장음표시 사용
131쪽
92 PRINCIPI onvM PHILOSOPHIAE Dissiligod by Coos
132쪽
Ρ -A R s T E R T I A. 93 ius, quam aliae , moVeantur, cum nempe ordinem debent mutare, ut ex via latiori transeant, in angustiorem. Sic, exempli causa, duo globi, qui sunt inter puncta A & B, non possunt transire inter duo viciniora C & D, nisi unus alium praecedat: &manifestum est, eum qui praecedit , altero celerius moveri. Deinde quia omnes globuli primi coeli tota sua vi
tro S, statim atque aliquis 'ex ipsis ccIcrius quam vicini movetur , ille , hoc ipso majorem habens vim, magis a centro illo recedit; &ita semper superiores illi
sunt qui celerius moventur. Quanta autem sit ista eorum celeritas , sola experientia docere potest; nullamque habemus ejus experientiam, nisi in Cometis , quos ex uno coelo in alium migrare in- fi a ostendam: ut neque possumus determinare tarditatem circuli
H Q, nisi ex motu Saturni, quem in illo vel infra illum esse de-
Quod vero,insta terminum H in. globuli,propiores centro S, LXXXIV. celerius circulum situm absolvant quam remotiores, probatur ex C Solin circumvolutione materiae solaris, omnem illam coeli partem sbi vi- 'Iῖ - - cinam secum rapientis r neque enim potest dubitari, cum ipsa sit ce- tur, qui terii me agitata, & semper aliquid sui ter angustos meatus, qui sunt inter globulos secundi elementi, versus eclipticam emittat, & versus polos recipiat , quin habςat vim secum rapiendi globulos istos usque ad ccrtam distantiam. Hujusque distantiae terminum designa-1nus ellipsi HN R, non circulo. quamvis enim Sol sit sphaericus, ac non minori vi pellat materiam coeli circumjacentem versus polos quam versus eclipticam illa actione in qua ejus lucem consistere diximus, non potest tamen idem intelligi de hac altera actione, qua istam xceli materiam secum in orbem rapit, quia pendet a solo ejus motu circulari circa suum axem; qui motus procul dubio potentior est in ecliptica, quam versus polos; & ideo hic H & in magis distarc dcbent ab S, quam N&R. Atque hinc infra ratio reddctur, cur Cometarum caudae aliquando rectae, aliquando curvae
134쪽
PARs TERTIA. 93Cuin autem hic, intra terminum H Q inferiores globuli mate- LXXXV. riae coelestis celerius moveantur quam superiores, debent etiam cste minores. Si enim essent majores vel aequales, hoc ipso habercnt plus virium, ideoque superiores evaderent. Sed ubi semel contin- molimbuugit, aliquem tanto esse minorem iis qui supra ipsum sunt, ut magis ab iis magnitudine superetur , quam illos celeritate supci et, semper postea illis inferior manere debet. Et ii vero globulos istos in principio quam accuratissime aequales uDeo factos hi iste suppoliamus, fieri tamen non potuit lapsu temporis, ob inaequalitatem spatiorum quae percurrunt , & inaequalitatem eorum motus inde Ortam, ut paulo ante demonstratum est, quin aliqui aliis minorcscvaderent, iique essent satis multi ad spatium H N in implendum. Neque enim consideramus hoc spatium , cum magnitudine totius vorticis AYBM comparatum , nisi tanquam admodum parvum : ut etiam magnitudo Solis, ad ipsum comparata , percxigua eli intelligenda; quamvis ista eorum proportio, non potuerit hic in figura exhiberi, quia niniis valla es le debui siet. N tandum etiam elt, varias elle alias inaequalitates in motibus partium c celi, praesertim earum quae sunt inter S & H vel de quibus paulo post commodius agetur. Dei inlue noncsioni ittendum, maioriam primi clementi, ve- LXXXVI nientcni cx vorticibus Κ L S sin ilibus , praecipite quidem serti versus Solem, sed plurimas tamen etiam ejus partes per totum vorticem AYBM dispergi, atque inde ad alios C O, di simi- meai Mulles, transire, ac, suendo circa stobulos secundi elementi . cff-
cere ut ipli tum circa propria centra, tum forte etiani aliis modis
