장음표시 사용
211쪽
De celebri in Philosophia De. at 3
- CXLIX. Dcertum est, an v s inertiae absO- Incertum tute repugnet vi cogitandi ita, ut in eadem substantia simul consistere nequeat. Vis iner- abicis utotiae est in hac physicorum hyps thesi conatus pugnet positivus ad conservandum statum exlessum, cum Vimotus nempe, vel quietis, & substantia per hanc vim solum resistit.suae motioni locali, vis cogitandi vero est conatus ad mutandum sta 'm internum, cum cogitationes ad statum , internum pertineant ; sed incertum est, utrum conatus conservandi statum ex Frnum cum conatu mutandi statum incertum ita pugnet, ut in eadem substantia simul consistere nequeant: igitur incertum quoquΘ est vim inertiae ita pugnare cum vi cogitandi, ut insadem substantia simul consistere non pos- Schol. Profecto quaecumque ab Eulero, aliisque adhuc allata sunt, repugnantia nondum demonstrarunt : talis nimirum inertiae vis excludit quidem evidenter determinationem propriam ad motum localem, non vero evidenter repugnat determinationi propriae ad cogitandum. Nec quidquam promovent, cum dicunt, per vim inertiae corpus resistere O-Inni suae mutationi ; nam, cum corpus sit ' fens compositum, nulla in eo mutatio Rossibilis est nisi per motum . ont. q. 2I6.ὶ:entis vero cogitantis muttitiones non solum in motu, verum etiam in cogitatione consistunt. CL. Incertum est, an Deus 'posgit creare inde in-
Substantiam, quae simul vi cogitandi, is ci
inertiae instructa sit. Incertum est, utrum P - vis Inertiae ita repugnet v I gitandi, ut In que vi eadem simul substantia consisteres nequeant Praedi- β. praec. ) : ergo etiam incertum eSt, u crum Deus possit creare substantiam, quae simul inertiae, et vi cogitandi instructa sit. Schol. Animam nostram non habere hanc vim inertia', nec proinde hujus generis substan-
212쪽
Iii Psych. P. II. feci. I. c. m.
tiam esse ex superioribus . i46. in patet. Verum quae erit ejusmodi substantia re spondeo: activa quoia cogitationes ; iners quoad motum localem; et quae in hoc contradictio λ Sed uberius responsum accipe. at si exis CLI. Deus substantiam vi cogitandi. ac
steret,nee vi inertiae Simul instructoi crearet, ea Substantia nec spiritus foret. nec materia. Sub' materia. bulus generis non haberet essentiam
spiritus, ad quam nunc reserimus carentiam vis inertiae: neque haberet essentiam materiae, ad quam incapacitas cogitandi pertinet: igitur neque spiritus Aret, neque materia, sed ab utroque interno, ac essentiali discrimine differret. . 'Schol. Ut nitarum, si Deus fluidum quodpiam
Crearet, quod proprietates simul vini, et, aquae in se complecteretur, quod an fieri possit, pariter incertum est, fluidum illud nec vinum seret, nec aqua , sed aliud quoddam ab utroque essentiali discrimine diver-
Sum. Ita quoque, si essentia quaternarii, quae inquatuor unitatibus simul sumtis; etia essentia senarii, quae in sex unitatibus collectis consistit, componantur, oritur denarius, jui numerus a duobus praecedentibus essentialiter differt. At quaerunt, quid igitur foret id genus substantia λ Εa sic habens aliquod toto genere divΘrsum tam a V - spiritu, quam a materia, quod adhuc incognitum sit, proprio vocabulo designari nequit. Quemadmodum illud fluidum quod ab
aqua, et vino diversum foret, utriusque . tamen gauderet propri tatibus, nullo vincabulo exprimere possemus ; vocabula quippe solum inventa sunt ad res nobis notas significandas. Qui vero adaucter cyncluderet. impossibile esse ens a spiritu, et uiateria essentialiter diversum propterea, quod nullam
ejus ideam sermare possit; nae is similis flaret. caeco ab incunabulis, qui colorum
213쪽
pe celebri in Phllosophia Uc. at 3
possibilitatem negaret, quod eorum in se ideas excitare neqiaret. Τranseamus ad alteram propositae quaestionis partem. '- CLII. Similiter incertum est, an inertia Ineertum ita pugnet cum vi cogimnsti, ut in eadem est an i- substantia simul consistere nequeant. Inertia in hac huepothssi aliud non est, quam imp pugnet tentia inchoandi, & abrumpendi motum sine eum videterminatione extrinseca ; sed hanc impoten-eogitan tiam cum vi cogitandi in eadem substantia μ ν stare non posse certo assirmari nequit; nescimus enim, an non etiam vis entis cogitantis in efficisndo motu per quasdam genera les naturae leges ad certas determinationes extrinsecas adstringi possit, quemadmodum
