Sigismundi Storchenau in academia Vindobonensi logic. et metaph. professoris pub. ord. Institutiones metaphysicae in 4. libros distributae. Liber 1. 4. 3

81쪽

De Voluptate, et radio, etc. 83-mila odisse λ Tempe voluptas, ct taedium se tum solum destruerent, quando in idem objectum eodem modo sumtum tenderent,: quod hie nequaquam fit; immo non tam objectum compositum, sed potius respectus ille, sivo qualitas est objectum ideae voluptatem, vel taedium caussantis : quare duors ipsa o Qx diversa in toto composito

Concurrunt, quorum unum voluptatem, al- Hyeh. - terum taedium generant. Cerin si paritas, s. a.

- sua in Boehmius ab horologio aliquot nat- vi' infecto ad comprobandam contrariam opinionem adfert, quidpiam efficeret. Foret inde consequens, nos nec comparate 'ad diversa totius mundi entia voluptatem simul, ac taedium persentiscere posse, cum Ea omnia simul unum objectum compositum , nempe mundum constituant. Quod autem subinde dicamus : placet haec res , - placeret autem magia, si illud non adesset, id non ideo fit, ut significesmus voluptatem - a taedio minui, quemadmodum idem Boeh-- mius contendit; sed eo absente novam toti' composito persectionem accessuram, qua posita major quoque ratio suffciens volu- ptatis, ac proinde etiam major voluptas ponetur I generatim enim quantitas voluptati quantitati persectionis perceptae respondet : quare seu in objecto aliquid ad-- sit, quod displiceat, seu non, Semper tan- ta, nec major, nec minor sentietur voluptas , quanta in illo persectio cognosci in

LXXXVIII. Bonum generatim dicitur,

- quidquid psersectionem entis constituit, aut bonum, . Cum ea connectitur ἔ ejus oppositum malum re est. Bonum hoc loco speciatim illuc voco, quod nos, statumque - nostrum seu internum, seu externum soni. β. 6 I. perficit, ut virtus, eruditio, sanitas. Quidquamne est bonum,' '

ait Tullius, quod non eum , qui pOSSidet,

82쪽

Perceptio

boni v luptatem mali taeis dium ge nerat.

Psych. P. I. Seci. II. C. Tmeliorem faciot 8 Malum contra quod nos , statumque nostrum imperfectiorem reddit, ut mitium, ignorantia, morbu3. Groti . Cum 'SCire nequeamus, utrum nobis objectum perfectionem, aut impersectionen Iconciliet, nisi illud perceptum ad nos reseramus, illiusque cum statu nostro nexum perspiciamus, relatione ea non secta, aut nexu non perspecto objectum perceptum nec bonum , nec malum apparet, nosquΘproinde in statu indifferentiae β. 35. 3 ver

mil. a. Persectio, quam objectum nobis con- ciliare potest , vel vera est, vel apparens tantum; major item, vel minor: quare bo- , num aliud Derum est, aliud apparens; aliud majus, aliud mintas, atque hoc pro gradibus persectionis di Idem est de malo. Coroll. 5. Bonitas igitur porcepta accuratoe discerni debet a bonitate, quae reapse ObjΘ-cto competit; potest enim vel major, vel minor, vel prorsus nulla esse in objecto, etsi quasdam nobis a pareat, re vicissim . In- ds philosophi bonum in rectis , & ideale , , seu objectit tam distin uni. Schol. Sunt & al iat boni, &mali diuisiones x philosophis usitatae; nempe bonum animi, quod ad mentis r ut virtus bonum cor riS, quod ac corporis : ut sanitas ; bonum inter . - num, quod status interni: ut eruditio ;bin num faeternum, vel fortunae, quod ad status externi persectione pertinet, ut doυuiae, honores. Sed haec proprium in philosophia morali locum habe t. . LXXXIX. Perceptio boni υoluptatem : pe coptio mali tinctium generat. Bonum vel malum est . id, quod n'bis persectionem, vel impersectiόnem conciliat β. praec.): ergo cum bonum, vel maium percipimus, nostram Pe sectionem, vel impersectionem inde Ilendentem