moveantur. Cumque sic illi globuli non una tantum ratione, sed reddammmmultis diversis, codem tempore agitentur, hinc clare percipitur, ipsos, cujuscunque figuraenierint in principio, nunc debere cile plane sphaericos, non instar cylindri, aut cujusvis sphaeroidis , una tan- tum ex parte rotundos. Postquam autem naturam primi & secundi elementi sic utcunque LXXXVII. Explicuimus, ut tandcm de tertio agere possimus, considcrandum ἔγriores cst , materiam primi non cite aequaliter agitatam secundum omnes ita suas minutias; sed saepe in perexigua ejus quantitate innumeros re- minuitispri periri diversos gradus celeritatis. Quod perfacile demonstratur, tum cx modo quo ejus generationem supra descripsimus, thim ctiam ex continuo ejus usu : finximus enim, eam genitam cisc cx eo, qu d
136쪽
Cum autem hic, intra terminum H Q inferiores globuli materiae coelestis celerius moveantur quam superiores, debent etiam cile minores. Si enim escnt majores vcl aequales, hoc ipso habercnt plus virium, ideoque superiores evaderent. Sed ubi semel contingit, aliquem tanto esse minorem iis qui supra ipsum sunt, ut magis 'ab iis magnitudine superetur, quam illos celeritate supciet, semper postea illis inserior manere debct. Et si vero globulos istos in principio quam accuratissime aequales ἐν eo factos hi isse suppoliamus,
fieri tamen non potuit lapsu temporis, Ob inaequalitatem spatiorum quae percurrunt , & inaequalitatem eorum motus inde ortam, ut paulo ante demonstratum est, quin aliqui aliis minores
ovadcrciat, iique essent satis multi ad spatium H N QR implendum. Neque enim consideramus hoc spatium , cum magnitudine totius vorticis AYBM comparatum , nisi tanquam admodum parvum : ut etiam magnitudo Solis, ad ipsum comparata , perexigua uti intelligenda; quamvis ista eorum proportio , non potuerit hic in figura exhiberi, quia niniis valla elle debuillet. N tandum etiam eli, varias elle alias inaequalitates in motibus partium coeli, pr sertim carum quae sunt inter S& H vel Q4 de quibus paulo post commodius agetur. Denique non cli omittendum, materiam primi elementi, venientcm cx vorticibus Κ L S: similibus , praecipue quidem scrri versus Solem, sed plurimas tamCn etiam ejus partes per totum
vorticem AYBM dispergi, atque inde ad alios C O, di similes, transire, ac, siuendo circa globulos secundi clementi , e/cere ut ipsi tum circa propria centra, tum torte etiam aliis modis moveantur. Cumque sic illi globuli non una tantum ratione, sed multis diversis, eodem tempore agitcntur, hinc clare percipitur,
ipsos, cujuscunque figurae fuerint in principio, nunc debere clic plane sphaericos, non instar cylindri, aut cujusvis sphaeroidis , una tantum ex parte rotundos.
Postquam autem naturam primi de secundi elementi sic utcunque cxplicuimus, ut tandem de tertio agere possimus, considerandum est , materiam primi non esse aequaliter agitatam secundum omnes suas minutias ; sed saepe in percxigua ejus quantitate innumeros reperiri divorsos gradus celeritatis. Quod perfacile demonstratur, tum ex modo quo ejus generationem sis pra descripsimus, tum ctiam ex continuo ejus usu : sanximus enim, eam genitam cise cx eo, quod
137쪽
particulae secundi clementi nondum sphaericae, sed angulosae, ac totum spatium , in quo erant , implentes , moveri non potuerint, quin earum anguli attererentur, ac minutiae, ab iis attrita isto paratae, figuras suas diversimode mutarent, pro ratione diversi loci occupandi, sicque primi clementi sormam assumerent; nuncque adhuc eodem modo putavius , illud primum clemcntum inservire implendis omnibus spatiorum anguitiis , quae circa alia corpora reperiuntur. Vnde manifestum est , unas uasque ex ejus minutiis majores initio non suillh quam anguli particularum ex quibus exscindebantur; sive quam spatium, quod tres globuli, se mutuo contingentes , in medio sui relinquunt; atque ideo quasdam ex ipsis plane indivisas manere potuisse, dum aliae interim egredientes ex virgustis spatiis, quorum figura mutabatur magis & magis, indefinite dividi debuerunt. Sint, exem
pli causa, tres globuli ABC , quorum duo primi A & B, se
mutuo tangentes in G, circa propria centra tantum vertantur.
