장음표시 사용
321쪽
est Inesse in anima facultatem eas ideas vi, . propria efficiendi. Porro si do hac secultate δ' Majam constet, nulla ampIius est difficultas, ut ea ad omnis generis ideas extendatur, pr egertim cum sensu intimo diversas in mente se culiates, quas in psychologia empirica enumeravimus, experiamur, & plane ostendi possit, quomodo eorum ope omnes ideae consormari possint, ut paullo post dicemus. Igitur necesseeui hum non est, ut in explicanda idearum origine ad ι. i. eh. 1 ideas innatas confugiamus. Vid. Lochium. 1. CCXXIII. Opinio idearum innatartam Mi A--. quid a Oeritate alienum continet. Opinio i-piam s. dearum nnatarum continet hypothesim, quae si eonti- ideas a perceptionibus realiter distinctas esse
ponit . ai 8 ; sed haec hypothesis a veritate aliena est I. go6. : igitur opinio idearum innatarum aliquid a veritate alienum continet. .
CCXXIV. Opinio idearum innatarum a phi-Jη' de Ompho defendi minime potest. Quae enim opi- i ,' 'nio nec sufficit, nec necessaria est ad expli- candum id, Dod quaeritur, quaeque Praeterea aliquid a veritate alienum continet, certe a
philosopho defendi minime potest; sed opinio
idearum innatarum nec sumit β. aar' nec necessaria est ad originem idearum, quae Mus ritur, explicandam β. aaa, ac praeterea aliquid a verItate alienum continet . praec. et igitur opinio idearum innatarum a philosophodessendi minime potest. Coroll. Multo itaque minus putandum est judicia quaeiam nobis ingenita esse, quod dctaxiomatibus maxime universalibus adversarii
Schol. Nihil jam restat, quam ut uberius declaretur, quomodo mens usu suarum facultatum, omnis gesneris ideas sibi consormet,
322쪽
De Vera Idearum Origine. Ideae senM CCXXV. Ideae rerum sensibilium actu prin sibilium sentium a facultate sentiendi, inciuntur- , . . Phaenomena Sensationum nostratum saepius per sensu a securium, ac praecipue . 9. seqqρὶ adducta id invicto persuadent s. unde enim est, ut quamprimum objectum in organum agit, a nobis percipiatur,. i dque eo clarius, quo actio est somtior λ- cur caecus nunquam coloris I surdus numquam Soni deam excitate valet λ oculis armatis plurimarum rerum, de quibus ne Cogitavimus quidem, ideas obtinemus λ haec profecto, re alia id genus infinita tam Essicienter rem persuadent, ut, qui secus sensΘrit, a na- , tura descivisse, , nec ab infami pyrrhonismo , abesso videatur. . Coroll. I. . Ideae sensualescia'hantasia reprodu- uri . cuntur M. as. γ τ igitur ideae rerum sensiphan a- Mitur absentium a phantasia emciuntur, ac
Cum concipimus res quidem insen-- sibilium sibiles, at sub . species corporea, ut angelum ..ub pem sub specie alati juvenis, ideas rerum sensibilium. alias perceptarum vel seorsum, vel l feepto. per facultatem fingendi compositas .a6.3, runt; - reproducimus: igitur& hae ideae a phantasia proficiscuntur,. MDL Loquor hic de rebus sensibilibus extra: nos positis; ideas enim existentiae; faculta tum, & actionum animae nostrae sensu intiat insen- mo comparari nemo non novito
Ph. ' .u CCXXVI. Meae rerum insensibilium sine i
meeie magine Corporea perceptarum eae ideis sen Percepto-sualibus praehaiatis afacultatibus attendendi, 'rum ri' abstrahendi, resectemti,componendi, ruti i- ' his nandi conjormantur. Quo attentius. harum dixioribus. dearum naturam contemplamur', eo, clarius .