ab ejusmodi determinationibus pendet yis
motrix entium non cogitantium, sive elemen
torum cosm. I. 55. sch.); contradictio Ce te hac in re perspicua non est. Quod si autem ita foret, tum etiam substantia cogitans Inotum de se inchoare, eo abrumpere, nisi posita determinationes extrinseca; non posset : haberetque se illa substantia ea sere ratione in effciendo motu, quo se nunc anima nostra habet in elicienda appetitione posita jam repraesentatione boni r igitur incertum HSt, an inertia ita pugnet cum vi cogitandi, ut inde insimul in eadem substantia consisterct nequeant.' CLIII. Incertum est, an Deus possit crea re substantiam, quae simul vi cogitandi, O cogitan- inertia instructa sit. Incertum est, utrum i- di, &nertia ita pugnet cum vi cogitandi, ut simul in eadem substantia consistere nequeat - umbki
praec. ): igitur etiam incertum est, utrum stere pos- Deus possit in genus substantiam procreare. Mi Schol. Animam nostram hoc substantiarum ge- at si exinere minime comprehendi propria cuivis con- Meret, scientia testatur cons. g. i5o. sch. 3. Inde vero rursus consequitiar, tale ens, si reapse existeret, nec spiritum sere, nec materiam, teria.
sed aliud quoddam ens ab utroque toto ge-
214쪽
materia Cia V. Vnima λς ς Pot' Dei potentiam ulla ieis
tempore summos philosophos, eosquΘ ita
Varias partes distraxit. Ut dios taczam ;
215쪽
Celebri in Philosophia etc. 2I7Lockius vehementer dubitat ; putatque .asDnrmate nihil dici posse, propterea quod
materiae proprietates. perspectas non habeamus, . proindeque Scire non possimus, an non Inter. Occultas materiae proprietates vel actu sit, vel saltesm divinitus esse possit cogitandi vis. Lochium secutus est Budanter plialosophos locum vix meretur, sum- thcer. P. Inis extulit. laudibus, antiquos ait philoso- si
phos puerilibus sophismatibus delusos sim- , plicitatem animae tribuisse ; solum Lochium deo felicem fuisse, ut ad omnipotontiam reatoris Confugeret; quare monet, ut qui hac de re dubitat, videat, ne dubitando
Impletatis se reum faciat. Ideae nostrae, subdat, quas de corporibus habemus, inape tactae, ac anadequatae sunt, quomodo, igitur absolutum judicium serri queat, corpus Mon posse cogitare: qui sic iudicat, de re agnota pronunciat, quod ferendum non est. Verum si vel primas logicae regulas calluisset philosophaster ille, non ignorasset utique, ideas etiam inadaequatas, cum evidentes sunt, fallere non posse. Sed nolo cum hoc homine tricari, ad rem ipsam aggrediamur. Mihi tota ea dissicultas ex perversa materiae notion Θ, qua veterum philosophorum plurimi imbuti erant, aut ex aequivoca termini significatione ortum duxisse videtur. Statuerunt nimirum Aristotelici longe, lateque dominantes materiam quamdam ex partibus compositam persecte' continuam; atque in infinitum dividuam,qios ImItati sunt recentiores Cartesiani, aliique plurimi , & hodie quoquου, quorum intelligentiae vis eo se non porrigir, ut i-
perspicuum mi, nominatim cum dubitationem istam pro-
216쪽
ui3 Psych. P. II. Sect. L Cap. IV. ponit, de massa quadam materiae sermonem habet. Atque inde in definienda gravissima hac quaestione primo floco Constituendum esse arbitror, quid materiae nomine intelligatur, ensne compositum, an simplex λ Quare sic ajO. CLV. Materia nec ditinitus cogitare potest. Vel materia, de qua quaeritur, est EnS COmpositum, vel . ens simplex ; si primum: nec divinitus cogitare potest; absolute enim re pugnat, ut ens compositum Cogitet in. Si facundum : rursus idem sequitur, nam vel
ponis enti simplici materiali jam existenti
conserri a Deo posse vim cogitandi, vel procreari posse a Deo substantiam simul vi cogitandi, & essentia materiae, id est, vi inertiae, aut inertia instructam; illud absolute repugnat s 348. : istud autem si seret, substantia illa toto genere a materia differret j . i5 I. i55. sch . ): manifestum igitur est, materiam nec divinitus cogitare posse. Schol. Imprudens igitur, quin & absurda est
Lokii, ac Buddet dubitatio ς cum enim ipsi
materiam continue compositam statuant,
jam certum est inter proprietates hujus materiae quantumcumque occultas, ac incO-gnitas vim cogitandi nec esse, nec per absolutam Dei potentiam esse pdsse. Est quippe , universim evidens, inter occultas entis Cujuscumaue proprietates non comprehendi unam aliquam, quae cum altera in eodem en- .