83쪽

- υ perceptio imperfectionis taedium generat s. 85.): ergo etiam perceptis boni voluptatem ; perceptio mali taedium generat. CorOH. I. . Perceptio igitur boni veri voluptatem veram ; perceptio boni apparentia voluptatem solam apparentem . 85. cor. 5. generat. Idem est de malo. Voluptas igitur, qua perceptio quodam objecto persuR. dimur,' non est infallibile criterium boni realis, ut sere vulgus opinatur. - Grou. a. Quantitas voluptatis, aut taedii respondet quantitati bonitatis, aut malitiae i- dealis, non realis; tanta liquidem erit voluptas, quantum boni percipitur, non quantum in se est.

XC. In eodem objecto composito sub dι- Iserre Uerm respectu considerato tam J Unitas, quam phiς ' . malitia simul percipi potest, FIeri certe pot- ζου ,, a- est, ut aliud sit in objeeto composito, quod tione bo nobis persectionem, aliud, quod nobis imper- num &

sectionem conciliare possit, atque utrumque ΠλδiRm

simul percipi posse nihil vetat; atqui dum i-

stud cognoscitur, in eodem objecto composito tam bonitas, quam Amalitia simul percipitur β. M.): ergo in eodem objecto composito sub diverso respectu considerato tam ni- . tas, quam malitia simul percipi potest. - Coroll. r. Igitur etiam idem objectum compositum sub diversa ratione consideratum voluptatem, & taedium, quae se non tollunt β. 8 .), in nobis caussare potest.. Cor Oll. a. Bonum minus etiam in collisione.

- - eum majore, quatenus in se spectatur, bonum est: quatenus vero cum majore com-- paratum hujus consecutionem impedit, ma-

Ium est: igitur ex perceptions boni minoris etiam in collisiono cum majore volupta- .

tem, & taedium capimus, si in modo illud

sub utroque respectu consideremus. .

Coroll. 5. Similiter malum minus in collisions - . . cum malo majyri in se specta. malum est; λ

84쪽

s6 Psych. P. T. Meti n. cap. n. - sed comparate ad majus malum, quod impedit, sonum : igitur etiam minus malum sub duplici hoc respectu considoratum volu-- ptatem, & taedium simul caussat o Haec omnia sensu quoque intimo constanto

De Facultatem Appetendi, et Mersandi. Quid . Quivis ad se attentus advertit, se e iacultas - Iam invitum versus objectum, quod ut sibi bo- b, 2 percipit, nisum aliquem, sive inclinatio-

titio, , -δn semer experiri; ab opposito vero re vinatio ι nisum, sive declinationem, cum sibi objectum ut sibi malum rae presentat. Inclinatio haec appetiator declinatio noersatio; de facultates mentis, a quibus actionsi hae proficiscuntur, facultas appetendi, seu appetituS, dc awer- , sandi compoliantur. Coroll. r. Appetitio semper Cum' voluptate aversatio cum taedio consociatur β. 89. 3. Coroll. a. Cum nec voluptate , nec tardio afficimur, indisserentes sumus g. 85. 3 in statu igitur indi rentiae nec appetits., nec aversatio possibilis est. Inde vetus illud rignoti nulla cupido; nam etiam tum indifferentes sumus , cum objectum non cognoscimus.

