam non moritur ἔ mors illi ulis tra non dominabitur. Alio modo secundum Glossam, ut ly Si aliquando secundum carinnem Christum tenoetimus , reseratur ad statum Pauli ante conversionem ad Christum; quod vero sequitur, Sed nune iam non noυἱ-mus, reseratur ad statum eius post conversionem . Et se est sensus. Et ego, de alii Iudaei infideles aliquando , id est ante conversionem meam, cognovimus Christum secundum carnem, id est secundum .quod carmnaliter opinati sumus de Christo scilieet eum esse tantum hominem , dc quod venit tantum ad carnales observantias legis: sed iam ς id est postquam conversus sum , non no mus ι id est, haec opinio cessavit : immo credo quod si verus Deus i dc quod non si colenflux per carnales observantias. Unde dicebat Galat. v. 2. Si circumcidimi- ni, Christus nihil vobis proderit. Potest de aliter exponi , ut hoc quod dicit , Et si cunetimus jecundum earnem Christum , dicit Apostolus iii persona omnium Aposto lorum Christi; dc se videtur respondere ultimae expositioni huius quod dicitur, mi
nem cognovimus fecundum carnem . Unde
sciendum est, quod Augusti mis exponens illud Ioan. xvi. . , , Expedit vobis ut ego se vadam: ubi ratio Domini ad hoe subditur: , , si enim non abiero, Paraclytus non
,, veniet ad vos : dicit , quod hoc ideo erat , quia discipuli carnaliter amantes Christum, afficiebantur ad ipsum, scut carnalis homo ad carnalem amicum &fic notpoterant clevari ad spiritualem dilectionem quae etiam pro absente multa facit pati Ut ergo radicaretur in cis affectus spiritualis, qui est a Spiritu sancto, & cessare carnalis; dixit eis Dominus loan.xx. 11. , Pax vobis. Hoc ergo Apostolus iii peribi a omnium discipulorum commemoran
lixit: Et si ignotimus , id cst si adhaesi iuuCl i illo ali Mando , scilicet quando itolii lcum erat praesentia corporali , secundu earnem, id est secundum carnalem a fictum
sed iam non noυimus ι idest , ia in ille a lectus cessavit a nobis per Spiritum sanctum qui datus est nobis. Consequenter cum dieit , Si qua stiti
is Chrs o nova erearura , vetera transierunt
ex pratanissis concludit quemdam se ciuiesse consecutum, scilicet novitatis in muldo . & ideo dicit : Si qua igitur , id est aliqua, in ChHuo, idest in fide Christi , ψper Christum, no creatura est facta . Gala v. 6. se In Christo Iesu neque praeputium is neque circumcisio aliquid valet , sed ,, des, quae per caritatem operatur. Unotandum, quod innovatio per gratiam ccitur creatura. Creatio enim est motus inihilo ad esse . Est autem duplex esse, sic
licet esse naturae , & esse gratiae . Prire reatio facta fuit quando creaturae ex rhilo productae si in t a Deo in esse natura dc tunc creatura erat nova, sed tamen ppeccatum inveterata est . Thre n. m. se vetustam fecit pellem meam , dc cais nem meam. oportuit ergo esse nov: creationem, per quam producerentur in egratiae: quae quidem creatio est ex nihiquia qui gratia carent , nihil sunt . I. crinili. m. a. ,, Si noverim mysteria omnis & omnem scientiam .... caritatem et
is tem non habeam, nihil sum. Iob xvi I. is Habitent in tabernaculo illius scis eius qui non est , id est peccati . ρgustinus dicit: is Peccatum enim nihil eo dc nihil fiunt homines cum peccant Et se patet quod infusio gratiar est qidam creatio . Si erEst aliqua ereatura laest notis per ipsum , vetera transierunt i
Hoe quidem sumptum est Levit. xxvi. ubi dieitur: is Novis supervenientibus, is tera proiicietis : ex quo sic argumlatur. Si omnia nova facta sunt, de secdum legem novis supervenientibus vel sunt proiicienda: ergo si qua creatura vetera transierunt ei, id est transire debeneo . Vetera autem , quae transire debet