장음표시 사용
161쪽
Iro ΡRI Ne I pro RuM PHILOso PHIAE Quae omnia hic facile intestiguntur. Videmus enim, eundem Cometam , aliam coeli partem in vortice F , aliamque in vomtice Y permeare , ac nullam esse per quam non possit hoc pacto aliquando transire. Putanaumque est, ipsum sere eandem celeri- . tatem semper retinere; illam scilicet quam acquirit, transeundo
per vorticum extremitates, ubi matcria coelestis igin cito movetur, ut mira paucos menses integrum gyrum absolvat, quemadmodum supra dictum est. Et quia hic Cometa in vortice Y m diam tantum partem istius gyri, & multo minus in vortice F, nunquamque in ullo multo plus petaurrit; idcirco tantum perpaucos menses in eodem vortice manere potest. Atque si consi-dcremus, illum a nobis videri non posse, nisi quamdiu est in illo vortice , prope cujus centrum versamur; atque etiam non prius ibi apparere , quam materia alterius vorticis ex quo venit , ipsum sequi & circumfluere plane desierit ; cognoscemus, quo pacto, quamvis idem Cometa maneat, semper ejusdem magnitudinis , Δ: sere semper aeque celeriter moveatur, debeat tamen videri major & celerior, initio sui cursus apparentis, quam in fine, ac interdum in medio maximus & celerrimus putari. Nam si putemus,
oculum spectatoris esse prope centrum F , Cometa illi multo major & celerior apparebit in 3 , ubi primum videri incipiet, quam in q, ubi desinet; quia linea F 3 multo brevior est quam F , & angulus F q 3 acutior quam angulus F 3 4. Si autem spectator sit versus Y, Cometa quidem illi aliquanto major 8e celerior apparebit in f, ubi videri incipiet, quam in 8, ubi destinet; sed maximus & celerrimus apparebit, dum erit inter ε&7, ubi erit spectatori proximus; adeo ut dum erit in f, apparere possit inter stellas Virginis; dum inter & 7, prope polum Borealem;& ibi una die triginta vel quadrUinta gradus percurrere, ac i dem occultari in 8, prope stellas piscis septentrionalis: eodem modo atque ille mirabilis Cometa anni I 67s, qui dicitur a Regiomontano observatus.
Quaeri quidem potest, cur Cometae non appareant, nisi cum in nostro eoelo versantur; cum tamen fixae conspicuae sint, licet ab ipso longissime distent. Sed in eo differentia est, quod fixae, lumen a se ipsis emittentes, multo sortius illud vibrent, quam Cometae, qui tantum illud, quod a Sole mutuantur, ad nos reflectunt. Et quidem , advertendo, lumen cujusque stellae, esse actionem illam, qua
163쪽
irx PR I N CIPIOR v Μ PHILoso PHIAE tota materia vorticis, in quo versatur, ab ea recedere conatur , secundum lineas rectas, ab omnibus ejus superficiei punctis eductas , sicque omnem materiam vorticum circumjacentium premit, secundum casdem lineas rectas, vel alias aequi pollentes; scum nempe istae lineae, per alia corpora oblique transcuntes, in ipsis refringuntur, ut in Dioptrica cxplicui: facile credi potest, non modo lumen proximarum stellarum, ut F &s, sed etiam remotiorum, ut Y, vim haberc movcndi oculos incolarum terrae, qui putandi sunt non longe abesse a centro S. Cum enim illarum, simulque vorticum ipsas circumjacentium vires, in perpetuo aequilibrio versentur; vis radiorum , ab F venientium versus S, minuitur quidem a materia vorticis A EIO ipsis renitente, sed tamen non tota deletur, nisi incentro S; ideoque nonnulla pervenire potest usque ad terram, quae aliquantulum distat ab isto centro. Itemque radii ab Y ad terram venientes, transeundo per vorticem A E V, nihil in eo suarum viarium amittunt, nisi ratione distantiae; non enim eorum vim magis minuit materia hujus vorticis, ex eo quod ab F recedere conetur versus partem suae circumferentiae V X, quam auget ex eo quod etiam tondat ab F versus aliam partem circumserentiae Α Ε. Αtque ita de caeteris. C XX XI. Hicque obiter est advertendum; radios ab Y ad terram venien-
