장음표시 사용
111쪽
I PROBABILIS MUs ictici vero Uerum ut licitum , seu bonum . lFinis primi est pura , putaque speculatio veri- ltatis, secundi speculatio veritatis ordinatae ad opus a : ob idque alter speculativus , alter practicus nuncupatur. Unde illud tritum Proverbium ab omnibus tum Philosophis , tum Theologis post Aristotelem admissum : Intellectus Speculativus extensione sit Practicus e Nempe sola extensione ad opus, ad quod refertur . Cor. Hinc omnia essentialia attributa , proprietates, & munera Speculativi etiam Practici communia sunt , & quidquid alteri convenit , alteri quoque necesse est convenire. Uu circa quidquid, & quomodo aut Ratio, aut Voluntas in Speculativum per se poterit, id etiam , eodemque modo poterit & in Practicum Dicitur per se , quia aliunde fieri potest , ut quod Intelle,stui tantum veritatem speculanti convenit , eidem speculanti veritatem relate ad opus convenire non possit , puta si Iuramento, Uoto, Contractu&c. prohiberetur. 5 XII. In moralibus non requiritur Certitudo demonstrativa , sed sufficit quaecumque ostensio
persuasiva . Alb. Mag. lib. I. Ethic. Tract. q. cap. I. 2.3. ait : quod in moralibus oportet grosse , fiaguraliter veritatem ostendere , non demonserati necessitate, sed guacumque utensione persuasua . D. Thomas in R. Sent. Dist. 35. quael l. 3. art. 3. ad a. quaeitiunculam ; quod prudentia non certitudinalitem , sed magis asimative de agendis judicium habet . Et a. a. q. 6O. ar. 3. ad I. In humanis actibus λυ nitur
112쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. Io3l nitur aliqua certitudo , non quidem scut in demoni strativis , sed secundum quod convenit tali materiae. i aegidius in a. Sent. Par. a. Dist. 39. quaest. l 3. art. 2 oe' ideo Philos. I. Et hic. dicitos quod de talibus nempe agibilibus oportet gro19, figuraliter veritatem ostendere. Scotus in A. Dist. 27. qu. a. 3. Solutio istas ; quod
in adiibus humanis non requiritur certitudo demon
strativa, sed suscit probabilis, ut in pluribus. S C H O L IU M.
INTELLIGITUR autem Axioma, sicut & allata testimonia de Certitudine dictaminis direm , non reflexi, di de Prudentia actuali, eiusque actibus imperatis , non de Prudentia habituali , eiusque actibus elicitis ; quia & iudicium reflexum certum saltem moraliter est a ): a per& actus Prudentiae eliciti semper veri, & certi Cor.M. sunt b). Itaque pro dictamine directo, & pro 6.
actibus Prudentiae imperatis , quaecumque osten- b hersio persuasitva satis est: Pro reflexo, & actibus Sch.Def. Hicitis requiritur saltem morgiis certitudo . 68. u. 3. Cor. Hinc in moralibus suificere poterit tum probabilioritas , tum probabilitas ei comparata , quia utraque est utensio aliqua persuasiva c quia utraque grosse , figuraliter ver c pretas o tenditur d); quia per utramque climatia Def. 26. Ce de agendis, & ut in pluribus judicamus. e 27. XIII.
Ubi non cogit evidentia veritatis, proprium Def. 36. iudicium alieno submittere , non solum per se 37. licitum , ac laudabile , sed etiam valde lauda- e) perbile est . Cor. 2.