te jam nota proprietate ' pugnet: ita, etsi lgeometrae nondum omnes circuli proprietates perspiciant, certi tamen sunt quadratu-:ram in incognitis illis non contineri, quod ea rotunditati, quae est proprietas circuli nota, ' opponi inr. Atqui vis cogitandi pugnat cum compositione entis ex partibus realibus per demonstrationem . i a.), ct tamen haec compositio est proprietas materiae Lochianae jam cognita: igitur dubium de latente
217쪽
' De celebri in Philosophia Dc. et is
Inter occultas. materiae hujus. proprietates vi cogitandi imprudens, ac ineptum est.
Quid quod ipset Lockius, ut supra g. i58.
sch.) vidimus, ex notione entis compositi
demonstrat Deum non .eSSe materiam : qua- mul. re manifestae contradictionis reus tenetur.
piose demonstrat Lochium aut non probare Deum non esse corpus, aut inde consequi
animam nostram nec esSe, nec non ESSecorpus; nam, ita arguit; quemadmodum ex mente Lochii, si Deus esset corpus, infinita essent entia cogitantia, quae ab aeterno extitissent ; ita quoque si anima humana foret corpus, innumerae, . ac prope infinitae in homine animae existerent. Idem egregie pertractat Flayerus. . Atque ex his, quae adhuc prolixe in materia- Di s. dolistas allata sunt, veritatem clarissime elu- spirit. cere opinor ita, ue nisi, qui deliberato men- sinim. iis, pervicacissimae proposito. Oculos Clauserit, eam non intueri non possit. Quare numquam suis conviciis effcient, ut stabilem, veramque sententiam deseramus : conviciatur sane, qui ita nos ratiocinari contendit: nescio utrum hae proprietates materiae con 'sociatae sint: cum igitur nihil sciam, assirmate pronuncio, materiam non posse cogitare ; tum Salso. risu subjicit: en methodum ratiocinandi in scholis.
De Essentia, ac Natura Antinae Humanie. CLVI. Anima humana vim habet. Λnima Anima humana est ens spontaneum io6. ); sed omne ens spontaneum habet vim . iο5. ;Ergo anima humana vim habet. Schol. Non facile in omni philosophorum turba unum aliquem reperias, qui adversetur,
218쪽
asto Psych. P. II. Seci. T. C. V. . ι quique animam subjectum pure passivum esse statuat; tametsi enim Cartesiani ipsam
in perceptionibus; Lockius in acquirendis ideis simplicibus pati magis, quam agere docuerint: illi tamen in judicando, & v .. Iendo; hic in consormandis ideis compositis
eidem veram actionem attribuit. Certissimum itaque est, animam vera agendi vi pollere; nec mirum : nimis enim quam ma- lnifesta est conscientiae vox.
