장음표시 사용
271쪽
De Systemate Harmoniae etc- 2 3 pendet, quatenus Politiones animae liberae sunt, adeoque quod contra praestabilit onem urgetur tatnDam Istertati adversum, id totum recidit in praescientiam diDinam .Qsi es deo praestabilitioni harmoniae animae,
ac corporis hac in parte a ergantur, Cum Socinianis faciunt, eorumque Caussam ad Dersus theologos Orthodoxos agunt. CXCIII. Systema harm. praest. Diam stem viam nit ad idealismiini. Posita harmonia praesta- sternit bilita existentia corporum nec a priori , nec id a posteriori probari ulla ratione potest; non primum a ex eo enim, quod ex animae natura , vi ingenita, ideae corpora repraesentantes evolvantur, sequitur solum idealem ipsis e- xistentiam eompetere, non alterum : nulla siquidem experientia de corporum existentia
haberi potest, si animae ita agant, & agerent, tametsi nullum corpus existeret: igitur patet propositum e. Schol. Ajunt quidam cum Boelimio e notio- Psyeiune mundi optimi existentiam corporum dein far. s. a. monstrari. At notionem hanc inanem esse M=--
alias evincimus ἔ ct dato etiam, unde e. inorunt ad mundum optimum corpora quo . q. 8 iaque pertinere 7 an quia possibilia sunt igi- seh. tur omnia possibilia a Deo procreari debuerunt; igitur a vero aberravit Lesibnirius, ν' cum asseruit infinita universa possibilia suisse in ideis Dei, & unum tantum prae reliquis electum fuisse. Porro quemadmodum
in hoc systemate existentia corporum igno- raretur, ita quoque conjunctio, & commer' 'cium animae cum corpore prorsus nos lat ret, quia haec ignorantia perduraret etiοm, tametsi quocumque ex principio existentia corporum demonstraretur: nam,cum animam omnes suas perceptiones, & volitiones abs- ique ulla ad corpus relatione in serie conti- nua produceret, ignoraret utique, utrum ex corporibus, quae quidem existere sciret,
272쪽
a 4 PSych. P. II. Sec t. v. C. IV. num aliquod ad ses pertineat, & utrum iaeo motiones suis volitionibus harmonicae perficiantur : 'per experientiam certo in. harmoniae hujus cognitione pervenire minime posset. Quae cum ita sint, quaero ex harmonista: Unde nosti animam cum corpore
copulari Z Unde actiones animi, & corporis harmonicas esse Θ Unde denique dari commercium, cujus tu phaenomena in psychologia empirica enarras Ab experientia, inquiess quae . enim in ea psychologiae parte
proponuntur, per experientiam nota Sund.
Bene habet: tua itaque opinion' phaenO- . mena commercii nobis per experientiam innotescunt. Jam quaeso istud ratiocinium benigne accipe. Phaenomena commercii per experientiam nota sunt, igitur illud systema falsum est, quo posito haec experientia haberi nequit; atqui posito systemate harmoniae praestabilitae haec experientia haberi nequit; ergo systema harmoniae praestabilitas falsum est. Domum non apparet, quid in
hoc systemate alicui pervicaciter negantii n. aliorum hominum. corporibus animam inesse, aut egoistae Contendenti suum solum animum existere prudenter responderi queat; - quare systema istud non modo idealismo, vsrum dc egoismo portam aperit.
