장음표시 사용
111쪽
PRINCIPIO Ru Μ PHILO so PHIAE dum sortitur effectum, augetur, adeo ut motus ex eo proveniens
satis celer esse possit. Nam ut adhuc alio utamur exemplo, si E Ysit canalis, in quo globulus
A contineatur, primo quidem temporis momento, quo iste canalis agetur in gyrum , circa centrum E, globulus Α motu tantum tardissimo progredi tur verius Y; sed secundo
momento paulo celerius i cedet: priorem enim vim retinebit, ac praeterea n vam acquiret a novo conatu
recedendi 1 centro E: quia quandiu durat motus circularis, tamdiu ille conatus durat, & quasi renovatur singulis momentis. Atque hoc experientia confirmat; si enim canalis E Y, Valde celeriter agatur circa centrum E, brevi globulus in eo existens, ab A ad Y perveniet. Idemque etiam experimur in funda; quo celerius enim lapis in ea rotatur, eo magis lanis intenditur; atque ista tenso, a sola vi qua lapis recedere conatur 1 centro sui motus exorta , exhibet nobis istius vis quant,
Lq. Quod vero hic de lapide in landa, vel de globulo in canali circa
Hunc cana- centrum E rotato, dictiam est, facise intelligitur eodem modo, de omnibus globulis secundi clementi, quod nempe unusquisque satis A. m. magna vi recedere conetur, a centro Vorticis in quo gyratur: retinetur enim hinc inde ab aliis globulis circumpositis, non aliter qu mlapis a iunda. Sed praeterea ista vis in illis multum augetur, ex eo quod superiores ab inferioribus, & omnes simul a materia primi elementi in centro cujusque Vorticis congregata, premantur. Ac primo quidem, ut accurate omnia distinguantur, de solis istis globulis hic agemus; nec ad materiam primi elementi magis a tendemus , quam si spatia omnia, quae ab illa occupantur, vacua essent, hoc est. , quam si plena essent materia, quae aliorum corporum motus nullo modo juvaret, nec impediret. Nullam enim aliam esse posse spatii vacui veram ideam, ex antedictis est man, festum. Cum
112쪽
PAns TERTIA, 73 cum globuli omnes qui volvuntur circa S, in vortice AEI, conentur recedere ab S, ut jam demonstratum est, satis patet i Ios qui sunt in linea recta S A,
pandum omne spatium ci circumferentiam A Etum id quod non occupant, relinquatur versus S. Et quoniam ii qui sibi mutuo incumbunt exempli causa, ii qui sunt in linea recta SE , non omnes in star baculi simul vertuntur, sed uni citius, alii tardius circuitum suum absolvunt, ut inse Fusius exponetur, spatium quod relinquunt versus S, non potest non esse rotundum. Et si enim fingeremus plures globulos initio sui se in linea recta S E , quam in S Α vel SI, adeo ut infimi lineae S E , viciniores essent centro S, quam infimi lineae SI; quia tamen in s mi illi, citius circuitum suum absolvissent quam superiores, nonnulli ex ipsis adjunxissent se statim extremitati lineae Si, ut sic tanto magis recederent ab S; ideoque nunc omnes infimi istarum linearum , aequaliter remoti sunt a puncto S, & ita in spatium BCD, quod circa illud relinquunt, est rotundum. Praeterea notandum est, non modo globulos omnes qui sunt in linea recta S E , se invicem premere' versus E; sed etiam unumquemque ex ipsis, premi ab omnibus aliis, qui continentur inter lineas rectas ab illo ad circumferentiam BCD ductas, Ad ipsam tangentes. Ita exempli causa globulus F, premitur ab omnibus aliis, qui sunt intra lineas B F & D F, sive in spatio triangulari BFD; non autem sica reliquis, adeo ut si locus F esset vacuus, uno & eodem temporis momento, globuli omnes in spatio B F D contenti, accederent quantum postent ad illum replendum, non autem ulli alii. Nam quemadmodum videmus eandem vim gravitatis, quae lapidem in libero aere cadentem recta du-
r ambus punctis circum ferentiae cu-
113쪽
