장음표시 사용
51쪽
homine quaest. II. art. I. ad quaest. incidentem describit. Opinio est acceptio unιus partis cum fommidine alterius , ita tamen , quod ad illam , quum formidat, non habet rationem expressam:form --tur tamen propter debilitatem rationis alterius pumtis. Hanc eandem desinitionem ad verbum adoptavit etiam S. Antoninus par. I. Sum. tit. 3. cap. Io. f. 9. De aliis autem quibusdam Doctoribus , quomodo probabilitatem acceperirit ,
apud Scriptores videre est; atque de Auguitin ipso jam ex Scholio Def. II. liquet.
babilioritatis principales in hac re sunt , ab iisque tanquam a fundamentis tota praesentis aedificii constructio pendet; idcirco exacte expendendae , & dilucide explicandae sunt, ne qua obscuritas , aut ambiguitas relinquatur, neve Probabilioristae aliquid in illis reprehensione dignum merito reperire possint . Actutum enim eorum nonnulli dicunt , in iis a nobis committi Circulum, cum asseritur motivum illud solidum, ac grave, quod Sapientem Virum ad assensum movere potest, propterea quod sapiens,& prudens dicitur, qui non levibus , sed magnis motivis moveatur: atque ideo statui motivi gravitatem per approbationem Sapientum,&Sapientum approbationem 'per motivi gravitatem. Addunt, a Probabilistis nomine Sapientis non significari Doctores vere Magnos, sed etiam Proletarios , quorum proinde auctoritate , aut sapientia pondus probabilitatis opinionibus conserri non potest. Tandem dicunt, probabilita-
52쪽
META. MATH. DEMONsT. P. I. 43tem probabilioritati comparatam, amittere vim movendi Sapientis animum ad assensum. I. Quapropter quod Def. 26. attinet, dictum est primo fundaurento vere, absolute, o respectia De magno . Absolute, ut significetur esse debere hujusmodi secundum se, & non tantum ex accidente, puta ex Vehementi passione, ex pertinacia, ex inordinatione affectus , ex negligentia inquirendae veritatis, ex inscitia , aut ali simili motivo. Respective ad significandum debere esse magnum , ac solidum etiam attentis oppositis, sive aequalibus, silve etiam majoribus motivis ita ut ab his non elidatur , & enervetur , seu eius magnitudo , ac soliditas non auferatur. Unde Probabilitas in conspectu Pr babilioritatis non amittit vim movendi Sapientem ad assensum, sed utique movet , quamVis
ista magis, illa minus. a. Nomine Sapientis , & Prudentis non quicumque , sed Doctores scientia , ac probitate
magni intelliguntur,v. g. S. ThomaS, S. BonaV.,
S. Raymund. , S. Antonin. sunt ne isti Proletarii λ Scotus , aegidius Romanus , caeterique Scholarum Principes, aliique innumeri, vel his smiles, vel suppares verbo a nobis ii intelliguntur, quos etiam Probabilioristae intelligunt, vel intelligere debent qui omnes sunt optime
dispositi ad intelligendum, & judicandum, quiaque nisi post maturum examen, exactamque rei discussionem, suam assensionem opinionibus praebere non solent . His scilicet Doctoribus , &cum his conditionibus , motivum grave , mamgnum , solidum esse debet ad constituendam definitam probabilitatem.
3. Dictum est quod potes mole, per se Sa
53쪽
pientem, quibus verbis astruitur, motivum taliter solidum esse debere, ut tuapte natura , ac vi aptum sit Viri iam Sapientis mentem permovere ad affensum, non quod Vir sit Sapiens, propterea quia movetur eo motivo. Huius moliquerunt motiva , quae in opinativis impulerunt ad assensum animum S. Bonaventurae, & S. Thomae. Ex quo liquet, Circulum a Probabilio-ristis nobis exprobratum Omnino evanescere.
