장음표시 사용
161쪽
m Existent. Liberi. mmctnae. I 65m autem minus bonum i majori rationale
Tametsi minus bonum comparatius Spe- statum , quatenus. Consecutionem majoris impedit, malum sit, non est tamen tal absolute, & in se consideratum ἔ retinet vinim speciem boni absolutam , quam in se, & extra consortium habet: quemadmodum etiam malum minus, utut malum sit, ct talo permaneat, tamen comparative bonum efficitur, quatenus impedit majus malam, si nempe sermo sit de malo physico: aliud enim . est de malo morali dicendum, sed huc non pertinet. Quapropter sicut hoc ita & illud, non quidem ut minus bonum, sive sub specie relativa mali, sed ut in se - bonum, seu sub specie absoluta boni ab humana voluntate eligi potest cons. 90.
Deinde sicut qui oblatis duabus semitis alte rutram init, non incedit sine semita ; ita qui in collisione duorum bonorum seu inaequa Ilum, seu aequalium alterutrum eligit ;non agit 4ine ratione suffciente, multo minus, ut putant, sine motivo; nam ut quaervis semita hoc ipso solum, quod sit semita, iniri; ita quodvis objectum. hoc ipso,
quod- bonum appareat, eligi potest, cum, quaelibet bonitas repraesentata motivi instar esse queat. Hoc ipso nemps, quod neutrum horum bonorum inaequalium ut necessarium, seu infinitum reprMentetur, potest voluntas per paullo ante dicta utrumque non velle :cui igitur ea non possit quodvis eorum, altero praetermisso, velle λVerum quae potest essΘ ratio sussiciens, usi minus praeseratur majori iὸ ex partes objecti certe nulla, sic enim Θxistimo : ut universim ad hoc, ut voluntas aliquid velit, nec requiritur, nec salva, quae in nobis extat, libertate, requiri potest. ratio sussiciens e
162쪽
terna, quemadmodum in supErioribus dsa monstratum est: ita nec ejusmodi ratio su D ficiens externa requiritur, ut bonum minus bmajori praeseratur. Addo r etsi, ut objectum quodpiam eligatur, requiratur aliqua ratio
externa, sed non sussiciens, nimirum motivum in repraesentatione boni consistens: non tamen nova ejus generis, & distincta ratione. onus est, ut unum bonum, etiam minus,
alteri praeseratur. Quid enim haec est praelatio λ nihil prosecto aliud, quam positiva unius volitio, & nuda volitionis alterius omissio : quid jam vero isde λ istud : bonum
minus praesertur majori hoc ipso solum, qu dillud velim , hoc non velim, Etsi hanc praelationem Explicite non intendam : cum igitur motivum ad volendum minus bonum ad- . sit, & ad non volendum , majus bonum negativum eo consistens, quod non sit infinitum, sussiciat, semper sine distincto. moti vo minus bonum prae majori eligi poterit. Qua itaque ex . parte voluntas cujusvis voli-
. rionis ratio suffciens est, ea quoque est prae' lationis minoris prae majoro bono. ia . . vero voluntas, quae tamen appeti lux ratio-- nalis recte dicitur, non aget rationabiliter, haec objecto multis modis reprehendi potest. r. 3 universim, & in omni casu electio mi
noris boni non videtur imprudens, seu i / rationabilis esse; quis enim seclusa aliqobligatione, aut damno emergente me Con tinuo imprudentiae arguat, si pro potesta ictmea eligam id, quod lubet, tametsi minus bonum sit Θ a. Quis umquam demonstravit
voluntatem nostram, id est nos, non posse imprudenter, sive irrationabilitεr agere pila certe quotidiana experientia contrarium ma- . ni seste testatur : anne fortassis rationaliter
agunt, qui affectionibus pravis ultro se abri- sinunt λ qui eas voluptato , quibus honos praeserendus est, unice sectantur, nonne ise-
163쪽
De Natura Liberi. Humanum I65quenter meliora probamus, deteriora sequimur λ 5. In turpe aequivocationis vitium labuntur, cum putant irrationabiliter agere,oc sine ratione suffciente agere idem in resonare. Irrationaliter agit, qui ductum rationis, illius nempe facultatis, qua nexum veritatum distincte perspicimus, non sequitur, id est, qui aliter agit, ac agendum esse per rationem cognoscit : atqui hoc non est agere sine ratione sussiciente: fieri quippe potest, ut actio, quae contra rationis praescriptum essicitur, cum ratione sussiciente existat. 4.) Voluntatem non rectes dici appetitum rationalem supra ostendi 6. Io8.