Schol. Alii vocabulo appetitus, siue discrimine modo ad facultatem , modo ad actum . . denotandum ut tur; sed res ea aequivocationi locu praebet I consultius igitur est, ut leonstanter soli ficultati tribuantur. Perelatio XCII. Rutis susciens appetiti inu in maec .. ii,' Pisone boni; viver3ationis in perceptione malinis; ma recte con imutar. Perceptio periectionis, &li aver- 'imperfectionis est ratio suffciens voluptatis,

85쪽

. De Hacultate Mypete vidi, etc. , '87mptione persectionis, & imperfectionis etianii

ratio εusficiens appetitiopis , dc aversationis recte constituitur atqui perceptio boni de

mali semper conjungitur cum perceptione ser-

Ergo pariter ratio, sufficiens appeti trinis , &aversationis in perceptionae boni, & mali recte constituitur MMI. Ne tamen indo colligas animam appetendo , & aversando pati solam , non agere : Mid ea profecto, appetitiones enim eo jure , quo perceptiones, in vitalibus, ut ajunt, inius actionibus habendae sunt. Re- praesentatio certe, seu verceptio boni vim appetendῖ in se non continet; sed vis haec, facultatem in actum reducit , animae tribuenda est, atque per perceptionem boni ,. aut mali velut per remotionem impedimenti, ut Dari estiis putat, ad agendum de- terminatur. Haec igitur perceptio boni, aut mali Eiscit, ut vis animae actu appetendo,

vel aversando agat, quod ante obstante 'ignorandia praestare non poterat. Ea nimi, Tum est Constitutio mentis nostrae ut seli-- citatem, ad quam adipiscendam a Conditore - suo ordinata est, naturaliter desideret; inde fi , ut ubicumque species quaedam boni relucet, - continuo ad illud sese inclinet, . Oasi in eo selicitatem suam repertura; cumque porro in desideranda felicitato generatim accepta libera non sit, neque in ejus potestate ponitur objectam boni speciem

non appetere, nisi in auantum eadem impedire, ac removere saltem aliquando po

esto Praeclare Tullius: Natura omnes, quae boria videntur, sequuntur, fugiuntque Contraria o Quam ob rem simul objecta boni species cujuspiam est, quod bonum videatur, ad id adipiscendum impellit natura. XCIII. Omne bonum perceptum appetimus; omne mGlum Per Ptum auer Samure et contra

Psych.

c. a. u.

sc. I. 4. c. 6.

Quae lex

appetiatus l

86쪽

- 88 Psyc. P. X. Sere. IT cap. LI. quidquid appetimus, aut GDersamur, ut b num , Del ut malum percipimus . Posita enim ratione sussicients rationatum , dc posito rationato ejus ratio sufficiens ponenda

mali est ratio susilaiens appetitionis , & a- . versationis praec. ὶ : ergo patet propositum . Suffragatur experientia . . roll. I. Ex hac propositione o musa , quae de appetitu cognoscimus, deduci possunt, ut deinceps apparebit: merito igitur lex

appetitus dicitur β. 8. seh. , .

- Coroll. a. Cum aliud sit bonum apparens, a- liud verum , seu reale β. 88. cor. a. 5. , ex eo , quod aliquid ap tamus, ncn sequitur illud esse bonum reale : fieri igitur potest, ut, quod in se malum est, appetamus , & quod in se bonum est, averse-- mur. Inde ajunt philosophi: nos objecta pro ratione boni in iis percepti appetere, γ' pro ratione mali in iis percepti aversari oc oll. 5. Minus bonum etiam in collisiona cum majori bono appeti potest, quatenus bonum absolute, non quatenus impe-: dit consecutionem majoris boni idem ve- est de minori malo, quatenus impedit majus cons L 83. cor. 2- 5. . Commode de hic tironess monet doctissimus P. Ivancsics appetere praeciSe malum,n. τ . aDersari bontam signiscat appetere, quoa& s in se malum est, ct aversari, quod ita se bonum est: fieri hoc posse ex dictas constat, cum bonum possit apparere malum, &.VI-ciss m . verum appetere malum, quatenus ma Ium est, aversari bonum, guatenus honum est, idem sonat, quod appetere malum,quia malum est,&Versari bonum, quia bonum est, istud neri minime potest β. praec. γ . Rursuς diversae sunt hae duae sententiae: appetere malum cognitum ut mai . tum s aversari bonum crinitum uti bin

87쪽

De Toluptate, se Taedis, etc.

num: dc, appetere malum, quatenus ma Ium est; aversari bonum, quatenus bonin. est. Primum enim aliud non significat, quam id, in quo aliqua mali species percipitur , appetere ob adjunctam nimirum speciem boni, & vicissim I alterum vero notat appetere malum, qllia malum est, vel averrisari bonum, quia bonum est, quod pro mni casu repugnat.

