장음표시 사용
271쪽
264 PROBABILIS MUsrit consistere, nisi in eo, quod Ratio recta, &Prudentia dictet , esse sequenda aequalia probabilia, & probabiliora tutiora, seu faventia legi, vel absolute , & simpliciter tanquam aliquid melius , aut tutius nam etiam probabilius ipsum, utpote prudentius sa) , in se, & seorsum acceptum eli aut aliquo modo tutius b ruel loquendo de aeque probabilibus tanquam in dubio practico, quod inter illa potissimum necessario oritur c) , in quo pars tutior eligenda est d), loquendo vero de probabilioribus ob illum probabilitatis excessum e) , a quo menS suapte natura ita magis ad unam partem impellitur, atque determinatur, ut ad contrariam flecti non possit f) . Itaque ob has duas causas neque Intellectum in utroque casu opinioni vel aeque, vel minus probabili minus tutae, seu faventi libertati /ssentire , neque Voluntatem hanc eligere post . Quapropter hae quaestiones erunt substituendae. I. An sit praeceptum a natura eligendi absolute, & per se meliora, aut tutiora. Σ. An in aequalibus praesertim probabilibus Intellectus ita necessario conitituatur in dubio practico , ut non possit ad partem quamlibet determinari. An in inaequalibus probabilibus ita necessario determinetur ad partem probabiliorem, ut nequeat ad partis minus probabilis assensum determinari. Quod est idem ac dicere, num iste probabilitatis excessus sive realis, & absolutus, sive respectivus, & apparens Intellectum cogat ad eam partem. Ex his autem quaestionibus I. Ax. 8. iam negative resoluta est. Quod est ad reliquas, illud
272쪽
eonvenit , Intellectum in priori conflictu per se quidem manere necessario in dubio practico, in posteriori vero impelli ad partem probabiliorem a) , non tamen ita absolute, & omnino ad haec cogi , quin possit saltem a Voluntate pissice in partem quamcumque determinari b . Quare restat videre , si id fieri possit etiam moraliter, seu prudenter, vel saltem licite, seu
Unde haec quaestio substituenda est. An in utroque conflictu possit Voluntas Ιntellectum ad partem tantum probabilem libertati faventem moraliter, seu prudenter, Vel saltem licite . & non imprudenter determinare , eamque propterea sne peccato eligere . Quod idem est ac quaerere, num hoc facere sit juxta , vel contra Rationem rectam . ac Prudentiam . Haec autem quaestio ab ea pendet , an haec
determinatio, & electio in utroque conflictu sit alicuius, quod sit ditarme Prudentiae , & Rationi rectae, seu irrationabile, vel potius rati nabile & conforme. Quare cum id , quod in hypothesi eligitur, sit opinio probabilis, videndum est, num haec in utroque conflictu sit con- rmis Rationi rectae . seu Prudentiar, ac ratio nabilis, vel potius difformis, & irrationabilis . Si enim hoc statuatur, profecto licite , & sine crimine eligi poterit . Unde haec postrema quaestio substituenda est. An opinio probabilis favens libertati in conflictu tam aeque probabilis, quam probabilioris faventis Legi, sit Rationi rectae, & Prudentiae Consormis, ac rationabilis, an potius ditarmis,& irrationabilis.
273쪽
266 PROBABILI IMUS Haec autem quaestio, praeterquam quod vel ex ipsa opinionis probabilis definitione , & Quaestionis ipsius Supp. 29. evidenter soluta manet, a per demonstrative multipliciter resoluta est a), Cor. 5.6. simulque propterea superior quaestio resoluta, Def. 26. nempe posse Voluntatem in noto conflictu non solum licite, sed etiam prudenter Intellectum Cor. 3. 6. ad partem libertati faventem determinare, eam- Ax. I7. que eligere b . Itaque tota quaestio resoluta est. b) per Unde apparet, quo tandem recidat adeo fa- Prop. 9. mos a Controversia quae fortasse ex parte Pro babilioristarum de puro nomine est) , & quod sit purum, putumque filum contentionis. Nam si loquamur de prima probabilis mi parte est ean in eo casu Homo necessario constituatur in dubio praefico, ideoque ad partem tutiorem teneatur . Si vero de secunda parte : an in eo casu ex vi illius excessus probabilitatis teneatur ad eam partem probabiliorem: seu an ille excessus habeat vim praecepti naturaliς orti a Ratione recta, seu Prudentia Hominem obligantis ad eam partem rationabiliorem : seu etiam , an ille sbius excessus rationabilior ita sit rectus, ac prudens, ut opposita minor probabilitas sit temeraria, & imprudens. Quae cum omnia iam demonstrative resoluta sint , etiam Controversia ipsa demonstrative confecta est. I. Ex hac quaestionis Analysi manifeste liquet primo, quo tandem fundamento a Ratione desumpto nitatur adeo celebrata Probabilioris arum sententia. Nam quod ad primam Probabilismi partem attinet , tota ratio nititur puro aequi- voco; quod vero ad secundam , pura suppositione falsa. Nititur in primo casu puro aequi-Voco, quod consistit in eo , quod ipsi non distim
274쪽
META. MATH. DEMONST. P. I. 257stinguunt dubium ab assensu , seu opinione, &assensum, seu judicium directum a reflexo. Cum enim menti inter aequales opiniones probabiles constitutae oriatur dubium practicum ta) , putant eam debere in hoc dubio necessario permanere, neque propterea illud prudenter deponere posse. In quo insigniter decipiuntur, cum per iudicia reflexa Intellectus certissime cognoscens b utramque partem aeque rationabilem, per electionem alterutrius, ex imperio Voluntatis, dubium prudenter deponere possit. Nititur in secundo casu suppositione falsa, quia existimant , probabilem opini 'nem probabiliori comparatam imprudentem esse. Dixi exiuimant, quia hoc nunquam a ratione est ab illis probatum , nunquam probabitur , quodque amplius est, probari non potest, cum contradictionem includat, imprudens esse, quod rationabile est. Unde ex sola probabilitatis definitione, simul-Τue Suppositione 29. , sine aliis argumentiS, ut upra dixi, demonstrative convincuntur.
