장음표시 사용
111쪽
De Natura Liberi. Humanae. I tantur, ac ideo remote solum, seu Linediate ; nequaquam autem proaei ne, seu imule- i. diate liberi sunt. Hinc vero manis te fluit, entend fieri non posse, ut actus imperati vero .Sen- Lum. I.
i su liberi sint, nisi eadem libertas primario actibus elicitis, volitionibus nimirum , & nolitionibus competat. Quare ii omnem ibin Re v serae libertatis notionem funditus tollunt, cherches
Leibnitio σ) item, ac ejus sectatoribus non do phil.
in volendo, & nolendo, sedita agendo Se- deNewt. cundum volitionem, aut nolitionem
frituunt; sic enim hi fere ratiocinantiir; liber suin, quia nunc GF, quod volo, st hori. quia istud non agerem, si non Dellem I D cdὶ L .de
Hlias rursu3 agam, vel non agam, prout GTOluero , Dese non voluero . Certe , qui sic sentiunt, praeter strictam spontaneitatem p. a.pro- animae nihil tribuunt et prodidit arcanum i Pos. 8. .
stud Clathius H quasi sui oblitus, scribens in ad theologum Cantabrigie asem : principium , i scisonis est potentia se ipsum movendi i si mus principium istud est spontaneitas, quae ineSt Ia re- in omnibus Dioentibus; ac in illis, quae oratione praedita sunt, libertas dicitur. A Addidi porro in definitione : hahitis omnibuS υant doad agendum requisitis, cujus rei duplex est Cam- ratio. I. Omnis caussa ad actionem requi- btidgo. ri tractum primum proximum completum sontol. g. i 45. ; nam si requisitum neceS- sarium desit, omissio actus non libertati, sed agendi impotentiae adscribi debet, ut pa-tΘt Ha gravi sustentato, aut In Igne non applicato ad. materiam comburendum . Accurate nimirum hic distingui debet posse non agere, a non pOSse agere ; illud non hoc ad libertatem requiritur; harc quippe non perimpotentiam agendi, sed per potentiam a- .ctionem suam Suspendendi constituitur. 2.
Ad veram libertatem omnino pertinet pos
112쪽
Iis Psyc. P. I. seci. III. c. II. se etiam habitis Omnibus ad agendum requisitis non agere, seu actionem omittere; ita enim arguo : nemo est, qui neget lapidem in labesndo, ignem in urendo ligno esse caussas necessarias; & tamen nec lapis cadit , nec ignis urit, nisi cum adsunt omnia ad labendum, & utendum necessario requisita ', his vero positis non potest lapis
non cadere, ignis non urere: Ergo caussa per hoc duntaxat evadit caussa necessaria,
quod habitis omnibus requisitis nequeant non agere : igitur etiam ab opposito caussa duntaxat. per hoc evadit caussa libera , quod habitis omnibus ad agendum requisItis possit non agere. Dices fortassis, lapidem, ignem
non esse entia Stricte Spontanea , nec proinde comparationem institui liosse : quid igitur λ sed liberalit se agam . Substituamus in locum lapidis animam. belluae, quae Praecipue per adversarios, stricte spontanea, nec tamen libera est; quod igitur statues discrimen intctricaussam stricte spontaneam, sed necessariam, & inter Caussam stricte spontaneam, sed liberam Θ certe non aliud, quam illud ipsum, quod ante posui; nam iterum nulla caussa stricte spontanea agit, aut agere potest, nisi habitis omnibus ad agendum requisitis: ergo discrimen istud quaeri debet tum, cum jam omnia ad agendum requisita utrinque adsunt; sit ergo caussa astricte spontanea, & necessaria, habeatque omnia ad agendum requisita; sit etiam caussa b stricte spontanea, & libera, habeatques omnia ad agendum requisita : jam nunc , quaeso, edic discrimen istud. Ergo certoe aliud non video, quam quod illa habitis res-quisitis nequeat; haec possit non agere; est enim contradictoriorum Opposita ratio, atque haec agendi necessitas contradictorie opponitur libertati .