Quod vero spectat Def. 27. die um est rabsolute, vel respectiυe, quia Probabilioritas duplex est, absoluta, & comparativa . Prima quae nititur motivo re ipsa maiori , ac solidiori , quam opposita. Secunda quae motivo hujusmodi tantum apparenti, seu iuxta mentem opinantis . Illa realis, &objectiva, haec apparens , & subj filiis vocari poteit . Neutra determinatum quem dam, ac fixum per se probabilioritatis statum habet, sed utraque per gradus magis semper, ac magis ad usque certitudinem crescere potest ,
cum tum ratio , tum auctoritas maior semper,
ac major esse possit a) . Tam Probabilitas, Sch Def. quam Probabilioritas absoluta cognoscitur prae-ay. 7. I. sertim ex his duobus capitibus, nempe ex Ecclesiae declaratione , & ex Doctorum consentione . Nam si Ecclesia declarat aliquam opini nem esse, vel probabilem , vel probabiliorem , aut Doctores eam ex prosesso examinantes assim ment huiusmodi esse, vere , realiter, & absolu- re talis est, cum de hoc maius, & certius judicium haberi non possit. Multae opiniones sunt universim ab Ecclesia declaratae, & approbatae tanquam absolute , &Vere probabiles, ut suo loco constabit, paucissume vero peculiariter veluti probabiliores. Inter
54쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. ster has duae potissimum fuerunt speculativae , altera de infusione Virtutum Theologicarum in ' Parvulis per Baptismum , altera de immediata conversione aquae in Uinum in Calice, quarum alteram veluti probabiliorem nunc id de fide est, ut ex Trid. sess. 6. cap. 7. liquet a Clemens V. , alteram Innocent. III. , ut Docti norunt , declaravit. Quare probabilioritas universim non realis, absoluta, & objectiva , sed apparens , subjectiva , & respectiva est . Quamvis enim motiva graviora, ac solidiora prae oppositis vere in se esse possint, hic tamen excessus ob mentium diversitatem , variamque dispositionem vix cognoscitur . Quo fit, ut non solum diversi contradictoria habeant probabiliora, sed etiam unus, idemque nunc idem probabile , nunc probabulius putet . Atque ita Definitiones nostrae his explicationibus a Probabilioristarum calumnia quodammodo vindicatae nunc omnino sartae tectae sunt. Quamquam neque defensione opus erat. Primo
enim hae Definitiones potius nominis, quam rei sunt, ut acrius consideranti liquete definitiones autem huiusmodi arbitrariae sunt a) . Deinde cum Definitiones omnes maxime ab illis neces.sario admittendae sunt, quo modo a nobis concipiuntur b) , tum hae praesertim, a quibus Verus quaeitionis sensus pendet , quibusque illius cardo, ut Scholii initio diximus, continetur . Neque etenim Probabilistae alium Probabilis mum admittunt , aut defendunt , quam qui a nobis definitus eis. Quod si diversam nihilominus ab exposita illius naturam, ac notionem statuenres,& Lectoribus , uti iolent , obtrudentes , eum impugnare contra nos pergant, pergant porro. Nos
55쪽
48 PROBABILIS MUSNos enim Definitionibus praefatis innixi. nihlhcum illis rei in hoc certamine deinceps habentes, quieti sedebimus, eosque egregie Andabatas imitantes, cum ioco, & risu spectabimus.
COROLLARIA 26., ct 27. Def. 1. INC assensus opinionis tam probabilis , L L quam probabilioris non est firmus , &periectus, sed imperiectus, & infirmus, quamvis istius maior, illius minor, quia nullius Opi-
Cor. a. a. Titin opinio probabilis, quam probabilior Def. 23. est incerta , & probabilior aequaliter incerta, ac b per probabilis, quia omnis opinio hujusmodi eit h Cor. 1. Unde aliter definiri poteit Probabilitas , quod sit eis. . fallibilis, & magna; Probabilioritas vero fallibi lis, & major apparentia veritatis circa aliquod objectoum. 3. Nec probabilior , nec probabilis est error c) per neque materialis, neque formalis: tum quia nul- Cor. 3. la Opinio est ullo modo error c) : tum quia Defaue. sic non esset probabilis, sed improbabilis, aut pom d per , aut negative contra hypothesim: d) tum Des denique quia hoc paeto animum sapientis ad aia
e) per sensum movere non posset, qui sane errore non Sch. f. permovetur. Unde neutra opponitur alicui pri s. n. 6. cipio certo , seu est certo falsa , & neutra a
i , per probat i lium pro vero , vel verum pro falso et Schol. a. cujusmodi error est e . Defa 6. q. Opinio probabilis in conflictu probabilioris 27. n. I. amittit suam probabilitatem : & quia ita g per non esset etiam respective probabilis contra hy- SA. f. pothesim : & quia minus lumen in hypo eto. n.a thesi a maiore non obscuratur g): & quia hoc
56쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. modo non esset incerta, sed certo , saltem xi
sative improbabilis, & falsa a . Ex quo primo a per
iquet, quam egregie hallucinentur vel in ipso Def. 33. Disputationis limine Probabilioriitae, dum passim respondent, opinionem probabilem in probabilioris conspectu propriam amittere probabilitatem, quamquam id evidenter se deducere putent ex quodam textu S. Augustini contra Cresconium, quem nos Supp. 29. , tanquam opportuniore loco , expendemus . Quae hal Iucinatio
hic primo leviter indicata, quippe gravissima,& essentialis, saepius in decursu operis a nobis illis identidem exprobrabitur. 3. Probabilis opinio est per se rectae Rationi conformis, & non difformis. Nam si foret difformis, non fulciretur motivo gravi, neque Sapientis animum ad assensum movere posset , cum repugnet esse rectae Rationi ditarme, quod fulcitur rationibus magnis , & Sapientem contra Rationem rectam consulto assentiri posse . Et est aequaliter conformis, ac opinio probabilior , quia haec conformitas in indivisibili co sistit o Quare vel neutra , vel utraque rectae b) prir
Rationi conformis est. Cor. 2. Atque ecce primum demonstratum, Def. IS.
