장음표시 사용
171쪽
cap. 6. de fixis, eas etiam ab AEgyptiis comatas nonnunquam visas suilla, puto, de his planetis potius esse intelligenduin; quod autem refert de coma, cujusdam ex stellis quae sunt in femorc canis , a se conspecta, vel ab aliqua in aere valde obliqua refractione , vel p tiis ab illius oculorum vitio processit addit enim, minus suisse comspicuam, cum oculorum aciem in ipsam intendebat, quam cum remittebat.
Nunc vero cxpositis iis omnibus quae ad Cometas spectant, revertatiui ad Planctas: putemusque, sidus N minoris agitationis esse capax, sive minus habere soliditatis, quam globulos secundi elementi , qui sunt vcrsus circumserentiam nostri coeli. sed tamen alu luanto plus habere, quam aliquos ex iis qui sunt vcrsus Solem: Vnde intelligemus,illud statim atque a vortice Solis abreptum est,continuo versus ejus centrum descendere debere, donec devenerit ad eos globulos coelestes , quibus in soliditate, sive in aptitudine ad perseverandum in suo motu per lineas rectas, est aequaler Cumque tandem ibi erit, non amplius ad Solem magis accedet, nec etiam ab eo recedet, nisi quatenus ab aliquibus aliis caussis nonnihil hinc inde propelletur, sed, inter istos globulos coelestes libratum, circa Solem assidue gyrabit, &erit Planeta. Quippe si propius accederet versus Solem, ibi versaretur inter globulos coelestes paullo minores, ac proinde quos superaret vi ad recedendum a centro circa quod gyrat; de celerius motus, ac proinde a quibus ista ejus vis simul cum agitatione augeretur, sicque inde rursus regredi deberet. Si vero a Sole magis recederet, ei occurrerent globuli coelestes aliquanto minus celeriter moti, ac proinde qui rius agitationem minuerent ; & paullo majores, ac proinde qui vim haberent, ipsum versus Solem repellcndi. Aliae autem caullae, quae Planetam circa Solem ita libratum nonnihil inde propellunt, sunt Primo, quod spatiuin, in quo simul cum tota materia coeli rotatur, non sit periccte spharicum ; nec hestenim, ubi hoc spatium latias est, ut illa materia coeli lentius fluat, quam ubi angustius. Sccundo, quod materia primi clementi, ex quibusdam vicinis vorticibus versus centrum primi coeli fluendo, &inde ad quosdam alios refluendo, tum globulos secundi clementi, tum etiam Planetam inter ipsos libratum, diversimode possit commovere. Tertio , quod meatus qui sunt in corpore istius Planetae, aptiores
172쪽
res esse possint ad particulas striatas, aliasve primi elementi, quae ex certis coeli partibus veniunt , quam ad reliquas, recipiendas: unde fit, ut istorum meatuum orificia, quae circa polos macularum sidera involventium formari supra diximus , versus istas coeli poli partes
potius, quam versus alias, Obvertantur. Quarto, quod jam anic aliqui motus in isto Planeta esse potuc. CXLiv rint, qui diutissime in eo perseverant, licet aliae caussae repugncnt. Vt enim videmus, turbinem, ab hoc solo quod semel a puero intorqueatur , satis virium acquirere, ad perseverandum in suo motu per aliquot horae minuta, interim quo aliquot millia gyrorum absolvere, quamvis mole sit exiguus, & tum aer circumjacens , tum etiam terra cui insistit, ejus motui adversentur: ita facile credi potest, ex hoc solo quod aliquis Planeta cum primum factus cst sucrit motus, eum a prima mundi origine ad hoc usque tempus, absque ulla notabili imminutione celeritatis, circuitus suos continuare potuiste: quia multo brcvius est tempus quinque vcl sex millium annorum , a quiabus mundus stetit, si cum magnitudine alicujus Planetae comparetur, quam tempus unius horae minuti, cum exigui turbinis mole
Quinto denique, quod visita perseverandi in suo motu sit multo CXLV. , firmior & constantior in Plancta, quam in materia coelesti eum cir- cumiacente; ac etiam firmior in magno Planeta quam in minore.
