Probabilismus methodo mathematica demonstratus

261쪽

234 . PROBABILIs Mus duo aliquo modo idem esse videantur ; tamenstricte diversa sunt , ut in Propositione 9. admonui , ideoque unum etiam sine altero haberi potest . . I . Denique intelligitur de sola actus bonit te , seu honestate, non vero de actus emcacia,& validitate. Nempe intelligitur in iis, in quibus agitur , an aliquid honeste , & licite fieri possit, vel non possit , non vero in iis, ubi

agitur, an aliquid consequatur suum effectum, nec ne . Clarius . Non in iis, ubi valor, effectus , successiis pendet ex natura , existentiaveritate, & applicatione rei, sed in iis , ubi honestas , vel turpitudo attenditur praecipue ex Conscientia operantis. Hinc liquet, quas exceptiones praesens Qua stio patiatur. Igitur. r. Excluduntur opiniones' probabiles tantum absolute, non etiam respective, hoc est illae, quae in oppositarum conspectu deperdunt suam probabilitatem . Hoc namque accidere potest . a. opiniones dubie, tenuiter, & speculative tantum probabiles. Quamquam haec vox tenuia

rer superflua est , quia tenuiter probabile vere huiusmodi non est. . Minister, & Suscipiens in SACRAMENTIs quoad ea omnia, quae ad eorum validitatem, &essicaciam spectant, & Medicus. Hi enim obligantur. ia tutiora.

. Denique Judex, caeterique Reipublicae OLficiales, Consultores, Magistri , si , & quando

stipendio, contractu, conventione , Lege lata , Iuramento ; immo, & privati quicumque , qui vel . Uoto, vel superioris praecepto, vel quolibet alio vinculo tenentur rem publicam, aut priva

262쪽

MATH. MATH. DEMONsΥ. P. I. 233 tam curare modo sive tutiore, sive probabiliore

Aliis pluribus modis Quaestio proponi potest secundum diversos aspectus , sub quibus potest considerari , iuxta ea , quae in proxima Analysi dicenda sunt , & praecipue , ut aliquod exemplum afferatur, hoc modo. 3. An Confessarius consultus a Poenitente

super prohibitione, aut permissione alicuius operationis, seu super malitia, aut honestate illius, cognoscens vel aeque probabilem pravitatem ac honestatem, vel honestate probabiliorem malitiam actionis ejusdem, sciens, & prudens possit universim sine peccato ei respondere , licitam esse illam actionem; ideoque sine crimine fieri posse. Additum est uniuersm , quia adesse posse sunt circumstantiae aliquae, in quibns id a Confessario prudenter responderi non possit. V. G. An consultus, utrum sit obligatio confitendi circumstantias notabiliter aggravantes , ipse tenens assimantem tanquam probabiliorem ,& sciens, D. ex. ca. Thomam, & D. Bonam tenere negantem, an possit, relicta sententia propria, poenitenti consulere iuxta sententiam D. Bonav. , & D. Thomae. 6. Vel an sciens, hos duos Sanctos tenere sententias de moribus contradictorias , & omnes sbi videantur vel seque probabiles , vel aliae aliis probabiliores, possit nihilominus sine culpa, vel pro se elisere quaslibet etiam libertati s ventes, vel aliis consulere eligendas. . Vel cum quilibet habeat sententiam propriam tanquam probabiliorem , sciat tamen,

Doctores magnos etiam contrarium tenere, inquiritur, num visa in hoc casu ista sibi probabilioritas debeat esse, vel pro se, vel pro aliis

263쪽

236 PROBABILIs Mus Regula dehonestate operationis, ita ut non possit sine culpa se aliorum Dotiorum opinioni minus probabili sibi visae , tanquam honestae

operationis Regulae, consormare . . .

si AESTIONIS ANALΥSIS. PRO Posi TA quaestio commodius in hanc ge

neralem transformari potest. AN LICITUS SIT PROBABILIs MI USUS.