sch. ); sed dabo.adversariis aliquid, ut in-
nrmitas argumenti appareat. Sit ita: sit voluntas appetitus rationalis; erit istud ideo Solum, ut Ipsi volunt, quia fertur, ac indistinctes, ope nimirum intellectus, ct rationis cognitum. RationaIis ItaquΘ, α irrationalis non idem hoc loco
signincant; & sicut fieri potest, ut obiectum 'aliquod in se malum sub aliqua boni specie,
non modo per Sensum confuse, sed etiam per intellectum,.& rationem distincte r praesentetur, ita potest voluntas illud rationalιter appetere, & irragionaliter eligere. Intellectus nimirum etiam errare potest, non quidem, quatenus distincte repraesentat. sed quatenus non omnia, quae in objectoansunt, distincte repraesentat, & uuatenus deinde etiam potest, ueantellectus diversas rationes boni , & mali in eodem obsecto distincte, ac vero reprae- Sentet; quo casu poterit voluntas contra
praescriptum intellectus, & rationis ob milii ciem nolitionem suadentis ipsum ob adiunciam boni speciem velle. Hoc ipsum totiestit, quoties quis ex 'certa scientia, deliberato proposito, atque ex sola malitia legem divinam, aut humanam transgreditur.
164쪽
366 Poch. P. T. Seor. IV. C. ILLtalis enim qui est, eligit peccatum , quod
actu cognoscit grave malum esse; quamvis
non ideo, quia malum est, sed quia non obstante hac malitia aliquam boni apparentis speciem prae se seri, puta commodi tem- iporalis, honoris &c. Accedamus ad tertium doctrinae Leibnitianae Caput. . s. in Saltem voluntatem inter duo bona perfecte aequalia neutrum eligere poSSΘ contendunt; est enim, ajunt, . eo casu voluntas in
statu perfecti aequilibrii; atqui in hoc ipsa
agere nequit, cum eo modo se habeat, quo se ante omnem boni repraesentationem habuit. N. Cum nulla adest repraesentatio, voluntas, Seu potius . mens nostra in statu indifferen- tiae est, in quo ipsa vel nullum objectum percipit, mel percepta ad se non refert, ut adeo ignoret, utrum sibi bona, an mala sint
ρβ. 85. 88. cor. I. ; immensa autem est l . Intεr hunc, & aequilibrii statum differentia: in illo, cum desint motiva, non habetur
. . . actus primus Proximus Completus ad volendum, non volendum, aut nolendum: in hoc omnia adsunt cons. g. Io8. cor. I. : quare poterit ipsa sua vi hoc aequilibrium tol-- lere, seque ad volendum unum, & non volendum alterum ; atque hac ratione ad illud huic non obstante aequalitate praeserendum determinare secundum ea, quae supra dixi. Psych. Ad extremum : argumentum a parii in quQ i
mPl tanto molfius opere exultat, tacitus prae-
ρ ραν. terire nequeo. Quae de appetitu, ita ait pD atersatione animae dicta sunt, similia libra petito illustrari possunt. Nimirum in libra tres status ab inDicem distinguimus, Statum aequilibrii, statum praepondii DerSuS dextram, statum praepondii tersus Sini- Stram. Status aequilibrii librae naturaliS ESt. l-- Idem vero enascitur eae ponderum utrinque appenwrum aequalitate. Status aequili- l
165쪽
Fr Onderet, quam unam SZ Status aequilibria tri
rum aversatiouis, repraerentare ἰdem sibi
166쪽
sM Psych. P. I. Sect..IIT.re una, vel extrinseca, eaque levicula iduperaccedere debet, ut appetitus sectasui in unam potius partem, quam in alteram. Similitudo igitur consistit in eo, quod non minus in libra, quam anima dentur tres status divergi, quorum unus per SI ineSt, aut in eo caSu, quo rationes ad utramque mutationem sunt aequipollentes, quod ex Primo non sequatur reliquorum unus niSi posita ratione sufficiente . Ita praeclare, si superis placet. Wolfius.