'' iv tes . oblique incidere in lineas Λ Ε & V X , quae designant su-vid aistis, perscies, In quibus Vortices illi terminantur, & ideo in ipsis re quid ιν fringi. Vnde sequitur , stellas fixas non videri omnes ex terra, tan-H M' ' in locis in quibus rcvera exsistunt, sed tanquam si essent in locis superfici ci vorticis AEIO, per quae transeunt illi earum radii, qui perveniunt ad terram , sive ad viciniam Solis; ac sorte etiam unam & eandem stellam in duobus aut pluribus ejusmodi locis apparere. Quae loca cum non deprehendanturnisse mutata, ex quo ab Astronomis notata sunt, non puto aliud quam istas superficies CXXXII. pernonien Firmaniciati csse intelligendum. Cur Cometae Cometarum autem lumen, cum sit multo debilius quani Fix , non satis habet virium ad oculos nostros movendos, nisi sub angulo satis magno videantur, & ideo ratione distantiae non appa- ω minum , cum a coelo nostro sunt nimis remoti: notum enim est, quo .ue iis e magis aliquod corpus a nobis remotum est, eo sub minori anguloear, nersnt videri. Cum autem ad ipsum propius accedunt, variae esse possiant
, priusquam in illud ingrediantur , conspicui
165쪽
i 14 PMNCIPIOR vM PHILoso PHIAE non sint: quarum quaenain sit praecipua, non facile est definire. Nam exempli caussa, si oculus spectatoris sit versus F, nondum videbit Cometam in a, quia ibi cingetur adhuc materia vorticis ex quo egreditur; & tamen videbit illum in q, ubi erit remotior. Cuaus rei ratio et se potest, quod radii sderis F, tendentes versius 2, ibi refringantur insuperficie convcxa materiae vorticis AEIO, quae C metam adhuc involvit,& refractio illa ipsos removeat a pertendiculari, juxta ea quae in Dioptrica explicui; quia nempe radii illi multo difficilius transeunt per hanc materiam vorticis Α E IO, quam per illam vorticis A E V X: unde fit, ut longe pauciores perveniant ad Cometam, quam si refractio ista non fieret; hique pauciores,inde ad
oculum reflexi, possuntcsse nimis debiles ad eum movendum. Alia vero ratio est, quod valde sit credibile, quemadmodum eadem semper Lunae facies terram respicit,ita seinper eandem cujusque Cometae partem versus centrum vorticis, in quo versatur, converti, eamque solam radiis reflecitendis aptam esse.Sic nempe, cum Cometa est in et, illa cjus pars quae radios potest remittere, opposita est centro
S; nec ideo videri potest ab iis qui sunt juxta F; sed progrediendo a
2 ad 3, invertit se brevi tempore versus F, atque ideo ibi tunc incipit videri. Nam rationi valde consentaneum cit, primo, ut putemus, dum Cometa transit ab N per C versus 2, illaim ejus partem quae sideri S obversa est,magis agitari,& rareseri,propter actionem istius sideris, quam aliam partem ab eo aversam. Secundo, ut putemus, agitatione ista tenuiores & ut ita loquar molliores particulas tertii elementi, quae sunt in ejus superficie, ab ea separari; unde fit ut radiis reflectendis aptior cvadat, quam superficies alterius partis. Quemadmodum ex iis quae de igne insta dicuntur, poterit intelligi,
rationem ob quam carbones extincti videntur nigri, non aliam esse quam quhd omnis eorum superficies, tam interna, quam externa, particulis istis tertii elementi mollioribus contectast;quae particulae molliores cum ignis vi a reliquis separantur, carbones, qui nigri erant, in cineres, non nisi cx duris & solidis particulis conflatos,atque ideo albos, mutantur: & nulla sunt corpora reflectendis radiis magis apta quam alba nulla minus quam nigra.Tertio,ut putemus, partem illam rariorem Cometae , alia minus aptam esse ad motum, & ideo juxta leges Mechanicae, debete sempor csse in concava parte lineae curvae, quam Cometa motu suo describit; quia sic alia paulo tardius incedit:& cum lineae istius cavitas semper respiciat centrum vorticis . in Dissiligod by Corali
166쪽
in quo est Cometa, ut hic cavitas ejus partis NC 2 respiciteentiunt S, cavitas partis 234 respicit F &c.) ideo illum ex una
vortice in alium transeundo convertit ut videmus in sagittis per ae- m. rem volantibus, pennatam earum partem esse semper alia inferiorem cum ascendunt,&superiorem cum descendunt. Denique plures aliae rationes dari possent, cur Cometae a nobis non videantur, nisi quamdiu transeunt per nostrum coelum: ex minimis enim momentis pendet, ut idem corpus radiis reflectendis aptum sit vel ineptum:& de ejusmodi particularibus effectis, de quibus satis multa experimenta non habemus, suffcere debent verisimiles causae, licet eae
