장음표시 사용
111쪽
72 PRI NCIPIOR vM PHIL Oso PHIAE dum sortitur effect una, augetur, adeo ut motus ex eo proveniens satis celer esse possit. Nam ut adhue alio utamur exemplo , si EY- sit canalis, in quo globulus Α contineatur, primo qui-
quo iste canalis agetur in gyrum, circa centrum E , globulus A motu tantum tardissimo progredictur versus Y ; sed secundo in
mento paulo celerius incedet : priorem cnim vim retinebit , ac praeterea novam
cedendi a centro E : quia quandiu durat motus circ utaris, tamdiu ille conatus durat, & quasi renovatur singulis momentis. Atque hoc experientia confirmat. si cnim canalis E Y valde celeriter agatur circa centrum E, brevi globulus,in eo existens, ab . A ad Y perveniet. Idemque etiam experimur in funda. quo celerius enim lapis in ea rotatur, eo magis funis intenditur; atque ista tenso, a sola vi qua lapis recedere conatur a centro sui motus exorta, exhibet nobis istius vis quantitatem.
LX. Quod vero hic de lapide in funda, vel de globulo in canali circamn centrum E rotato, dii inest, facile intelligitur eodem modo de pistri iam. Omnibus globulis secundi elementi, quod nempe unusquisque satisteria Gelo- magna vi recedere conetur a centro vorticis in quo gyratur: retine-
hinc inde ab aliis globulis circumpositis, non aliter quam lapis a landa. Sed praeterea ista vis in illis multum augetur, ex eo quod superiores ab inferioribus, & omnes simul a materia ulmi elementi, in centro cujusque vorticis congregata, premantur. Ac primo quidem , ut accurate omnia distinguantur , de solis istis globulis hic agemus; nec ad materiam primi elementi magis attendemus, quam si spatia omnia, quae ab illa occupantur, vacua essent, hoc est, quam si. plena essent materia, quae aliorum corporum motus nullo modo juvaret, nec impediret. Nullam cnim aliam esse posse spatii vacui veram ideam, ex ante dictis est in a.
nifestum. Cum . Disitir es by Corale
112쪽
Cum globuli omnes qui volvuntur circa S, in vortice Α EI, . LXI. conentur recedere ab S, ut jam demonstratum est, satis patet, illos qui sunt in linea recta S Αύ : em Iremere de mutuo omnes ver
iis Λή illos qui sunt in linea f-
recta SE, premere se versusE: atque ita de caeteris: Adeo ut, si non sint satis multi ad occupandum omne spatium inter S, & circumferentiam A EI, totum id quod non occupant, relinquatur versus S. Et quoniam ii qui sibi mutuo im cumbunt,
exempli causa, ii qui sunt in li
nea recta S E non omncs instar baculi simul vertuntur, sed uni citius, alii tardius circuitum suum absolvunt, ut in f a fusius exponetur, spatium quod relinquunt versus S, non potestarcn esse rotundum. Etsi enim sangeremus, plures globulos initio suisse in linea recta SE, quam in SA, vel SL adeo ut in sint linea: SE viciniores csent centro S, quam infimi linea: SI; quia tamen infimi illi citius circuitum sinim absolvissent quam supcriores, nonnulli ex ipsis adjunxissent se statim extremitati lineae SI, ut sic tanto magis recederent ab S, ideoque nunc omnes infimi istarum linearum aequaliter remoti sunt a puncto S, & ita spatium BCD, quod circa illud relinquunt, est rotundum. Praeterea notandum cst , non modo globulos omnes qui sent L XII. in linea recta S E , se invicem prenache versus E; sed etiam unumquemque ex ipsis premi ab omnibus aliis, qui cotinentur inter lineas rectas ab illo ad circumferentiam BCD ductas, & caelotis ab ipsam tangentes, Ita exempli causa globulus F premitur ab omnibus aliis, qui sunt intra lineas BF & DF, sive in spatio triangulari BFD; non autem sic a reliquis: adeo ut si locus F esset
vacuus, uno & eodem temporis momento globuli omnes, in spatio BFD contenti, accederent quantum pollent ad illum replendum, non autem ulli alii. Nam quemadmodum videmus, ean- tW
dem vim gravitatis, quae lapidem in libero aere cadentem recta du-Κ cit
113쪽
74 PRINCIPIOR v Μ PHILoso PHIAE cit ad centrum terrae , illum etiam oblique eo deserre, cum impeditur ejus motus rectus a plani alicujus declivitate ; ita non dubium est quin eadem vis, qua globuli omnes, in spatio BFD contenti, recedere conantur a centro S, secundum lineas rei is ab illo centro eductas, sufficiat ad ipsos etiam inde removendos per lineas a centro isto declinantes. Hocque exemplum gravitatis, rem aperte declarabit, si consid remus globos plumbeos in vasse BFD contentos,&sibi mutuo sic incumbentes , ut foramine facto in fundo vasis F, globus I vi gravitatis suae descendat: simul cnim alii duo a , et, illum sequentur,&hos subsequentur alii tres s , 3o, 3 ,&sic de caeteris; ita ut e dem temporis momento , quo infimus I incipiet moveri , alii inanes . in spatio triangulari BFD contenti, simul descendant, reliquis immotis. Vbi quidem notare licet, duos globos 2, 2, postquam aliquantulum sequuti sunt globuna I descendentem , se mutuo impedire ne ulterius pergant. Sed idem in globulis secundi elementi locum non habet: cum enim in popetuo sint motu, quam- . vis aliquando possit contingere, ut eodem plane modo snt disposi
ti, ac globi plumbei in hac figura depicti; hoc non nisi per minimum
temporis punctum, quod instans vocant, durare potest, & ideo continuitatem earum motus non interrumpit. Ac praeterea notandum cst, vim luminis non in aliqua motus duratione consistere, sed tantummodo in pressione sivc in prima praeparatione ad motum, etsi sorte ex ca motus ipse non sequatur.
Ex quibus clare percipitur, quo pacto actio illa, quam pro luce accipio, a Solis vel cujuslibet Stellae fixae corpore in omnes partes aequaliter sic diffandat, & in minimo temporis momento ad quamliabet distantiam extendatur ; & id quidem secundum lincas rectas,
114쪽
P A n s T E R T I A. 7 non a solo corporis lucidi centro, sed etiam a quibus ibet aliis ejus ulla, dii superficiei punctis, eductas. Vnde reliquae omnes lucis proprietates deduci possunt. Quodque sorte multis paradoxum vidcbitur, haec omnia ita se haberent in materia coelesti, etiam ii nulla planc csset nam et vis in Sole, aliove astro circa quod gyratur; adeo ut, si corpus
nimii aliud esset quan patium vacuum, nihilominus Cjus lumen, non quidem tam sorte, sed, quantum ad reliqua, non aliter, quam nunc, cerneremus, saltem in circulo secundum quem materia coeli movc-tur : nondum cnim hic omnes sphaerae dimensiones considcramus.
Vt autem etiam possimus cxplicare, quidnam sit in ipso Sole ac Stellis, quo ista vis luminis augeatur,& siccundum omnes sphaerae dimensiones dissiliadatur, nonnulla de coelorum motu sunt praemittenda. Quacunque ratione moti silerint ab initio singuli eorum vor- LX vlices . iam debent esse ita inter se compositi , ut unusquisque in
eam partem feratur, secundum quam reliquorum Omnium circum-ν. .
stantium motus minus illi adversantur : quia tales sunt leses na- ω angeturae, ut motus cujusque corporis alterius occursu facile possit inflecti. Quamobrem si ponamus, primum vorticem, cujus centrum S, serti ab A per E versus I, alius vortex ei vicinus, cujus cen-Meo po-trum F, ferri debet ab A per E versus V, si nulli alii circum-jacentes impediant ; sic enim eorum motus optime inter se consentient. Eodemque modo tertius vortex, cujus centrum non sit in plano SAFE, sed supra illud extans, cum centris S&F triangulum constituat, & qui duobus aliis vorticibus A EI &.AE V in Via. linea A E jungatur,serri debet ab A per E sursum versus. Quo pag. seq.
posito.quartus vortex, cujus centrum f, serri non potest ab Evcrsus I, ut ejus motus conveniat cum motu primi, quia sic advcrsaretur motibus secundi & tertii, nec ab L versus V, quemadmodum secundus, quia repugnarent primus re tertius ; nec denique ab E sursum versus, ut tertius, quia repugnarent primus & secundus: Atque ideo se perest, ut unum cx polis suis habeat versus E, aliumque in parte opposita versus B, vertaturque circa axem EB, ab I ad V. . . .