a. Eos quaeitionem , si Superis placet , non intelligere , & nunquam intellexisse. 3. Non Probabilistas , sed eos petere semper principium. Nam cum Quaestio haec inquirat delicito, vel illicito se); & illicitum sit quod aliquo praecepto prohibetur d), atque Probabilioristis, utpote Aggrestaribus huius probatio incumbat e): cumque a Probabilistis saltem multis gravibus illud rationibus negetur , quae nisi certitudine auferri non possunt g), tenentur illi afferre omnino certum de sectando Probabiliorismo praeceptum h . Nunc non afferunt, nisi vel tantum opinativum, vel ut summum respective, seu sibi certum hoc est denique
275쪽
a per que purum, putum opinativum a , ideoque Seh.Def. nihil afferunt , quod Probabilistas convincere 3. n. 6. possit , qui & oppositum sibi certum putant . Unde non solum sequa, sed potiori ratione, &conscientiae securitate possunt isti in suo sensu
abundare. Ex quo sequitur, omnem Probabilioristarum vim hac denique ratiocinatione concladi. Est praeceptum , quia est praeceptum nam hoc non probant, quia non probant praeceptum absolute certum, uti dixi, licuti tenentur, sed ut summum respective, seu opinativum, quod in casu non lassicit): qua putida manifesta pri cipii petitio continetur.
ATQUE ex his omnibus universim , &sigillatim fuse demonstratis, expeditus tandem patet aditus ad singulas demonstrationes, quibus Probabilistarum Sententia stricte, & presse demonstratur. Ubi admonendum est, singulis quidem rem demonstrative totam constare , omnibuS vero simul omnino invincibilem esse. Item demonstrationes I., & 2., licet extrinsecas, nec non T. , & 8. , intrinsecas potiores esse. Unde Probabilismus vel his quattuor solis demonstrationibus , vel etiam earum singulis , sed praesertim I., & a. invictissime a nobis satis abunde demonstrari poterat . Id quod paucis tantum paginis , atque ideo opere multo breviore absolutum fuisset , ut consideranti liquet. Sed ut quaestio tota ex professo ad omnium, sed potissimum minus peritorum commoditatem
Sapientibus enim , & Insipientibus debitores
276쪽
METH. M AU. DEMONsT. p. I. ais& sngula eorum Argumenta ad justam , sicuti initio diximus , demonitrationem promoverentur , omnibus aliis demonstrationibus demonstratus est. Hoc autem in tanta quaestionis ipsius celebritate, atque difficultate , in tanta rerum copia, atque diversitate, non nisi pluribus paginis a nobis, ideoque prolixiori Opere fieri pro dignitate potuisse, manifestum est.
DEMONSTRATIO LO Uae et dima approbatione sive formaliser ,
sive virtualiter approbat Ecclesia, per se licita sunt a) . - Ecclesia electisa approbatione & virtualiter , & formalitei' approbavit Probabilis mum .
Igitur Probabilis mus per se licitus est. 4e. d. DEMONSTRATIO ILL IciTE possunt ad praxim per se deduci omnes
sententiae morales faventes libertati D. Bona v. , & D. Thomae c ). In hac praxi Probabilismus per se continetur Q. Ergo per se licitus est. 4 e. d.