non red- CXCIV. Systema harmoniae praestabilitae reddit rationem philosophicam commerio ,hi cit.. Ut enim harmonistae ipsi egregie in Carte- eam eoirusianos urgent, ille. effectum naturalium, ac mercii. phaenomenorum rationem philosophicam nolureddit , qui neglecta indagatione caussarum a naturalium illico ad immediatam Dsi actionesti recurrit; atqui idem ipsum illi praestant:
ut enim rationem harmoniae mutuae inter corpus, & animam reddant,confiigiunt ad actionem qua Deus coreus, quoiu ex omnibus possibilibus motus volitionibus animae similiter praevisis hasemonicos vi mechanismi editurum praevidit, cum
273쪽
De Systemate. Harmoniae Dc. 275 anima consociavit: igitur nec harmoni stagrationem philosophicam commercii reddunt. Schol. Audi Fortunatum a Brixia . PonamuS, globum terraqueum eSSO ma Chinam eo arti s. 3. prop. scio a Deo elaboratam, ut Di SolimS m ha - Is. nismi quo instructa est, mari3 aqua bis singulis diebus auuat, bisque refluat. Pona muS quoquct Solem, atque luna j, hi solius mechanismi suum tam Periodicustri, quam diuturnum motum perscere- PonamuS PO-stremo terraqueum globum eo artiscio collocatum in uniυersi centro a Deo fuisse, quo ipse pi aeuidet fore, ut effluat 'mare, cum x luna ad meridianum peruenit; resuat, cum illa prope horizontem existita Hisce positis quaero, an per hanc ha monisi in inter terraqueum globum, , coelestia corpora a Deo praestabilitam maris aestus explicari ita possit, ut ipsa eviscatim digna jure, ac mCrito sit ἰ quae inter philosopnicas censeatur Z, Ei h. ec explicatio ponatur philosopho digna,
miror, cur maris aestus adeo torserit Olim,
se modo etiam torqueat philosophorum ingenia,cum tanta possit facilitate exponi;mi- iique gratulor, q uod omnium primus tom
grande naturae arcanum in verto posuerim. Si vero maris orgius DC - nequaquam exponitur . propterea nimirum, quia Principia, quae assumuntur, aeque Ποῖ latean ,
ac PLenomenon ipsum, quod illartam opse licatur, totaque ina ex illius caussa eae
dioina' sapientia deri tur: eam Sem ob cau3sam neque explicatio commercii mentiS cum corpore, quam tradunt harmoni si ,
pro philosophica nabendo est; sed tamquam arbitrarium fgmentum Philosopho prorsus indignum est rejicienda.
CXCV. Systema harm. Praest. I tιnersmm 1 potest. Illud certe systema sustineri non potest, quod realem CorporiS, & animae depen- non potiadentiam tollit c - 19r. I r quod pugnar cum eu.
274쪽
a 6 Psych. P. II. Seci. II. Cop. IV. principio rationis suffcientis; quod libertati adversatur, quod viam sternit ad idealismum ;quod denique nec philosophicam rationem Commercii reddit; sed haec omnia in systemato harm. praest. conveniunt i 89. seqq. et igitur systema harm. praest. sustineri nullo pacto potest. Schol. P aetereo brevitatis caussa innumera salia, quae hoc laco cum ratione urgeri possent ; lectoribus simul dijudicandum rellii- iquens, quale pondus huic systemati inde ac- j cedat,quod ab atheo admitti 'nequeat; quemadmodum acute, si superis placet, mollius animadvertit.
De Systemate caussalitatis, sive Gfluxus Physici. CXCVI. Systema taussa Iitatis, sive ut go ajunt, insinus physici, ponit mutuam ani-
. mae in corpus, & corporis in animam actionem, atque ab ea rationem petit, cur cum certis animae assectionibus certi in corpore motus, ct vicissim perpetuo coexistant. Hanc porro mutuam actionem ita concipiendam ess arbitror. Idear materiales 3. 1 F. schol. , id est, motiones excitatae primum ab objectis externis in organo sensorio, tum nervorum ope ad sensorium commune, quae animae Se
15. animae objectum externum repraesentant, ieamque simul determinaist, ut vi sibi insita illius ideam in se excitet, atque adeo illud ipercipiat unde necesse est, ut semper cum tali in organo mutatione talis in mente sen- lsatio existat. Anima dΘinde exercendo faculi tem locomotivam, cum vult, vi sua determinat suidum subtilissimum cerebri, seu spiritus animales, ut eos in nervos, eqrumque
275쪽
De Srsremate caussa litatis etc. 277miscolos influant, quorum expansione, te a-sione, aliisque similibus assectionibus desideratus in membro corporis motus consequatur,
id quod fieri posse ex anatomia pater. Atque inde fit, ut cum certis in mente volitionibus
certi semper in corpore motus coexistans. ,
SchoI. Ea hic ratione actionem animae, &corporis mutuam explicui, auana & conve- nientistimam,& maxime probabilem censeo: non ignoro a variis varia proferri I nonnumquam influxum crasso nimis, ac materiali sensu concipi et cujus fortasse vitii quidam ex veteri peripateticorum turba accusari possent. Sed id genus explicationes meas Hyelio non facio: quare nihil in me valebunt Con- ras. s.