Quippe ista vis in materia coeresti pendet ex eo, quod ejus globuli
simul conspirent in eundem motum: cumque smta se mutuo disjuncti, parvis ex momentis fieri potest, ut modo plures, modo pauciores ita simul conspirent. Vnde sequitur , Planetam nunquam tam cclcriter moveri, quam globulos coelestes eum circumjacentes; etsi cnim aequet illum corum motuin, quo simul cum ipsis sertur, illi interim habent alios plures, quatenus a se mutuo disjuncti sunt. Inde etiam sequitur, cum horum globulorum ccelcstium motus acia celeratur, vel tardatur, vel inflectitur, non tantopere, nec tam cito accelerari, vel tardari, vel inflecti motum Planetae inter ipsos
Quae omnia si consderentur, nihil occurret circa phaenomena C X L V I. Planetarum, quod non plane conveniat cum legibus naturae a no- D p bis expositis, cujusque ratio ex jam dictis non facile rod datur. Nihil enim vetat quo minus arbitremur, vastissimum illud spatium in Ptitutarum. quo jam unicus vortex primi coeli continetur, initio in quatuordc-R 1 cim Dissilired by Corale
173쪽
Cur quid am Planetaesint aliis a Sole
I 32 PRINCIImo RuM PHILoso PHIAE cim pluresve vortices filisse divisum, eosque ita hiisse dispositos, ut sidera quae in centris suis habebant, multis paulatim maculis tegerentur , S: deinde isti vortices uni ab aliis destruerentur, modo jaina nobis descripto; unus citius, alius tardius, pro diverso eorum situ. Adeo ut cum illi tres, in quorum centris erant Sol, Iupiter Saturnus , caeteris essent majores ; sidera, quae in centris quatuor mino- riuu Iovem circumstantium versabantur, versus Iovcm delapsa sint:& quae in centris duorum aliorusta Saturno vicinorum , versus Satumnum , saltem si verum est , duos jam Planctas circa ipsum versari; & Mecurius, Venus, Terra, Luna & Mars quae sidera etiam singula suum vorticcm prius habuerunt) versus Solem ; ac tandem ctiam Iupiter & Saturnias, una cum minoribus sideribus iis adjunctis, connuxerint v crsus cundem Solem, ipsis multo majorem, postquam eorum vortices seerunt absumti; sidera autem reliquorum vorticum, si unquam plura suerint quam quatuordecim in hoc sp tio, in Conicias abierint. Sicque jam videntcs, primarios Planetas, Mercurium , Venerem, Terram, Martem, Iovem & Saturnum, ad diversas distantias circa Solem deserri, judicabimus, id ex eo contingere, quod eorum qui Soli viciniores sunt, soliditas sit minor quam remotiorum; Nec mirabimur, Martem terra ininorem, ipsa tamen magis a Sole distare, quia solidior nihilominus esse potest; cum soliditas a sola magnitudine non pendeat. Et videntes, inferiores ex illis Planetis, altioribus celerius in orbem serri, putabimus id cx eo fieri, quod materia primi clementi, quae Solem componit, celerrime gyrando , viciniores coeli partes magis secum abripiat quam remotiores. Nec interim mirabimur, quod maculae quae in ejus superficie apparent, multo tardius serantur, quam ullus Plancta; quippe in brevissimo suo circuitu viginti sex dies impendunt, Mercurius autem in suo, plusquam sexagios majo- ri, vix tres menses, de Saturnus in suo sorte bis millies majori annos tantum triginta, qui nisi celerius ipsis movcretur, plus centum deberet impendere. Hoc enim putabimus accidere ex eo, quod particulae tertii clementi, ortae a continua macularum dissolutione, congregatae sint circa Solem, atque ibi magnam quandam molcmacris sive aetheris componant, sorte usque ad sphaeram Mercurii, vel ctiam ulterius extensam; cujus aetheris particulae cum sint valde irregulares & ramosae , sibi invicem sic adhaerent, ut non disjunctim
174쪽
P A n s T A It T I A. 13 3eoncitentur, quemadmodum globuli materiae coelestis, sed omnes simul a Sole rapiantur, & cum ipsis tum maculae solares, tum etiam pars coeli Mercurio vicina ; unde fit, ut non inulto plures circuitus, quam Mercurius , eodem tempore absolvant, nec proinde tam cito
Deinde videntes Lunam non modo circa Solem, sed simul etiam C X LII. . circa Terram gyrare, judicabimus id vel ex co contingere, quod, ut Iovis Planetae versus Iovem , sic ipsa versus Terram confluxerit, priusquam haec circa Solem serretur, vel potius quod, cum non minorem habeat vim agitationis quam Terra, an eadem sphaera circa Solem debeat versari; &, cum mole sit minor, aequalem habens vim agitationis, celerius debeat serri. Nam Terra exsistente circa So.