At vero I. Inscite paritatem, quam Tullius ad intellectum applicat , ipse ad voluntatem traducit: ut lancem in libra, ait philosophus ille romanus, ponderibus impOSitiS, deprimi, Sic animum perspicuis cedere, Si-Ve , ut statim subdit, non posse objectam rem perspicuam non approbare- Qui autem non novit intellectum per se poten
tiam necessariam esse, ac necesSario ASSOn
tiri veritati clare, & perspicue propositae quodsi igitur paritas haec aeque ad yolunta
tem accommodari posset, nonne Concludemus ea necessitate voluntatem bonum vel
le , qua intellectus veritati evidenti assentitur 3 quae ergo, & ubi libertas 2 ' .
non distinguit; immo eo prorsus modo Paritatem ad voluntatem, quoad appetitum inferiorem, ad quem ipsa aliquo sensu applicari posset, illustrandam adhibet. Certum autem est non modo philosophorum omnium, 'lsed totius generis humani consensione appetitum inferiorem non esse facultatem per se liberam, quod idem in brutis videre esΠ igitur ex mente molfii non major voluntati, quam appetitui inferiori libertas tribuenda ;quae sententia cum eorum opinione ,. qui quodvis fatum aDait tunt, optime consiStit
' passivam librae propriam cum indisserentia
167쪽
De Natura Libera. Humanis. I 69 activa, quae in anima inest; neglecto aute inlloc discrimine contra ipsum inserri a quopiam poterit, animam nec esse principium a tuum suarum volitionum, proindeque neC sponte agere Certe libra non est praepondii sui principiunt activum , neque Sponte inclinatur, sed gravitate ponderis majoris velut principio externo deprimitur.
Atque hinc pateti quid de hac Wolfi, aliorumque Letonitianorum opinatione sentiendum et verbis nimirum relinquunt , reapse autem tollunt libertatem, quemadmodum olim Pullius de Epicuro scripsit, re tollenS, Oratione relinquens DEOS. conscos m. β.52. sch. . Ita certe argumentum concludere licet: volitiones, &. nolitiones a motivis sic determinantur in anima, sicut a ponderibus
inclinationes in libra; atqui hae absolute 'necessit tur; igitur & illae . Injuriam quidem sibi inferri conqueritur molfius . Qui similes, ita ille, aliter explicant, illi ultra suum terminum, illud eaetendunt, luaeu-rianti imaginationi indulgent. Qui animam
cum lingula, siυe examine, appetitum Cum ιλ achio dextro, avergationem cum sinistro, RHOtiva cum ponderibus motiυis aequipollen-aιbus, Super accedensem rationem cum praepondio, Iriodum agendi ponderum in libram cum ι luxu motiDi in animam comparant; Ialta proferunt, quae nostra minime facimuS, , quae ad lusas verborum referimuS. At vero id genus reclamatio nequaquam audienda est, quando res ipsa contrarium loquitur; necessariae ex principiis stabilitis Consecutiones negari nequeunt nisi ab eo, qui Secum ipso pugnare velit: sunt autem hae adeo clarae, ut ipse Leibnitius a , cujus sententiam molfius defendendam sumsit, in epistola ad Clarhium data eaSdem prorsus inficiari ausus non suerit: Derum est, anquit, rationes in mente sapientis, Omo-
168쪽
Iro Psych. P. I. Seci. III. C. III. iiDa in quocumque cuiusciniique hominis animo iis .cere, quod respondet essectui, quem pondera in libra obtinet. Egregie, uvsolet, celeberrimus P. Maho a) hoc argumentum proSequitur': se querentur adhuc det ersarii, si suas eos libr a urgeamus, ΠOS-
quo craSsa ignoratione, errore, falsis Opinionibus detinctos inani voce sonare clamitabunt, neque intelligere, neque videre, Sub hac voce libertatis quae sit subjicienda Sententia Z Ajunt eam comparationem, ut CE-teraS Omnes, claudicare: mqtiva in animum non perinde, ac pondera in libram, physica cacitate agere: ivclinationem voluntatis Non esse molionem aliqudini corporeGm, a Cmechanicam I pondera ad libram extrin-Secus addi, motiua toluntatas infra ipsumianimum gigni, ac recondi. Sint ista sane snon enim ui agitur, ut contendamus eam similitudinem hactenus pesrtinere. At illud certe Uerum est, incit menta illa esse in-
Star ponderum: ut his libram, ita illis animuin inclinarie inclinationstri illius cum momentis ponderum, hujus cum vicacitate illiciorum connectie inclinationis in libra magnitudinem quantitati ponderis, in coluntate quantitati motiDicerta quanamproportione reSpondere. Haec autem, quorsum CLadant, facile intelligitur. DicCnt, comparationem ne hactenus quidem Urtinere . Non quaero, quid dicant, sed quid conDenienter debeant rationi, se sementiae suae
dicere. Daque concedo animum non eSse librain , nec incitamenta voluntatis quasi plumbea quae ni pondera eamdem extrinsecus impellere : id contendo, in ea sententia animum non minus fataliter determinari SutS molivis, atque machinam aliquam corpoream δuis elateribus: eamdem semper esse Lim necessi talis, quae demum
cumque sit illa natura, in qua inhaereat.