7AE PRINCIPIORUM PHILO so PHIAE cit ad centrum terrae, illum etiam obliqud eo deserre, cum impedi-' tur ejus motus rectus a plani alicujus declivitate; ita non dubium est quin eadem vis, qua globuli omnes in spatio B F D contenti, rec dere conantur a centro S, secundum liueas rectas ab illo centro eductas, sussciat ad ipsos etiam inde removendos, per lineas a centro isto declinantes. LXIlI. Hocque exemplum gravitatis, rem apertὰ declarabit, si conside- remus globos plumbeos in vase BFD contentos, & sibi mutuo sic is h. incumbentcs, ut foramine facto in fundo valis F, globus i vi gravi- tu. η tatis suae descendat, simul enim alii duo 2 , Σ , illum sequentur, &imp subsequentur alii tres et, o , et , S sic de caeteris; ita ut eodem
temporis momento, quo intimus I incipiet moveri, alu Omnes,
in spatio triangulari B F D contenti, simul descendant, reliquis immotis. Ubi quidem notare licet duos globos 2 , 2, postquam aliquantulum sequuti sunt globum I descendentem, se mutuo imp dire ne ulterius pergant. Sed idem in globulis secundi elementi l cum non habet, cum enim in perpetuo sint motu, quamvis aliquando possit contingere, ut eodem plane modo sint dispositi, ac globis plumbei in hac figura depicti, hoc non nisi per minimum temporis
punctum, quod instans vocant, durare potest, & ideo continuit tem carum motus non interrumpit. Ac praeterea notandum cst vim luminis, non in aliqua motus duratione consistere, sed tantummodo in pressione sive in prima praeparatione ad motum, etsi fortu ex ea motus ipse non sequatur.
Ex quibus clare percipitur, quo pacto actio illa, quam pro luceo, b, 5 accipio, a Solis vel cujuslibet Stellae Pixae corpore in omnes partcsriiprorie- aequaliter se diffundat; de in minimo temporis momento ad quamli- bet distatuum extendatur : & id quidem secundum lineas rectas,
114쪽
pARs TyRTIA. 7s non , solo corporis lucidi centro, sed etiam a quibuslbet aliis eius ut LV bis superficiei punctis, eductas. Unde reliquae omnes lucis proprietates de duci possunt. Quodque sorte multis paradoxum videbitur, haec .es omnia ita se haberent in materia scelesti, etiamsi nulla plan P esset vis m in Sole, aliove astro circa quod gyratur: adeo ut, si corpus Solis nihil
aliud esset quam spatium vacuum, nihilominus ejus lumen ,non qui- est in ipsis dem tam sorte, ted quantum ad reliqua non aliter qu)m nunc cer-ncremus, saltem in circulo secundum quem materia coeli movetur; nondum enim hic omnes sphaerae dimensiones consideramus. Ut autem etiam possimus explicare, quidnam sit in ipso Sole ac Stellis,quo ista vis luminis augeatur, & secundum omnes spha dimensiones diffundatur, nonnulla de coelorum motu sunt praemittenda. Quacunque ratione moti fuerint ab initio singuli corum vom LXv. lices, jam debent esse ita inter se compositi, ut unusquisque in curissu
eam partem seratur, secundum quam reliquorum omnium circumstantium motus miniis illi adversantur: quia tales sunt leges na- tiet e turae, ut motus cujusque corporis alterius occursu facile possit infle- parier atio'cti. Quamobrem ii ponamus primum Vorticem, cuJus centrum
S, serri ab A pcr Eversus I, alius vortex ci vicinus, cujus centrum F, serri debet ab A per E versus V, si nulli alii circumiacentes impediant; sic enim eorum motus optimὸ inter se consentient. Eodemque modo tertius vortex , clus centrum non sit in
plano S A F E, sed supra illud extans, cum centris S & F triangulum constituat, & qui duobus aliis vorticibus A EI & A E V in linea A E jungatur, serri debet ab A per E sursum versus. Quo
posito quartus vortex cujus centrum s , ferri non potest ab E Fig.Versus I, ut ejus motus conveniat cum motu primi, quia sic adver- νς'Vς' saretur motibus secundi & tertii; nec ab E versus V, quemadmodum secundus , quia repugnarent primus & tertius; nec denique ab E sursum versus, ut tertius, quia repugnarent primus & secundus:
Atque ideo supercst, ut unum ex polis suis habeat versus E, aliumque in parte opposita versus B, vertaturque circa axem E B, ab Iad V. Atque illa etiam notari debet, nonnihil adhuc contrarietatis in LXVI istis motibus fore, si trium priorum vorticum eclipticae, hoc est, cir- M Misi culta polis remotissimi, sibi mutuo directe occurrant in punctos, in quo sit polus quarti vorticis. Nam si, exempli causa, IV X sit m omp/- illa ejus pars , quae est circa polum E, Vertiturque in orbcm secun- , Κ 2 dum tiari.rum cum rum remotas.