Iem S, in circulo N TZ, cum quo defertur ab N per T, versus Z, si Luna celerius acta eodem deveniat, in quacunque parte circuli NZ eam initio esse contingat, brevi accedet ad A, ubi a vicinia Terrae impedita ne recta ulterius pcrgat, deflectet cursum situm versus B. dico versus B, potius quaiu versus D, quia sc alinea recta minus deflectet. Dum autem ita perget ab Λ versus B,
175쪽
suo motu medio minus aberi r in conjunctio nibω, quam in quadris :
a 34 P RINC IPro R v Μ PH I Lo so P HI AEomnis materia coelcstis contenta in spatio ABCD, quae ipsam deseri, contorquebitur in modum vorticis circa centrum T; sicisque etiam essiciet, ut Terra circa suum axem gyret, dum interim haec omnia simul per circulum N TZ circa centrum S serentur. Quanqualia aliae praeterea sint caussae, cur Terra circa proprium axem vertatur. Si enim antea fuerit sidus lucidum, in alicujus vorticis centro consisten f, ibi procul dubio sic gyrabat; & nune materia primi elcmenti, in ejus centro congregata, similes adhuc motus habet, ipsamque impellit. Nec mirabimur, hanc Torram sere tricies circa citi in axem conis volvi, dum Luna tantum semct circumserentiam circuli ABCD percurrit. Cum cnim haec circumsercntia ABCD sit circiter sexagies major Terrae ambitu, sic Luna duplo celerius adhuc fertur quam Terra; & cum ambae agantur ab eadem materia coelesti, quam credibile est non minus celcriter moveri prope Terram quam prinpe Lunam, non videtur alia causa majoris in Luna celeritatis, quam quod minor sit quam Terra. Non etiam mirabimur, quod senapcr eadem pars Lunae si Terrae obversa, vel certe non multum ab ea deflectat ; facile enim judicabimus , id ex eo contingcre, quod alia ejus pars aliquanto sit solidior,& ideo terram circumeundo majorem ambitum deben percurrere ; ad exemplum ejus quod paulo ante notatum est de Cometis. Et certe innumerae illae inaequalitates instar montium & vallium, quae in ejus facie obversa perspicillorum ope deprehenduntur, minorem ipsius soliditatem videntur arguere: hujusque minoris soliditatis causa esse potest, quod alia ejus facies, quae nunquam in conspectum nostrum venit, solum lumen directe a Sole missum cxcipiat ; haec autem etiam illud quod ex terra rcflectitur. Neque magis mirabimur, quod Luna videatur aliquanto celerius moveri, & in omnes partes a cursu suo minus aberrare, cum plenacli vcl nova, quam cum dimidia tantum apparet, sive cum cst versus
partos coeli B vcl D, quam cum est versus A vel C: Quia cum globuli coelestes, qui continentur in spatio ABCD, ratione magnitudinis & motus diu cris sint tam ab iis qui sunt insta D vcrsus Κ, quam ab iis qui sunt supra B versus L, iis autem qui sunt versus N & L sint limites, liberius sedit undunt versus A N C. quam versus B AD. . Vnde sequitur, ambitum ABCD noncsse circulum persectum, sed magis ad Ellipsis liguram accedere; ac
177쪽
Solem gyrantis, ut patet ex eo quod omnes Planetae in eo quam proxime consentiant: directio autem ejus axis, circa quem fit motus diurnus, magis pendet a partibus coeli, a quibus materia primi elementi versus ipsam fluit. Quippe cum imasinemur , omne spatium, quod jam a primo coelo occupatur, fuisse olim divisum inquatuordecim pluresve vortices, in quorum centris erant illa sidera, quae nunc conversa sunt in Planetas, fingere non possumus, illorum omnium siderum axes versus easdem partes fuisse conversos; hoc enim cum legibus naturae non conveniret. Sed valde credibile est, materiam primi elementi, quae in Terrae Sidus confluebat, ex iisdem sere partibus firmamenti venisse, quas nunc adhuc ejus poli respiciuntnatque dum multi macularum vortices supra hoc sidus paulatim generabantur, particulas striatas istius materiae primi elemen-