eae conforme Rationi rectae, & non ditarme, sicuti in Scholio Def. II. polliciti sumus. 6. Hinc opinio probabilis, non solum absoluteo sed etiam respective, seu in conflictu probabilioris, est assensus prudens . Alioquin qu modo Sapientis, & Prudentis animum, etiam in eo conflictu, permovere, atque determinare, licet minus quidem , quam probabilior, poterit, ut Definitionibus constituimus An enim erit Prudens, si temere, & imprudenter assentiatur
57쪽
ueo PROBABILI sM Us Adde, quod huiusmodi assensus est per se con- a per formis Rationi rectae a), ideoque actus virtu Corpraec. sus, bonus, rectus, prudens, cum haec omnia idem b) per sint b . Ouapropter si opinio probabilis talis Cor. I. remanet , etiam in conspectu probabilioris e), Def. I 3. iam necessario erit Vel in eo conspectu prudens. c) per Atque hinc primo evidenter patet, probabile Cor. q. esse idem , ac prudens , ac proinde probabilitis huj. idem, ac prudentius, quemadmodum in Scholio
. 7. Utraque opinio potest esse tuta: tum quod d) per opinativa hujusmodi esse possunt d): tum quod Schol. utraque in comparatione ipsa est prudens, licet Def. 24. probabilior prudentior e): prudens vero, quod n. a. est idem ac bonum . f) , & prudentius, quod est
Cors c. tutum h) . Immo minus probabilis favens li- f per bertati in conspectu probabilioris faventis legi, Cor. I. quantum speehat ad naturam opinionis , potest Def. II. esse aequaliter tuta, ac probabilior favens libertati in conflictu minus probabilis faventis legi. Def. I 6. quia aequaliter opinio est . Itaque utraque po- h per test esse tuta sectindtim Ouid, quamquam proba- Sch.Def.' bilior , considerata ut aliquid melius, possit esse Zq. n. 8. tutior minus probabili , modo supra in Scholio
PROBABILIo RisTae negant , opinionem minus probabilem pro libertate, in conflictu probabilioris pro lege, esse consormem Rationi rectae, prudentem, & tutam, assirmant vero de probabiliore favente libertati, in conflictu minus probabilis faventis legi . Rationem assignant,
58쪽
ΜETH. MATH. DEMONsT. P. I. 3Iquod cum in obscuris, & incertis certitudo haberi non possit, prudenter, recte, & tute agit, ui operatur id , quod verius licitum putat , ecus vero, qui agit, quod verius existimat illicitum, quia in primo casu facit quantum potest , secus autem in secundo. I. Sed cum opinio minus probabilis sit aequaliter opinio, & incerta ac probabilior a) , si- a permulque in eo conflictu sit rectae Rationi con- Cor.2.huj.