CUMQUE duas partes habeat, oriuntur primo generales quaestiones duae. Ι. An sit licitus in aequaliter probabilibus. II. An etiam in inaequaliter, nempe in minuz probabili, & probabiliori. Probabilistae existimant utrumque licitum , Probabilioris te illicitum . Utrique suis argumentis rem probant: utrique vicissim contraria sol

vunt.

Argumenta Probabilistarum ad suprema Capita, & in compendium redacta huiusmodi sunt r. Quia Ecclesia Probabilismum sciens , &prudens permittit, atque ideo approbat permis-

a. Quia Doctores antiqui licitum asseruerunt,& exemplo ad praxim licite reduci posse demonstrarunt.

di Probabilismo continetur, non oritur obligati a.

264쪽

METH. MATH. DEMONST. P. I. 237 . Quia saltem deficit lassiciens praecepti promulgatio. 8. Quia in eo adest ignorantia invincibilis excusans a formali peccato. q. Quia nullum extitit praeceptum de seque do Probabiliorismo. ro. Quia etiamsi existit , tamen non est sufficienter promulgatum.

11. Quia in illo libertas humana in certa suae licitae operationis possessione eli. 12. Quia illius usus est licitus in speculatu vis, unde δc in practicis. 13. Quia licitus est in rebus fidei, unde, &

in rebus morum.

14. Quia in moralibus lassicit quaecumque ostensio persuasiva, cuiuscemodi in Probabilis more peritur.

13. Quia in incertis proprium iudicium alieno lubmittere prudens, ac laudabile est. 16. uia a Probabilioristis , ad quos id spectat, certo illicitus non demonstratur. II. Denique quia ex admissione Probabiliorismi multa sequuntur absurda. I., 2. , II., & I6. Veluti rei extrinseca, reliqua omnia argumenta, velut intrinseca sunt. Haec omnia negant Probabilioristae , hisque statuunt contraria, & suis argumentis probant, ut in tertia Parte apparebit , ubi omnia brevissime demonstrative solventur. In utraque parte plura aequivoca , incerta , confusa, indigesta, manca, arbitraria, perfunctoria, involuta, levia, non concludentia, falsa, saltem ut vulgo quaestio tractari solet, reperiuntur , sicuti peritis notum est . Ego propterea ex immensa horum farragine, uti in Prae-

265쪽

238 PROBABILIS MUsiatione dixi, solum certa, & communiter admissa seligenda duxi, eaque evolvi, distinxi, explicavi , digeisi, dilucidavi, ordinavi. Ad haec valde multa e penu mea supplevi , & adjeci ;plura etiam, ut sortius rem demonstrarem, liberalius, quam oporteat, dedi, ut ex AX. ΣΟ., ex Schol. a. Supp. 26. 28. , aliisque pluribus locis liquet; & quod caput est , omnia ad altiora, & certa principia reduxi. Et quidem quod ad primum argumentum attinet, permissivam Ecclesiae approbationem, qua Probabilistae communiter uti solent , reliqui , duod ea acrius intuenti non est visa huiusmodi, unde aliquid certi pro usu Probabilis mi confici possit ; eique eleehivam in Doctrina Sanctorum Bonaventurae, &Thomae substitui, qua maior dari non potest, & qua res, opinor, Inuicte demonstratur.

Quod ad secundum , qui , & cur ad Scholae

Principes restrinxerim , ex secunda Parte apparebit, sicut etiam quid in eo tractando praeiti terim, & quomodo evexerim ad usque certitudinem .