323쪽
De Vera Idearum Origine. 3is perspicimus, nihil in iis esse, quod harum facultatum ope confieri nequeat: cum igitur una ex parte de earum existentia certi si- mus, ex altera perspicue concipiamus, qua 'ratione ab illis hae ideae proscisci' possint rquid secundum sanae philosophiae regulas concludemus, nisi id reapso' fieri λ Schol. Sed ne quis confidentius, quam verius haec a me dicta arbitretur, juvabit nonnullas ideas seorsum' in ' examen vocare, eas praecipue, de quibus adversarii maxime d
entium contingentium, quorum esistentiam sensu percipimus, Entis necessarii rati cinando cblligimus Deinde cium alio quoque ratiotinioe in ente necessaris 'nines possibiles persectiones inesse concludamus, persectiones entium Creatorum abstracta cc n stro cogitandi modo ultra omnes limites am-- Miatas in .unum colligimus, easque ita copulatas. eidem enti necessario tribuimus :sicque ideam entis Drsectissimi animo informamus. Certe hac. & non alia ratione . id eam Dei in nobis obtineri ex iis, quae inon tologia, & theolagia docentur, luculentis-
sime' patete nec non' ex tant a diversitato opinionum, quas diversarum 2 nationum hor mines de Deo fovetat.
mo Exntentiam, proprietatesque entium simplicium ex uotione entium compositorum . ratiocinando, & praedicata, quae his qua ta .libus conveniunt, negando colligimus ; tum' simili ratiocinatione inserimus, eias, quodi cogitat. in simplicibus numerandum' esse. Deindῆ per refiexionem. ad ea; quae in mente nostra eveniunt varios ani naae actus, at
. que ex his facultates; vim denique quamdam, qua illae actuentur, detegimus, hoc quctens spiritum compellamus, atque similia en-
324쪽
3ao Psych. P. II. Sest. III, cap. IV. - tia in similibus corporibus existere tum ex analogiae legibus, tum ex ipso naturae Sen-.su concludimus, nec ullam videmus repugnantiam, ut plures quoque alii spiritus ab omni corpore separati existant. S. Ideae uniuersales, generis nimiruna, & speciei per abstractionem Θx singularibus sensu perceptis confiunt, quemadmodum logic' docet. Animus, ait praeclare fluetius, in rebus multis idem quidpiam animadDerteris
excerpit illud e multis, in quibus fuerat dispersum, se in unum colligit, atque inde ideam unioersalem conficit. Velut in Tetro, s Ioanne, aliisque hominibus singulis depre-
hendens eos esse animalia ratione praedita, jam nequerit uua,neque Ioannem,neque talium singularem diominem spect*ns edueit illud,'componit in unum,quod multiplex fuerat, ac generalem illam, O universa Imn conflat, se confingit ideam,sibique commem dat omnem hominem esse animal rationale. 4. Idein axiomatum similiter conficiuntur. Ex singularibus nimirum propositionibus excerpimus id, quod communE habent: indeque universalem enunciationem efformamus. Ita quia sensu exploratum habemus . totum malus esse una sui parte, itemque in aliis totis b, c, d, M. eadem experientia minime dubia detegimus, ratiocinando colligimus de ratione totius esse, ut unam sui pamtem magnitudine exsuperet, atque inde genea alim pronunciamus omne totum esse majus sua parte, ct partem toto minorem. Remita esse vel in eo patet, quod rudiores raro de ejusmodi enhnciatis universalibus cogitet, ii vero soli, qui scientiis operam dant, eadem dc noscer & in usum deducere consueverunt. Nec obest, quod vulgo principia itumine naturae nota vocentur; inde enim non sequitur, aut ipsa, quod plane absur
dum soreis aut ipsorum ideas menti inge-
325쪽
nitas esse; sed solum enunciationes adeo evidentes esse, ut idearum connexio perspectis terminis cuivis etiam rudissimo, si modo ratione utatur, clarissime reluceat. 5. Idea unitatis non aliter consermatur. Unum dicimus, quod in se divisum non est
ontol. g. 47. 9 jam vero, quidquid sensibus obvium est, id ut in sct indivisum percipitur : quare proprietas haec entium singularium sensu porceptorum ab aliis consociatis abstrahi, & inde idea unitatis generica efformari facillime poteSt. 6. in Heae Dirtutum, O vitiorum ex generalibus juris naturae principiis, quae facili mentis attentiono cognoscuntur, levissimo ne
, gotio deduci possunt. Nec nihil ad id conducunt exempla, institutioque eorum, inter quos degimus: unde tanta est in genere humano de irtutibus, ac vitiis judicioruml diversitas. di quo natio est cultior, eo Sa- niores earum rerum ideat vigent. Quod jam, do his ideis dictum,facile quivis ad alias trans-
feret, quae in controversiam vocari solent.