113쪽
Hoc docent omnes Magistri Spirituales, e que indicium magnae virtutis , & humilitatis. bis enim dubitet , te posse hindabilirer proprium judicium submittere iudicio v. g. S. Augustini, aut S. Thomae λ Praesertim quod phisautia , seu amor proprius excoecat mentem, ut per uadeat homini, iudicium proprium praeferendum esse alieno, & quod inter Uiros prudentes vituperatur ille, qui nimium tenax est judicii proprii , quod solet esse indicium superbiae .
iis, quia ubi haec ades , Intellemis aliter sentire, ne quidem ex imperio Voluntatis . pro
Cor. II. non prudentis id, sed imprudentis, &stulti H Ia. Ax. minis esset . Additum est per se , quia aliundem Io. contingere potest, ne laudabiliter proprium judicium alieno subjiciatur, v. g. Iuramento, Umto. Contractu &c. Hoc paeso, qui voveret V. g. aliquam sententiam , licet non certam , &evidentem alicujus Doctoris, ex. cae. S. Thomae tenere , deberet ei assentire , neque sententiae contrariae proprium posset iudicium submittere. Cor. Hinc in omnibus opinabilibus potes iudieium proprium alienσ submittere , cum in
Cor. 8. potes laudabiliter relinquere proprium judi- eorund. cium probabiliue, te accommodando alieno mi-
Def. χ6. & aequaliter σὲ . Praesertim quia ultumque 27. aliqua opinio certo tibi probabilior videatur,
114쪽
falli tamen in hoc iacillime possis , quia probabilioritas non realis, absoluta , & objecὶiva, sed apparens , subjecti , & respestiva eit a): ideoque etiam opposita , quae tibi videtur minus probabilis, a)iis probabilior respective est, ut Supp. Io. apparebit , imo & ab olute esse poteti b). porro dictum est ,potes, non quod etiam non possis sequi iudicium tuum , quod censes probabilius , sed quod potes sequi etiam alienum , quamquam tibi minus probabile , quia hoc non ibium licitum , & sine crimine , vorum etiam laudabile ei
Ignorantia i incibilis excusat a peccato se mali . Nempe ubi datur. Hic namque nihil resert determinare , ubi dari possit. Hoc autem constat vel ex secunda propositione damnata ab Alex. v III , quae est . T mers datur ignorantia invincibilis juris natura , haec in flatu naturae lapsae operantem ex ipsa non excusat a peccato formali.
SCHOLI M. IAM vero Axioma intelligitur I. de Ignorantia invincibili tam phdisce , quam moralia ter. Nam ignorantia non est culpabilis, si non potest homo physice illam vincere ; neque pMtest esse culpabilis , si non habet obligationem illam vincendi. Est enim certissimum, excusari hominem a peccato , tam per defectum obliga tionis, quam per desectum physicae possibilitatis. Intelligitur a. , etiam de Ignorantia praviss-
115쪽
dummodo vinci non possit, aut debeat per certam scientiam veritatis , neque sit obligatio eam vincendi per reductionem ad dubium practicum, sed vinci possit per electionem opinio a) per nis sa) . Etenim sicut ea verba scire non po-S .Def. tes in definitione invincibilis Ignorantiae intel--. n. 3. liguntur de impossibilitate habendi scientiam , vel resolvendi ignorantiam in dubium practicum, quod contingit potissimum , cum ignoran- . tia est invincibilis p sice , & impraeυisa : ita alia , . vel scire non tenetur, intelliguntur de defectu obligationis, vel ad habendam scientiam , vel ad resolvendam ignorantiam in simile d bium practicum ; quot contingit, cum ignorantia praevisa est . Nam alterutrum ad Ignoram tiam invincibilem satis eii , nempe vel desectus obligationis sciendi, vel sciendi impossibili-
idemn. 3. Caeterum Ignorantiam invincibilem , tametsi praedi am, re Vera excusare a culpa sormali suis locis adhuc magis data opera demonstrabitur. XV.
Quilibet tenetur sub culpa scire necessaria ad salutem pro statu, & conditione sua.
