장음표시 사용
221쪽
De Essentia, ac Nat. Anim. Hum. aaomentis essentia consistit, illius essentiae auctor esse, ac proinde me ipsum conseruare
videri possim. Quid ad haec Cartesius 3 prima duo ne attingit quidem ; ad ultimum dubie, & subobscure aliquid reponit sa).
Schol. a. Tametsi vero Cartesio non assentiar iii contendenti essentiam animae in actuali cO- i. Ep. 6.gitatione consistere; non tamen adeo ab ejus opinione recedo, ut putem mentem nostram, omni nonnumquam cogitatione ex- poliatam velut mortuam jacere. Anima non stra vel est conjuncta cum corpore, vel ab EO per mortem prorsus Separata ; utroque in statu nunquam omnem ab ipsa cogitationem abesse verisimile est' Quod quidem ad Separationis statum attinet, alio loco dicam nunc in quaestionem duntaxat vocabo, utrum anima cum hoc corpore consociata interdum omni prorsus Cogitatione careat. 'CLIX. Verisimillimum est, animam Cum . . Corpore Copulatam numyuam omni cogitatione carere. Imprimis enim idea vitae omnium con- eorpore sensione continentem quam piam actionem com- semper prehendit: ideo certe vitam animalium coria cogit/re
poribus, & plantis, non item lapidibus tri- ' f.
buimus : igitur & anima cum corpore copulata si semper vivat, ut vere vivit, continenter agat, cogitetque, necesse est. Deindου non videtur umquam omne cogitationis objectum
animae etiam in hoc statu deessε; nam dc ipsa sibi objectum est, potestque suam exi- stentiam sentire ; & motiones cerebri, quas,& quarum opes ipsa objecta externa percipit,
quod ex β. i5. , dc infra dicendis magis patebit , continenter efficiuntur tum ab objectis
externis, quorum actionibus corpus nostrum
perpetuo objicitur, tum a spiritibus subtilissi- .mis perenni motu concitatis, qui partim in ipso cerebro resident, partim continue per illud permanant. Atqui ut vis cogitandi praesente cogitationis objecto non agat, veriSimi-
222쪽
aa4 PVTh. P. II. Sect. C. V. te non est; neque enim aliud impedimentum cogitari potest; igitur verisimillimum est,
animam etiam Cum corpore copulatam nun quam omni cogitatione carere .
Coroll. Itaque nec ab infantium in utero materno delitescentium, neque ab hominum prosunde dormientium animis omnem Omniano cogitationem abesse verisimile est. Schol. Haec eadem Tullii sententia est; ita enim habet: animorum est ea vis, eaque natura, ut Digeant vigilantes, nullo adve titio pulsu, sed suo motu, incredibili quadam celeritate . Hi cum sugtinentur m - . bris, O corpore,qsensibus, Omnia certior cernunt, cogitant , Sentiunt; Cum aut haec Sublaracta sunt, desertusque est animus languore corporis, tum agitatur ipse per Sege . Itaque in eo O formae Dexsantur, Stactiones, O multa audiri, multa dici Didentur . Haec scilicet in imbecillo, remisso-Que animo, multa Omnibu nodis confusa, O variata Dersantur, maximeque reliquiis earum rerum moDentur in animo, is agitantur , de quibus vigiIantes aut cogitaviamus, aut egimus. Verum Lochius acriter se opponit, multaque in contrarium profert. Praecipua haec
I. Concipi . nequit, quomodo ens cogitarct possit, quin se cogitare sentiat a . Leibnitius bὶ: nos saepe de rebus quamplurimis simul cogitamus , non tamen attendimus , nisi illis cogitationibus , quae prae reliquis clarae, & distinctae sunt g neque enim possumus infinitis prope rebus, quas quia simul impressiones sat fortes in
nostrum corpus esciunt, simul sentimus, aequalem attentionem adhiberes quare roti- quae confusae, aut penitus Obscurae manent, nostramque conscientiam effugiunt. Ita cum Commoti maris murmur percipimus, perci-
223쪽
De essentia, ac Nat. Anim. Hum. aa5pimus equidem singularum undarum murmur, nec tamen ejus perceptionis nobis conscii sumus . In tali porro idearum obscurarum statu mens nec dolorem , nec voluptatem sentit, quorum quid sit, insulse Lockius quaerit; hae quippe ideae vivacio res sunt, animamque ad sui appercepti