possit esse tutum d) , Prudens vero reapse sit Cor. 3.huitutum e , quia bonum f , ut ostendatur, eam c per non esse tutam in eodem conflictu , ostendi de- Cor. 6.huibet , adesse aliquod praeceptum prohibens ejus d electionem , seu injungens electionem probabi- Scholmestioris, cum quod est per se tutum, nonnisi hoc Σ . u. a. modo minime tutum evadere possit g) . Hoc e) per autem praeceptum neque esse, neque esse posse, Schol.Do. suis locis demonstrabitur . 2q. n. 8. 2. Quod vero praefatam Probabilioristarum ra- f) pertionem attinet, ea nihil est. Etenim ad Con- Cor. r. scientiae securitatem, & ut siciat quantum po- Def. II. test, vel tenetur quis investigare veritatem, & g hac deficiente, vitare periculum utriusquc pec- Schol. Descati tum formalis, tum materialis, vel satis est 2 . n. 8. Vitare periculum peccati formalis . Si primum :igitur nec opinio probabilior favens libertatituta est, quia cum neque in ea, post investigationem veritatis , habeatur certitudo de acti nis honestate, illa semper incerta, & aequaliter incerta, ac opinio minus probabilis est h), at- h perque ideo exponit aequaliter operantem periculo Cor. a. peccati materialis. Unde operans, ut faciat quan- hujus. tum potest pro suae Conscientiae securitate, debes tutiorem partem eligere, seu partem minus D a pro
59쪽
idem probabilem legi faventem. Si secundum: igitur etiam minus probabilis potest esse tuta , cum utpote pariter incerta, & aequaliter, ac probabilior a , simulque etiam prudens b) , possit operantem similiter liberare a periculo peccati
Cor. 6. Atque haec , quae de opinionis mini' proba- hujus. bilis consormitate ad rectam Rationem, prude tia, securitate, etiam in ipso probabilioris conflictu , his tribus. 3. 6. 7. Corol. deduximus , quamquam certissima, & evidentia sunt, utpote ex Definitione ipsa sponte profecta, atque ideo quaellionem ipsam statim dirimentia; tamen ne Probabilioristae a nobis vel in ipso limine peti principium causari possint , quomodolibet nunci accipiant . Nam haec omnia alias offendent iterum multipliciter demonstrata. 8. Denique discrimen opinionis probabilis aprobabiliori in minori, vel maiori quadam I tellectus permotione, inclinatione, atque dete e per minatione ad assensum, & in quadam minori, Coria.huj. Uel maiori veritatis apparentia tantum consistit , d) per quae maior, vel minor determinatio, ac appa- Cor. rentia ex minori, vel maiori rationum ponde-
Cor. 6.hri. Itaque caeterae omnes proprietates, affectiones , f pe & attributa , excepta hac sola majori veritatis Def. 26. apparentia, ac mentis permotione, utrique opi-27. nioni prorsus communia sunt . Utraque enim
Cor. .huj. Rationi consormis, & aequaliter d : utraque h) per assensus prudens ce) : utraque Prudentis, ac Sa- idem, pient is animum ad assensionem permovet rSch. Def. utraque esse potest aequaliter tuta secundum 23. n.2. quid g : neutra est tuta simpliciter h): neutra est
60쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. 33 est determinate vera, aut certa a): neutra est error sive materialis , sive formalis b) : neutra firmum, & perfectum assensum habet c). Quare quidquid uni convenit , vel non convenit, atque de una affirmari, aut negari debet , vel Potest , excepta ea sola differentia , convenit , vel non convenit etiam alteri, ac de altera affirmari, vel negari etiam debet, aut potest. Haec omnia Corollaria diligenter a Lectoribus notari , atque alta mente reposta teneri
Intellectus De lativus est, qui considerat verum, vel falsum in se tantum. XXXV. Intellectus Practicus , qui considerat verum , vel falsum relate ad opuS.Cor. I. Hinc objectum Intellectus tam Dee ratisi Practici est verum, sed illius verum ut verum, istius verum ut licitum, seu bonum. Ille enim sistit in pura contemplatione veritatis, iste in contemplatione veritatis directae ad honestatem operationis. Itaque ille rationes e cogitat, & expendit , num aliquid sit verum . vel falsum tantum , iste num sit verum , vel falsum , aliquid esse bonum , vel malum, licitum, vel illicitum. Quare error, seu falsum ut falsum pertinet ad considerationem Intellectus Speculativit, error Vero, seu falsum ut malum ,& illicitum ad considerationem Intellectus Pr ctici, cum oppositorum eadem si disciplina d). Cum autem verum sit vel reale , vel apparens ce) : & Opinativum probabile , vel pro.