pertinent, & par utriusque obligatio est. Nisi quod nobilior est respectus , & necessitaS maior veritatis speculativae revelatae v. g. de Trinitate, de Incarnatione, quam veritatis pra dficae, v. g. de usura, de fornicatione &c. , &periculosius in rebus fidei , praesertim capitali-
116쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. Io9bus, quam in rebus morum erratur. ut liquet, & quia in fide iundamentum salutis continetur, & quia fides sola nititur DΕr veritate &infallibilitate; mores autem etiam conicientia, atque persuasione operantis. Et quidem, quod attinet Fidem, omnes tenentur scire Myitcria Fidei, & Articulos, qui saltem Symbolo continentur; quod vero Mores, prieter universalia naturae praecepta, quae congenita sunt sa), tenentur scire praecepta Sacramentorum necessariorum , praecepta Decalogi , &communia Ecesesiae ; singuli vero praecepta peculiaria status sui ; Pastores autem , & Doctores, quibus docere alios incumbit, multo sane plura. Cor. I. Hinc de huiusmodi vel absolute , vel respectiυe necessariis non datur ordinarie ignorantia invincibilis excusans a peccato formati ;cum haec sit tantum de iis, quae quis scire non tenetur, aut non poteit b) . Additum est ordia naris, quia contingere potest , ut quis , quod scire obligatur, scire non possit, quo casu non peccabit. Caeterum Fideles ordinarie non excusantur, quia scire possunt, ut supponitur. 2. Hinc non excusatur a culpa, qui sequitur opinionem alicuius, etsi celebris , ac famosi Magistri, contrariam iis, quae scire tenetur, &potest, sive ad Fidem pertineant, sive ad Mores& sunt vel manifesta in Scriptura, vel publice tenentur secundum Ecesesiae auctoritatem , ut docet etiam. D. Thom. Quodl. a. Io. , ut si quis edoceretur, v. g. Purgatorium non esse, fornicationem non sore peccatum , non esse communicandum in Paschate &c. Hae enim , non opiniones, sed errores, &haereses sunt. Vir
117쪽
INTELLiGITUR de ambus virtuosis tum elisι- ω, tum imperatis , qui ut tales sint, debent in medio constitere. i. Eit autem medium duplex, & Rationis . I., quod in rebus ipsis reperitur , ideoque sine rationis ope determinari potest, a. quod in rebus non invenitur , sed pendet a iudicio recta Rationis, cuius auxilio reperitur , & prinseribitur. a. Sola Iustitia commutativa habet medium Rei, quia circa res exteriores occupatur; Iustitia vero distributiva, caeteraeque Virtutes Cardinales cum suis Partibus, & Speciebus , tam quae moderantur passiones, ideoque proprie vocantur morales, ut Temperantia, & Fortitudo , tam praesertim intellectuales, ut Prudentia , &Justitia ipsa potissimum dii tributiva habent m dium Rarionis, seu medium, quod a Ratione de-eterminatur , & praescribitur . Non enim actus aliquis potest esse temperans , fortis , prudens, nisi fiat quomodo secundum rectam rationem fieri debet . . Medium Prudentiae est reii a Ratio , Pru- a 'er dentia vero medium caeterarum Uirtutum, quia Sch.Def. haec est earum forma, & Regula a): unde ad
68. n. I. eam spectat medium caeteris determinare , ac
b) per praescribere; immo spectat ad Rationem rectam Cor. I. ipsam, quia Prudentia, & recta Ratio idem es- . d. sintialiter stat . Quare Sco tus in q. Diast inct.
118쪽
l . quaest. a. T. In sa Quaestione, dicit ;quod actus conformis rectae Rationi est medium
actus virtutis. Et D. Thomas l. a. , & a. a. quaest. 66. art.
ad 3. EB autem finis tiniuscujusi e virtutis
moralis attingere medium in propria materia: quod eisdem medium determinatur sectiniam rectam istionem P dentiae in a. , m 3. Ethiciorum cap. S., o ultimo. Et quaest. 6 . art. 3. ait gnod idem me
dium, e a Uy visistis moralis, etiam es ipsius Prudentiae . sicilicet rectitudo Rationis , sed μα- Aentiae quidem eis diud medium , ut restilantis ,
mentarantis , virtutis arisem moralis , ut regulatae, o meriuratae Alb. Mag. Sum. Theol. Par. I. Tract. I 6. quaest. IO3. Memb. l. Omnis Dirtus medium es , sed moralis duarum malitiarum medium es, intellectualis vero Raris recta. Et Memb. a. ait ex Aristotele 7. Ethic., quod in omnibus virtutibus
inteία ualibus, eri modi es Prudentia, medium o Rettio res a.