a. Si anima Castoris in somno cogitet, quin Ibid. . tamen Castor se cogitare sciat, erit Castor dormiens alius homo a Castore vigilante I aeque enim vigilans recordabitur eorum , quae dormiens cogitavit, atque adeo non 3udicabit ea ad se pertinere ; haec autem conscientia identitatem personae constituiti quod subinde iustori oratione pro- bare nititur. Leibnitius : quoties contingit, ut . quis post Ibid. M longum temporis intervallum, vel majorem τ. q. 3b. aliquam mutationem, generali omnium praeteritorum oblivione capiatur, anne propterea continuo alius erit homo alia persona Lochii argumentum, verba Sunt Antonii se EIEm. nuensis: si nihil aliud est persona, quam mei. p identitas conscientiae, recte concludit duas Prpy. animam referre personas , alteram dum μrmimus , alteram dum Uigilamus; sed id non magis absurdum est, quam eumdem hominem in scena Mercurium agere, se stam . Quod si persona statuaru esse indis viduum rationale, quemadmodum ceteri
Omnes philosophi docent, anima, dum vigilamus, se dormimus, semper eadem erit persona; quippe semper idem indiυiduum rationale. Quaerit ex Lockio Buffierus: quo- ., tu modo quis ob ea, qaae in ebrietat' com- I m. t. miserat, quorumque nullam ampliue memo- deriam, aut conscientiam habet, juste amagistratibus puniri queat, cum amissa con- Ih scientia non jam eadem sit persona 3 Re- 6. 1 a. '
224쪽
a26 Psych. P. II. Sect. I. cap. V. sponsio Lockii est: id inde fieri, quod lenses clare, & absolute discernere non possint, quando identitas Personae desinat , praeterea factum contra illum probari, non1bid. eh. item conscientiae absentiana. At queritur, 7 θ λῖ- instat Leibnitius, quin eo in casu juste fieri posset, in quo certo constaret hanc conscientiam non amplius adesse, aut nec adfuisse, cum factum illud in ebrietate pa
n. d. t.. 5. Urget Lockius, impossibile videri, ut a nima in prosundo somno cogitet, Ot tamen primo etiam, quo evigilat, momento non
'Ib. I. 34. R. Rursus Leibnitius: simile quid nobis qu . tidie vigilantibus accipit': diversisnma saepe objecta tum oculos, tum aures, aliosque sensus simul afficiunt; anima tamen un1, vel alteri contemplando intenta harum o- ' ninium sensationum sibi minime conscia est, donec tandem impressio paullatim sortior evadat, mentem in attentionem rapiat. Est hic velut somnus quidam particularis comparate ad unum, vel alterum objectum, qui generalis evadit, cum nostra attenti O' ad omnia simul objecta languescit; unae' fit, ut distractio attentionis in quam plurima objecta brevissimo tempore somnum concilist. Deinde quoties etiam fit , ut
somniorum, quae nos habuisse certo scimus, non amplius recordemur quoties nec nos Somniasse meminimus, quod tamen alii ex indiciis quibusdam externis certo intellexerunt 3 Cc nonne eorum, quae In In tantia cogitavimus, vix ulla nobis superest mem ria Z putasne animam tantum tempus In cor-Epiit. p otiosam fuisse λ Cartesius huius oblivionis caussam in certam cerebri infantium, lethargicorum, aut aliorum sine insomniὶs: dormientium affectionem rejicit, qua dat,
225쪽
De Essentia, ac Nat. Anim. Hum. 227 ut illi motus in cerebro non redeant tales, quales ad memoriam requiruntur. Quibus adde, motiones in hoc hominum genere
admodum debiles sm i ab objectis ex tein is,
quibus ideae confusae, aut prorsus Obscurae respondent; harum autem alioquin nsc alias recordarj Flemus, & tum minime, cum anima evigilans repsente a supervenientibus Gideis multo clarioribus tota abripitur. CLX. Supradicta vis cogitandi animae quo-Vlieoeique naturam constituit. Univsrsa enim natuis tandi estra hujusvis entis est ejus vis activa, sive principium illud internum omnium mutationum, quae in ente possibiles, & existentes sunt cosmol. 6. M.); atqui per hanc vim omnes animae acitones ad existentiam pervctniunt', ejusque facultates actuantur s. I 57. sch.); ergo hac quoque. vi animae natura absolvitur Schol. Neque istud mirum: licet enim realiter essentia animae, ejusquct natura sit una
eademque vis , est ea tamen sub diverso respectu consideranda. Nempe cum universim essentia entis ejus sit possibilitas, atque entis in certam speciem reducti modus, sub quo illud ut tale possibile est soni. g. 46. scho , recte vis haec ad diversas actiones suinciens, ut possibilis, essentia, ut actu existens, & actiones efficisns, natura . dicitur: atquo istud in omni ente simplici
obtinet. Contra compositorum , Sive corporum essentiam certus partium conjugationis modus; naturam vero vis motrix, quae ex
singulorum elementorum viribus coalescit, constituit.