CCXXVII. Omnes ideae nostrae ope facuM Atque
tatum animae intimo sensu .cognitarum ess-ciuntur. Omnes nostrae ideae Sunt vel de re- deae n bus sensibilibus aut eraesentibus, aut absenti-strae a no-tibus, aut ais , quae intra animum fiunt; vel do rebus insensibilibus cum, aut Sine imagine .geiulia corporea perceptis, nec aliae cogitari possunt i tur; sed omnes hae ideae ope facultatum sentiendi' s. ia5. , imaginandi sibid. cor. I. a. Sch. , . attendendi, abstrahendi, reflectendi, componendi, ratiocinandi . praec. efficiuntur; atque hae facultates sensu intimo notae βunt, .ut ex tota psychologiii empirica patet: ergo omnes ideae nostrae ope facultatum animae intimo sensu Cognitarum efficiuntur .
MDI. Est haec opinio Lochii, ac hodie sere auari communis inter melioris notae philosophos. Ille, ubi tu opbre jam saepius a me laudato
326쪽
522 Pbych. P. II. Seci. Ira C. IV. toto libro primo ideas inuatas egregie resutavit, secundo d inde praecipuarum id earum
originem copiosius explicaturus eamdem a sensatione, & reflexionem repestendam Osso contendit. Fons idearum omnium, inquit, . est experientia: haec omnium nostrarum Cogitationum fundamentum est. ObserUtationes, quas instituimus Dei super Objecta eaeterna sensibus Obvia,vel super internas animae nostrae operationes, quas refleaeione, is sensu intimo percipimus, omnia nostrarum cogitationum objecta sideas menti nostrae Suppeditant. Hi sunt duo fontes, sensatio Di- delicet,se reflexio,eae quibus omnes, quaS ha bemus, aut naturaliter habere possumus, . ideae profluunt. Deinceps cum de ipsa Idearum ei citono agit, per sensum, & reflexionem ideas simplices; complexas vero, & abstratias per diversas mentis actiones, ut Componendo, disjungendo,. ratiocinando &c. COnformari docet. Quae uti praeclare dicta sunt,& ipsi quoquρ Genuensi non omnino improbantur; ita non sati mirari possum hanc
tanta subinde confidentia tamquam ex trI-podes do Lochio pronunciasse r Atque passim ita scribit, ut non Dideatur ideas a perceptionibus distinguere, nisi relationem in quo ArnaIdo consentit. Cumque ei, quod alibi dictum est, anima sit corporis vis,
D enteIechia , f;' ideae sint motiones sensuum, ς cerebri, eaedem, si sibi esse verit consentaneus, erunt ' perceptiones. Et paullo post: Non posse hujusmodi opinionem
teneri, nisi simuI mentis incorporalitas e- Nerisitur Materialistarum igitur proprMea doctrina esse potest, quippe quae est cum Suis principiis consentanea ; nec mirum est eam tantopere Lochio pIacuisse , nisi ei, qui ignoret, Lochium in natura animi Dicaear ho consentire. Turpe est philosopho asserere, quod probare nequeas, pugnatque cum sequitate naturali tribuere auctori er-
327쪽