Et in 3. Sent. dist. s. art. a. Secundum Phil sphum non omnes virtutes habent unius Rationis
medium , sed habent quoddam meinum , quod est recta Raris , scut illae , quae sum in Ratione , ut Prudentia, o Iusitia eum sitas Partihus. Et disto art. r. Intellectualis autem Virtus, tit ipse dixit nempe Aristoteles ) , non habes medium hoc modo , ,ed in se ei Ratio recta per
119쪽
omnis medii determinatio est ex principiis Risistionis , o sic omne medium in eo, quod medium , in Ratione es. Cor. I. Hinc actus Prudentiae sive eliciti, sive imperati in quacumque eius Parte in medio consistunt, ideoque ut ejus Consilium v. g. , & Judicium sit prudens, debet in medio , secundum quod a recta Ratione praescribitur , consistere . 2. Etiam recta Ratio in medio consistit , hoc est actus Rationis rectae in medio consistere debent, quia haec est, quae medium regulat prudentiae a), & cum ista idem essentialiter est θ) . 3. Hinc opinio probabilis est actus Pruderitiae, quia est actus rectae Rationi conformis c),& huiusmodi actus ex Scoto supra est medium actus Uirtutis d) , hoc est Prudentiae e) .XUII. Μedium Rationis non est indivisibile.
D. Thomas in q. sent. dist. 13. quaest. I. art. I. ad a. quaestiunculam ad . I. . Tameu sciendum , quod medium virtutis non eoinsit in indisi ibili , Ied habet aliquam latitudinem, in qua virtus fal- Natur, quamυis termini illius latitudinis non po sint sermone determinari ; σ ideo qui dimittit quo licite potes uti, non oportet, quod satim a medio virtutis discedat. Et dist. 46. quaest. I. art. a. ad. q. quaestiunculam. Sed tamen, quia in nobis non requiritur aia virtutem, ut semper medium attingamus, sed suo scit quandoque juxta medium ele propter diff- cultatem inυentionis medii , ut iacitur a. Et hic sede est, quod apud nos unus justius alio ager dicitur, fecundum quod magis, vel minus accedis ad medium, non perveniente utroque ad ipsum . .
120쪽
Et in Quaest. disput. quaest. unica de Virtutibus art. II. ad I 6. Sufficit enim ad virtutem , quod appropinquet ad medium, ut dicitur. 2. Et-Hic. , oe propter hoc unus actus virtuosor altero Aicitur. Et I. a. , & Σ. Σ. quaest. 66. art. I. . Si vero
consideratur virtus ex parte subiecti participantis , se contingit virtutem use majorem, vel minorem, sive secundum diversa tempora in eodem , sive in diversis hominibus; quia ad attingendum medium Dirtutis , quod est fecundum Rationem rectam , tinus es melius dispositus, quam alius , vel propter m orem assuetudinem , Vel propter meliorem Hispositionem naturae , vel propter perspicacius judiarium , aut etiam propter majus gratis donum ....
in in Me de iste ant Stoici Glimantes , nullum esse virtuosum dicendum , nis qui fuerit summe
dispositus ad virtutem. Non enim exigitur M. tionem virtutis , quod attingat rectae Rationis medium in indivisbili nota bene , Rationem rectam non esse indivisibilem ut Stoici eut hant , sed susscit prope medium esse , ut in a. Ethie. dicitur . Idem etiam indisssibile signum
tinus propinquius , promptius attingit, quam alius, cur etiam patet in sagittatoribus trahentibus ad certum 'num aptius exemplum aD. Thoma afferri non poterat . Et ad a. dicit. Ad secundum dicendum , quod illud ultimum , quod pertinet ad virtutem , potes habere rationem magis , vel minus boni secundum praedictos modos , cum non sit ultimum indisi iis , ut diactum est. Scotus in 3. dist. 34. quaest. unica Ars. 2.contra Henr. Praeterea, inquit , circa terribilia nimis, virtutem humanam recte tenere medium: