장음표시 사용
191쪽
que sunt oblongae, ac ramis destitutae, instar bacillorum: atque hae prioribus etiam se interserunt, cum satis magna inter ipsas intervalla reperiunt, sed non illis ficile annectuntur. Quibus animadversis rationi consentaneum est ut credamus, cum primum particulae ramosae corporis C sibi mutuo coeperunt implicari , plerasque ex oblongis fuisse ipsis interjectas , easque postea, dum ramosae illae magis & magis pressae, paullatim arctius jungebantur, supra ipsas ascendisse versus D, atque ibi sit nul congregatas fuisse in corpus a duobus aliis B&C valde diversum. Eadem ratione, qua videmus in paludosis locis,terram calcando,aquam ex ea exprimi , quae postea ipsius superficiem tegit. Nec dubium etiam , quin interim aliae plures ex corpore B delapsae sint, quae duorum inferiorum corporum C & D molem auxerunt. Quamvis autem initio non solae istae particulae oblongae ramosis interjectae fuerint, sed aliae etiam,quae tanquam rudera aut fragmenta lapidum solidae erant, notanduia i tamen, has solidiores non tam facile supra ramosas ascendisse, quam illas oblongasivel, si quae adscenderint; facilius postea infra ipsas rursus descendisse: oblongae enim, ceteris raritas, plus habent superficiei pro ratione suae molis; atque ideo a materia coelesti, per meatus corporis C fluente, ficilius expelluntur: & postquam ad D pervenerunt, ibi transversim jacentes supra superficiem istius corporis C, non facile meatubus occurrunt, per quos in ipsum regredi possint. Sic itaque multae oblongae particulae tertii elementi versus D congregatae sunt. &quamus initio non fuerint inter se persecte aequales, nec similes, hoc tamen commune habuerunt, quod nec sibi mutuo, nec aliis tertii elementi particulis facile possent adhaerere, quodque a materia coelesti ipsas circumfluente moverentur. pr pter hanc enim proprietatem a corpore C excesserunt, atque in D sunt simul collectae ; cumque ibi materia coelos is allidue circa illas fluat, efiiciatque ut variis motibus cieantur, & unae in alsam in loca transmigrent, succcssu temporis fieri debuerunt laeves, & teretes, & quam- proxime inter se aequales, atquc ad duas tantum species reduci. Nempe quae filerunt satis tenues, ut ab illo solo impetu, quo a materia coelesti agebantur, flecti possciat, circa alias paullo crassiores, quae sic flecti non poterant, convolutae , ipsas secum detulerunt. Atque hae duae particularum species, flexilium scilicet atque inflexilium, sic junctae facilius persevcrarunt in suo motu,
192쪽
quam solae flexiles, vel solae inflexiles potuissent r unde faetium est, ut anibae in corpore D remanserint; atque etiam ut illae quae initio circa alias flecti potuerunt, postea succenti.temporis, assiduo usu se inflectendi, magis&magis flexiles reddercntur, fierentque instar anguillarum aut brevium funiculorum; aliae autem, cum nunquam flecterentiir, si quam ante flexilitatem habuerint, eam paullatim amitterent, ac telorum instar rigidae manerent. Praeterea putandum est, corpus D prius distingui coepisse aduo- XXXVIIbus aliis B&C, quam haec duo perfecte formata eslent, hoc est , priusquam C esset tam durum, ut non amplius possent ejus parti- .culae arctius connecti, & inserius expelli a motu materiae coelestis, inplura a ac priusquam particulae corporis B ita essent omnes ordinatae, ut isti materiae coelesti faciles & aequales vias undique circa se praeberent: ideoque postea multas particulas tertii elementi fuisse adhuc a corpore B versus C expulsas. Atque hae particulae si solidiores fuerint iis quae congregatae erant in D, insea ipsas descendentes corpori C se adjunxerunt, ac pro diversa ratione suarum figurarum , vel in ejus superficie manserunt, vcl infra ipsam penctrarunt τ