169쪽
DE IIS, QUAE DE ANIMA HUMANA RATIOCIΝANDO COGNOSCI
.cipiis in empirica constabilitis ratiocinatur, atque ea, quae ad Inseriorem animae indolem αεh pertinenti argumentando Concludit . a. in . tum liauae hujus generis sunt, ad quatuor Summa. Capita revocanxur : primum ipsa natura animae investiganda, deinde commercium, quod . cum corpore habet, examinandum , tum inquirendum in id earum originem; postremo perpetua illius duratio constituenda est. Quatuor inde sectiones oriuntur, quae hujus partis argumentum absolvent. His denique promissam 6. sch. , at brevem de bestiarum animis tracia timem adneciam A
- β. CXXXI. Ens illud, quod in nobis cogi- Quae t tat, ani Ram vocavi . 4.): hujus jam natura, intimaque coostitutio definienda esst: qua εφηλφη in re ita versabor es ut primum essentiale illam etliter, ac curpus dis crimen, d inde si plieitatena, ac spiritualutatem solidissimis argumentis evitaram . Tum agam de celebri in philosophia quaestaone: Grum materiam cogi-
170쪽
t a Psych. P. II. Sect. I. cap. L. . tare possit λ modumque, quo omnis dubitatio feliciter tollatur, suppeditabo : postea in quo ejus tam essentia, quam natura constituatur ;ac tandem qua ratione orta sit, docebo.
Discrimine. Peree- CXXXII. Perceptio non est motio parti-ptio non cularum subtilissimarum corporis: Imprimise x Mo' enim percipimus res, quae nullam in corpor. tium t motΙonem evicere possunt, ut Deum , sin ritus, virtutes , vitia, spatium vacuum , POSSi
bilitates, ac essentias rerum ; id vero in absurda hac hypothesi fieri minime posset. Deinde diversae perceptiones serent, utiques diversi motus, sicut diversi toni, diversi quoque sunt chordae tensae tremores: quid igitur λcum diversae perceptiones simul in nobis exi-Stunt, an motiones illae diversae 'in diversis sunt corporis partibus, an in eadem λ certes non illud ; nam ego ipse, qui habeo, & dum habeo perceptionem albedinis rosae, simul ha-heo perceptionem odoris, magnitudinis, figu- rae: sed neque hoc; nam una, eademque comporis portio eodem temporis, momento diversis motibus agitari nequit, cum omnis motionis diversitas in diversa celeritate, ac di-re,ctione consistat. ineque CXXXIII. Conscientia non est motio par- l. meien- ticularum subtilissimarum corporis. Cum con- scientia sat perceptio, sive repracsentatIo per ceptionis ; si ea consisteret in motu, necesse foret, ut unus particularis motus repraesentet
alium; at qui istud λ estne motus, qui consti tuit conscientiam si mi is illi, qui simplicum perceptionem constituit, an dissimilisὸ εi primum : non est Conscientia, sed simplex per-- ceptio, quemadmodum sonus reflexus non eis