Elementorum de rerum naturalium gravitate, pondere, impulsu, motu, loco. Et motuum, et actionum caussis, rationibus, ac modis. Libri 12. Auctore Andrea van Berlicom

111쪽

X LI.

Deniq; , cum praeter Solem,& lunam, atque coelum annui motus orbitae, caussae coelestes innatura non reperiantur aliae quarumvis in inferioribus mutationum, ac Sol quidem in genere caussae generalis, exhalationes omnes, quae sublime ferantur, Sc in meteorum materiam cedant, ciaculationum suarum misissilibus, e matricibus propriis, abscindat, luna vero, parum, aut nihil omnino cH- cientiae contribuat, ad exhalationes ullas excitandas, multo minus quae hujusmodi sint, ut ad elesiarum productionem pertineant,quas Constat, non per aetates lunae, sed in menses aliquot extendi,

quid aliud superest, quam ut ipse orbis annuus, CLficientiam particularem & propriam, sed secundum certa spatia segmentorum suorum differentem, ad Ctesiarum exortum, Sc durationem, inferioribus impertiat. l . liX LI I Via illa patentissima, circumfusa integrae sphaerae lunari, quae per medium illius annuo motu fertur, secundum partes sive plagas suas distinctas, varia est natura, Sc efiicientia. hoc demonstrat inaequalitas tempestatum, quae deprehenditur, cum

Sol, vel potius tellus, aequalibus spatiis ab aequinoctiis,

112쪽

NATu RALIu M. Lib. VI. ros noctiis, tam versus boream , quam austrum, abest , v. g. signo uno post aequinoctium vernum, &signo uno ante aequinoctium autumnale, vel signo uno ante aequinoctium vernum, & signo uno post aequinoctium autumnale, ut moX patebit. partes

autem illae, per semisses, vel quadrantes, aliave circuli segmenta, distinguuntur , ita ut quamdiu sphaera lunaris, cum terra, segmenta i lia occupat, activitas Solis, ut caussae generalis, pr ria segmentorum eorum, in quibus sphaera illa versatur, constitutione, & essicientia, pro vario situ & ingenio locorum terrae, vel impediatur, vel augeatur, aliisve modis attemperetur, ad etesiarum productionem, non dispari nimium ratione, ac pro varia constitutione regionis aeris mediae, actio quoque Solis in inferioribus variat, quamvis varietas ista constitutionis aeris sit ab adventitio, coeli vero motus annui a natura.

XLIII.

Essicientia hac plagarum coeli, quas tellus successive in annua sua orbita occupat, & respectu i

corum terrae ad easdem plagas, ventos regionibus suos oriri contingit, etsi non ordinarios&statos, frequentiores tamen secundum anni tempestates.

113쪽

Corpus aeris per se seorsum non movetur, nec pars aliqua aeris, quatenus in loco suo naturali quiescit. aer enim est medium motuum omnium

in inferioribus, quod proinde ad motuum judicium, quietum esse convenit. X L VII. Ut Corpus aeris 3unctum cum tellure , movetur motu diurno. nisi enim motus diurnus esset syste , malis illius, quod aere & terra constat, necesse so ret coelum stellatum moveri. XL VIII. Coelum stellatum, ut immensum, ita etiam est immobile. x LIX.

Ad immensitatem & immobilitatem coeli stellati demonstrandam, sussicit, quod posita parallaxi stellae cujusdam fixae, vel ad i3. scr. sec. quam-

114쪽

NAT u R A L I in M. Lib. V I. io7 vis nulla omnino parallaxis coeli stellati deprehendi potest, radius terrae ad radium coeli stellati esset, ut I. ad 2I 283 7 i. unde totidem ambitus globi terreni continerentur in ambitu coeli stellati. ac totidem diebus revolveretur coelum stellatum, si motus eius par esset motui diurno terrae, qui singulis horae minutis primis conficit 3 milliaria germanica, hoc est, quodlibet terrae punctum sub aequinoctiali concitatius circumagitur, quam motus sui initio fertur globus serreus maximo tormento bellico excussus, siquidem verc deprehensus est, duobus horae minutis milliare magnum germanicum jactu perficere.

. Quod si aeris summi altitudo supra terrae superficiem esset trium semidiametrorum terrae, motus diurnus systematis aeris & terrae esset quadruplo

celerior,& propemodum aequaret, motum terrae in annuo suo orbe. nam Iso o. semidiametri terrae, quantus fere est rad. annui orbis terrae, diris per 363. dant semidiametros terrae, hoc est, totidem quoque ambitus terrae, in ambitu or- . bis annui motus, singulis diebus a sphaera lunari

conficiendos: - .ν -

115쪽

Aer est corpus fluidum, aqua multo liquidius &'tenuius, & proinde minore etiam gravitate vergentiae ad centrum. non tamen omnino simplex,

utpote illustrabilis a Sole, id est, iactibus missilium Solis in lucida resolubilis, & etiam ab igneis re lubilis in ignea vel calida , & praeterea propriis

minimorum calidorum ictibus intra suam substantiam concitatis. constat enim aerem esse quodammodo calidum, quippe ad respirationem animalibus concessum. nam si esset frigidissimus, statim inspiratus enecaret. L PI. . Aer est corpus omnimode plenum, nullis vacui spatiis interstinctum utpote qui omnium corporum concavitates, quae alio corpore repletae non sunt, repleat. OII. Ad motum corporis in aere moti, aer non ea ratione cedit, quod orae interstitiorum vacuorum conniveant & conjungantur , sed aer a corpore propulsus retro cedit in gyrum, ut occupaturus locum acris qui atergo corpori moto adhaeret. 'Aqua

116쪽

NATu R AL r u M. Lib. VI. ro9LIV. Aqua est corpuε fluidum, aere minus liquidum& tenue, ideoque ponderosius, secundum locum a terra & terreis a centro sphaerae lunaris obtinens, suo modo calidum, quippe exhalationes per se e suo corpore emittens, Sc animalcula e se creans, & in alimoniam viventium cedens.

