Probabilismus methodo mathematica demonstratus

81쪽

hona, vel mala, licita, vel illicita , nociva ,

ve conducibilia &c. . . .

est applicatio Consiliatorum , M. Iudicatorum ad .operandum . Primi duo actas proprie ad Intel ledium Practicum pertinent , tertius potius ad Uoluntatem . Hinc i Prudentia, utpote residens in Intellectu Prassico, rigorose est Virtus partim intellectualis, partim moralis , sed media inter utramque , quam- quam communiter. dicitur intellechualis . Id quod acute observavit Egidius Quod. 2. Disput.' de Potentiis Animae quaest. I9. 3. Iam uero Partes potentiales Prudentiae tres assignari solent, videlicet Eubulia, Ssnem ,& Gnome : quti dici possunt quaedam Uirtutes adjunctae , quia ordinantur ad aliquos secundarios Prudentiae Actus, seu Materias. -ad Consilium spectat, bonam enim eonsultationem significat: Θnesis autem, & Gnome. ad Iudicium . Hae duae tantum differunt seeundum diversas regulas, quibus iudicatur . Nam Ssnem iudicuiva ὸe agendis, juxta communem Legem; Gome autem iuxta rationem na '. turabem. in iis, in quibus . deficit communis Lex : hoc est onem judicat secundum princi- a per . pia, & regulas communes, Gname vero secum n. 8. dum principia altior , & nobiliora.

b3 per . Cor. I. Hinc Prudentia, & recta Ratio sunt Sch. -- idem: tum quod definitio , & definitum idem fens n. I. essentialiter sunt a) : tum quod Prudentia est e per Virtus b : & Virtus ac ratio Recta sunt

Cor. r. idem is) . Immo recta Ratio Prudentiam prae praeced. cedit in primo gradu , quia Uirtutem praece

dem. r a. Prudentiat est non de rebqs certis, sed de

82쪽

MAU. MATH. DEM ani P. I. 73 incertis, & contingentibus , quia agibilia nqncerta , sed contingentia sunt . Unde residet in Parte Topica , & Opinativa mentis , non in Scientifica , . quandoquidem opinativa incerta sunt a) . Philos . hoc assirmat 6. Ethic. cap. f., & D. Thomas I. z. , & 2. z. quaeλ. 37. art. . ad 2. Utrumque , enim , inquit, nempe Prudentia, &, Ars est in opinativa Paprae animae, o circa contingens aliter se habere.

Hoc autem intelligitur de Prudentia actu si, & quoad actus in raros , qui falsi1 eL se possint b , non vero de prudentia habituali,& quoad actus elisitos. Nam cum hi actus semper veri, & certi sint e , Prudentiam quoad illos actus, non in opinativa, sed in Scienti fica potius animae Parte residere dicendum est. Utrique tamen a s prudentes sunt d) . Ex quo iterum libuet, etiam probabilem opinionem esse actum insperatum a Prudentia actu si , ideoque prudentem , quandoquidem etiam ipsa opinio probabilis in eadem animae P rtemidet, in qua Prudentia inruassis. Unde etiani hinc patet, Probabile esse idem riuuens , cuti in Corollario Des ao. indieavimus x L I X. Approbatis Ecclesiae Hrea aliquam Dialavrum est admissio, ac receptio illius , sin testimonisura de ejus veritate, bonitate, securitate &e.

Improbatis est rejessio illius, statestimonium

Cor. I.

Def. 7

idem.

idem a

83쪽

POTEsT autem approbatio statui triplex , Dinnitiυa , Electi , Permisua.

I. Definitivam voco , qua aliqua Doctrina positive approbatur tanquam absolute immunis ab omni prorsus errore, tum ex iis , quos nunc Ecclesiae constat errores esse. tum ex iis, quos in posterum per novas Definitiones errores esse constare potest.' a. Elestivam voco , qua Doctrina aliqua postive approbatur tanquam absolute immunis

ab omni errore ex iis tantum, quos nunc Ec clesiae constat errores esse , minime vero ex iis, quos in posterum novae Definitionis ope emrores esse constare potest. 3. Permi Uvam voco, qua Ecclesia mere negatioe se habet circa eam Doctrinam, ita ut nec positive constet in ea esse errorem, nec positive constet non esse errorem . Etenim si eam proprio iudicio discutiat, constetque postive inesse errorem, illam positive reprobat; si vero positive

constet non inesse errorem , non tamen semper

illam probat. Itaque permittendove se nabet, & neque probat, neque improbat. 4. Rursus alia est approbatio generalis , indefinita , eonfusa , alia determinata , & specialis . Hanc Voco, qua iv. g. aliqua propositio specialiter approbatur. Illam umo, qua v. g. Liber aliquis , quo multae propositiones continentur, approbatur, ita tamen , ut nulla propositio in particulari aliqua Censura approbetur.

5. Prae

84쪽

METH. MATH. DEMONST. P. I. 773. Praeterea alia dici potest formalis , & eamplieita ; asia virtualis, & implicita.