sorte non sint verae. Praeter haec autem, observstur etiam, circa Cometas longam ra- CXXXIII. diorum veluti comam fulgere, a qua nomen suum acceperunt atque istam comam semper in parte a Sole praeterpropter aversa vide---ris ri: adeo ut, si terra stet in linea recta inter Cometam & Solem , cri- nes in omnes partes dispersi circa illum appareant. Et Cometa annii 473, cum primum visus est, comam praeferebat ; in fine autem suae apparitionis, quia in opposita coeli regione versabatur, comam post se trahebat. Haec etiam coma longior est vel brevior: tum ratione magnitudinis Cometae, inminoribus enim nulla apparet, nec etiam in magnis, cum a nostro aspectu recedentes perexigui esse videntur : tum etiam ratione loci; caeteris enim paribus, quo terra remotior est a linea recta, quae duci potest a Cometa ad Solem, ipsius coma longior est , Et interdum latente Cometa sub radiis Solis, ejus comae extremitas instar trabis igneae sola conspicitur; Ac denique coma ista interdum paullo latior est, interdum angustior interdum recta, interdum curva s & interdum a Sole directe aversa, interdum non ita praecise. Quorum omnium rationes ut intelligantur, novum quoddam genus refractionis, de quo in Dioptrica non actum est, quia in cor- :poribus non notatur, inc est considerandum. Nempe ex eo quod i globuli coelestes non sint omnes inter se aequales, sed paullatim mi- nuantu r a certo termino, intra quem con tinetur sphaera Saturni, uulque ad Solem, sequitur, radios luminis, qui per majores existis globulis communicantur, cum ad minores deveniunt, non modo se- eundum lineas rectas progredi debere, sed etiam ex parte ad latera
testingi & dispergi. Consideremus exempli caussaliane figuram , in qua multis glo-
167쪽
bulis perexiguis incumbunt alii multo majores , putemusque , ipsos esse omnes in continuo motu, quemadmodum globulos secundi elementi supra descripsimus; adeo ut si unus ex ipsis versus aliquam partem pellatur, ςxempli caussa, Λ versus B, ejus actio aliis omni.bus qui reperientur in linea recta, ab ipso versus illam partem protensa, sine mora communicetur. Vbi notandum est, actionem quidem istam ab A usque ad C intefram pervenire, sed aliquam tamen ejus partem a C ad B transire posse , ac residuum versus
D&E dispe . Globus cnim C non potest pellere globulum iversus B, quin simul etiam pellat globulos I & s versus D & E. Neque est par ratio,cum globus A pellit duos globos q&3 ve sus C; quamvis enim haec ejus actio a duobus illis globis &sita excipiatur, ut videantur etiam deflecti versus D&E, recta tamen tendit ad C ; tum ouia globi isti & 3 , aequaliter utrimque ab aliis sibi vicinis suffulti, totam illam restituunt globo. tum
etiam quia continuus eorum motus essicit, ut nunquam per ullam temporis moram haec actio a duobus simul excipiatur, sed tantum , ut successive nunc ab uno & mox ab altero transmittatur; Cum
auit in globus C. pellit tres simul i, 1, 3, versus B, non ita potest ejus actio ab illis ad unum aliquem remitti: & , quantumvis moveantur, semper aliqui ex ipsis actionem illam oblique exci- . piunt;
168쪽
PARs TERTIA. I 27piunt; ideoque quamvis praeciprum ejus radium recta versus B deducant, innumeros tamen alios debiliores, utrimque versus D & Edispergunt. Eodemque modo, si pellatur globus F versus G, cum ejus aAio pervenit ad H, ibi communisatvr globulis 789, qui
praecipuuna quidem ejus radium mittunt ad G, sed alios etiam ver sus D & B dispergunt. Hicque notanda est differentia, quae oritur ex obliquitate incidentiae illarum actionum in circulum C Hractio enina ab A ad C, cum perpendiculariter incidat in illum circulum, radios suos aequaliter utrimque dispergit versus D&E, actio autem ab F ad H, quae in eundem oblique incidit, non dispergit suos, nisi versus ipsius centrum; saltem si obliquitas incidentiae supponatur esse graduum 9o; si vero supponatur minor, non nulli quidem ejus actionis radii etiam in aliam partem mittentur, sed aliis multo debiliorcs, & ideo vix sensibiles, nisi cum ista obliquitas est valde parva; contra autem radii, qui versus centrum circuli oblique sparguntur, eo stat sortiores quo ista obliquitas est