Quod ad decimum septimum , seu ultimum multa quidem absurda a Probabilistis in mea dium afferuntur , sed ego uno tantum , eoque certissimo usus sum, orto ex approbatione Doctrinae Sanctorum Bonav. , & Thomae , ut in demonstrationibus proximis videbitur, quod caetera vel levia, vel inutilia, vel aequivoca, vel incerta iudicata sunt. uod ad reliqua omnia argumenta, de Prudentia operationis, conscientiae Securitate, praecepti Incertitudine , Defectu Legis obligantis , hoc est vel ejus existentiae, vel sufficienti pr mul-

266쪽

META. MATH. DEMONsT. P. I. 239mulgationis , Ignorantia invincibili , Carentia praecepti de Probabiliorismo , Possessitone libertatis, caeterisque, qua ratione singula tractata, ac demonstrata sint , quidve denique in tota hac versanda Quaestione a me supra communem morem factum, atque praestitum sit, jam peritus Lector hactenus cognovit , & amplius cognoscet. Eigo cum I p. sint argumentorum Capita , quaestio generalis in totidem primum quaestiones particulares resolvi potest. 1. An Ecclesia Probabili sinum electiva approbatione approbaverit. a. An Schola licitum, &Auctoritate, &Praxi asseruerit. β3. An . Operetur prudenter qui eo utitur. . q. An sit tutus in conscientia. 3. An cum praeceptum est incertum obliget , & praecepti incertitudo in Probabilismo reperiatur. 6. An in eo contineatur desectus existentiae praecepti. 7. An saltem lassicientis promulgationis eius

dem.

8. An in Probabilismo sit ignorantia invincibilis omnino excusans a peccato. 9. An sit praeceptum de sed ando Probabiliorismo. 1 o. An si adest , sit etiam lassicienter promulgatum. II. An in eo reperiatur certa possessio Libertatis.

267쪽

a so PROBABILIS MUS13. An sit licitus in rebus Fidei, & si sit, inde etiam in moribus.1 . An in moralibus ad actionis honestatem sufficiat persualio tantum probabilis , & hujusmodi in Probabilis mo reperiatur. tue. An sit laudabile in incertis proprium iudicium alieno submittere , & juxta illud operari; idque in Probabilis mi usu contingat.. 16. An Probabiliori Ilae probent certo 'illicitum usum Ρ1obabilis mi. I7. Denique an ex Probabiliorismi admissione

sequantur certa absurda. Hae autem quaestiones omnes demonstrative iam resolutae sunt, praeter a. , & I6., quae secunda, & tertia Parte resolventur. Et quidem. I. resoluta est per Cor. 7. Prop. I. 3. per Cor. 3. AX. I 6., & Cor. 7. AX. II.,

q. per Prop. I. 3. per Prop. q. 6., T. per Prop. s. 8. per Prop. IO. 9. per Prop. 7.IO. per Prop. 8. II. per Prop. 6. a. per Supp. I9., eiusque Corollaria. 3. per Cor. Io. Supp. I9. q. per Ax. I 2., ejusque Corollarium. II. per Ax. I 3.

a per 7. Denique per Scholium Corollarii Supp.

b per Sed pergamus. Cum haec quaestio inquirat de Defia. licito, vel illicito a ; & licitum sit quod nuru c) per lo b , illicitum quod aliquo praecepto prohibetur e : inspiciendum omnino in hac Con

268쪽

META . M ATH. DEMONsT. P. 1. 26 Itroversia est, an praeceptum aliquod vetans Pro habilis mum , & jubens Probabiliorismum reperiatur. Atque id unum est , quo Omnes conatus tendere debent . Hoc enim uno invento , Controversa vel pro Ρrobabilistis, vel pro Probabilioristis certissime rosoluta , etiam sine alio adminiculo , remanebit . Et sane omnia argumenta huc denique reducuntur , ut nimirum ostendatur, esse, aut non esse hujusmodi praeceptum, ut consideranti liquet. Non enim quaeritur , ut supra in Quaestionis propositione , Scexpossitione dixi, num bene, retie, virtuose, prudenter , laudabiliter , multo minus meritoris operetur , qui opinionem probabilem libertati ia- ventem sequitur in conflictu teque probabilis , vel probabilioris faventis Legi, seu num id bonum , prudens , Uirtuosum, laudabile , vel meritorium ut, ut supra admonui : quo tamen sensu quaestionem tractare, ideoque involvere Proba