De Vera Idearum Origine. 5agrorem. qui in ipsius scriptis clare non continetur . aa . log. . Scio dubitasse L Chium, utrum non saltem divinitus materiae vis cogitandi conserri possit, quam dubita- tionem inanem, esse ego alias demonstravi I i5. schol.); at' ipsum cum Dicaearcho docuisse animam solum quamdam corporis temperati em vim,', enteleehiam 9 ideas cerebri duntaxat motiones esse nuspiam lego : quin novi potius '' ipsum ' incer entia, L. 4. ehi. quae cogitant, & quae non cogitant, discri- io. b. y. men constituisse; novi ipsum clare sessum 1a. esse existentiam aliorum spirituum nobis ex revelatia te divina innotescere ἶ- novi i- psum eosdem; quo dubium' illud fatuom proposuit, loco assoluthsae per revelationem sa- ' iis constabiliri animae nos rae' immortalitatem. Nolo equidsm Lochii caussam agere ; neque enim inscius su- illum in mitis ab- effrasse: nimia tamen haec Genuensis acerbitas perstringendi vi debatur, Idque eo ma-fis, quod opa nionem hodie pervulgatam de
idearum originoe tam ferociter impetierit, sapientissimbs' philosophos cum Lochio 'consentientes atrocibux ca lumniis oneraverit. Et unde; quaeso, extundee: hanc sen- '- teritiam' cum incorporalitite animi eomponi non possct y uuiae clamat insulse, sine an
fluxu physico defendἱ non potest: sit ita; qiuid . igitus λ anfluxus, physicus' cum animae
corpbralitate. connectitur itane λ: Sed responsum dedimus' f ao II sch 'a. I -- CCXXVII. Omnes ideae; quas mens cum pree' unita obtinet, aliqua ratione G senSibuS ,aiori.'pendent. Imprimis de ideis rerum sensibilium sensibus dubitari non . potest aa5 corbil I.'. Deia pendent. inde cum ideae rerum insensibi Ilumj vel phantasia ibid. cor. a. in veI usu, & exercitio aliarum animae sacultatum ex praehabitis ideis sensualibus conficiantur . aa6. , neque de his ullum dubium superest: igitur omnes no
328쪽
3a,s Psyclia P. II. Sect. VI. C. IV. strae iduae, quas in hoc corpore habemus, aliqua ratione a sensibus pendent, hoc discrimine, ut illae proxime , hae remote ab iisdem
Schol. I. Ideas de existentia, facultatibus, reactionibus animae, sensu intimo obtinemus, quatenus non cogitare, appetere, velle experimur : cum igitur haec a precedentibus sensationibus pendeant, etiam illae, quamdiu anima cum hoc Corpora copulata est, aliqua ratione sensibus pendent. mod si, ut aliqui volunt, anima etiam . in noc corpore per intimam suam praesentiam Se psam sentiat Certum tamen est, sensum hunc valde obscurum, nec proinde aptum osse, ut alii&ideis efformandis occasionem praebeat. A . que ex his patet , quo sensu vetustissimum
illud : nimi est in intellectu, quod non prius
fuerit in sensu admittendum sit ut ni ini-rum cum veritate maxime Congruit, Omnes nostras cogitationes vel proxime, vol rem te a sensibus pendere: ita contra ma opere cum ea pugnat, vibit a nobis cogitari posse, . nisi quod ad organa sensoria commovenda aptum. sit. Porro quae Ulluc docuimus, jusmodi sunt, ut experientia quoque Confirmari videantur. Resertur in actis. Ac demiae Parisinae fuisse Carnuti in Gallia juvenem quemdam a prima infantia omni aurium, linguaeque usu destitutum, qui 'circiter quintum vigesimum. aetatis annum repente cum' summa eorum, inter quos. versabatur, admiratione loqui coeperit. Percepit ille casu, inopinato, ani quatuor vel quinque menses aeris campani sonitum, paulloque post, hummor quidam: ex. sinistra aurct profluit, . quo factum est, ut auditum plenΘ--uperaret . Hoc interea temporis in tenvallo,Ja addiscen-.dana vocabulorum, quae ab aliis pronunciar' ' audiebar, significationem incubuit, negotiumrique adeo strenu' gessit, di tandem.