Quorum omnium demonstratione percepta , ficile est illam cxxxvi transferre ad globulos coelestes. navis enim nullus sit lotu , in Explicati. quo sic majusculi ex istis globulis alios multo minores tangant, quia tamen ipsi gradatim sunt minores & minores, a certo termino usque ad Solem, ut dictum est; facile credi potcst, non minorem esse di ferentiam, inter illos qui sunt supra orbitam Saturni, & illos qui sunt juxta orbitam terrae, quam inter majores &minores mox descriptosi atque inde intelligi, effectum istius inaequalitatis non alium cs. se debere in hac terrae orbita, quam si minimi majusculis immediate succederent; nec allium etiam in locis intermediis, nisi quod lineae secundum quas isti radii disperguntur, non sint rectae, sed paullatim inflexae. Nempe si S sit Sol, 23q, orbita per quam terra anni spatio desertur, secundum ordinem notarum a sq; D E F G terminus ille a quo globuli coelestes incipiunt gradatim esse minores & minores usque ad Solem: quem terminum se pra diximus non habere figuram sphaerae persectae, sed sphaeroidis irregularis versus polos mulio depressioris, quant versus eclipticam & C sit Cometa in nostro coelo exsistens: putandum est , radios Solis in hunc Cometam impingentes ita inde reflecti versus omnes partes
sphaeroidis D E F G H , ut ii qui perpendiculariter inesta in F, maxima quidem ex parte recta pergam usque ad 3 , sed tamen etiam
169쪽
x18 PRI Ner pro RuM PRILoso PHIAE nonnulli ex ipsis hine inde spargantur; &qui oblique incidunt in
G, non tantum rem pergant versus Α, sed etiam ex parte refraniagantur versus si &denique qui incidunt in H, rem non per veniant ad orbitam terrae, sed tantum reflexi versus &s, sicque de caeteris. Vnde patet, si terra sit in orbitae suae pa te 3, hunc Cometam ex ea visum iri, cum coma in omnes
genus Coinctae Ro-sain vocante radii
enim directi a C ad 3, ejus caput; alii autem debiliores,qui 'ex E&G versus 3
reflectuntur,ejus crines exhibebunt. Si vero terra sit in q, idem Cometa ex ea videbitur per radios
ejus coma, sive p tius cauda, versias unam tantum Pa tem protensa , per
radios ex H, & aliis locis, quae sunt inter G & H , vcrsus qreflexos. Eodemque - modo terra sit ina , Cometa ex ea videbitur ope radiorum rectorum C E 2, dc ejus coma ope obliquorum, qui sunt inter CE E & CD a; Nec alia Diqitigod by Corale
170쪽
alia erit disserentia ; nisi quod oculo existente in a, Coincta mane videbitur, & coma ipse iii praecedet; oculo autem existente in q, Cometa videbitur vesperi, & caudam suam post sh trahet. Denique si oculus sit versus punctum S, impedietur a radiis Solis ne Cometam ipsum videre possit, scd videbit tantum ejus comae partem, instar igneae trabis, quae apparebit yel vesperi ves mane , prout oculus propior erit puncto ' vel puncto 2; atque sorte una mane dc alia vesperi poterit apparere , si oculus in ipso puncto medio ue' exsistat. Et quidem haec coma vel cauda interdum recta, interdum nonni hil incurva esse debet; interdumque in recta linea , quae transit per centra Cometae& Solis, interdum nonnihil ab ea deflectens; ao denique interdum latior, interdum angustior, vel etiam lucidior,
cum noen pc radii laterales versis oculum convergunt. Haec cnim
omnia sequuntur ab irregularitate sphaeroidis D EF G H r quippe versus polos , ubi ejus figura deprestior est, caudas Cometarum exhibere debet magis rectas & latas;in flexu qui est inter polos & eclipticam , magis curvas, & a Solis opposito deflectentes; & secundum istius flexus longitudinem magis lucidas, & angustas. Nec puto, quicquam hactenus circa Cometas fuisse observatum, saltem quod nec pro fabula, nec pro miraculo sit habendum, cujus caussa hic non
Quaeri tantum potest, cur non etiam comae circa stellas sxas, ac circa altiores planetas Iovem & Saturnum appareant. Sed facilis responsio est, primo ex eo, quod non soleant videri in Cometis, cum eorum diameter apparens non est major quam fixarum, quia tunc isti radii secundarii, non habent fatis virium ad oculus movendos: Ac deinde quantum adfixas, quia cum lumen a Sole non mutuentur, sed illud ex se ipsis emittant, ista earum coma, si quae sit, hinc inde in omnes Pries spargi debet, atque cile perbrevis; jamque revera circa ipsas talis coma esse videtur ; neque enim uniformi linea circumscriptae, sed vagis radiis undique cinctae apparent non male forsan earum etiam scintillationem scujus tamen plures aliae causae esse possunt huc referemus. Quantum autem ad Iovem& Saturnum, non dubito quin, ubi acr cst admodum purus, breves etiam interdum comae, in partem a Sole aversam protensae , circa ipsos videantur; & scio, me tale quid alicubi olim legisse, quamvis auctoris non recorder; quodque ait Aristoteles lib. i. meteorologic. R cap.