193쪽
sicque hoc unum corpus C in plura alia divisum est; ae etiam sor te in aliqua sua regione totum fluidum evasit, iis particulis ibi conia gregatis, quarum figurae impediebant ne sibi mutuo facile adhaere. rent. Sed omnia hic explicari non possint. XXXVIJl. Vbi autem etiam particulae,minus solidae iis quae corpus D componebant, ex B deorsum lapsae sunt, haeserunt insuperficie hujus riti pia1rii corporis D; ac quia pleraeque ex ipsis fuerunt rainosae;paulatim sibi
γρri β' inutuo annexae, corpus durum Ε, a duobus B&D, quae sunt fluida, valde diversum, composuerunt. Atque hoc corpus E initio admodum tenue erat, instar crustae vel corticis superficiem corporis D contegentis: sed cum tempore crassius evasit, novis particulis ex corpore B se illi adjungentibus; nec non etiam ex D,
quia, cum reliquis ejusdem corporis D plane similes non essent, motu globulorum coelestium expellebantur , ut mox dicam. Et quia illae particulae aliter disponebantur, in iis partibus terrae ubi dies crat vel aestas, quam in iis ubi erat nox vel hyems, propter diversas adtioncs luminis, & caloris, quod huic corpori accedebat in una die, vel in una aestate:aliquo modo distinguebatur ab eo, quod eudem accedebat in die vel aestate sequenti; sicque ex variis quasi crustis vel corticibus, sibi mutuo superinductis, fruit conflatum. XXXIX. Et quidem non longo tempore opus fuit, ut Terrae supremam h*- regio A in duo corpora B & C distingueretur ; nec etiam ut
τὰ E. .. multae particula: Oblongae coacervarentur versus D ; nec denique, ut prima interior crusta corporis E sermaretur. Sed non nisi spatio pluriuiii annorum particular corporis D ad duas spccies paul- p G tim reduci E formari potuerunt. Neque enim initio ratio filii, cur particular quae confluebant versus D, non essent unae estis paullo crassiores&longi res, nec etiam cur essent plane laeves& teretes, sed aliquid adhuc scabritici habere potuerint, quamvis non tantum haberent, ut ideo
ramosis annecterentur; potueruntque etiam secundum longitudinem planae esse vel angulosae, ac crauiores in una extremitate quam in altera. Cum autem sibi mutuo non adhaererent , ideoque materia coelestis , assidue circumfluens, vim haberet ipsas movcndi, pleraeque paulatim mutuo attritu laeves ac teretes evaserunt, atque inter scaequales& secundum longitudinem aequaliter crastae r propterea quod per easdem Vias transibant, & aliae in aliarum loca succedebant, quae loca non poterant majores recipere, nec a minoribus
194쪽
PARs Q v ARTA. tota impleri. Sed pleraeque etiam, cum ad communem aliarum normam reduci non possent, paullatim motu globulorum coelestium exic corpore D ejectae sunt;& harum quidem nonnullae se corpori C adjunxerunt; sed maxima pars sursum ascendit versus Ε&B,
materiamque augendo corpori E subministravit. Quippe tempore diei & aestatis, cum Sol unam medietatem cor- x L poris D, vi luminis & caloris, rarefaciebat, non poterat omnis materia istius medietatis inter duo corpora vicina D&E contineri. neque haec corpora vicina, quae dura erant, locis expellere; atque moti 1-m- ideo pleraeque ejus materiae particulae per poros corporis E versus B ascendebant, quae deinde icmpore noctis S hyemis, cessante . Iiti ista rarefactionc, ob gravitatem suam rursus descendebant. Mul- tersectiae autem caussae erant, propter quas particulae tertii elementi, quae sic ex corpore D egrediebantur, non poterant omncs postea in illud reverti. Nam majore impetu exibant, quam redibant quia major est vis dilatationis a calore ortae, quam gravitatis. Et idcirco multae per angustos meatus corporis E sibi viam faciebant ad ascendendum , quae postea nullam invenientes ad revertendum , in ejus superficie consistebant; ac etiam nonnullae, meatibus istis impactae, ulterius ascendere non valentes , aliis descensuris vias occludebant. Praeterea quaecunque caeteris erant tenuiores
