장음표시 사용
251쪽
et PROBABILIS MUS si)per & nobiliores, & periculosiores sunt a . Sch. Ax. 2. Specialiter quod Voluntas id possit prudem tue. ter, ek. Quidem tam eX parte sui, quam ex parte Intellectus. Determinatio ad assensum unius partis , &electio ejusdem est prudens , si & ille assensus sit certo prudens, & magnae, ac graves causae b) per adssint hujus electionis b . Atqui utrumque Seh. r. in hypothesi reperitur . Nam ex parte Intelle-Gr. 16. ctus, assensus illius partis prudens est , utpote Ax. 9. niXus rationibus Vere graVibus, & magnis, seu Io. n.3. nixus Opinione Vere probabili , quae consormis Cor. . Rationi rectae c , quae virtuosa , & prudens Sup. I9. etiam in noto conflictu elud) . Idque ab In c) per tellectu certissime cognoscitur ce). Ex parte Cor. 6. vero Voluntatis adsunt, vel adesse possunt mul- Ax. I7. tae causae rationabiles, &. magnae A. Ergo de-
d per terminatio ad assensum partis probabilis faven- Cor. 5. tis libertati in conflictu aeque probabilis vel pr H d. babilioris faventis Legi, eiusque electio prudenter e) per a Voluntate fieri potest. Sch.Def. Et quidem quod spectat ad electionem inter o-37. piniones aequaliter probabiles, mirum est, quod f) per quispiam vel dubitet, prudenter fieri non posse.
Schol. I. Nam cum, spectata rationabilitate, utraque opi- Cor. I 6. nio sit aequaliter. prudens, nulla apparet ratio, Ax.9. IO. cur Uoluntas nequeat prudenter alterutram adn. 3. libitum eligere , ac Intellectum ad alterutrius assensum determinare. Sed tamen de electione in utroque conflictu Propositio aeque demonstrata est.
Tandem quod possit saltem licite. Illud lici- . te fieri potest, quod nullo praecepto prohibe- g' per tur g : determinatio ad partem probabilem Dei. ra. faventem libertati in noto conflictu , ejusque electio, seu electio Probabilismi nullo praecepto
252쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. 243 prohibetur a r ergo Voluntas potest Intellectum ad eam partem saltem licite determinare , eamque eligere. Q. e. d.
ADvERTAT Lector id, quod etiam in Cori
, Supp. I9. indicatum est, nempe ad prudentem determinationem , &electionem ex parte a Voluntatis suffcere etiam solum, quod assensus: Intellectus sit certo prudens, etiam sine ulla alia icausa .ex. parte Voluntatis ipsius . Cum enim Voluntas dirigatur in suis operationibus ab Inisi
tellectu b ), peripicuum est; eam sine impruden- b per
tia illi imperare, ac facere posse, quod ab eo- SAAx. dem sibi ostenditur esse certo rationabile , laci IO. prudens. A nobis tamen utrumque coniun mi est, ut res validius, & undequaque demonstra
Cor. Hinc tanquam e proprio loco evidentiusme patet, operari prudenter, vel saltem non imprudenter, seu lieite, qui probabilem opinionem in hypothesi amplexatur ; ideoque legitimam demonstrationem esset illam , 'qua i proba bilistae in asserendo licito probabilitat usus pasksim utuntur. Est autem huiusmodi . Qui prudenter operatur non peccat : qui sequitur opinionem probabilem libertati faventem in conflictu vel aeque probabilis, vel probabilioris faventis legi prudenter operatur: non peccat Igiz
253쪽
a 6 P R OBABILIS Mus . SCH OLIUM .HANc nihilominus Probabilioristae commuia niter asserere nori verentur putidum patarologismum apertam, si Superis placet , princi pii petitionem continentem. Sed hoc ex praepostera rei intellisentia procedere perspicuum est . Falluntur enim in eo , quod existimant, nos prudentiae rationem sumere ex approbatione prudentum , & Prudentum approbationem ex natura ipsa Prudentiae . Ad haec Prudentis nomine quoscumque de trivio Magistellos, non Doctores summos , Sc approbatos a Nobis significari. Quae cum omnia falsa sint, ut ex Schol. 2. Def. 26. 27., eX Ax. II., eorumque Corollariis, & Scholio , atque ex aliis bene multis locis liquet ; etiam sistuc
issum , quod probabilioristae passim amrmant,
I N probabilismo ignorantia invincibilis omis
: nino excusans ' a peccato sormali contine
ce , quam moraliter licet praevio . Nam constat, in eo de pravitate operationis dari non solum suspicionem aliquam , timorem , smplicem apprehensionem, aut probabilem opinionem iuxta ea , quae docuimus in Schol. Def.
254쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. . 2 744. , Verum etiam opinionem probabiliorem et quo hujusmodi de actionis malitia praevisio comtinetur, ut maior in hypothesi dari non possiit. Demonstr. In Probabiliorismo favente libertati ignorantia invincibilis praevisa omnino excusans a peccato Armati continetur a) . Ergo& in Probabilis mo . Cum enim omnia utrinque paria sint, excepto Probabilitatis excessu b); si ignorantia huiusmodi in Probabiliorismo potius , quam in Probabilismo reperitur , necessa rio oriri debet ex solo hoc excessu . At ex hoc solo excelsu vel non oritur, aut oriri potest ἡvel si oritur , non ita potius oritur , quin &in Probabilis mo ex aequo inveniri pomi c). Igitur in Probabilismo reperitur . Q. e. d. 1 ALITER
mora ter invincibilis est, cuius vincendae possi bilitas , & obligatio non est d) . Ignorantiae autem, quae Probabilis mo continetur, vincendae possibilitas , & obligatio non est . Cum enim ignorantia praeυisa de actionis malitia tribus in universum modis vinci debeat, ac uossit, nempe vel per certam scientiam de illius honestate , gat pravitate , vel per reductionem ad dubium praehicum , ideoque per electionem partis tutioris , vel per elemonem opinionis de Ope rationis honestate e : si est obligatio vincendi praevisam ignorantiam Probabilismi , erit obligatio illam vincendi aliquo ex his tribus modis. Cumque quod ad secundum modum spectat, dubium praeticum potissime habeatur in conflictuaeqa lium Opinionum , quamvis etiam in colla
flictu inaequalium haberi soleat , ac possit. 1 id Φ quod a) per
255쪽
2 8 PROBABILIS MUsquod vero ad tertium modum , in casu non
a per beatur nisi opinio probabit s, & probabilior a
Hloth. si est oblisatio vincendi ignorantiam secundo modo , erit obligatio in utroque conflictu, vel manendi in dubio practico, si jam adest, vel ad illud se reducendi, ideoque eligendi in utroque confli ictu partem tutiorem, seu Legi faventem rs vero vincendi tertio modo supposita probabilioristarum hypothesi , quod per electionem opinionis minus probabilis faventis libertati licite vinci non possit , erit obligatio eam vincendi per electionem opinionis probabilioris .
Itaque , ut eam ignorantiam vincas , teneberis vel reperire certam veritatem de actionis pravitate , aut honestate ; vel permanendo in dubio practico, si in eo ades, vel te ad illud reducendo , eligere in utroque conflictu partem tutiorem vel denique in secundo conflictu partem probabiliorem . Atqui, supposita opinione proba- . bili de honestate operationis, non est obligatio vincendi eam ignorantiam ullo ex his tribus
Non primo : quia certitudo de bonitate, aut b) per malitia actionis , etiam quacumque adhibita di-SASU. ligentia , absolute inveniri non potest , cum . Probabilis mus solum in opinativis versetur , & e pri incertis b); & quia contra probabilitatem de Sehav. honestate certitudo de malitia in sensu compo-3. i. ' sito dari non potest c) : eius autem , quod est
d) his impossibile , obligatio non est d).