CLVI I. Anima humana unicam habot vim. Anima humana est substantia ria. γ, dc quidem una, cum sit eris simplex si 5. :
sed una substantia unam tantum vim habet Ont. I76. sch. ὶ: ergo anima humana unicam vim habet. Coroll. Cum tamen diversae actiones ab anima perficiantur, perspicuum est, vim animae pluribus actionibus producendis suisicere. Schol. Si vocabulo cogit, tionis lariorem, Car- testi exemplo, significationem tribuamus β. 5. sch. , sub ea omnes animae actiones comprehendi possunt: nihil igitur vetat, quo minus hanc, de qua agimus, vim animae vim cretiandi posthac compellem. Ceterum juverit hic in memoriam revocare,
quae alias de vi, dc facultate agendi dicta
sunt ontol. β . r So. x Si. : inde enim patebit posse substantiae plures facultates Com- .petere, tametsi una tantum ipsi vis conveniat. Facultas nimirum agendi nihil aliud est, quam actionis possibilitas; quare omni jurs tot facultates activast animae nostrae tribuimus, quot per vim illius actiones εὐfici possunt. Quia ergo anima per vim suam ipercipit, appetit, vult, quod ex superiorinus: S se, inumaue, quocum copulatur, icorpus movet, quod ex sequentibus patebit, incultates cognoscendi, appetendi, volendi, movendi eidem conveniunt. Hoc quoque expi ncipio facultates cognoscendi ulterivs di- i
219쪽
De Essentia, ac Nat. Anim. Hum. 22 Istribuimus: in superiorem, & inferiorem; huncque in facultatem sentiendi, imaginandi : & sic porro, prout nimirum eadem vis aliter, & in aliud objectum tendit, o aliter modificatur, aliamque facultatem exe cet. Ita si illa tendat in objectum praesens, actuque organa afficiens, illud sibi repraesesntando, dicitur anima sentiro atque sentiendi facultatem exercere; si in absens, 'Olim sensu perceptum, imaginari; si in objectum sub ratione boni : appetere, dc sic ulterius. . Atque indes colligitur nihil aliud in anima a nobis concipi posse, atque vim cogitandi, actione ab ea elicita; atque harum possibilitates, id est, facultates activas ; quae enim praeterea in ea insunt, ad determinationes ipsius vis pertinet. CLVIII. Vis cogitandi essentiam animae bu - 1 manae constituit. Id generatim entis essentia est, quod primo in eo concipitur, dc ex quo semiam
cetera, quae eidem: conveniunt, promanant con ti-
soni. g. 45. ; atqui istud in anima vis cogi- μμ tandi est. Nam nihil in ipsa concipimus quam facultates, vim, actiones I. praec. schol. ;ἀctiones. primo non concipiuntur; nam quod ejusmodi est, constans, dc permanens sit necesse est; actiones autem essentialiter transeunt: Non. facultates haec quippe per suffcientiam vis ad diversas actiones determinantur : igitur vis est id, quod primum in anima concipitur: et cum porro ex natura hujus vis facultates illius omnes determinentur, & ab ipsa actiones essiciantur, eadem vis id quoquo
est, ex quo ceterorum, quae animae insunt, ratio petitur: ergo vis haec essentiam animae humanae constituit.
Coroll. Vasset igitur argumentatio Lochii: co- Egitatio est animae actio : igitur ejus essentia' non est. . . 'Schol. i. Ruit simul celeberrima illa opinatio hum.ι 1.
tanto animorum aestu primum a Cartesio, ch.aθθ.
220쪽
. 222 PVch. P. II. Sect. I. C. V.
tum a Malebranchio , Clau bergio, Silvano Regis, Antonio se Grand , aliisque scholae
hujus patronis propugnata, quae esSentiam animae in actuali cogitatione constituit . Verba Cartesii sunt: Ggitatio D eaetensio spectari possunt , ut constituentes naturas substantiae intelligentis, se corporeae ; tuncque non aliter concipi debent, quam ipsa. substantia cogit 3, substantia eae tensa, hoc est, quam mens, se corpus . Tum: necesSarium Dictetur, ut mens semper actu CO-gitet, quia cogitatis constituit ejus essentiam, quemadmodum extensio constituit essentiam csrporis; nec concipitur tamquam attributum, quod potest adesse Dei abegse, quemadmodum in corpore concipitur dioisio partium, vel motus . Se d asserta haec sunt, quae solida probations destituuntur quid enim. ficiet, si ipsi negem animam per substantiam cogitantem potius, quam per Substantiam pollentem vi cogitandi definiendam osse λ certe sine circuli vitio hanc nobis definitionem obtrudere non potest. Dicet ablata cogitation E nihil in anima concipi posse rdicam ego, ablato effectu optime adhuc concipi posse caussam , id est cogitandi vim, sive ens tali. vi instructum,. quemadmodum ablato motu in corpore concipimus subjectum
mobile , vel vi motrice praeditum . Multis hanc sententiana impugnavit Gassendus a); mihi prae reliquis momentum habere videntur, quae vir quidam clarissimns b) ipsi au
ctori objecit. Quaerit i. : Qui feri possit,
ut cogitatio constituat mentis ess tiam, cum mens substantia, cogitatis vero entitas tantum modalis esse videiatur. 2. Cum cogitationes nostrae aliae , atque a Iiae sunt, alia quoque subinde, atque alia mentis n. strae essentia Dideretur. 5. Cum cogitationis, quam nunc habes, me ipsum auctorem esse negare non debent, si in cogitatione