Hinc colliges ad veram libertatem pertinere,
113쪽
De Natura. Liberi. Humanae. D Iut actus primus proximus voluntatis ad agen--μ- dum ex itae non secessario connectatur
Cum actu 4ecundo; sivo quod idem est ut liὰἱ . nullum principium cum dictu necessario con-ι nexum in actu primo proximo insit vid. om. f. - . Hac ex 'ratione philosophi postulat, ut actus primus j proximus ex se, ct natura sua indisserens sit ad actum se-dundum, possitque i secundum se tam, cum actu, quam cum ejus omissione,3 non quad*m simul, sed di timctive componis atques' eest, quod haed libertas vulgo j libertas - ferentiae .vocetur, qua 'tamen . in re sessi cite' Cavendum, 'ne in a uiuocataonis vitium piM-- labamur. Cum .dicinuta avidiam habere li-hsrtatem indisserentiae, non volumus sig*ificare, animam in statis indisserentiae H 85. quidpiam veste, aula nolle posse ; absit A sincabsurdum i β.sia G. coris I ἔ, e' mimi in 'tu nondum Gmniauad, Jagendum , isqvisita
habentur ii Sed ind Dremium cactus primi
proximi completi intelligimus , . quae in leo lsita est, quod nulla existat necessaria con- . 7 'nexio intctnsamum, 1 dc. actum secundum , ς' , possitque p-tQ: eosem lasciuiprimo proximo vel poni, vali omittu actus . Secundu : quae t . .
CXVI. Omnis, necessitas seu eae intima na- Neressi tur e conspitutione, seu eae quουis alio principio undecumque adueniente profecta, quae voluntatem habitis omnibus ad, agendum Te- omnibus quisitis adi υOlendum, vel nolendum insupe- requisitia rabiliter . terminat. libertatem tollit. Onim necassitas tollit indifferentiam i actus primi proximi completi ad actum sΘcundum, ut in consesso est atqui haec indifferentia i ost necessarium libertatis . constitutkum i praec. sch. . ergo patet propositum . . t. corolt. i. Jure igitur cum saniore philosopho-.
114쪽
1i6 Psych. P. I. Se t. III. C. II. rum parte hanc, de qua agimus, libertat Emposthac libertatem a necessitate Compellabo, qua libertas a coactione immenso In
tervallo distat cons. I. I i5. Sch. . .
Groll. 2. Ens , quod in seriese continua ita agit, ut status antecedens contineat rationem sussicientem subsequentis, necessitato naturae positis omnibus ad agendum requi
sitis sid actions in determinatur; igitur libere non agit, & ejusmodi ratio agendi cum lib0rtate conciliari nequit . .
Coroll. 5. Comparate ad ens, & in se omnino idem est, seu determinatio ad agendum habitis omnibus requisitis proveniat a necessitate quadam naturae , Seu a. motivis , ita ut stantibus his motivis actiq omitti nequeat; quam necessitatem aliqui mora-- lem vocant, quod motiva non physice, Sed moraliter agunt; ergo etiam id genus moralis necessitas libertatem tollit.