Seh.Def. Non secundo , & tertio : tum quia in uir M. quei conflictu potest 'Voluntas, &prudenter, &. e per uicite dubium practicum in Intellectu ortum Proy .e- deponere , teque ad partem probabilem liberta-ced. . I ti faventem determinare e): tum quod nullum
256쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. 2 9 de sequendis, vel aeque probabilibus, vel probabilioribus tutioribus, verbo de sequendo Probabiliorismo praeceptum est a . Ergo non est possibilitas, aut, supposita probabilitate de actionis honestate, obligatio vincendi ignorantiam , quae in Probabilismo continetur ; atque ideo ea, licet praevisa, & ph re & moraliter invincibilis
PROBABILIOR IsTARUM nonnulli invincibi- bilem ignorantiam Probabilis mo minime contineri, a D. Thoma loco de Errore ex Quaest. Disput. Supp. I 6. allegato , insolubili demonstratione ostensum putant. iSed hunc textum, primum nequidem.ad rem esse, tum omnino falsum , denique Probabiliorismum ipsum libertati faventem pariter evertere perspicuum est . Non est ad rem , quia ignorantia diversum aliquid ab errore est u). Est falsus , cuia opinio minus probabilis error neque sermalis, neque materialis est e . Accedit , quod ignorantia Probabilismi non solum defectu potentiae inveniendi veritatem d , sed etiam, & potissimum defectu obligationis eam vincendi invincibilis est e) . Tandem Prob biliorismum ipsum ex aequo subruit , quia utriusque opinionis tam minus probabilis , quam probabilioris libertati faventis attributa omnia, excepto uno probabilitatis excessu, paria sunt ). Locum relege , & perpende . Ex quo liquet, num Probabilioristae quaestionem intelligant , quam impugnant , quibus fundamentis eorum sententia innitatur, & quantum ein um demon
257쪽
strationibus, cuiusmodi usus frequentissimus est, lsit insolubilibus deferendum. ' l. . S C H O L I U M IL ATQUE ex his omnibus , quae hactenus dicta
sunt, satis patet , quomodo se habeat In tellectus constitutus inter contrarias opiniones probabiths, quaeque sint illius in opinando proprietates , & iura , quidve, etiam in praesenti quaestione ad ejus solutionem cognoscat . Quae doctrina ad calcem reservata est , quippe quae quemdam veluti doctrinae totius epilogum co
I. Itaque, sicuti cum Intellectus actu directo scit , aut dubitat, actu reflexo certo scit se scire , aut dubitare , ita cum directe opinatur , a) reflexe certo scit , se opinari , A quidem ratio- Seh.Def. nabiliter opinari a , etiam ex parte opinionis; . minus probabilis in conspectu probabilioris, cum
b per illa etiam in istius conspectu non desinat esse Cor. q. probabilis b ).
Def. 26. a. Certo scit , quamlibet ex contradictoriis . 27. ii opinionibus sive aequaliter, sive inaequaliter pri o per babilibus aeque posse esse veram, vel falsam Cor. I. ideoque neutram sibi fore determinate veram, Defas. aut falsam, quamquam in conflictu necesse sit, d) per alteram in se esse veram, alteram falsam. Nam ne 9. & omnis, opinio est aequaliter incerta e) ; & e 'per aequaliteri continθit, quod opiniones probabiles Sehes.2. evadant probabiliores, vel certae, ac probabiliores Defas. tantum probabiles , vel falsae do; & idem ho-.Σ .n. 3. mo eamdem opinionem nunc habet probabilem.
f) per nunc vero probabiliorem e : & contradictoriae simul vera esse non possunt.
258쪽
lim, ac objectivam, sed respectivam, & subje- Cor. 4.ctivam sit :& ideo quamvis aliqua opinio sibi Sup. Io. certo videatur probabilior , tamen fieri posse , b per ut opposta, quae sibi videtur minus probabilis, Sup. Io. sit reipsa probabiliore & de facto ab aliis habe- c) perri tanquam probabiliorem b) .i Quare dei pro ν Cor. Σ. habilioritate , utcumque certo sibi visa ,' nun- Ax.9. I . quam tamen Intellectus omnino certus est, sed d) precirca illam absolute semper falli potest. Cor. 8. 4. Se non cogi absolute, & simpliciter ad as- eorumd. sensum , nisi a vero, & evidenti e) e ab opi- e) peν nativis autem quibuscumque solum vel aequali- Cor. II. ter, vel magis, vel minus moveri d) : se in eorumd.