dum interim tertius C, tangens primum in E , volvetur supra ipsum ab E versus I , donec punicto D tangat siccundum in puncto Fr manifestum est, materiam primi clementi, quae continetur in spatio triangulari F G I, sive ex pluribus ramentis constet, sive tantum ex uno , posse interim manero immotam ; sed illam quae est in spatio FIE D, necessario moveri, & nuli una tam exiguum ejus ramentum inter p-cta D & F posse designari, quod non sit majus eo quod inde a sertur singulis momcntis , quia globulus. C , accedendo ad B , essicit ut linea D F transeat per innumeros diversos gradus brevitatis. Sic igitur in materia primi elementi quaedam sunt ramenta reliquis minus divise ,& minus celeriter agitata ; quae cum supponantur excisa fuisse ex angulis particularum secundi, cum nonduim in globulos tornatae crant, de omnia spatia sola implebant, non possunt non habere figuras valde angulosas, & ad motum ineptas ; Vnde fit ut facile sibi mutuo adhaereant, magnamquVartem suae agitationis transferant in illa alia ramenta, quae minutissima sunt, & celerrime agitantur: Quia juxta leges naturae majora corpora, caeteris pari-d bus,
138쪽
PARs TERTIM 97bus,sacilius id quod habent agitationis in minora transferunt, quam novam ullam agitationem ab istis aliis recipiant. Et quidem talia ramenta praecipue reperiuntiar in ea materia pri- LXXXIX. mi elementi, quae a polis versus medium caeli secundum lineas rectas
imovetur e ejus enim partes quamminimum agitatae luimcnint ad mutabad istum motum rectum, non autem ad alios magis obliquos & varios, hae res,
Qui fiunt in aliis locis; ciax quibus idcirco expelli solent in viam istius
motus recti, & ibi congregantur in Exiguas urasias, quarum i guram ea motoria
hic volim diligenter considerari. ' primi eυ- Nempe cum saepe transeant per angusta illa spatia triangularia, quae in medio trium globulorum secundi clementi, se mutuo tan- emtravor gentium, reperiuntur; debciat induc re figuram in sua latitudine & xt m fertur. prosenditate triangularem. Quantum autem ad longitudinem, non facile est ipsam determinare , quia non videtur ab alia causa figura is pendere, quam a copia materiae ex qua istae massiliae conflantur; sed suffcit, illas concipero tanquam exiguas columnas: tribus sti iis in modum cochlearum intortis excavatas , ita ut gyrando transire
possint per illos angustos meatus, figuram habentes trianguli vilinei FGI , qui semper inter tres globulos secundi elementi se mutuo tangentes reperiuntur. Quippe ex eo quod sint oblongae, ac motu celcrrimo transeant inter istos globulos secundi clementi, dum interim ipsi alio motu circa polos coeli rorantur, clare intelligitur, illarum strias in modum cochlearum debcrcesic intortas;&quidcin magis vel minus intortas, prout traseunt per partes axivorticis remotiores aut viciniores; quia globuli secundi elementi celerius in illis quam in istis rotantur, ut ante dictum est. Accii am ex eo quod ipse vcniant versus mcdium coeli, ex par- XCI. tibus contrariis; unae scilicet ab Australi, aliae a Borcali; dum interim totus vortex circa suum axem in unas& eas dein partes move- ν, , , iatari manifestum est, illas quae veniunt a polo Australi, non in eas- venientes, dem partos debere intortas esse, ac illas quae veniunt apolo B reali, sed plane in contrarias. quod animadversione valde dignum puto; quia hinc vires magnetis, insta explicandae, praecipue dc-pend cnt. Sed ne quis sorte cxistimet, me stac ratione affrmare, tres tan- XCII.