Formalem voco, qua approbatur id, quod ex vi verborum primo signiticatur , seu quo O vius propositionis sensus continetur. Ouod sive fieri contingat in terminis formalibus, sive aequia pollentibus perinde est. Virtualem voco , qua approbatur quidquid in ea proeositione virtute comprehenditur; hoc est quidqu1d exinde necessaria consecutione deduci test . Hoc pacto cum Ecclesia approbat V. g. Librum aliquem Canonicum, approbat generali

approbatione non solum omnia, quae in eo expresse continentur , verum etiam omnia , quae ex iis evidenter deducuntur. Quae propterea ab

ea definiri possunt, & identidem definiuntur.

AXIOMATA PRIMI GENERIS.'

CONTRADICTORIA de eodem , secundum idem , respectu eiusdem , non Ussunt esse simul vera, aut certa, aut evidentia. Contradictoria de eodem , secundum idem , respectu eiusdem , non possunt simul esse probabiliora .

I Ι I. Contradictoria de eodem , secundum idem, respectu eiusdem , possunt simul esse, & aequa liter , & inaequaliter probabilia.

85쪽

νη 'PROBABILI s M u cIU. Contradiistoria de eodem , secundum idem , t respectu eiusdem, possunt esse simul tuta. I

SCHOLIUM. D IciTUR autem absolute per se , quia aliunde fieri potest , ut quod est tutum '

non liceat ob peculiare aliquod impedimen- itum operantis , v. g. ob Uotum , Iuramentum , Contractum, Dubium practicum , Superioris praeceptum, Legem aliquam peculiarem,& hujusmodi . Quo pacto ei , qui vovit , e .ca. Sabbatum transigere pane , & Aqua , non licet ea die comedere ova , aut Pisces , quos comedere per se licet , & est tutum. Cor. Hinc liquet impossibile esse , ut reperiatur Lex universalis absiste, dc peν --tans eorum praTim , quae sum tuta . Etenim licitum est , quod nullo praecepto prohibe- a per tur a). Unde hoc modo tutum esset simul

Def. I a. licitum , & non licitum , ideoque duo Con- b) per tradictoria simul forent vera , quod fieri ne--. I. quit . b AXIOA

86쪽

AXIOMATA SECUNDI GENERIT.

VI. PRoxi MUM Conscientiae Iudicium de honea state operationis debet esse certum. Nempe saltem moraliter. Cor. Hinc ultimum Conscientiae Dictamen non poteit esse opinativum , cum hoc sit semper incertum a : idei ue nequit esse probabile , vel etiam . probabilius , aut probabilissimum , quia haec omnia opinativa sunt b . Quare si in casu alicuius opinionis faventis li

bertati probabilioris , vel probabilissimae has enim licite sequi posse apud Probtabilistas , &Probabilior istas certum est adest Conscientiae

certitudo , ea non a Dictamine directo , sed a reflexo desumenda est. Itaque hoc Iudicium risum e Pingere in die feso probabilius , vel πω labilisme licitum esse est incertum, unde Conscientiam de honestate huius operationis certam , ac securam reddere non poteti. Hoc autem reflexum: ER licitum quod probabilius vel proba bilissime litatum est est certum, atque ideo pro-Σime Conscientiam certam, & securam reddit de bonitate operationis . Illud ad Prudentiam actualem pertinet, & potest esse falsum Istud ad habittialem : etsi utrumque sit prudens c ,. Immo Iudicium reflexum supponit directum, &idcirco illud est verum, & certum, quia hoc est prudens, Nam ideo est certo licitum quod probabilius , aut probabili Ome tale est, quia certo lici . tum est, quod est rudens, prudens autem certo

est, quod probaticius, atat pretabiliomam est: a per

Cor. Is

Def. 26. 27. 23.

. . . U.

87쪽

8o PROBABILIS MUSEx quo liquet , Probabiliorismum ipsum re flexo D stamine contineri , atque propterea nonnisi per varias mentis reflexiones tractari, α ac determinari posse : quod tamen Probabilio- ristae in nobis , si Superis placet, improbar

solent.

nullis hoc Axioma non certum, sed ince tum esse. Sunt enim ex iis , qui putant , ad Conscientiae securitatem non requiri proximi Dictaminis certitudinem , sed sufficere etiam probabilioritatem . Sed primo in hoc Axiomate nullius demonstrationis fundamentum, ac robur consistit, quemadmodum opere procedente apparebit; unde Pintius ad Doctrinae methodum , atque abundaritiam , quam ad necessitatem positum est . In huiusmodi autem aliquid incerti esse nihil re-

Praemon. Deinde quod Probabilioristae hoc tanquam cem . tum admittant, sua magis interest , quam n stra . Nam sive Iudicium ultimum Conscientiae certum , sive probabilius esse debeat , sive directum, sive reflexum , iam inter nos , & illos convenit, quod est probabilius, licite, ac tuta Conscientia sequi posse . Caeterum si velint secus, nos libenter accipimus, & gratias habemus. Cum enim probabilius sit aequaliter incertum , ac minus

b per probabile b , si illud statuatur sussiciens, hoc non

Cor. a. obstante, pro ultimo Conscientiae dictamine ad . 26. eiusdem securitatem, nihil erit reliquum , quam et . quod etiam istud pariter sufficiens statui possit Qua-