a figura laevi & tereti magis distabant, selo globulorum c Icstium motu extra corpus D pellebantur , ideoque primae se V offere-
195쪽
offerebant ad ascendendum versus E & B: atque horum corporum particulis occurrendo, non raro figuras suas mutabant, & vel illis adhaerebant, vel saltem desinebant, aptae esse ad revertendum versus D. Vnde sequi debuit post multos dies & annos, ut m flapars hujus corporis D esset absumpta, & nullae amplius in eo particulae reperirentur, nisi duarum specierum ante descriptarum; acetiam ut corpus E csset satis densum & crassum, quia sere omnes particulae quae ex D recesserant, vel ejus poris impactae densius il-uid effecerant, vel occursu particularum corporis B mutatae, illiuque annexae, versus E relapsae erant, sicque crassitiem ejus auxerant; ac denique ut spatium satis amplum F inter D&E relinqueretur: quod non alia materia potuit impleri,quam ea ex qua conflatur corpus B: cujus scilicet particulae tenuissimae per meatus corporis E facile transierunt in loca quae ab aliis paullo crassioribus ex
XLI. Ita corpus E, quamvis gravius re densius quam F, ac sorte etiam quam D, aliquandiu tamen ob suam duritiem, rnicis instar, supra D&F suspensum mansit. Sed notandum est , ipsum, fas m . cum primum sormari coepit, meatus habuisse quam- plurimos, ad
mensuram corporis D excavatos. Cum enim ejus superficiei tune incumberet, non poterat non praebere transitum istis particulis, quae quotidie vi caloris motae, interdiu versus B ascendebant, ac noctu rursus descendebant, semperque se mutuo consequentcs istos meatus implebant. Cum autem postea corpore D mole imminuto , non amplius ejus particulae, omnes meatus corporis E Occuparunt , aliae minores particulae, cx B venientcs, in earum Ioca successerunt; cumque hae istos meatus corporis E non satis implerent , & vacuum in natura non detur; materia coelestis, qua sola omnia exigua intervalla quae circa particulas corporum terrestrium
reperiuntur, impleri postlint, in illos ruens, eorum figuras immutabat, impetumque faciebat ad quosdam ita diducendos, ut hoc ipso alii vicini anλstiores redderentur. Vnde facile contingebat, ut quibusdam partibus corporis E a se mutuo disjunctis. in eo fierent fissurae, quae postea successu temporis majorcs & majores evaserunt. Eadem plane ratione, qua videmus, aestate in terra multas rimas aperiri, dum a Sole siccatur, eamque magis & magis hiare quo diutius siccitas perseverat. Cum autem multae tales rimae essent in corpore E, atque ipsae semper
196쪽
P Ans Q v ARTA. Isssemper augerentur, tandem ejus partes tam parum sibi mutuo ad- ipsum iis haeserunt, ut non amplius in modum semicis inter F & B posset sustineri,& ideo totum confractum , in superficiem corporis C gravitate suadelapsum est. Cumque haec superficies satis lata non ost et, ad omnia illius fragmenta sibi mutuo adjacentia,&situm quem prius habuerant servantia, recipienda, quaedam ex ipsis in latus inclinati atque una in alia rec umbere debuerunt. Nempe si, exempli gratia, in eo tractu corporis E, quem l .aec figura repraesentat, praecipuae
197쪽
Partum ex parte asten derit, ct ex parte infra remanserit.