XCIV. Appetitio in aversationem, et aversatio in appetitionem etiam respectum ejusdem objecti permutari potest. Omne bonum perceptum appetimus, oc omne malum perinceptum aversamur L praec. : si igitur neri possit, ut id , quod antea bonum apparuit , deindes videatur esse malum, dc vicissim, etiam fieri potest, ut id, quod antea appetivimus, deinde aversemur; atqui istud certo fieriri potest, cum aliud /it.bonum apparens, a- Iiud verum β. 88. cor. a. : ergo etiam a petitio in aversionem, auctrsatio in appetiationem respectu ejusdem objecti permutari potest se s 86. . XCV. Eo major est avetitis, Dei aderaatis, quo major, vel clarior est Species boni, aut mali in objecto percepta. Omne bonum Perceptum appetimus, omne malum perce pium aversamur β. 93. : ergo etiam majus bonum perceptum, vel bonum. clarius, id est, magis perceptum magis appetimus, & malum majus perceptum, vel malum clarius, id est,

magis perceptum migis aversamur.

Coroll. I. Si igitur plures rationes bonitatis in eodem objecto simul percipiantur, major appetitio orietur: idem est de aversione. roll. a. Vehementi appetitionis, & aversationis magna ex parte ab iis pendet 1 aquibus major perceptioni claritas. accetit, ut nimirum an actione objectorum in organaia constitutione corporis, nervorum, cerebra, spirituum animesium copia ; tum etiam ab

88쪽

oo . Psych. P. T. Sect. n. Cap. n. - nabilibus comparatis, de quibus consolatur

Genuensis.

XCVI. Plura objecta, etsi simuI obtineri nequeant, simul tamen appetere, quidem plus vel minus pro ratione bonitatis in iis perceptae, Possumus. Imprimis enim plura objecta, tametsi simul obtineri nequeant, possunt tamen nobis simul bona apparere, quod per se

evidens est; sed quidquid nobis bonum apparet, appetimus . 95. .' ergo plura objecia, etsi simul obtineri nequeant, simul tamen appetere possumus. Deinde pari ratione po sunt dicta objecta plus, vel minus bona apparere ; atqui eo major est appstitio, quo major est species boni percepti β. praec. : ergo eadem objecta simul plus, vel minus a

peterct possumus.

Coroll. I. Appetitiones ergo diversorum objectorum , tametsi Mul obtineri nequeant ,

mutuo se non tollunt .

coroll. a. Ilinc quoque iterum patet , possSminus bonum etiam in collisione cum maiori bono, id est, cum Consecutionem ma-3oris boni impedit, tamen vere appeti cons, β. 95. cor. 5. , ac Proinde possibilem esin statum praepondii. Whol. Vocem conscientiae omnino repudiaris 'mihi videntur, qui praesentis theorematis v ritatem in dubium vocant, aut penitus in-ificiantur. Offer Cuo duo horologia, aureum

i unum, argenteum alterum, ea conditione,

ut quod placuerit, eligat, secumque gratuiti muneris loco domum auserat: eliget sanctunum; at appetet utrumque; si neges, fac - illi copiam utrumque accisendi; accipiet - prosecto utrumque : quid igitur ρ Non appetet utrumque λ At sino praecedente appmirione electio fieri nequit, ut infra patebit. Quod si igitur injus facta utrumque horologium accipiendi venia ntrumque appetat,