vicia illa, quibus Wolfius hoc systema, nin x '
quaquam philosophice, insectatus est. CXCVII. Systema caussalitatis non en im v,tema
possibile. Neque enim animam in corpus, ne eaussalique corpus in animam dicta ratione agere re-tatis non pugnat: non primum : nam sicue generatim spiritum gaudere facultate movendi corpora non repugnat soni. β. Sch. a. n. a. 5. 4. ,
ita multo minus Id in anima repugnat; ipsi siquidem vi sui muneris ab Auctore impositi
conservandi corpus , dc removendi ab eo res noxias non modo summo jure competere, Verum & necessaria esse talis nisuendi facultas videtur. Quid λ quod substantiae materiales motu per vim propriam in se concitato alias substantias materiales secundum generales naturae leges ad motum determinare possunts cosm. q. 55. schol. 7; cur igitur anima non possit habere eam facultatem, ut per vim suam assione quadam, seu etiam motu in se com citato secundum leges, quas Deus supremus Auctor pro hoc commercio sancivit, excitet 'motum in elementis substantiae fluidissimae sibi vicinioribus, quae, cum in motu constituta suerint, reliqua deinceps, sicque totam deni que corporis machinam rursus secundum ge-
276쪽
asso psych. P. II. feci. n. c. R.
schol. I. Locus hic est, ut paucis ostencsam, Cartesium nequaquam systematis caussarum mereio occasionalium auctorem ruasse, quemaiamo
opinior dum supra β. 185. schol. 2.) monui. Cerre quamquam saepe obscurius loquatur, pluribus tamen in locis ita loquitur, ut clare colligi possit ipsum systema influxus physici non rejecisse, sed emesnctisse potius, ct 'confirmaεse. Ita multis probare nititur ani mam resider In glandula pineali, ibi aspi- ritibus animalibus motis assici. Cum cerebri 3.. Traia humani structuram explicat ostendit, quom t. d. . pacto in eo spiritus tum ad eficiendos. in
'o' P S', corpore motus, tum ad excitandas in anima
Gἰii , affectiones distribuantur. Clarius in littoris ad Elisabetham Principem Palatinam datis
sua sensa expromit. conabor, ait, hic e li-Care modum, quo animae, O corporis comi junctionem concipio,qua ratione possint illa. hoc mouere pro anima se corpore simul non habemus nisi illortim conjwnctionis notionem, ex qua pendet motio facultatis illius , qua pollet anima ad moDendum corpus, nec non facultatis ejus, quae inest corpori ad agendum in anima, sensus UN licet 'illius, se passiones producendo. Rursus cum responcs et adversario cuidam haec m. n. r. objicienti. ScribiS nostrae menti vim esse di ep. 1.n. . rigendi spiritus animales in nervos, atque hoc pacto moυendi membra: aliis vero in Iocis scribis: nihil in mente nostra esse, cujus Dei actu,υel potestate conscii non simus; . - at istius virtutis, quae spiritus animales dirigit,mens humana non Didetur sibi conscia, cum plurimi nesciant, utrum neroos habeant. - Accedit, quod viae intellisi po sit, qmmodo res incorporea possit impel-15. o. Iere. His ille istud responsum reddit. ν s. n. rum t, nos non egse conscios illius modi, quo mens nostra Spirittas animales in hos,' vel illosporos immittit siste enim moduἷ non
277쪽
De Systemate Iuussalitatis et . rara mente Sola, sed a mentis cum corporσunione dependet, sumus tamen conscri .mnis ejus actionis, Per quam mens ne vos movet, guatenus talis actio est in mente,