115쪽
116쪽
PAns TERTIA, dum ordinem notarum IV X , primus vortex radet illam secundum lineam rectam EI , aliasque ipsi parallelas , &secundus vortex eandem radct siccundum lineam EU, &. tertius secundum lineam LX, qua ratione motui diis circulari nonnihil repugnabunt. Sed hoc ficile natura per leges motus emendat, trium priorum vorticum eclipticas nonnihil insscctendo in eam partem, secundum quam vertitur quartus IV X; quo sit ut illi postea ipsum radant, non secundum Iineas rectas EI, E V, EX, sed secundum obliquas. I I , a V , 3 X,& ita cum iptius motu plane consentiant.
Nec sand ullus mihi vidctur excogitari posse alius modus, secundum quem variorum istorum vorticum motus sibi mutud miniis adversentur. Si enim duorum polos se mutuo tangere supponamus, vcl ambo in easdem partesserentur, & ita in unum vorticem coalescent; vel in contrarias, R ita sibi mutuo quam maxime repugnabunt. Atque ideo quamvis non tantum mihi assumam, ut omnium coeli vorticum situs & motus ausim determinare, puto tamen generaliter posse assirmari, atquc hic satis esse demonstratum, polos cujusque vorticis non tam vicinos esse polis aliorum vorticum contiguorum, quam partibus ab ipsorum polis valde remotis. Praeterea, inexplicabilis illa varietas quae apparet in situ sxarum, plane ostendere videtur, illos vortices qui circa ipsas volvuntur none se inter se aequales. Quod autem nulla stella fixa esse possit nisi incentro alicujus talis vorticis, ex ipsarum lucejudico es e manifestum: lucem enim accuratissime per tales vortices, ac sine illis nulla alia ratione posse explicari, partim ex jam dictis, pρrtim ex infra dicendis patebit. Et cum nihil planὶ aliud in Fixis sensu pcrcipi mus, praeter ipsarum lucem & apparentem situm , nullam hal mus rationem aliud iis tribuendi, quam quod ad haec duo explicanda roquiri judicamus. At non magis requiritur ad lucem explicandam, ut . vortices materiae coelestis circa ipsas volvantur, quam ad apparen-
118쪽
PARs TERTIA. 79tem earum stum , ut isti vortices sint magnitudine inaequales. Sed sane si sunt inaequales, necessc est, ut quorumdam partes a polis re- motae, tangant aliorum partes polis vicinas: quia majorum & miis inorum similes partes ad invicem applicari non possunt. Ex his autem cognosci potest materiam primi elementi, suere LXIX.