226쪽
Ahim, CLXI. Anima humana es; en' Initum. Vineat eris cogitandi , quae animae essentiam constituit fini um. 158.), multis modis tum ratione objectorum, tum ratione modi in repraesentando limitata est et iactye enim omnia, neque distinctissime percipit, quemadmodum intima e perientia loquitur, & tota psychologia empirica docet ; atqui ens, quod habet essentiam finitam, pariter snitum est oni. g. aa5. : . ita consesso itaque est animam nostram eiis fini
ς ' GmIL i. Quoniam omne ens finitum contin-xin m si sontia β. a5o. , patet animam quo que ens contingens esse. iii u CONII. a. Igitur anima nostra neque Deus est, neeDens, neque portio quaedam avulsa a divinae sub-
P. - Schol. Ita nimirum nonnulIi veterum somniam' βο P -, quibus Cicero scribit: animum De nai P isCi Deum e3se dixerunt se eae unit ersa D.ι. i. e. mente diDinre animos esse delibalos. Nomiia1 a. natim Pythagoram, quem docuisse ait : ess*Deum per na uram rerum intentum,oc 'meantem , eae quo nostF4 animi carPerexistur: graviter redarguit, quod non viderit, distractione humanorum animorum discer-pi, D lacerari Deum : is cum miseri animi essent, quod pIerisque contingere, tum Dei partem esse miseram: quod fleri non pote . Stoicorum quoque aliquos errori huic turpissimo adhaesisse ex Seneca, & Epicteto disci-Opp. t.2. mus, quorum ille ita : Ratio autem nihiI i t 66. est aliuff, quam in corpus humcinum florFdivini spiritus mersa. Hic vero, animi ita sunt desincti Deo, ut particulae sint ejωδ, et ab eo quasi aDulsi. Euripides aetherem
227쪽
. De Ortin Animae mmianae. 22ssubtilissimum, in quo naturam animae con stituit g. I J. schol. 2.) , Deum per Omnia diffusum dixit, animosque nostros a corpo - ris morte rursus cum eo, a quo quasi decerpti fuissent , conjungendos. Vide Mos- ta Iuli emium a). Recentius Manichaei eamdem c d impiam doctrinam professi sunt, ajentes teste S. Augustino b): esse animam ipsam g. s. Dei substantiam , atquct id omnino, quod b) Super Deus est. Simile quid de Priscillianistis S. μἀHieronymus scin scribit. Ex hac impiorum is . turba Spinogam excipiendum non esse ex ιlisse alias dictis patet; quod si quis tamen du- te Θαbitare velit, audiat ipsum inscite pronun- Urciantem d : deinde sequitur mentem manam partem es3e tinniti intellecturi ac LEth.
proinde cum dicimus mentem humanam p. a. να
hoc, Dei illud percipere, nihil illud dicimus, 3 quam quod Deus, non quatenus tinnitus
eSt, Sed quatenus per naturam humanam mentis essentiam constituit, hanc vel illam habet idea n At quemadmodum totum ipsius systema contradictionibus scatet, ita & hoc
loco Secum ipso pugnat , quid enim illud sonat, quod ante protulit e) Dei intelle-ctus tam essentia, quam existentia a nostro intellectu dissert. Denique & Petrus Pol retus si huc pertinet, e cujus sententia in pomens humana emanatio quaedarn, seu effluxio aex Deo est at quaere ex ipso: quid ibit illa emanatio sit λ qui cum ossentiali natu- --rae divinae simplicitate consistat λ audies reponentem : id mihi peculiarius intelligere non iacet; neque video, an ab ulla cre rura in hac certe vita intelligi possit. Ita nempe in tenebras se abdunt, qui clarum rationis lamen deserunt. Ceterum abortivam hanc opinionem resutatam inveniss apud LBuddeum *ὶ; omnium optime vero apud S. 13 9. 6- Augustinum, qui primum contra Fortunatum . Manichaeum disputans ita argu muniatur i Ihis
228쪽
s o Purch. P. II. feci. I. c. VI. Haec mutatis animae ostendit mihi quod anima non sit Deus. Nam si anima substantia Dei est, substantia Dei errat: substantia Dei vi Iatur: substantia Dei decimtur, quod nefas est dicere. Tum adia)Epis. S. Hieronymum scribens a): non es: parys66.n. 3- Dei, inquit, animas si enim hoc esset, O-Gι-S nodo immutabilis, se incorruptibilis '' esset. Quod si esset, nec desceret in deteriuS, nec proficeret in melius, nec aliquid in semetipsa Dei inciperet habere, quod non habebat, Oel desineret habere, quod habebat, quantum ad ejus ipsius assectio- nes pertinet. Quam vero aliter se habeat,
non opus est extrinsecus testimonio. Quisquis semetipyum avertit, agnoscit. -- Non est itaque natura incommutabilis, quae aliquo modo, GIiqua caussa, aliqua parte mutabilis est. Detam autem nefas est nisi vere, Summeque incommutabilem credere.