quippe in qua nihil aIiud est, quam inclinatio voluntatis ad hunc vel illum motum k atquH hanc voluntatis inclinationem sequuntur spirituum in ner os in Iurus, et reliqua, quae ad istum motum requiruntur rhocoepropter aptam corporis consigurati nem, quam mens potest ignorsre, ac etiam propter mentis Cum corpore unionem, cujus Sane mens conscia est, alic quin enim sic membra mooenia suam voluntatem nouinclinaret. Quod autem mens, quae incorporea egi, posSit corpus impellere, nultra quidem ratiocinatio,vel comparatio ab aliis rebus petita, vel certissima ei. evidentissima experientia quotidie mbis ostendit; haec enim una est ex rebus per se notis quaS,Cum volumus per alias explicare, obscuramus. Denique in iis, quae ad Henricum Morum Scri-
bit: in non dedecet hominem philosophum
putare, Deum pOSse corpuy mouere, quamvis non putet Deum esse corporeum: Ita etiam eum non dedecet aliquid simile de aliis substantiis incorporeis judicare. Et quamDis
. existimem nullum agendi modum Deo, creaturis univoce convenire fateor tamen, me nullam in mente nostra iciesm reyerire, . . quae repraesentet modum, quo Deus Angelus materiam potest movere, diversam ab ea, quae mihi eaenitet modum, quo ego Pe meam cogitationem corpu& meum moυere me posse nihi conscius sum. His quamquam rem conficere videantur,addam testimonium duorum clarissimorum, ac genuinorum' ipsium.
discipulorum, Ludovici de la Fome medici Salmuriensis, dc Pomini Clerselier
prior tractatum de honune a Cartesio edi, tum eruditissimis adnotationibus illustra
278쪽
viti ac in libro de mente humana a se con-
scripto fusiore oratione demonstrat, non re- jectum, verum emendatum, & constabilitum fuisse a Cartesio influxum physicum 'osterior in epist'la ad laudatum Ludovicum dela Forge docet, animam non quidem novum in corpore motum producere posse ν pollere seam tamen facultate motum spirituum determinandi, ut huc potius, quam illuc at- fluant, corporisque membra moveant: atque istud se a magistro suo Cartesio cli dicasse aperte profitetur. Indae quoque Leibnitius contendit docuisse Cartesium, per animae.. in corpus influxum minime quidem laedi posse illam naturae legem, quae eamdem . Semper in hoc universo quantitatem motaus conservari jubet, posse tamen animae facultatem competere, qua motuum, qui in corpore fiunt, dilectionem mutet ; non secus, ac eques, qui tametsi equo, cui Insidet, ni nuvirium tribuat, eum tamen regit, . eluSque vires, quo sibi luber, dirigit. Atque ex niS satis manifestum esse Opinor, causSaS OC- Cisionales nullum in Cartesio patronum habuisse, quamvis' dubium remaneat, utrum veram movendi- facultatemi, an vero solam potentiam dirigendi motus in corpores aliun de excitato animae tribuerit: contra igitur,
ac Dariesius, aliique putant, lege illo des
eadem motus quantitate conservanda ad deducendas solunt motuum regulas in conflictu corporum observandas, non item ad tollendum influxum physicum uSus eSt,. suod ex ejus quoque philosophiae principiis per-
Schol. a. Quae ab adversarhaghoc. loco oppo Rς p nuntur, ad tria summa capita revocari p0S sunt : alia gene Stim contra ipsum systema; nominatim alia vel contra actionem corpori Sin animam , . at contra actionem animae in corpus pugnare ipsis videntur : singulis Per-
279쪽
Iustratis congruas responsiones suppeditabimus. . PMye -