Si Probabilismus non esset per se licitus, non possent ab omnibus, & per se ad praxim deduci sententiae faventes libertati D. Bonav. , &D. Thomae; sed ab iis solum , quibus videntur, vel tum solum, cum videntur, vel illae solum, quae sunt , aut videntur probabiliores e . Hoc est absurdum f). Ergo Probabilis mus per se licitus est. Q. e. d. SCHO-
277쪽
ADvERTAT Lector, has Demonstrationes locum habere, etiam in hypothesii approbationis solius Doctrinae D. Thomae , ut suo loco demonstravimus; simulque ex his solis rem aeternum, ut supra diximus , omnino confici , etiamsi caeterae omnes deficerent . Nos enim Ecclesiae judicium secuti , Probabilismum licitum sine religione reputabimus , quousque ea dem illud retractaverit , nosque admonuerit , non esse in praxi tutas sententias faventes libertati D. Bona v. , &D. Thomae. Quod num, &quando contingere possit, Lectoridem iudicabit.
DEMONSTRATIO III. OUOD est tutum est per se licitum a . Probabilis mus est tutus b). Ergo est per se licitus.. d. e. d. DEMONSTRATIO IV. QVon est rectum, rationi consorme, & prudens, vel saltem non malum, & imprudens est licitum c) . Probabilismus est rectus, rationi conformis, prudens, vel saltem non malus, & imprudens d). Ergo licitus est. d. e. d. ALITER Qui operatur re ne, & prudenter, vel saltem non temere, & imprudenter, licite operatur ). Qui sequitur Probabilismum, operatur recte, di pru-
278쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. 27 Iti prudenter, vel saltem non temere, & imprudenter a . a) per Ergo licite operatur ; ideoque Prisbabilismus eamd. licitus est. Q. e. d.
NON tenemur ad melius, aut tutius h). Probabilioris mus est melius, aut tutius γ). Ergo non tenemur ad Probabiliorismum, ideoque probabilis mus licitus est. Q. e. d. DEMONSTRATIO VI. QUANDO praeceptum est incertum , non o
In Probabilismo praeceptum est incertum se . Igitur non obligat; ac propterea ille licitus est. Q. e. d. ALITER Cum Lex non existit, vel saltem non est sufficienter promulgata, non obligat D. In Probabilis mo Lex non existit, vel saltem non est sufficienter promulgata Ergo in eo Lex non obligat; ideoque licitus est . . e. d.
DEMONSTRATIO VILO Uou nullo praecepto prohibetur licituu
est h). Probabilis mus nullo praecepto prohibetur ι .Ergo licitus est. Q. e. d. Haec est Demonstratio principalis, qua res tot
279쪽
ν et PROBABILIS MUs intrinsece continetur, & ad quam caeterae omnes is ut in Analysi dixi, reducuntur. φ
CUM praeceptum, etiamsi vere eriistit, non est tamen sussicienter promulgatum , non per obligat a). Ax. 19. Praeceptum de vitando probabilismo, etiare,si, existit , non est tamen sussicienter promulga-
b) per tum Prop. 8. Igitur non obligat; ideoque ille licitus est. aed. DEMONSTRAT II IX. IGNORANTi A invincibilis , etiam praevisa,
excusat a peccato c).S .M. In Probabilismo est ignorantia invincibilis, 14., ' li cet praevisa d). . Cor. . Ergo ille excusat a peccato; ideoque licitus Sup. 5.6. est. 4 e. d. d) pra Prop. Io. DEMONSTRATIO X. CUM Libertas humana in possessione est, eius operatio licita est e . Cor.M. In Probabilismo Libertas humana in possesar. sione est . f per Ergo fua, ad io licita est; & ideo licitias Prop. 6. Probabilis mus. Q. e. d.
280쪽
META. MATH. DEMONST. P. I. 273Ιgitur. & in pra*cis moralibus . Etenim omnia utrobique paria sunt s . a ρὸν Quinimmo in his practicis moralibus. multo, Cor.M. magis licitus est , quam in speculativis : cum minor adhuc persuasio requiratur in istis, quam Prop.ς. in illis M . 4 e. d. . Demon.
IN rebus Fidei Probabilismus est licitus e). I . Ergo etiam in moribus. Nam utrobique par sc per ratio est d . Cor. Lo. uinimo in moribus potiori ratione , quam Sup. I9. in rebus fidei, licitus est; tum quod res fidei d) per nobiliores , tum quod magis necessariae, tum Schol. denique quod periculosiores sunt e . Q. er d. Ax. II.
IN moralibus licita est quaecumque ostenso
Probabilismus est aliqua ostensio persuasiva g .
Ergo licitus est . .. tDEMONSTRATIO XIV. IN rebus obscuris& incertis proprium judicium alieno submittere licitum est li . . Probabilis mus est in rebus obscuris, & incertis ci) ; iu: eoque proprium iudicium alieno submittitur ). . ' Ergo licitus est. Imo Mus usiis , non solum licitus . verum
etiam 'irtuosus , laudabilis , quinimo & valde laudabilis est , quandoquidem proprium iudii S cium