ti multos sibi meatua in his vorticibus ei rimasse, ipsbsque ad magnitudinem & figuram suam sic aptasse, ut vel nullum vel non nisi difficilem transitum praebcrc possint particulis striatis quae ex aliis firmamenti partibus accedunt: sicque illas, quae sibi aptos incatus
per globum Terrae secundum ejus axem estormarunt, cum nunc adhuc per ipsum perpetuo fluant, efficere, ut ejus poli versus easdem partes coeli, a quibus veniunt, dirigantur. C L VI. Interim tamen, quia duae conversones Terrae, annua scilicet &ζissis se, commodiu peragerentur, si fierent circa axes parallelos, em ara. caussae hoc impedientes paulatim utrimque immutantur; unde fit, ut avi. successu temporis declinatio Eclipticae ab AEquatore minuatur. CLVII. Denique non mirabimur, quod omnes Planetae, quamvis motus et '' er circulares semper affectent, nullos tamen circulos persectos unquam
hisisse I describant, sed modis omnibus, tam in longitudinem, quam in lasa omnium titudinelai, semper aliquantulum aberrent. Cum enim omnia cor- universo , contigua sint, atque in se mutuo agant, iis misitis irrotus unjuscujusque a motibus aliorum omnium dependet atque corymum ideo innumeris modis variatur. Nec ullum plane phaenomenum in
ot eminus conspectis observatur, quod non putem hic satis fuisseriuntur. cxpliatum. Superest, ut deinceps agamus de illis, quae cominus supra T crram videmus.
178쪽
Ts credi nolim, corpora hujus mundi adspeetabilis genita unquam fuisse illo modo qui supra descriptus
est, ut jam satis praemonui, debeo tamen eandem hypothesim adhuc retinere, ad ea quae sepra terram apparent explicanda et ut tandem, si , quemadmodum spero, clare ostendam, causas omnium rerum naturalium hac via , non autem ulla alia dari posse, inde merito concludatur , non aliam esse earum naturam, quam si tali modo genitae essent. Fingamus itaque, Terram hanc quam incolimus, se isse olim ex sola materia primi elementi conflatam, instar Solis , quamvis ipso esset multo minor; & vastum vorticem circa se habuisse, in eujus centro consistebat: Sed cum particulae striatae, aliaeque non omnium minutissimae minutiae, istius materiae primi elementi, sibi mutuo adhaererent, sicque in materiam tertii elementi verterentur, ex iis primo maculas opacas in Terrae superficie genitas esse, similes iis quas videmus circa Solem assidue generari ac ditatui; deinde particulas tertii elementi, quae ex continua istarum macularum dis lutione remanebant, per coelum vicinum dissusas, magnam ibi in lem aeris, sive culieris, successu temporis composuisse: Ae deniaque, postquam iste aether valde magnus iuit, densores maculas, circa Terram genitas, eam totam contexisse, atque obtenebrasset Cumque ipsae non possent amplius dictivi, ac sorte permultae sibi mutuo incumberent; simulque vis vorticis Terram continentis minueretu r; tandem ipsam una cum maculis, ac toto aere quo involvebatur, in alium majorem vorticem, in cujus centro est Sol, det psam esse. Nunc vero, s consideremus, illam nondum ita versus Solem delapsam, sed paulo post delapsuram, tres in ea regiones valde dive s ses
diis istam hypothesim . III. Distinis
179쪽
338 PRINCIPIOR vM PHILos OPHIR Des rari, sis dignoscemus. Harum prima & intima I continere tantum vi-