Atque hic etiam notari debet, nonnihil adhuc contrarietatis in LX VI. istis motibus sere, si trium priorum vorticum cclipticae, hoc est, circuli a polis remotissimi, sibi mutuo directe occurrant in puncto E, in quo sit polus quarti vorticis. Nam si, cxempli caussa, IV X illa ejus pars quae est circa polum E, vertiturque in Orbem secun eo nitiam.
116쪽
dum ordinem notarum IV X, primus vortex radet illam secundum lineam rcctain E Ι, aliasque ipsi parallelas . &secundus vortex eandem radet secundum
lineam E V, & tertius secundum lineam E X , qua ratione motui ejus circulari nonnibit repugnabunt. Sed hoc facile
natura per leges. motus emendat, trium priorum vorticum cclipticas nonnihil in sicinendo in eam partem, secundum 'quam vertitur quartus, IV X; quo sit ut illi postea ipsum radant non secundum lineas rectas EI, EV, EX, sed secundum obliquas I I , et V , s X ,& ita cum ipsius motu plane consen
Nec sane ullus mihi videtur excogitari posse alius modus , secundum quem variorum istorum vorticum motus sibi mutuo minus adversentur. Si polosse mu- enim duorum polos se mutuo tangere supponanus, vel ambo in easdem partesserentur;&ita in unu in vorticem coalescent; vel in contrarias;& ita sibi mutuo quam- maxime repugnabunt. Atque ideo quamvis non tantum mihi assumam, ut omnium coeli vorticum situs & motus ausim determinare, puto tamen, generali torposse affrinari , atque hic satis cise dein onstratum , polos cujus licvorticis non tam vicinos cne polis aliorum vorticum contiguorum,
quam partibus ab ipsorum polis valde remotis. Praeterea, in explicabilis illa varietas quae apparet in stu fixarunt, Lx Vi Dplanc ostenderc videtur, illos vortices qui circa ipsas volvuntur, non morat, esse inter se aequales. Quod autem nulla stella fixa esse possit, nisi incentro alicujus talis vorticis, ex ipsarum luce judico esse manife stum: lucem enim accuratissitne per tales vortices , ac suae illis nul-Ia alia ratione posse explicari. partim ex jam dictis , partim cx infra dicendis patebit. Et eum nihil plane aliud in Fixis sensit percipiamus , praeter ipsarum lucem & apparentem situm, nullam habemus rationem aliud iis tribuendi, quam quod ad haec duo explicanda r quiri judicamus. At non magis requiritur ad lucem explicandam , ut vortices materiae coelestis circa ipsas volvantur, quam ad apparen-K 3 lcm. Diuitigod by Cooste
118쪽
PARs TERTIA. 79tem earum stum, ut isti vortices sint magnitudine inaequales. Sed sane si sunt inaequales, necesse est, ut quorundam partes, a polis remotae, tangant aliorum partes polis vicinas: quia majorum & minorum similes partes ad invicem applicari non possunt. Ex his autem cognosci potest , materiam primi elementi fluere LXIX. continuo versus centrum cujusque vorticis , ex aliis circumjacentibus vorticibus, per partes ejus polis vicinas; ac vice versa, ex ipso dis,, in alios circumjacentes vortices effuere, per partes ab ejusdem po- liscusi vi uelis remotas. Nam si ponamus, exempli causa, AYBM esse vor- ιν tu . fue-ticem primi coeli, in cujus centro est Sol, ejusque polos este A au- eis itis, Ostralem,& B borealem, circa quos totus gyrat, quatuorque circumjaccntes vortices K O L C gyrare circa axes T l , YY,& MM, ita ut ille tangat duos O&C in ipsorum polis, S alios
duos Κ & L in partibus ab eorum polis valde remotis: patet cxante- dictis, omnem ejus materiam recedere conari ab axe A B, atque ideo majori vi tendere versus partes Y & M, quam versus Α & B. Cumque in Y & M occurrat polis vorticum O&C, in quibus non magna est vis ad ei resistendum;& in-A & B occurrat partibus vorticum Κ & L, quae ab corum polis sunt remotissimae; ac proinde majorem habent vim ad cundum ab L S: Κ versus S, quam partes circumrotares vorticis S ad eundum versus