88쪽

METH. MATH. DEMONsT. P. I. Ut Quapropter ut illud accipiant quomodo. libet ,

per nos illis integrum est. Di i ν

In duhio, practico de peccato, dubitatione manente , si per tutior pars est eligenda . . t . a , Nempe ea pars, quae Legi favpt, si quidem

D. Thomas in a.' Dist. 2I. quaest. Σ. .art. 3. ad Quando' aliquis sibiva de aliquo peccato , ansr mortale , tenetur illud confieri dubitatione manente, quia qui aliquid committis , tel omittit, in quo dubitat esse mortale peccatum , pe cat mortaliter discrimin se committens. . D. Bonaventura in A. Disput. I7. Par. 3. art. a. quae. I. ad 4. . sicuti s Conscientia alia cujus probabiliter dictat de aliquo, utrum sit mo tale , tenetur amplius illuci non facere, manente δε-bitatione , sed amota tali Conscientia, non tenetur.

PORRO dictum est, dubitatione. manente, quia dubium multimodis amoveri potest. Unde eo amoto , tutiorem partem ex capite dubii

eligere non tenemur.

Iam vero mens multis de causis dubitare potest, nempe ob inscitiam, ob pusillanimitatem, lotissimum ob rationum ex utraque parte aequa-itatem, & universim propter rerum incertitudinem. Quo fit , ut saepe dubitemus de honestate Operationis, non solum positi inter opini nes aeque probabiles, sed etiam inter probabilem,& probabiliorem, immo aliquando, non obstan, te morali certitudine, ut contingit in .. rebus: . , F Fi-

89쪽

82 . P R o B A B 1 L I s M u L . Eidei aliisque hoc modo certis , idque ob quamdam speculativam , licet imprudentem , formidinem, cujus certitudo moralis praesertim a) per i rejecta immunis bon est a) . Item dubite- Sch.mf. mus de ipsius opinionis probabilitate o Suht ehim 5.n. 3. complures opiniones mere, dubie probabilesos seu de quarum i probabilitate merito ab Dinoblbus dubitatur. Quapropter ex quacum dis causa' du-hitemus, . quamdiu. vero . dubio quocumque dubitamus , & instat operatio, semper, tutior pare

Non est per se obligatio sequendὶ melio- , aut tutiora, sed satis est amplecti hora, seu tibia

.' Itaque meliora, ac tutiora per se sunt in comsilio, non in praecepto. -

TUTro RisT E sunt, qui defendunt in opinain. tivis , & incertis sequenda esse tutiora , quos tam Probabilioristae, quam Probabilistat commani certamine adoriuntur. Ubi etiam ad vertendum est, illos iisdem omnibus argumentis uti adversus Probabilioristas, quibus isti contra probabilistas utuntur, ut appareat, vel neutrum, vel utrumque systema iisdem armis aequaliter profligari possc. - Additum est vero in Axiomate per se , quia per accidens obligatio esse potest, puta Iuramen b) per to, Voto, Contractu &α h) . Sch.-. - C .i Hi c non potest esse per se obligatio 3. sequendi opinionem probabiliorem pro Lege ini

90쪽

MΕΤΗ. MATH. DEMom T. P. I. 33 eonfli ctu minus probabilis pro libertate, neque ex parte. ipsius Legis, quia hoc est tutius αὶ neque ex parte ipsius probabilioritatis, quia etiam hoc, vel est tutius θ , vel melius, prudentius c). Quare si adest obligatio.aliunde desumenda est... S C ΗΟ L I M.

PROBABILro Ris Tae existimant esse inliprmidens eligere bonum in comparatione melio ris freti authoritate D. Thomas a. a. quae. 332art. f., ubi ait : quod des iere a meliori perti inet ad imprudentiam. Cui addi potest Henricus Qubdi. Ii quaest. 6. , ubi proposita in terminis qua stione: si propositis majori, & minori bono possiι vo luntas eligere minus: maniteite restavit, IIviri R

eligere debeat, debere praeferre, & eligere illud quod per rationis Iudicium melius iudicatum est , - sed Divus Thomas in eo art. de inconsta tias persistendi in bono proposito concepto , ψac praefinito loquitur , ut ex art. Corpore , ω vel ipsa quaestionis propositione liquet . Qua stio enitui hujusmodi est . Utrum inconstantia sit υisium ob imprudentia mutentum . Porro loeus integer indicatus talis est. Sed eonfra est, quod ad Pruilentiam pertinet praeferre majus b num minus bono: eryo desinere a meliori pretiπιε ad imprudentiam . Sediris es inconstantia : er inconstantia pertinet ad ἰmprudentiam. Sensus igitur genuinus huiusce textu est, desistere a bono proposito concepto esse inconstantis , hoe est

prudentis, quia hoc fieri non potest , nisi inordinate, ut in Corpore dicitur . Ait enim rNon enim aliquis recedit a priori bono proposito , - 2 F a nis

2 . n. 7.