장음표시 사용
301쪽
De Idear. ac. Percept. Natur. 295 reor: sunt certe plura, quae illustration egerent, ac imprimis quidem determinatio illa mentis ad pereipienda objecta sensibilia per cerebri motiones effecta. Huic rei non aliunde fac ex idearum natura, ct origine penitius inspecta majus lumen accedere posse videtur: quare iam istud agam, ut primum breviter ostendam, quid de idearum natura, ac aperceptionibus discrimins sentiendum sit; tum excussis celebriorum philasophorum opinionibu p an veram earum originem inquiram.
. De Idearum ac Perceptionum, Natura. CCIII. Perceptio est vera utimae actis.
Omnis vita in actione quadam omnium consensione Consistit cons L i59. : atqui vita animae ex partes saltem in pesnceptionct consi-xit : animam siquidem eum in statum redactam, ut nihil amplius perciperes possit, jure mortuam diceremus: igitur perceptio est animae acti
coroll. Anima igitur us propria, & sibi inge
nita perceptiones efficit. MDI. Eo nImirum iundamento, quo Cartesia norum aliqui nixi volitiones in actibus animae Italibus habent, perceptiones quoque L a. eh iis adnumerandas esse contendo, Lochium I. 3 autem, qui anhmam In perceptiunibus idearum Simplicium, sive qualitatum sensibilium re- . cipiendis pata duntaxat putavit, Adia i '' ratio enim, quam attulit, nullius es pon' deras: Ait nimirum non esse in potestate mentis, ut novam quampiam ideam simplicem producat; sed . id inde est, quia ipsa amotibus, qus ab objectis externis eianciuntar, ad has perceptiones sticiendas de- si denique quis eo, nimam quoque volendo agere inficietur, necesse erit, sibi animae
302쪽
prione distincta usui non est inde nul la datur.
CCIV. Η- ipso mistr- να mens habeat ideam cujusdam objectri jam illud percipit. Hoc ipso solum, mens habeat laeam cujusmodi cljem, jam illud sibi repraesentat idea inrippe ese repraesentatio objecti in me te facta β. 5α log. ν; ses hoc ipso solum, quod mens objectum quodpiam sibvrepraesentet, jam illud percipit, sibi enim repraesecitare, di percipere idem sonat sq- S. ergo hoc ipso solum, quod mens habet ideam cu
jusdam objecti, ians illud percipit.
CCV. Si idea ponatur realiter distincta a Derceptione, ea nulli omnino usui esse potest. Usus nimirum hujus ideae seret, ut mens per illam, vel in illa, rei ope illius objectum agnoscat , sive percipiat; istud vero minimoneri potest, nisi mens sciat, hanc esse ideam hujus objecti, atque hoc scire numquam posset ; idea enim , etsi repraesentat objectum,
noli tamen hanc suam repraesentationem repraesentaret, non diceret, se hujus determinatr obj ideam esse: ergo si idea ponatur realiter distincta a perceptione, ea nulli omnino usui esse potest. Schol. Dices fortasse, mentem a . motionibus cerebri determinari, ut intelligat ab idea hoc determinatum oriectum repraewntari sat si ita: cur non aeque ala iisdem motionibus ad ipsum objectum sines id genus distincta idea immediate percipiendum determinari queat λ par utriusque est determinationis ratio.
CCVI. Idea a perceptione realiter non di-3tinguitur. Imprimis hoc ipso solum, quod mensideam cuiuspiam objecti habeat, jam objectum percipit s. a . : ergo mens per eandem realiter sui assectionem, quae o lecti idea est, objectum percipit; si enim id solum sat, tum nihil praeter ideam realiter distincti menti , quando percipit,accedit Deinde indeae a perce-
303쪽
De Idear. ac Percept. Natur. 297ptione distinctae nullus soret usus I. praec. : igitur eamdem existere nec a priori, nec aposteriori vel probabili ratione confici potest: neque proinde a philosopho adstruenda est. Coroll. Omne igitur id eam inter, & perceptionem discrimen formale solum, & rationis nostrae est; eadem nempe effectio, quatenus in ea objectum relucet, idea; quatenus mens in illa objectum cognoscit, perceptio dicitur. Schol. Idem Lochius docet: ideae nostrae non sundi res aliae, quam perceptiones, quae actu in mente sunt, ceSSantque esse aliquid, quamprimum non sunt perceptae. Et ideae nostrae non sunt aliud, quam simplices apparentiae, Seu percretiones in nostra mente. Sed nUue quae oboiciuntur multum hab0nt ponderis. Ajunt. . t ' Cum mens indifferens sit ad diversas perceptiones emciendas, nec se est, ut ab aliquo ad hanc potius, quam aliam perceptionem determinetur; istud vero idea esse videtur, quam proinde a perceptione reapse distinctam esse oportet. JR. Mens nostra ab illo ad perceptionem determinatur, a quo determinatur ad ideam ;nam etsi ideam a perceptione distinguas, necesse tamen foret, ut quidpiam mentem ad ideam vel Essiciendam, vel habendam determinet, cum ipsa etiam ad nullam ideam peressentiam determinata sit, nisi fortasse contendas ideam immediate a Deo Insundi. At si Deus ipse ideam iniundat, cur non eodem actu essiciat simul animam percipere λ quid opus est, ut, praeter perceptionem, distinctam ideam imprimat ρ Ajo igitur animam ad ideas rerum sensibilium ericiendas ex lege commercii determinari a motionibus cerebri, eamque hoc ipso eas res percipere ;ad alias vero, quas usu aliarum facultatum pro nutu Suo consormat, vel ab ideis prae-
. a. Ibid. ch. 3 a. q. I. Oeeurri tur dubiis.