Non est igitur anima pars Dei. Rec praeclare S. Iugustinus. Ahim, CLXII. Anitria humana existit ab alio .
existit Omne ens Contingens existit ab alio ontol. ab alio; β. Io . coroll. I. , sed anima humana est enscontingens . praec. Cor. I. : perspicuum igitur est animam humanam ab alio existere. initis orOII. Anima itaque humana aeterna, ac im-
ortum producta non est: quare necesse est, ut a-
habui . liquando orta sit cons. oni. g. I 80. -& qui- CLXIII. Anima humana tantum Per creadem pςr tionem oriri potuit. Εns simplex tantum Derh.ὰ ' creationem oriri potest coni. q. 185. cons. .
sed anima humana est ens simplex s. 345. ;
ergo anima humana tantum per creationem
duo oriri potuit . . philoso. CoroII. Anima igitur humana ex nihilo oritur
ortu ani- hanc verissimam propugnant; atque inde
mae. salsa traducianorum hypothesis resutatur.
229쪽
De ortu nimae Humanae. 2II Traduciani nimirum vocantur, qui animam a parentibus in filios per generationem propagari, ac velut traduci arbitrantur: cui opinioni plares olim, ac praesertim Tertullianus , cc Apollinaris addicti fuerunt. At vero ea animae a parentibus in filios traductio vel fieret ex corpore parentum, vel ex anima : non illud ; ex ente quippe composito non oritur ens simplex ont. I 85.): non hoc : similiter enim ex ente simplici aliud ens simplex oriri nequit ont. β. I 8 . .
Necesse itaque est, up sententiae hujus patroni vel animam ens compoSitum esse Statuant, vel parentibus vim aliquid ex nihilo procreandi tribuam; ; quod utrumque cum rationis lumine pugnat. Sed neque doctrina haec quidpiam confert ad faciliorem explicatum, quomodo peccatum, quod ori nate dicimus, in totum genus humanum diffundatur, ut nonnulli olim contendebant. Nam si hac ratione, per animam nimirum traducem peccatum primi hominis in posteros perveniret, consequens foret, ut virtutes etiam, & peccata actua lia, quibus parens generationis tempore obnoxius est, in filium derivarentur, atque ex patre probo non nisi proba, ex improbo improba nasceretur . proles, quod tamia experientiae aeque, ac dogmati catholico opponitur. Schol. 2. At vero quam certum est animam Quae dex per creationem duntaxat ad existentiam pervenire posse, tam dubium esz tempus, quo ea ab Auctore suo Deo procreetur; atque controversia haec ut antiquissima est, ita hodie etiamnum perdurat. Ut a vetustissimis temporibus ordiar, fuerunt, qui contenderent animas multo ante corpora tempore extitisse, quique eam sententiam recentius amplexi sunt, praeeae istentianorum nomenclationem sibi vindicarunt. Originem e. i. q.
hujus opinionis Moshemius his verbis eX- ai. n. c.
230쪽
xassa. TUCh. P. IL Sect. L cup. n. ponit. Chaldaei, velfres, AEgyptii, O omnes fere populi, qui Solem Orientem spectabant, rerum humanarum administrationern, curam, se gubernationem a Deo certis esse geniis commissam judicabant, Deo ipso a molesta illa procuratione cessante. Placuit haec sententia quoque Platoni Animam vero qui existimabant immortalem esse, se a CONOre segregatam, his merito geniortam viribus longe videbatur superiustam nobilem, tanaque praestantem Ingere naturam. θSi ergo Deo tGntae molas opus tribuendum esse intelligebant. At Deus, ut
putabant, Cessaverat post Orbem constructum a rerum humanarum procreatione. Migitur unum relinquebatur, ut ipsum Deum ante Orbem Condιtum OmneS eae se genuisse animos asSeverarent. Supererat, ut e li-Crirent, quemGdmodum Deus tantae digni
tatis se praestantiae naturas incolumi, se salua benignitate, O bonitate sua in tam misera, se aerumnosa corpora demittere pOruisset. Huic uis su ιisfacerent disscultati,
animorum culpa, non Dei id eoenisse S cendum ipsis omnino erat. peccasse igitur animos, Carceri corporis, alis resecatis a Deo commissos eSSe tradebant, ut poenas
sustinerent facinorum, quibus Deum laesis- Sent. Hinc plana erat, se expedita via admigrationes, is itinera mentium. Ad cel bratam nempe illam μετεμυχ ωσιν, de quainta pauca dicam, ubi simul hanc viri doctissimi adnotationem prosequar. Ad hanc
porro classem nominatim referuntur Pythagoraei, quos his praecipue rationibus ad animarum praeexistentiam defendendam permotus suisse Cud.orthus scribit: I. quod
absonum videatur animos, qui naturae Ordine corporibus priores sint, ipsis tempore posteriores esse , a. indignum quoque Deo videri, ut is omnibus naturae generationi-