Aqua ergo non est corpus frigidissimum, non enim esset potui aptum, sed esset infestissimum v nenum , nec externo calido corrigibile, dissipato enim adventitio calido, confestim ad nativum frigus rediens, ignem vitalem animalium extingueret nec aqua est corpus simplex, ut quod vari

rum naturarum minima permixta continet. L VI.

Aqua itemque mare, in unum sy stema, cum t ra & acre, congrediens , ut diuinae revolutionis circa axem terrae, ita ejusdem naturae &consensus naturalis, cum ceteris partibus integrantibus istius*stematis, est particeps, respectu termini revolutionis diurnae,& reclinationum axis aequinocti

117쪽

Mare est corpus aqueum fluidum, alterius quam ceterae aquae, naturae, & ut salsum, ita minus tenuex liquidum, sed spissius & gravius, magisque cali- dum, animalibus majoribus & frequentioribus generandis , & alendis foecundius , nibterranearum aquarum, unde fluviorum exortus est, praecipua origo , ut & exhalationum potissimum differentium. L VIII.

Flumina pinquam semel per ora patentia sontium fluere coeperunt, ideo perenni lapsu manare possunt, quod fistula superne incurvata, aquae labentes pronae ac priores a pondere posteriorum urgeantur, & posteriores a prioribus trahantur, iaprioribus adhaereant, neque inter se continuitatem abrumpant , ne Vacuum admittatur, & ita per terrae penetralia aquae continuε attrahuntur, & infundo scaturiginis nunquam deficiunt.

Mare multis tractibus, disserentibus motibus, , . 8c reciprocis agitatur, sed omnium maxime insignis est, & universalis, motus semidiurnus fluxus& refluxus, & semimcnstruus fluxuum & rcflu-Xuum, majorum, L minorum. Terra

118쪽

Terra est moles spissa&consistens, ipsum centrum sphaerae lunaris occupans, & secundum axem motus diurni in illas plagas coeli, quas austrum Seseptentrionem dicipatas, posita,& cum apparenti tranquillissima stabilitate, omnium mobilium pluribus differentibus motibus concitata Sc omnium

maxima rapiditate motus annui, excepto motu planetae Mercurii. LXI. Terra omnium naturarum in inferioribus disse rentias, per minima naturae immixta, continet. LXII.

In primoediis rerum, e terra & aqua, ut confusa congerie, dispersa & disjecta,sunt convecta Sc congesta, ad cujusque generis inanimatorum, & viventium constitutionem. LXI II. In terra & aqua perpetua serie omnium gener tionum & corruptionum vicissitudines peraguntur, id est, compositionum ex resoluto, & resol tionum ex composito, activitates & motus.

119쪽

ELEMENTO Ru ΜL XI V. Terra,& aqua,ut sui quaeque generis animalium generandorum, ita & alendorum, materias cohibet. LXV.

Terra, v. g. herbas alit, herbae in pastum pec rum, pecora in alimentum hominum cedunt.

Idem alimentum, viventium nutricatui & auctui copiam, & generationi materiam suppeditat, alimentum omne primo e terra, & aqua haustum est, ita in terra, & aqua, & deinceps in alimentis continentur omnium naturarum minima permixta, ex quibus vegetabilium, & animatum, addam Sc hominum, omnium Partes generantur, aluntur,& augescunt. L x V II.

Lapides, metalla, & metallica, Sc id genus cetera, par est, in terrae viseeribus Sc sinubus, e suis quodque matricibus, & seminibus, per similium &consentientium Confluxum, concursum, agglutinationem, & unionem Provcnire.

120쪽

NATu RAL Iu M. Lib. VI. ii 3 LXVIII.

Lapidum, metallorum, & id genus, non est vera generatio, sed existunt, per similium & consentientium aggregationem & constipationem duntaxat, sine ullo partium inter se delectu, quae cui,& quo situ, componatur.

L X IX. In terrae matricibus cujusque generis rerum quae e terra producuntur, insunt semina, & prima quasi , stamina, quibus ceu rerum modulis, ceterae partes similes, ad complementum & corpulentiam confluunt & aggregantur, quasi ad sceturam, & singularium proventum. LXX. Corporum, vel partium, Vel naturarum, ni tallicarum, ut nec ceterarum rerum, nulla fit unius in alterius substantiam transmutatio, nec per naturam, nec Per artem. L X XI.

Aurum in nullo metallorum, vel metallicorum inest. aurum a nullo corrosivorum corrumpitur, ceterorum itaque quibuslibet a corrosivis corruptis, aurum superesset. Ex