montes scampos, maria, e c. ι136 PRINCIPIORVΜ ΡHILoso PHIAE ta, & 67, paullo prius quam reliqua coeperint delabi, &ali rum quatuor fragmentorum extremitates 2, 3, 3 de 6 priusquam
oppotitae I , & V; itemque extremitas 3 fragmenti que , ali- ruanto prius delapsii sit, quam extremitas u fragmenti v, 6; non ubium est, quin ipsa jam debeant eo modo esse disposita , supra superficiem corporis C, quo hic depina sunt; ita scilicet, ut fragmenta 23,&67 proxime jungantur corpori C; alia autem quatuor in latus sint reclinata , & una in alia recumbant, &c. Nec dubium etiam, quin corpus D quod fluidum est, & minus grave quam fragmenta corporis E, Occuset quidem , quantum potest, inferiores omnes cavitates sub istis iragmentis rolictas, nec non comm rimas & meatus; sed praeterea etiam, q a totum in illis contineri non potest, quin supra inseriora ex istis fragmentis , utrs & 7, ascendat. Iamque si consideremus, hic per corpus B & F acrem intelligi; per C, quandam terrae crustam interiorem crassissimam, ex qua metalla oriuntur ; per D, aquam; ac denique per corpus E. terram cxteriorem , quae ex lapidibus, argilla, arcna & limo in conflata; facile ctiam per aquam, supra fragmenta 23 & 67 eminentem , maria ; per alia fragmenta, molliter tantum inclinata, & nullis aquis tecta, ut 8 9, & v x, camporum planities; ac per alia magis erecta, ut I 2, & 94 v, montes intelligemus. Et deni- qae advertemus, cum fraὀmenta ista vi propriae gravitatis hoc pacto
198쪽
PARs Qv ARTA. I 37 delapsa sunt, eorum extremitates , sibi mutuo sortiter allisas , in alia multa minora fragmenta dissiluisse; quae saxa in quibusdam litoribus maris, ut in I , & multiplicia montium juga, partim altissima, ut in q, partim remissiora , ut in ' & v, ac etiam scopulos in mari, ut in s & 6, composuerunt. Atque intimae horum omnium naturae ex iam dictis erui possunt. X L U. Nam primo ex iis cognoscimus, aerena nihil aliud esse debere, quam congeriem particularum tertii elementi, tam tenuium & a se mutuo disjunctarunt, ut quibusiibet motibus globulorum coelestium obsequantur ; ideoque illum csse corpus valde rarum, fluidum, & pellucidum, & ex minutiis cujustibet figurae posse componi. Quippe nisi ejus particulae a se mutuo essent plane disjunctae, jamdudum ad haesissent corpori cumque disjunctae sint, unaquaeque movetur
independenter a vicinis, occupatque totam illam exiguam sphaeram, quam ad motum circularem circa proprium suum centrum requirit, di ex ea vicinas omnes expellit. Quamobrem nihil refert, cujus- nam sint figurae. , i Aet autem frigore iacile densatur, & rarest calore. Cum enim X L V I.
ejus particulae sere omnes sint flexi lcs, instar mollium plumularum, vel tenuium funiculorum, quo celerius aguntur, co latius se exten- Φdunt, di idcirco majorem spatii sphaeram admotum suum requirunt. Atque notum est ex dictis, per calorcm nihil hic aliud quam accelerationem motus in istis particulis ; de per frigus, ejusdem imminutionem , debere intelligi.
Denique aer in vase aliquo violentcr compressus, vim habet rcsi- X L V II. liendi, ac per ampliorem locum se protinus cxtendendi. Vnde fiunt v ρνης machinae, quae ope solius aeris, aquas sursum versus, instar sontium;& aliae quae tela cum Hagno impetu, arcuum instar, jaculantur.
Hujusque caussa est; quod aere ita compreta, unaquaeque ejus particula sphaericum illud spatiolum , quod ad motum suum requirit, sibi soli non habeat, sed aliae vicinae in ipsum ingrediantur; cumque interim idem calor , sive eadem agitatio istarvina particularum, conservetur a motu globulorum coelestium,assidue circa ipsas fluctitium; caesuis extremitatibus se mutuo verberent, & loco expcllant, sicque omnes simul impetum faciant ad majus spatium occupandum.