304쪽
am Psych. P. LI. Sect. LII. C. L. cedentibus, earumque mutua relatione, vesa libero arbitrio. Nec juvat dicere, nullam videri proportionem inter motiones cerebr materiales, dc perceptionem; nam ideae quoque sunt spirituales animae affectiones, sicut perceptiones r quare quemadmodum ea est inter ideas, dc cerebri motiones proportio, ut. ab his illae determinari possint, ita quoque ea datur proportio inter perceptiones, Oc has motiones. Caeterum proportio haec partim in eo consistit , quod motiones ce-- rebri sint actiones specificae & i Inagines ruaedam objectoium, quod postea uberius eclarabo; partim quod haec sit ab Auctore naturae lex commercii constituta. a. Idea est objectum perceptionis; sed objectum realiter a pErceptione' distingui cur :. igitur & idea a perceptione severae diversa est.
Idea potest mi idem aliquo sensu objectum perceptionis dici ita tamen, ut intelligatur
internum, non eaeternum. Duo nimirum o
jecta in perceptione discerni possunt: internum, quod est ipsa idea ; haec enim menti immediate obversatur, cum ipsa aliquid percipit : eaeternum, quod est res ipsa per idean,
repraesentata, quae extra mentem vel acta
existit, veI saltem existυrct potest. In hunc sensum loquitur Μas branchius a) : idea est,. id, quoJ est obfectum rmmediatum mentis, v. a.eh. r. aut φιod Si proaeimum est, dum cIiquid - . percipit. Similiter Lockius bin: Idea est..hhτ' Obj ctum cogitationis, quod rex in mea me entend. i te, Cum cogito. Et scy r cum idea mea-h-.ι.a. bulum Sit maxime aptum ad omne id signiscar dum, quod objectum ess nostri intuli quando cogitamus, adhibeo litui os i' de notandum omne si qima alias inrelIigi solet per Doces phantasma, notio, species, veι quid demum cumque esse poteSt, quod mentem nostram cogitantem occupat. cla- j
305쪽
. Re Ucar. ac ' cepi. Natur. 299ritis ici apsum Bumerius explicat: idea DO-catur omne id, quod mens eo momento, quo Cogitat, percipit. Deinde . aliquid in me contingit, quod voco cogitare, D cognOSce-
fcrensSco Gliquid, quod ante non
cognoDr, si in me transitus a non cognitione ad cognitionem ; hic transituS dicitur a Ctlq cogitandi. - δε hoc transitu mens mea incipit habere aliquod objectum, quod ante non habuti. HOC Objectum superveniens non est semper menti externum. Huic OMecto interno meae cogitationis, se mentis ei ο nomen ideae. Tum e istud est unicum Obyectum ea sentiale ideae immo hoc obiectum est realiter ipsa idea. Denique objectum eaeternum alicujus ideae est illud, quod sibi quis vult, γ' putat etiam se repraeSen-rctre per Ideam, quam actu mentis praegentem habet. Ex his itaques colligitur, ideam sub alio resilectu perceptionis obiectum sub alio perceptionem dici, unde distinctio solum formalis consequitur. o. Si id ea realiter a perceptione non distinguatur, tum substantia percipiens, & obiectum perceptum foret una, eademque res quod absurdum videtur. Deinde perceptiones
nostrae omnes sunt singulares, & numericae :1clearum contra multae universales sunt: unde hoc saltem casu necesse est, ut idea a perceptione realiter diversa sit; ab uno autem casu ad reliquos argumentatio valet. Ita Auctor anonymuS.