bilioristae solent; sed proprie , & stricte inqui-

Titur, num operetur mala, & peccet, qui sequitur, seu an id sequi malum, imprudens, illic sum, peccasum sit . Id quod sola praecepti existentia , vel non existentia , ac promulgatione determinandum , & resolvendum est . Quamquam, & illud sit liberalissime a nobis abunde multipliciter demonstratum , ut ex toto opereliquet. Ex quo patet, quaestionem principem ,

qua res tota continetur, esse nonam , & decimam eidem annexam, nempe: an si praeceptum

de sequendo Probabilibrismo ; σ an si ades, st

etiam Dorienter promulgatum: cum Legis existentia , ac promulgatio ad culpam contrahendam requiratur sa) : caeteras quaestiones esse

269쪽

26a PROBABILIS MUStatas. Nihil enim aliud per illas contenditur, quam ex multis capitibus demonstrare , hujusmodi praeceptum eis e non posse. Quare cum omnes aliae quaestiones his duabus principalibus involvantur , ab iisque pendeant , illae omittendae, istae excutiendae, & resolvendae ulterius sunt. Itaque cum praeceptum sit vel Naturale, vel Divinum, vel Humanum: rursus vel formale, vel virtuale : denique virtuale, vel certo dedu- a) per dium , vel opinative a); promulgatio vero sit, Sch. Def. vel authentica, vel non authentica b): illae

dae, haeque illis subitituendae sunt. b) per i. An sit praeceptum Legis Naturae de seque Sch. Def. do Probabiliorismo.

3. An sit Humanum. 4. An sit formale, vel virtuale. 3. An sit virtuale certum , vel opinativum. 6. An sit authentice , vel non authentice promulgatum. In quibus quaestionibus inter Probabilistas, &Probabilioristas de his omnibus certo convenit. 1. Non esse Divinum, Humanum, aut Na- c per turale formale c) . Supp. 7. 2. Non esse virtuale certum apud omnes M. d) per 3. Igitur vel esse tantum certum apud plu- Cor.. d. res, nempe in hypothesi apud Probabiliori lias , vel esse dumtaxat opinativum. e) per ψ. Consequenter non esse authentice , sed ut Sch. Def. summum non authentice promulgatum e . 6. ncl. 3. Si est praeceptum, potissimum naturale eL

Sup. 8. Quoniam vero si est tantum certum apud

270쪽

METH. MATH. DEMONST. P. I. 263 Probabiliori stas, evidenter patet, etiam Oppossitum posse esse certum apud Probabili itas hujusmodi enim certitudo esset tantum respectiva a )atque ideo aequis iuribus, sicut ab illis affirmatur, ita ab his negari posse; idcirco tota quae-1tio recidit in praeceptum opinativum . Unde sequentes quaestiones substituendae sunt. I. An praeceptum Divinum tantum opinativum, seu solum opinative existens, vel promulgatum de sequendo Probabiliorismo sit verum praeceptum vim habens obligandi conscientiam. a. An humanum. 3. An Naturale. Quae tres quaestiones simul Propositionibus a. ,& q. , earumque Corollariis negative resolutae

sunt a

Iam vero quod potissimum ad Legem Naturalem spectat , cum haec principiis practicis , conclusionibus inde demonstratis, & ad haec sive absolute , sive respeciliυe consenis contineatur ό : & cum, loquendo de respective consonis , nihil exinde contra Probabilis mum confici post it e), erunt subrogandae hae quaeitiones. I. An praeceptum de sequendo Probabiliorismo sit practicum principium . a. An conclusio inde demonstrata. 3. An aliquid absolute consonum his conclusionibus, & principiis. Hae autem tres quaestiones pariter negative Prop. 8. resolutae sunt. Denique cum haec Naturae Lex principiis, conclusionibus , & .absolute consonis contenta , si idem ac Ratio recla ; haec vero idem ac Prudentia e) , praeceptum istud ad rectam Rationem , ac Prudentiam pertinebit; neque pote-

I. u. o.

Cor. I.