- quis dubitabit, eum utrumque etiam tum

89쪽

De Hucultate Appetendi, fiso. Grappetere, cum utrique appetitioni satisfacere nequit Z Velim ergo , ut Leibnitiani - aegre non serant me hac in te ab ipsis dissentire ; majus enim sensum intimus, quam - ipsorum auctoritas apud me pondus obtinet paritati a bi lance petitae, in qua ipsi exultant, alio loco Commodius respondebo. XCVII. Cum plura objecta simul appetere, aut aversari pro ratione bonitatis, aut malitiae perceptae possimus: β. pro c. , consequens est, ut duo, vel plurae objecta, in quibus aequalem rationem bonitatis, aut malitiae percipimus, aequaliter appetamus, aut averSemur,. Hinc . oritur status equilibrii, in quo mens constituitur, cum duo, vel plura bona simul aequaliter appetit, aut duo, vel plura mala sequaliter simul aversatur.

Coroll. I. Status aequilibrii plurimum differt a statu indifferentiae 88. coroll. I. 85.);

in hoc enim vel nullum objectum percipio, vel si quod percipiam , in eo nec speciem mali, nec speciem boni deprehendo. Coroll. 2. Cum de appetitionibus agimus, triplicem animae statum acute discernere oportet; primo statum in quo ipsa - . nihil appetit, nec quidpiam appetere pot-- est; tum Statum aequilibrii, in quo ipsa duo,

vel plura bona aequaliter appetit; deniquo

. statum praepondii, ita quo unum magis, quam alia bona simul percepta appetit. XCVIII. uem objectum compositum sub di-Cersa ratione appetere simu M aDersari possumus. Possumus enim: idem objectum compositum sub diversis rationibus aliis boni, aliis mali repraesentari, quod fieri posses docet .so. erunt hae rationes totidem objecta partialia nostrae perceptioisps compo&iis, perci- .piemusque in ipso objecto. composito aliqua, quae apparer bona, aliqua,. quae apparent mala: quare, cuna quidquid bonum apparet, appetamus, dc quidlui1 malum apparet, a Verie --

librii L

90쪽

Quid

motivalda Psych. P. I. seci. II. mp. inur β. QS.), ea bona appetemus, ct ea mala aversabimur; sunt autem haec bona, & mala simul conjuncta in eodem objecto composito : igitur idem objectum compositum a sub diversis rationibus appet e, & avenari possumus cons. g. 87-ὶ . . Coroll. Possum igitur minus bonum simul ut absolute, & in se bonum appetere, & simul ut impedimentum majoris boni, adeoque respective malum aversari ; idem cum - proportione intellige de minori malo com-- parais ad majus cons 96. Cor. a. .XCIX. Motiua dicuntur hoc loco, quae nos per sese ad appetendum, vel aversandum objectum alliciunt: quare, 'cum id perceptiones boni, & mali praestent, eae recte motiva nun

cupantur.

Coroll. Μotivum igitur ost. ratio sussciens ap-- petitionis, & aversationis sa ); A quia nihil est sins rationa sussciente ont.β. a I. , nulla appetitio. aut aversatio sine motivo

esse potest . .

Schol. Cum videmur nobis nonnumquam alti quid sine motivo appetere, aut aversari, id

inde est, quod alias jam iis motivis allecti

- . fuerimus. Fieri nempe potest, ut rem quampiam, in qua nunc quidem nullam boni spe- ciem apprehctndimus, propterea tamen ap- petamus, quod nos eam olim ut bonum percepisse, ac appedisse recordamur; quo casu in dsterminationa praeterita praesentis inp-- petitionis ratio contiuebitur. Porro, Cum ex

- frequents ejusdem actionis repstitione habitus. oriatur s. 79. , & habitum appetendi ac aversandi, qui nominatim consuetudo a philosophis dicitur, nobis comparare possu-- mus, dc reapse fictuenter ex consuetud in solum aliquid appetimus, & aversamur. - Atque hinc patet, cur facilius ea appeta-- mus aut aversemur, quae jam saeps alias . appetivimus, aut aversati sumus.m igitur