329쪽
quoque articulatos proferret, atquΘ aliorum more cum aliis colloqueretur. Quamprimum res pervulgata est, theologorum nonnulli scire avebant, quas ante ideas de Deo, anima,
rebusque spiritualibus, & abstractis in animo habuerit λ rerum instituto accuratissimo examine compertum est denique, nihil umquam de his rebuς ipsum cogitasse; nihil' internae intentionis conjunxisse cum iis ritibus. Externis, quos in templis, dum SS. Sacrificio assistBret, aliorum exemplo decenter obibat ; de Deo, quem prorsus ignoravit,. aliqua ratione colendo sollicitum minime fuisse. Quod est manifestum argumentum,. harumc rerum ideas, ipsi nequaquam ingenitas fuisse. Schol. 2. Quae contra objiciunt, non magni - .
L. Necesse est, ut Dei saltem idea omnibus annata sit; eam quippo utpote omnibus aliis bus . I erum creatarum id eis longe persectiorem, Ox id eis sensualibus usu, & exercitio notarum mentis facultatum confieri non posse.
Ideam Desi aliis perfectiorem esse lubens
admitto, si ea externe, seu comparate ad objectum repraesentatum, non item si 'inter- ne, Sive quoad naturam suam spectetur. Id ea nimirum Dei, quam habemus, sub triplici respectu considerari potest. I. COmparate ad objectum, quod omnino nobilissi-omum habet. 2.) Comparate ad mentem, cujus est certa solum modificatio, quae semper inserioris ordinis est, quam substantia, in qua inhaeret. 5. Comparate ad alias ideas, quibuscum, utpote sub eodem modificationum
genere Contenta, in natura convenit. Iam
vero persectio. objecti non essicit, ut haec 'idea a 'naturali animae vi produci nequeat; non enim indει major in illius naturam persectio redundat: quemadmodum imago non
ust hoc ipso persectipr aliis quod persectius
330쪽
526 PUM. P. II. Secti III. c. m. objectum repraesentet. Persectio cujuscumquε 'imaginis, ac similitet idua interna desumi
debet a modo, quo ipsa objectum suum re- praesentat; idea autem nostra Deum 'satis amperfecte, & inadaequale repsaesentat, atque sic reapse imperfectior ear aliis, quae sua
obj eia,. licet ignobiliora, multo clarius &distinctius exhibent, qualiacet te complures habemus Qitolad priscos philosophos ipsosque Ss. Ecclesiae Patres; quorum auctoritate nonnulli pugnant, attinet; non sunt ii intel-
. ligendi de ipsa Dei idea, sed de insita in nobis ratiocinandi facultate; qua facillime ex
mum pinotem existere colligamus. Profecto-Tullius ' etsi, alicubi dicat: omnibus: quasi in animo insculptum esSe, esse DeOS, alias tamen profiteri non dubitat quidquid animo cernimus; id omne Ortis D. x . q SenSibus. Philosophi 3 praeterea Chri- a. e. ιν. . stiani de unius Numinis existentia eum pa- ganis dios putaverunt; putasne ponderosum ar- gumentum ab Manata idea, quam hostes constantissime insciati sunt, vel ad existentiam, . I ad unitatem Dei demonstrandam peti potuisse λ Sed nequs ad prouidentiam Dei,' quemaia dum aliqui contendunt, pertinet,
ut omibus hominibus primo vitae momen- eo sui ideam amquam ad salutem quam ma-- xime necessariam inda, ἔ- nam, idea haec infantibus ante rationis' usum nihil prodesse unicumit & . absolutaenecessarium ad salutem '- medium ipsis baptismum a Deo constitutum esse ex revel ione' novimus.-Ubi vero quis raclisnis usum consecutus να est, - ex sola - rerum creatarum' contemplatione perfacili' ratibelai. in cognitionem sub Auctoris. pe venire iotest quare providentia ben ni sima solam postulabat, ut Deus hominem, iis iacultatibus instruat, quarum' usu ipses sibi levissimo negotio ideam hanc comparare