continuo versus centrum cujusque vorticis, ex aliis circumjacentibus vorticibus, per partes Cius polis vicinas; ac ViceVersa, ex ipso motit . his in alios circumjacentcs vortices effluere, per partes ab ejusdem po- pcbscujustis remotas. Nam si ponamus, exempli causa, AYBM esse VOrt, D H cem primi coeli, in cujus centro est Sol, ejusque polos esse A austra- sine humlam, & B borealem , circa quos totus gyrat; quatuorque circumja- π μης' centes vortices KOLC gyrare circa axes TT, YY, ZZ,&M M, A. 'si' ita ut ille tangat duos O & C in ipsorum polis, & alios duos K S: L, in partibus ab eorum polis valde remotis: patet ex antedictis, omnem ejus materiam recedere conari ab axe AB, atque ideo majori vitendcre versus partes Y S M, quam versus A & B; Cumque in YN M occurrat polis vorticum O R C, in quit,ps non magna est vis ad ei resistendum; & in A & B occurrat partibus vorticum KR L, quae ab eorum polis sunt remotissimae, ac proinde majorcm habent vim ad eundum ab L A K versus S, quam partes circumpolares vortici ς S, ad eundum versus L & Κ, non dubium est, quin materia quae est in K&L, progredi debeat versus S, atque illa quae est in S, versus O&C. Atque id quidem non tantum de materia primi elementi, scde- LXX. tiam de globulis secundi esset intelligendurre, si nullae causae peculia- m eres, horum motum eo versus impedirent. Verum, quia multo cele- thia'. . rior est agitatio primi elementi suam secundi, semperque ipsi liberest transitus per illos exiguos angulos, qui a globulis secundi occupari non pollunt, etsi fingeremus omnem materiam, tam primi ' quam secundi elementi, contentam in vortice L, uno & codem tempore a loco medio inter centra S&L, progredi coepisse versus S, intelligeremos tamen illam primi elementi, citius ad centrum Spervenire debuisse, qliam illam secundi. Atqui materia primi ele- 'menti, sic in spatium Singressa, tanta vi protriadit globulos secundi, non modo versus eclipticam ea vel MY, sed maximὰ etiam versus polos; d vel AB, qutmadmodum mox explicabo, ut hac ratione impediat, ne illi qui veniunt ex vortice L, pcopius accedant versus S, quam usque ad certum aliquem lcminum, qui hic liter
120쪽
dicandum. Praeterea etiam considerare oponet, particulas sccundi clementiquae volvuntur circa centrum L, non sollim habere vim recedendi
ab isto centro, sed etiam perseverandi in sua ccleritate; quae duo sibi quodammodo adversantur: quia dum gyrant in vortice L, a vicinisi is vorticibus, qui supra & infra planum huius figurae intelligendi
sunt, intra certos terminos cohibitae, non possunt evagari versus R. quin tardius moveantur inter L&B, quam inter L & alios vicinos vortices, extra planum hujus figurae intelligendos; &qui- .dem tanto tardius, quanto spatium L B erit majus: Nam cum circulariter moveantur , non possunt plus temporis impendere in transeundo inter L & istos alios vortices , quam inter L de B. Atque idcirco, vis quam habent ad recedendum 3 centro L, css- Et quidem ut nonnihil evagentur versiis B, quia ibi occurrunt par tibus circumpolaribus vorticis S, quae non dissiculter ipsis cedunt; sed ex adverso vis quam habent, ad retinendam Glcritatem sui motus, impedit ne usque adeo evagentur, ut ad S perveniant. Quos idem non habet locum in materia primi elementi: etsi enim in hoc consentiat cum particulis secundi, quod si l cum ipsis gyrando, recedere conetur a centris vorticum in quibus continetur; in eo tamen maximὸ dissentit, quod non opus sit ut quidquam de sua celeritate remittat, clan ab istis centris recedit, quia ibique sere aequales invenit vias, ad motus suos continuandos; nempe in angustiis angulorum, qui a globulis secundi elementi non implentur. Quamobrem non dubium est , quin materia ista primi clementi, continuo sua versus S, per partes polis Α & B vicinas, non m do ex voreicibus Κ & L, sed etiam ex pluribus aliis, qui non exhibentur in hac figura; quia non omnes in eodem plano sunt intelligendi, nec verum eorum situm, nec magnitudinem, nec numerum possum determinare. Non etiam dubium est, quin eadem materia effluat ex S, versus vorticcs O & C, ac etiam versus plures, sed quorum nec situm, nec magnitudinem, nec numerum d feso ; Ut neque definio, an eadem illa materia, ex O R C statim revertatur ad Κ & L, an potius digrediatur ad multos alios vortices , a primo coelo remotiores, antequam circulum sui motus absilvat.
Sed paulo diligentius est considerandum, quomodo ipsa movea-