SchoI. Stoicorum quidam, de quibus Uruc Kerus a) scribit Leibnitius item , mollius b), aliique defensores harmoniae praestabi
litae, cujus hoc est praecipuum caput, PO nunt animam in cqnt laua serie suas perce ptiones, & appetitiones, ad quas volationes per ipsos pertinent, essicere: quare libertatem , quam verbis adstruunt, reapSO tollunt. Vid. Deneles o. Necessitatem moralem cum Bau me istero, aliisque plurimis apertissime profitetur Boelimius d), cui sententiae , tametsi absolute falsae , omnes subscribunt, qui determinationem: ad Optimum tam in Deo, quam in hominibus ad cons Ont. β. 57. sch. . Similiter pro hac necessitate morali acriter pugnavit Clarhius se); nec satis mirari possum utrum doctissimum in re adeo manifesta tantopere caecutivisse. Quid enim p. an non absolute necessarium est, quidquid sine contract-ctione aliter esse nequit λ an non autem
115쪽
De Natura Liberi. Humanae . II contradictio in eo latet, ut Desus non hit δ. justus p ut vir sapiens, qua sapiens, nullo urgentct motivo sibi manus inserat ; quae I, 'ipse ibi exempla profert.ὸ certe Deus justi- υant delia expoliatus simul non esset Deus, & vir cal sapiens sibi sine motivo manus inserens si-mul non esset vir sapiens. Quid autem refert ἔ utrum contradictio ex neces sitates physica, utrum ex morali profluat λ) CXVII. Potest actio esse Iibera a corectione, quin sit Iibera a necessitate. Omnis actio quocumque sensu spontanea g. Io5. est li- eoaetabera a coactione . t i5. sch. ; sed non omnis est libem actio spontanea est libera a necessitate: im- primis enim. actiones late spontaneae in con- itinua serie ita essciuntur, ut status antece dens contin eat rationem sufficientem subse- quentis g. ro5. cor. a. ), ac proinde necessariae Uni si. me. cor. a. γ : deinde actio- 'nes etiani strictes spontaneae inecessitiati poS- sunt vel ab ipsa entis natura, vel a principio i' undecumquct adveniente, ut patet in mente
nostra quoad pΘrceptiones obiecti rite propositi, quoad assensum veritati evidenti praestandum ; quoad appetitiones, & aversationes boni, vel mali percepti, quoad amorem dein nique boni infiniti clare, ac intustive cogni-
lii'. ergo potest omnino actio Esses libera a coactione , : quin tamen a necessitate immunis
Coroll. Aliud igitur est sp te libere uuae E- agere: illud latius patet, quam hὀc., bertatis Schol. Omnes igitur definitiones s libertatis, quae solam libertatem a coactione, Sive e Eridae
spontaneitatem exprimunt, proptereaque Optime cum absoluta necessitate ad actionem determinante consistere possunt, in aber- sal Rerantium ingeniorum deliramentis habendae ch. pML
sunt. Hoc pertinent Collini ain: libertas est potentia, qua homo gaudet faciendi imbri id, quod vult, sive illud, quod ipsi plar -
116쪽
r18 Psych. P. I. Sect. LII. cet. Placetii sa): libertas consistit in eo , quod ita actionum nostrarum - domini simus, ut possimus eaS ponere, vel non ponere, prout Doluerimus. Iacqueloti bino libelrtas est potentia faciendi illud, quod quis muli MC pacto ut, . si quis illud nori mellet, non faceret, faceret etiam lovge aliquid aliud, si Dellet. Lockii o: libertas era. faculta3 ponendi, aut non ponendi actionem sequendo determinationem, sive comitionem mentis, qua unum alteri praefertur. Voltatrii vi, si tamen inter philosophos locum meretur g neque enim ij ullo littera-Tum genere vel umbram eruditionis paullo profundioris ostendit : ejus de libertate nostra sensus hic est: qui percipit, vult, Ggit, in agendo i liber est. Hic se denique adjungunt omnes veri Leibnitii sectatores, quorum aginen bene longum. Wolfius se) ducit: Animae libertas, ita ille , eSD sescultas eae pluribus possibilibus sponte eligendi, quod ipsit inlaceri cum ad nullum eorum Per ES- sentiam determinata sit. Winhlerus U) : Animus nouffr, quia ex aequei possibilibus id, quod optimum esse judicat, eligere Da- Iet, liber est.' Bau me isterus g): Intelligis libertatem nihil esse aliud , quam facultatem entis intelligentis eae- pluribus possibiIibus, sive contingentibus sponte eligendi id , quod optimum judicat. Idena esto. de reliquis Baui artem, Boetimio, Plucqueto, Thunamigio, mulfingero, aliisque judicium i mira enim consensione omnes in da , . Conspirant, but veram a Mecessitate, seu an -- differentiae libertatem, quam duce Leibnitio ut vanum Scholasticorum invenxum inplO- . . . idunt, funditus evertant. Sed cum his saepius per decursum, ac propius Congrediemur. , ii .h - CXVIII, Libertas siue pv. in repraesenta- titione tisne boni, aut mali exerceri nequit. Etenim boni, aut exercitium libertatis est actio voluntatis . tal Eclais.