L & Κ: non dubium cst, quin materius uae cli in Κ & L, progredi debeat versus S, atque illa quae cst in S, versus O&C. Atque id quidem non tantum de materia primi clementi, sed ci- L X X. iam de globulis secundi, esset intelligendum, si nullae causae peculiares horum motum eo-versus impedirent. Verum, quia multo cele- 'rior est agitatio primi elementi quam secundi, semperque ipsi liber no posse iu- est transitus per illos exiguos angulos, qui a globulis secundi occupari non pollunt, etsi fingeremus, omnem materiam, tam primi quam secundi clementi, contentam in vortice L, uno modetri tempore a loco medio inter centra S&L progredi coepisse versus S; intelligeremus tamen, illam primi clementi citius ad centrum S pervenire debuisse, quam illam sccundi. Atqui materia primi elementi , sic in spatium S ingressa, tanta vi protrudit globulos secundi, non modo versus eclipticam eg. vel MY, sed maxime etiam versus polos f d vel A B, quemadmodum mox explicabo, ut hac ratione impediat, ne illi qui veniunt ex vortice L, propius acccdantvcrsiis S, quam usque ad certum aliquem terminum , qui hic li
120쪽
tela B notatus est. Idcinque de vortice Κ, de aliis omnibus , est judicandum.
Praeterca etiam considerare oportet, particulas secundi elementi LXXI. quae volvuntur circa centrum L, non solum habere vim recedendi
ab isto centro, sed etiam perseverandi in sua celeritate. quae duo sibi in His quodammodo adversantur: quia dum gyrant in vortice L, a vicinis aliis vorticibus, qui supra de infra planum hujus sigurae intelligendi
sunt, intra certos terminos cohibitae, non poliunt evagari versus B, quin tardius moveantur inter L & B, quam inter L & alios vicinos vortices, extra planum hujus figurae intelligendos; & qui- idem tanto tardius, quanto spatium L B erit majus: natis cum circulariter moveantur, non possunt plus temporis impendere , in transeundo inter L & istos alios vortices, quam inter L & B. Atquc idcirco, vis quam habent ad recedendum a centro L, eff-cit quidem ut nonnihil evagentur versus B, quia ibi occurrunt pa tibus circumpolaribus vorticis S, quae non dissiculter ipsis cedunt; sed ex adversb vis quam habent ad retinendam celeritatem sui motus , impedit ne usque adeo evagentur, ut ad S perveniant. Quod idem non habet locum in materia primi elementi: etsi enim in hoc
consentiat cum particulis secundi, quod, simul cum ipsis gyrando ,
recedere conetur a centris vorticum in quibus continetur, in eo tamen maxime dissentit, quod non opus sit ut quidquam de sua celeritate remittat , cum ab istis centris recedit, quia ubique sere aequales invenit vias ad motus suos continuandos; nempe in angustiis angulorum, qui a globulis secundi elementi non implentur. Samobrem non dubium cst, quin matcria ista primi Hementi contianuo fluat versus S, per partes polis Α&B vicinas, non modo ex vorticibus Κ & L, scd etiam ex pluribus aliis, qui non exhibentur in hac figura; quia non omnes in eodem plano sunt intclIigendi; nec verum eorum situm , nec magnitudinem, nec numerum
possum determinare. Non etiam dubium est , quin eadem materia effluat ex S, versus vortices Ο & C, ac etiam versus plu-rcs, sed quorum nec situm, nec magnitudinem, nec numerum de- finio; Vt neque definio, an eadem illa materia ex O & C statim rcvcrtatur ad Κ & L, an potius digrediatur. ad multos alios vortices, a primo coelo remotiores antequam circulum sui motus absolvat.