pri' detur materiam primi elementi, se ibi non alia ratione quam in S le commoventis , nec alterius naturae , nisi quod sorte sit minus pura; quia quod assidue ex Sole in maculas abit, non ita potest ex ea expurgari. Et sane idcirco mihi facile pei suaderem, jam to-otum spatium I sola sere materia tertii elementi plenum esse, nisi
inde sequi videretur, corpus Terrae non posse manere tam vicinum Soli, quam nunc est, propter nimiam suam soliditatem. Media regio M tota occupatur a corpore valde opaco &denisse: cum enim hoc corpus factum sit ex particulis minutissimis cutpote quae prius ad primum elementum pertinebant sbi invicem adjunctis, nulli videntur in eo incatus relicti esse , nisi tam exigui , ut solis illis particulis striatis supra descriniis, ac reliquae materiae primi elementi, transitum praebere possint. Hoc que experientia testatur in maculis Solis: quae clim sint iisdem naturae atque hoc corpus M, nisi quod sint multo tenuiores & rariores, transitum tamen luminis impediunt; quod vix possent, si earum meatus essent satis lati ad globulos secundi elementi admittendos. Cum enim
isti meatus initio in materia fluida vel molli formati sint, haut dubie
180쪽
P A R s Q V ARTA. Is 9bie essent etiam satis recti & laeves , ad actionem luminis non impediendam. Sed istae duae interiores Terrae regiones parum ad nos spectant. V.
quia nemo unquam ad ipsas vivus accessit. Sola tertia superest, ex qua omnia corpora, quae hic circa nos reperiuntur, oriri posse , deinceps ostendemus. Nunc autem nihil adhuc aliud in ipsa esse supponimus, quam magnam congeriem particularum tertii elementi, multum materiae coelestis circa se habentium, quarum intima natura ex modo, quo genitae sunt, potest agnosci. Nempe cum ortae surtex distolutione macularum, quae minutis- VI. simis primi elementi ramentis sibi mutuo adjunctis conuabant; unaquaeque ex plurimis istiusmodi ramentis componi debet, atque eL se satis magna, ut impetum globulorum secundi elementi, circa se simi inhaemotorum, sustineat; quia quaecunque id non potuerunt, rursus in Eprimum vel in secundum clementum sunt resolutae. ' - . satis Verum enimvero, quamvis illae globulis secundi elementi totae resistant, quia tamen singula ramenta ex quibus sunt con- flatae ipsis cedunt, semper eorum occursu nonnihil possunt im.
Cumque ramenta ista primi elementi varias habeant figuras, non potuerunt plurima simul tam apte conjungi, ad unamquamque ex VIII mis particulis tertii clamenti componendam, quin multos angusti Lsmos meatus, soli subtilissimae materiae ejusdem primi elementi --.ώ permeabiles, in illa relinquerent unde fit, ut, quamvis hae parti--,sed culae sint multo majores, quam globuli coelestes, non possint tamen esse tam solidae, nec tantae agitationis capaces. Ad quod etiam L. γω sacit, quod figuras habeant valde irregulares, & ad motum minus aptas, quam sint sphaericae istorum globulorum. Cum enim ramenta, ex quibus componuntur, innumeris modis diversis conjuncta
sint, inde sequitur, ipsas & invitudine & soliditate & figuris plurimum ab invicem disterre, ac fere omnes earum figuras esse admodum irregulareS.
Hicque notandum est, quandiu Terra instar fixarum in peculiari IX. suo voletice versata est, necdum versus Solem delapsa erat, istas particulas tertii elementi, quae ipsam involvebant, quamvis a se invi- tuomeubuiscem essent disjunctae, non tamen hinc inde per coelum temere spar- se sas suisse, sed omnes, circa sphaeram M conglobatas, unas aliis incubuisse; quia pellebantur versus centrum I, a globulis secundi ele-