N. Ad imum. Vμl id asseritur de Interno perceptionis objecto, tumque asserto veritas non constat; substantia enim, ejusque mo- uincatio non est una, eademquct res. Nem pe ex eo, quod idea a perceptione non distinguatur, Solum sequitur unam, eamdem
que animae modificationem & ideam, &perceptionem dici; verum istud non obstat quominus naec modificatio a substantia per-
306쪽
Soo Psych. P. II. Seci. IV. C. Lcipiente, id est ab anima, sicut rotundi vas a cera, reapse distinguatur. vel sermo est de objecto externo, tumque allationis falsitas multo clarius patet I quis enim ex eo quod sol per unum, eumdemque realiter actum & animae repraesentetur, & percipiatur, Colliget: ergo anima percipiens cum sole percepto una res est Ad adum Ideae non ita se, sive in sua entitate universales sunt; nam sic consideratae sunt reales animae modificationes, proindeque vere existunt: quidquid autem existit,
singulare, ac individuum est D.sch. log. Cum igitur idea universalis dicitur: id re
serendum est ad modum, quo objecium re-prarientatur, seu ad ipsum objectum, si n-
r in idea non 'nes notae alicujus objectῖ
eterminati, ac individui, seu aliquae solam pluribus convenientes reluceant, eam universalem vocamus g. 6o- IAE. - Iam vero hinc reale inter ideam,& percepi sonem discrimen minitae. Evinciturnam dc perceptio, etsi in se singularis, universalis tamen dici potest, quatenus objectum universalem
VIL AEnima vi propria omnes iceres mol-
cst. Anima vi propria omnes perceptiones efficit s. US. cor. .. sed ideae a per viptionibus. rinliter non otinguuntur s. aQ. ,' ergo nima vi propria omnes ideas essicit. Schol. Huic theoremati acriter se Malebranchius opponit; quae in medium prosere, hiis fere sunt. s. Vis eruiendi ideas est participatio pote tiae divinae, quae animam. aliqua ratione a Deo independentem: incit. Vis essiciendi volitiones non es it animam a Deo in pendentem: ergo neque vis eis ciendi ideas; utraque est vis se ipsam in dificandi ; utraque est quaedam participatio divinae potentiae, quemadmodum etiam exi-
307쪽
De Idear. ac percept. turo sorstentia cujusvis rei est quaedam participitio divinae existentiae : anne propterea res independenter a Deo existunt pa. Idear, ait, sunt entia maxime realia, cum habeant proprietates reales . sunt item spiritualia, ct a c-poribus, quae repraesentat, muIeum diversa: agatur quoque sunt entia ipsis corporibus nobiliora; unde si homo possit vi sua producere ideas, poterit quoque D sua producere entia nobiliora. &perseaiora ipso mundo corporeo, quem Deus condidit, quod quam absonum sit, nemo nota
Ideae sunt quIdem entis realia I sed si ita loqui placeat, medalia; id est, ideae sunσreales mentis cogitantis modificationes atque vel inde ipsa anima, & omnibus reluquis substantias, quas Deus condidit, multo ignobiliores. Atque id ipsum rursus do volitionibus dicendum; quippe entia resia reales nempe anm ae volentis modificationes sunt spirituales, & a rebus, in quas tendune diversae: haec eamen omnia non efficiunt, ut animae vis volendi competere nequeat νqumad modum sensus intImus testatur. b. Productio adearum est vera creatio r sed manifestum est, vim creandi animae huma
Cum ideae non siue substantsse, seά so msubstantiae existentis modificationes , nommagis creatione egent, quam cerae, aut mar
moras rotunditas; reditque iterum paritas a volitionibus. Ex philosophorum sentent; a substantiae duntaxat creantur, non modi, cum enim modus essicitur, res quaepiam m . cum res quaepiam modificatur, emcituri ut res illa ab alio nunc, quam 3 modo se habeat; istud cum fit, subiectum existens mutatur, nec quidpIam ex nutrito educitub ac proinde nec reatura 4. Pa anima vi sua idev essiceret, educeret
308쪽
o a Psych. P. u. Seci. III. C. Leas ex motionibus cerebri: id vero nequa 1uam fieri potest ; nam sicut creatione opuς bret, ut angelus educatur ex lapide, ita quoque non nisi ser creationem ideae ex motionibus cerebri educi possunt. Tametsi vero dicatur id seas non esse substantias; sunt
tamen vere spirituales, cum in anima recipiantur ; jam vero sicut fieri nequit, ut quadratum conficiatur ex spiritu, etsi quadratum non sit substantia, ita ex substantia imateriali id ea spiritualis non potest efformarii licet idea non sit substantia.