his subjici tamen imperio Voluntatis e): atque f) per discrimen opinionis probabilioris a probabili in Cor.8.Des huiusmodi majori permotione dumtaxat situm 26. 27. esse f). Unde nec ferri nativo pondere in pro- g perbabilius, tanquam in naturale proprium, prima- Cor. 2.rium , & rigorosum objectum , quia' hujusmo- -.9. Io. di objectum est solum reale verum g) , quod h) per aliter esse non potest sh , quodque propterea Sch.Def. Intellectum ad assensum tantum cogit ι . 3. n. I. I. Inter opinativa nullam de veritate licitae, i) per vel illicitae actionis certitudinem haberi pos- Cor.3.M. se 4 , ideoque nullam certitudinem de eXi- 9. IO. stentia, aut promulgatione praecepti l); atque k per consequenter se in invincibili ignoratione m), SU. Φ-& in libertatis possessione remanere' n '. per 6. opinionem probabilem , etiam in confli- Cor.eJULctu, esse prudentem o , rectae Rationi eonsor- m permem p , securam ) . Et de Probabilismo Prop. Io. sectando nullum omnino praeceptum esse r). n per
259쪽
asa PROBABILIs Mus 7. Ut omnia in summa dicam, quidquid opinioni probabiliori convenit, vel non convenit, . atque de ea assirmari, aut negari potest excepta una maiori veritatis apparentia, & mentis permotione ) totum etiam minus probabili convenire, Vel non convenire, atque de ea nega- a) pra' ri, vel assirmari posse a). Cor. 8. 8. Haec omnia Intellectus opinans certissime Def. 26. cognoscit, non per actus directos , sed per re-27. flexos a se elicitos ex imperio Voluntatis b) per nam actus reflexi certissimi sunt e . Cor. II. 9. Ex quo postremo liquet, Controversiam de Ax. 9. IO. Probabilismo, atque Probabiliorismo multiplici-
Sch.Def. recte , velint , nolint Proba bilioristae , tractari, 37. non posse. Iam vero his omnibus sese pertractatis , r stat, ut priusquam demonstretur, Controversiami iterum, ut initio polliciti sumus, proponamus,& analytice resolvamus. Est igitur.
AN opinio probabilis favens libertati in conflictu aeque probabilis , vel probabilioris faventis Legi, licite, & sine peccato eligi, at- que ad praxim deduci possit.
QuaesTIONIs INTELLECTUS, LIMITATIONES, ET EXCEPTIONES .
INtelligitur quaestio I. universim, & per se,
non ex accidenti, nempe in hypothesi, quod quis peculiariter teneatur ad tutiora , vel probabiliora . 2. De
260쪽
MΕΤΗ. MATH. DEMONST. P. I. 2332. De opinione tum absolute, tum respecti- e Vere, certo, ac practice probabili.
3. De opinione, uve absolute, sive respective certo probabiliore ; hoc est etiam cum operans, vel certo scit, opinionem esse absolute probabiliorem, vel cum hujusmodi certo sibi apparet. . Non intelligitur de opinione minus probabili considerata in actu exercito, ut Scholae loquuntur, tanquam probabiliore; hoc sensu, quod
probabiliorem in praxit censetur eligere , qui minus probabilem eligit , eo quia unusquisque habet proprias opiniones probabiliores a). Hoc sa) per enim pacto Quaestio se ipsam destruit, & vana Sup. Io. est: sed intelligitur de opinione considerata, &habita, etiam in ipsa praxi , atque electione , tanquam minus probabili in conflictu . Ex his duabus explicationibus , & limitati nibus apparet, Quaestionem strictius, ac presistus proponi , & agitari non posse. 5. Non intelligitur hoc sensu, quasi sit obligatio, ut quis , antequam ad operandum sententiam eligat, semper debeat inquirere, & in- Vestigare , quaenam ex contradictoriis opinio sit probabilior. Hoc enim onerosissimum est, neque semper vel ab ipsis Sapientibus, nedum ab omnibus, fieri potest . Neque vero Probabili ristae ipsi hoc exisunt . Sed intelligitur , cum, operans Vel iam in promptu habet , quaenam sit probabilior, vel mediocriter consulendo Libros, vel Doctores id comperit. i 6. Non inquiritur, an electio opinionis er babilis faventis libertati in utroque conflictu sit prudens, recta , virtuosa , & multo minus
meritoria, sed an sit licita , seu permissa , &minime peccaminosa . Quamquam enim haec duo