117쪽
De Natura Liberi. Humanae. I I9Ir5. , sed voluntas sine praevia repraesenta- tali nultione boni, aut mali agere nequit . io8ὶ: igitur neque libertas sine praevia repraesentatione boni, aut mali exerceri potest. Coroll. i. Igitur etiam voluntas sine n otivis . nihil libere velle, aut nolle potest . cit.
- Cor. r. motiva proinde ad requisita per- vis, qua tinent, quae actum primum proximum vO- tamen
luntatis liberae constituunt soni.
Coroll. 2. In actu primo proximo nullum principium necessario connexum cum actu Secundo esse potest . II 6. ii 5. sch.): i- gitur motiva Cum volitionibus, & nolitionibus liberis necessario non Connectuntur, - , e ita nempe, .ut iis praesentibus volitio, aut . 1 inolitio omitti nequPal. . ν . coroll. 5. Posita ratione Suffciente ponitur ra- non sunttionatum, & quidem necessitate absoluta ratio sus.
innixa principio contradictionis ont. β. aa.): Volmo igitur motiva non sunt ratio sussciens voli- 'bilito tionis & nolitionis libctrae, sunt tamen ea nis . . 'dom motiva ratio sum ciens appetitionis, & . . aversationis β. 92. . Velim, ut lector hoc discrimen altissime in animum demittat. S hol. i. Hic scopulus est, in quem omnes Leibnitiani impingunt s cum enim ipsis vo- t'luntas sit appetitus rationalis, eorum quoque opinione re resem latro boni, aut maditi omnis volitionis, de nolitionis ratio su Diiciens est; unde posita hac repraesentatione volitio quoque, aut nolitio necessario
ponitur. Audi molfium sim : ratio sussciens actuum Dolitionis, O nolitionis dicitur mo- p. a i.
tivum. Moticum est repraeSentatio honi, ac c. s . mali distincta. Quamprimum nobi x distin- : T. 8-cte Oliquid repraesentamus tam quum honum quoad nos, idem volumus. Hinc Hau ni ei sterus G confidenter pronunciat : cim' m. q. cedimus equidem, qaod ianima pns uir δε- 682. sch. mnibus ad agendum requ i yil is persSi t c niua
118쪽
Ino Psych. P. I. Secf. IV. c. LII rium agere ; sed M. Si contraria n)Otita fortiora accesserint. Similia quoque Boeli
mi us ti; habet. Quis autem non intelligit,
veram libertatis notionem cum hac sententia consistere minime posse Θ conLβ. sch. g., Ne tamen nihil dicant, ad consultati nem praevie confugiunt; verum i tud, quale sit, paullo post videbimus. Schol. a. Ad aliud extremum deflectunt illi, qui negant ante liberam volitionem, sive
electionem ullam boni, aut mali speciem in objecto esse ; sed illud per liberam, ac prorsus indifferentem electionem primo bonum essici contendunt. Κingii Dublinens1s Archiepiscopi haec fuit opinio, cujus hoc
suisse en ciatum : placet, quici eligitur ;non eligitur, quia placet: in eruditorum diario resertur. Nulla nimirum libertatis definitione adhuc prolata contentus, i arbI-trii indifferentiam adeo ex tesdit, ut, bonItatem , ac voluptatem non motivum, S deffectum volitionis esse doceret. Recentius hanc sententiam & exornavit, & suam fecit Hoochius. Asserunt, inquit, in mente esse Dirn Dero, O proprio sensu ui ipsius determinatricem, quae neque s bii Ullectu, neque ab appetitia, neque a bonitate OUectorum, neque a molestia aliqua Sensibili,
ut aliqui loquum- LOChe, determinatur : sed sibi ipsi agendi motiva creat et V
intellectu uti umquam fiace, vi possibι-lia actu ab Impossibilibus discernat. - -- ius 1aculistis exercitium ita gratum esse docent, ut es mssaeimo indisserentes sola electuλne gratae iniciantur: Sicuti euirin t :ra nullius est natura, Cedιt vero In IMSoccupantiS, atque ex ipsa Occupatione I oritur, baud secus arbitrium res eligendo, eas quasi occupando facit suas, is sibi convenientes, gratas; rerum vero, quae naturaliter gratae sunt,congruitatem intendGt,
119쪽
F augeat, atque rerum natura ingratarum molestiam minuat: hincque existere optimum, se excellentissimum Naturae Π unuS, cujus Ne in omni plane re voluptatem quae- rere se inoenire possumus. - Verum inenodabiles sunt difficultates, quae contra hanc sententiam pugnant : pugnat Certe Sensus intimus, quo constat nos felicitatem naturaliter appetere, semperque voluptate, aut taedio ex cognitione boni, aut mali oriundo ad agendum allici, & incitari: pugnat doinde usus legum, poenarum, & Praemiorum in omni republica obtinens ; cujus
enim, ut bene advertit Baylius, utilitatis 1 o-Rep s. 'Tent praemia, aut poenae, si homines nulla boni, aut mali specie tangerentur Z pugnat so. t. . denique tota philosophia moralis, cujus hoc p. aar.