Mesns nostra eo solum sensu ideas ex motionibus cerebri educit, quod secundum alias dicta per has ad illas in s excitandas determinetur ἔ n qn autem illas ex ideis materialibus, sive cerebri motioniburi quasi
delitescentos antea, excerpit, nec his velut materia, aut ubjecto praeexistenis utitur,
ut inde ideas spirituales efformet ; quemadmodum ex lapide statua conficitur: absine haec absurda. Ex his torro perspicuum fit, sutile esse quidquid pro uIteriore confirmationes aqualebranchio adducitur. Admitto angelum e reandum fore, si ex lapids educi
deberet i nam ct substantia est, ct in lapide
non latuit: admitto quoque ex spiritu tamquam ex materia quadratum non confieri,
istud siquidem hoc minime pertinet, cum neque nos ex id eis materialibus spirituales
Arietem denique admovet t pictor an mal Issibi incogniti imaginem essicere nequit: ergo neque anima ideam objecti sibi incogniti efformare potests Itqui antequam anima habeat ideam obJecti, istud ipsi semper in-eognitum est : igitur. numquam anima ipsa sibi ideam alicujus objecti essingere potest, ac proinde eiusmodi vis absolute inutilis seret. R. Egere mentem ex se indifferentem dete minante aliquo ad ideas in se excitandas,
309쪽
De Idear. ac Perce IL Natur. Ioue jam saepius dictum est: quamprimum autens aeterminat suum illud adest, jam ipsa ob 'vim repsaesentativam apta est ad efformandam ideam objecti nondum cogniti, si mo-i do illud debito modo proponatur. Quod ad . pictorem attinet, dispar ratio in eo sita est . manus pictoris proprio ductu pingentis a nulla alia re, qnani a propria sua mente, idea, . objeqi depingendi imbuta, determinari se ac dirigi potest; . neque enim talis est ipsius
corporis struaura, ut manus sine id genus f idererminatione,& directione imaginem conficere possit. Contra vero mens nostra imprimis ab ipqa objecti cognitione ad illius . idem effingendam determinari, aut dirigii nequit ἰ etenim cum cognoscit objectum, ejus habet ideam, cur igitur aliam excitet deinde hoc ipso, quod vi percipiendi, sive
- repraesentandi polleat, ita a natura compa tata ese, ut quamprimum objectiun quodpiam vel. in se, vel in sua imagine, permotiones nimirum cerebri, sibi convenien-r Ur praesens sistitur, determinetur ad illud, in se repraesentandum, id est, ad ideam ii , - Iius in se excitandam : quemadmodum etiami haec ipsius natura est, ut versus bonum convenienter repraesentatum illico incliρ - tur, appetitionemque eliciat. Tametsi igii tur Pictor proprio ductu, aliena siquidem directione ea, de quibus ne somniavit quidem, accuratissime depingere potest, nullius rei imaginem conficere queat, nisi cujus ante ideam habuerit ; potest tamen menρ- nostra ob vim percipiendi naturalem ideam - ali ius objecti nondum cogniti efformare,
si illud ipsi per. aliquas sui notas, & characteres conveniente ratione proponatur
Adde objectionem hanc niti hypothesi, quae
. ideam a perceptione realiter distinαm ponit; unde objectum quaeri potest, quomodo . mens ope ideae, cujus ignorat, incognitum
310쪽
oa psych. P. II. feci. III. c. s.
illud objectum percipiat coni. Iob. DProsetio qui hanc tuentur sententIam, multo maxime hac paritate premuntur. Atque ita infirmis Malebranchii ratiunculis, re eadem opera Antonio' GenuensI, quI malam
caussam pejus defendit, at ab Arnaldi obg-ctionibus vindicare voluit, abunde SatIsta-
Ad extremum duo quaerunt : i.ὶ quomodo, α
quo sensu motiones cerebrI acilones speci
hcae objectorum dicantur ἔ a. quomodo nae
motiones imaginem, ac similitudinem rerum extra nos positarum, colore, figura, magni tudine M. differentium esse possint IV. Ad imum. Cum, quod iam notum est, claritas idearum sensualium a vehementia, velocitatε motuum m cerebro pendeat, ' consequens est, ut claritas, aut obscuritas earum idearum proportionem quamdam na-beat cum impressionibus in organo sensorio effectis, atquct adeo etiana, ut notItra obJecti pro ratione impressionis obtineatur .
Tum vero etiam dubitari nequit a quovis obiecto, quod organa commovet, aliam. Ini;s impressionem effici ita, ut proue Impressionem objectorum A. B. C. Consequuntur ideae a, b, c ι ita impressionem Oblectorum L, Μ, Ν, sequantur ideae, i, m, n, utque proinde proportiones hae constanter obtineant f et B a : b. L : Μ l zm. a : b l: m. Hinc autem conficitur mOtiones cerebri Esse actiones specificas oblectorum, ipsumque objectum per ejusmodi actionem menti manifestari, quo plus non requiritur, ut ab ipsa 'i percipienda praedita percipiatur. ad adum. Qui negant eorporeas cerebra mortiones imagines objectorum ESSe posse, ii nobis intelligenter exeonant, quomodo. idea spiritualis a perceptione reapse dInancta, i quam ipsi admittunt, rerum corporearum