Quantum ad aquam, jam ostendi, cur duae tantum particularum X l. V III. specics in ea reperiantur, quarum una sunt flexiles, aliae inflexi-
199쪽
133 PRINCIPIOR v N PHILOs OPHIAEles: atque si ab invicem separentur, hae salem, illae aquam dulcem componunt. Et quia jam omnes proprietates , cum salis tum aquae dulcis, ex hoc uno fundamento deductas, fisse in Meteoris explicui, non opus est, ut plura de ipsis hic scribam. Sed tantum notari velim, quam apte omnia inter se cohaereant,& quomodo ex tali generatione aquae sequatur, etiam eam esse debere proportionem, inter ejus particularum crassitiem , & crassitiem particularum aeris aitemque inter ipsas, & vim qua globuli secundi elementi eas m vent , ut cum isti globuli paullo minus solito agunt, aquam in glaciem mutent,& particulas acris in aquam; cum autem agunt paullo sortius, tenuiores aquae particulas, eas nempe quae sunt flexiles, in
XLIX. Explicui etiam in Meteoris caussas ventorum , a quibus ma- est re variis irregularibus modis agitatur. Sed superest alius regula I ris ejus motus, quo bis in die singulis in locis attollitur, & d primitur , interimque semper ab Oriente in Occidentem fluit. Ad cujus motus caussam explicandam ; ponamus nobis ob oculos exiguum illum coeli vorticem , qui Terram pro centro h bet, quiquc cum illa, di cum Luna, in majori vortice circa Solem sei tu r. Sitque ABCD ille exiguus vortex; EFGH Terra; I 23 superficies maris, a quo majoris perspicuitatis causesa Terram ubique tegi supponimus; & 3678 superficies aeris mare ambientis. Iamque consideremus , si nulla in isto vortice Luna esset, punctum T , quod est centrum Terrae, sere in puncto M , quod est vorticis centrum ; sed Luna si exsistente versus B , hoc centrum T esse debere inter M & D: quia,
cum materia coelestis hujus vorticis aliquanto celerius moveatur quam Luna vel Terra, quas secum defert, nisi punctum T aliquanto magis distaret a B quam a D, Lunae praesentia impediret, ne illa tam libere fluere posset inter B&T, quam inter T&D: cumquc locus Terrae in isto vortice non determinetur, nisi ab aequalitate virium maioriae coelestis eam circumfluentis, evidens est, ipsam idcirco nonnihil accedere debere versus D. Atque eodem modo cum Luna erit in C , Terrae centrum esse debebit inter M& Α: sicque semper Terra nonnihil a Luna recedit. Praeterea quoniam hoc pacto, ex eo quod Luna sit vorsus B, non modo spatium per quod materia ecclestis fluit inter B&T. sed etiam illud per quod fluit inter T&D, redditur angustius, inde sequitur,
200쪽
istam materiam coelestem ibi celerius fluere, atque ideo magis premere, tum superficiem aeris in ε&8, tum superficiem aquae in , Σ& , quam si Luna non esset in vorticis diametro B D; cumque corpora aeris & aquae sint fluida, & facile pressioni isti obsequantur, ipsa minus alta esse debere supra Terrae partes F&H, quam si Luna esset extra hanc diametrum BD, ac e contra esse altiora versus G & E, adeo ut superficies aquae I, 3, & aeris 3, 7, ibi
Iam vero, quia pars terrae quae nunc est in F, e regione puncti L. B, ubi mare rit quam-minime altum, post sex horas erit in G, Cur aquae regione puncti C, ubi est altissimum,& post sex alias horas in si νH, ermione puncti D, atque ita consequenter: Vel potius, quia Luna etiam interim nonnihil progreditur a B versus C, utpote cf. -- quae mensis spatio circulum Α Β C D percurrit: pars Terrae quae Ot. Diuiligoo by Corale