est fundamentum, aeternam esse. in rebuSipsis bonitatem, aue malitiam, ob quam auiae legibus praecipi , aliae vetari a sapientissimo Conditore debuerint. Cuis igitur neque bonitas, aut malitia objectorum cognita nos invicte ad agendum determinet, neque tamen prorsus nihil agere non poysit, media via, ut sere tutissima, ita hic quoque verissima est; quare dicendum, volutartatem' nostram sine moti vis nihil velle aut molle posse ; posse ctam tamen etiam Stantibus motivis non veli Θ, aut non nolle.. CXIX. Libertas pendet nb intellectu, O,a- Libertas tione. Imprimis enim, cum voluntas sit pars Pendet Superior arbitrii, sive spontanei tatis g. io 8. coroll. I. sch. , consequenS ESt, ut ea boni, ratione. vel mali' repraesentatio, sine qua ipsa libere γ'
velle, none nequit β. praec.), distincta sit; atqui distincta repraesentatio ab intellectu Qisicitur =. 56. . igitur voluntas in libere
agendo ab intellectu pendet. Deinde nihil pot- visi distincte ut nobisi bonum vel malum repraesentari, nisi quoque ejus cum nostra pΘrfectione,vel impΡrsectione nexus distincte Per . SI Orchensu Metaph. Lib. III. 6
120쪽
2 a Psych. P. X. Seci. III. D. II. cipiatur β. 88. sed id ad rationem perti- nec g. 67.): ergo & a ratione libertas pendet.
Coroll. Ens igitur, quod intellectu, dc ratione
destituitur, verae libertatis capax non est. l Schol. Vi libertatis nimirum perfectum in nostras actiones dominium obtinemus: istud vero, Boii solum intellectu, & ratione instrueto competere potest: neque homo, ut . homo, operari dicitur, nisi cum intellectu, ratione operetur; cum enim per has facultates a brutis discernamur, etiam hae solum actiones a brutorum actionibus diversae erunt. Atque inde est, ut, cum quidpiam sines sufficienti intellesctus, & rationis usu agimus, illud per conscientiam nobis quasi non tribuamus; nec quisquam ob actio- item malam in phrenesi, aut amentia positam culpae se reum agnoscit, licet eam cum ivehementi appetitione perfecerit,quod nempe sufficiens attentio,. reflexio, reliquaeque intellectus, & rationis operationes defuΘ-- runt. Probe tamen hoc loco advertendum, quod alias monuimus β. 56. sch. 3. , fa- lcultates mentis nostrae, licet rectissimes distinguantur, raro tamen Seorsum operari; cumque intellecto puro in hac animi cum . corpore conjunctione non utamur g. 62. , semper aliquas repraesentationes Confusas, ct appetitiones sensitivas cum perceptionibus distinctis, & appetitionibus rationalibus i Concurrere, quae plurimorum saepe errorum i
CXX. Iudicium intellectus ira reticum hoc l
loco illud dicitur, quod rationem boni in o jecto renunciat, ac propterea quasi a firmat, illud eligibile esse; judicium vero intellectu spracticum, quod pensitatis omnibus adjunctis ldefinire pronunciat objectum esse actu e Iigendum, ac inde ultimum vocatur. Schol. Disputant philosophi, utrum semper