tum strias in istis primi clementi particulis esse posse, cum tamen globuli secundi non ita semper omnes se mutuo possint contingere, iis it sese. ut tantum triangularia spatia circa se relinquant, velim hic notari,
139쪽
alia qtiae vis loca ampliora, quae inter globulos illos saepe reperiuntur, habere sempcr suos angillos, plane aequalcs iis trianguli F G I,
ac quantum ad caetera, elicin perpetua mutatione; adeo ut particulae striatae primi clementi, per alia transeuntes, cam ctiam figuram quam descripsimus,dcbcant induere. Nam exempli catasa,
quatuor globuli ABCH, se tangentes in punctis K L G E, relinquunt in medio sui spatium quadrangulare, cujus quisque angulus est omnino aequalis unicuique ex angulis trianguli FGI; cumque quatuor isti
globuli moventur, spatium istud assidue figuram mutat, satque nunc quadratum, nunc oblongum, ac etiam interdum in duo alia spatia triangularia dividitur: unde fit ut materia primi elementi minus agitata, quae in eo exsistit, ad unum vel duos ex ejus angulis debeat con fluere, ac residuum spatii relinquere materiae mobiliori, & figuras suas facilius mutanti, ut eas ad omnes istorum globulorum motus accommodet. Atque si sorte unum ex ejus ramentis, in uno ex istis angulis existens,ex tendat se ibi versus partem illi angulo oppositam, ultra spatium aequale triangulo FGI, debebit inde expelli, ac proinde imminui, cum accidet ut tertius globulus tangat duos illos, qui angulum in quo versatur conficiunt. Nempe si materia minus agitata, occupans angulum G, extendat se versus D ultra lineam FI, inde extrudetur a globulo C, atque eatenu S minuetur, cum hic globulus C acccdet ad B, ut claudat triangulum G FI. Et quia particulae primi clementi, quae in eo maximae sunt, S reliquis minus agitatae, per longos coeli tractus transeundo non potiunt non saepe ita versari inter tres globulos ad se invicem accedentes, non videntur pol se induere ullam figuram determinatam,& aliquandiu in ipsis permanentem, praeter illam quam descripsinuis. Elii autem liae particulae oblongae ac striatae valde differant a reliqua materia primi elemcnti, non tamen illas ab hac distinguimus. quandiu tantum inter globulos secundi versantur ; tum quia nullum peculi arcna carum effectum ibi advertimus; tum etiam , quia multas
alias, non multo minores, nec celerius agitatas, in ea contineri arbitramur; ita ut inter omnium minutis limas,& istas striatas, innumeri sint aliarum gradus; ut iacile ex inaequalitate viarum, quas perlabuntur, agnosci poteti. Sed Diqiligod by Comic
140쪽
P Λ ii s T E R T I A. 99 Sed quando materia illa primi clementi ad corpus Solis alterivlvc XCIV. sideris pervenit, ibi omnes ejus minutiae maxime agitatae, cum nullis 'globulorum secundi elementi obicibus impediantur, in similcs mo- ὸhiantitus consentire laborant: Vnde fit ut illaestriatae, nec non etiam aliae vetatillam tiliae paulo minores, quae ob figuras nimis anstulosas, molcmve
nimis magnam, tantam agitationem refugiunt, ab alus nunulisti- tu Imis separentur, ac sibi mutuo facile adhaerentes , propter inaequalitatem suarum figurarum, moles aliquando permagnas componant, quae intimae coeli superficiei contigitae, sideri ex quo cinerserunt adjunguntur ,& ibi rosistentes illi actioni, in qua vim luminis conli itere supra diximus , similes sunt illis maculis quae in Solis superficie
conspici solent. Eadem enim ratione, qua videmus aquam liquoresque alios quoscunque, cum igni admoti effervescunt, atque aliquas particulas diversae a reliquis naturae, ac minus ad Raotum aptas, in se continent, densam spuinam ex particulis istis conflatam cui litore, 'quae supra ipsorum supcrficiein natare, figurasque admodum irreg lares & mutabiles habere solet: ita perspicuum est, materiam Solis , utrimque ex ejus polis versus Eclipticam ebulltcntem, debere particulas luas striatas, aliasque omnes quae facile sibi mutuo adhaerent, ac dissiculter communi ipsi. s motui obsequuntur, ex se tan- qtiam spumani expellere. Atque hinc facile est cognoscere, cur Solis naaculae non soleant X C V.
apparere circa ejus polos, sed potius in partibus eclipticae vicinis;&cur figuras habeant valde varias & incertas:& denique cur in orbem z. -
circa Solis polos, si non tam celeriter quam ejus substantia, sal- murum protem simul cum ea parte coeli quae illi proxima est, moveantur. prie otes. At vero, quemadmodum plerique liquores eandem spumam , XCVI. quam initio ostervescendo emittunt, rursus postea diutius obulli cndo resorbent& absumunta, ita putandum est, eadem facilitate qua ius iis materia macularum e corpore Solis emergit, atque in ejus supcrficie tur, ac nova
cumulatur, paulo post etiam imminui, & partim in ejus substantiam refundi, partimque pcr coelum vicinum dispergi. Non enim ex toto Solis corpore, sed tantum ex materia quae recens in illum ingressa est, maculae istae formantur. Ac reliqua materia quae diutius inco permansit, jamque, ut ita loquar, excocta est & defaecata, summa vi semper gyrans, partim eas quae jam factae sunt abradit, dum
interim alla in parte nox ae generantur ex nova materia Solem ingrc-diente: unde fit ut non omnes in iisdcin locis appareant. Et sane N 1 tota Diuiligod by COOste