1. Acerbe JWolfius contendit systema Istud reapse nullum esse: nam qui dicit animam in corpus, hocque in illam agere, simul tamen actionis hujus modum ignorat quod alioquin a quovis fatendum esse putat , ille affirmat mutationes in corpore, & anima
Coexistere, quia coexist tint: nullam nempis talis. aliam . actionis mutuae' ideam habet ; . quam quae coexistentiae mutationum in corpore, oc anima respondet
Tametsi mutuae actionis modum penitus ignora semus, quod tamen falsum esse ex 180. I97. patet , nihilo minus falleretur molfius, cum putat nobis, haec duo idem 'SOnare : animam agere in corpus, GC Dici S-
sim, se mutationes in corpore, ω Gnima simul coexisters. Diversa quippe haec nobis
sunt sicut caussa, & effectus; coexistentiam mutationum in. corpore, & anima effectum .esse, cujus causta mutua actio sit statui-- 'mus: quare duas,. easque diversas ideas ha bemuS, quarum una Caussae, altera effectui respondet. Nonne D lsus nobiscum asse- rit perceptionem effectum esse, vis reprae sentativae , qua anima ι pollet λ Et nonna 'modum, quo ea vis agad, nobiscum etiam. ignorat λ. Probabitne igitur hanc argumentationem : 'blfius ait, vim animae repraesentativam etficere perceptionem, modum ta-men hujus ei sectionis ignorat : ergo Wolfius , affirmat, vim repraesentativam efficere perceptionem, quia Eisicit, id est, percipere, quia percipit λ Notet igitur m olfius: quaestio in praesenti haec est: unde et quomodo st; ut tam arctum sit animam inter , ac corpu3 commercium λ Cui nos respondemus: cquia anima in corpus, et hoc in illam agitia . En systema, quo hujus commercii rationem.
280쪽
aM Psych. P. II. Seci. II. c. R.
reddimus. Ceterum , eis P in modo actionis mutuae multa adhuc obscura , CC incognita sint, nequit tamen haec agnorant Ianobis vitio dari s minus propterea totum systema rejici nonne harmonia praestabilita, ac praesertim ille corpuris mechan Is- mus , obScarissima sunt λ Cur igitur eam
olitus non rej cit λ At mutua apo Pebari nequie; demus: quid igitur λ H, potnesis phylosophica ; quale hocce est Systema, ipSO
Wolfio monente , probari non debet, satis est, ut pugnantia non contineat, utque cum phaenomenis consentiat T actio igitur mutua verum esset systema, et si nulla ratione probari posset; nos tamen argumentis valde probabilibus, quae nimirum pro reali dependentia pugnat β. t 7 . , eadem. ConstabIE-mus. Atque ex his conficitur actionem mutuam corporis, & animae quoad substantiam minime ignotam esse, tametsi fortasse quo ad modum ignota conUnienter dici possit, quod nequaquam Obe ' . a. Cum duce suo Leibnitio ordinem naturae convelli, legemqua praecipuam des perpetua ejusdem virium vivarum quantitatis In hoc universo conservatione her innuxum pbySI- cum violari queritur: si anima, mi, agat in Gorpus, oritur quaedam vis in parte materiae . quae ex alia rer eam derivata non est, augetur proinis virium vivarum in hoc universo quanritatis si contr': in animam, vis quaedam motrix ingratiam animae perit, quae ante in quadam materiae parte inerat, unde virium Vivarum quantitas minuitur D Multa hie evolvenda sunt: primum UIS mortua dicitur, quae in solo conatu ad motum consistit, atque ob praesens impedimentum effenum non consequitur, qualis ese in globo, cui seniculo in aere retinetur vis