장음표시 사용
131쪽
in acerrima ejaculandi activitate versatur, ae facile se ipsum incendit, qualis est fulminum materia nimbibus intercepta, utpote spiritus calidus purissimus resolutus, vel ad summam activitatcni, alio agente & excitante indiget, ut sulphur, Sc ses petrae, & quae ex his confecta sunt &c.. XXVIII. Calidum aliud est compactius& materialius, sivo per se incensum, sive ab externo agente, diutius incendio sussiciens, vel incendium alens, aliud tenuius, & incensum semel tantum emicans, & incensu facillimum , qualis est tenuissima fulgurum materia, & aliorum, vel sublime, Vel in terra facile ac subito demicantium, & vel luce solummodo
Ut calidum aliud alio magis veI minus, seu per se, seu per aliud actuosum est, ita etiam aliud alio dici potest quietius, Sc cessantius, sed calidum nullum dari potest, quod omnino quietum extra omnem eiaculandi asivitatem persistat.
Calidum aliud alio est natura Sc substantia perfectius, praestantissimi generis, sunt spiritus qui ex
132쪽
NATu RALIu M. Lib. VII. ias nobilissimis vegetabilium generibus educuntur, sed longe omnium praestantissimus est, spiritus na- . turalis vel vitalis, quem ignem naturae merito di- .cas, omnium concoctionum, digestionum, & praeparationum naturalium instrumentum , partium subtilitate, & dissolvendi activitate omnes spiritus calidos multum superans, at clam hujus natura tota versetur in ejaculandi activitate, qua ut alia diLsolvit, ita se ipsum latrinsecus destruit, satis apparet spiritum hunc nulla naturae similitudine communicare, cum spiritu illo praecellente & simplici, qui ut est cognoscendi, intelligendi, & movendi principium, ita substantia stabili & quieta ; nec aliunde quam ad proprium nutui' agitabili, constare debet, Sc propterea ictuum internorum &externorum omnino eXpers, tam ab interno, quam
externo est indissolubilis, & proinde immortalis.
X X X L praeter hanc naturam praecellentem, omnis substantia naturalis, perpetuam minimorum suorum
ictibux, tam in se ipsam, quam in externa, facula
Ignis non est natura aliqua peculiaris I distincta, a materia combustibili quam invadit, sed ignis. in a
133쪽
ia 6 . ELEMENTO Ru Mest, ipsae particulae minimae,.per materiam combustibilem emicantes , quasi infinitis explosionibus excussae,& alias & alias iterum explosiones minimorum concitantes, quibus tota demum materia
in hujusmodi minima discinditur & disjicitur, sed ut particulae istae, & per se lucidae apparent, & ln-
cem deinceps excitant, ita non sunt partes terreae vel opacae, ejusdem materiae, sed lucidae, quibus discussis nihil praeter cineres relinquitur. XXXIII.
Ignis natura versatur, non in eiaculandi modo, quem cum ceteris omnibus Haculationibus communem habet, sed in summa violentia discussiva, quae tanta est , ut materiam quamvis compactam parvo tempore discutit, & in ictuum particularum lucidarum crebritate, Sc conferta copia, quae continuae flammae fulgos em exhibet, Sc quia materia dissipata, ejaculatio omnis cessat, ideo ignis quoque proprium est, cito extingui. XXXIV.
Quia ergo manifestum est , postquam materia combustibilis incendio consumpta fuerit, nihil iraneae naturae esse reliquum, etiam hoc notissimum redditur, ignem non esse naturam aliquam in rerum naturis distinctam, quae scilicet ordinem Se
134쪽
NATu RALiu M. Lib. VII. 127speciem in ceteris naturis obtineat, ted esse quodammodo omnia comburi apta, ut jam in ipso motu Sc resolutione conibustionis constituta.
XXXV. Aerem quoque ipsum, ad modum ceterorum quae ab externo incenduntur, & fervescunt, perpetuis ejaculationum turbis, & quasi incendiis subjici. multa ex ordine demonstrant, Se primo quidem, incendium in soco paraboles speculi cavi ad Solem oppositi, quod subito lignum satis magnum flammis hauriat & dissipet. hujusmodi enim incendium in aere exsurgere, I sementari non pos set, ut per se liquet, nisi materia aeris ad instar ceterorum combustibilium, subjectum esset idoneum recipiendis lucidorum & igneorum missilium jactibus, iisque e sua substantia alendis, & in.
XXXVI. Secundo, si magno igni septum opponatur, post illud tamen ignis aestum & fervorem spargi L propagari, etsi ipsorum igneorum directa ejaculatio
sepimento illo arceatur : id enim aliter procedere non potest, nisi eadem activitas continuatis ejaculationibus in aeris medio totum cubiculum per va-
135쪽
dat. Et quae de aere, ut subjecto emicationum ignearum dicta sunt, quotidiano experimento
etiam aqua Comprobat, cujus natura naturae aereae
similis est L proportionalis , quia servoris activitas in aqua ab igne dimota, aliquandiu perstat. XXXVII. Tertio, quod ex collisione vel attritu corporum idoneorum, ab aere fracto, porisque eorum in minima eliso, incendium sive st intillae in materiae partes detritas vel decussas excitantur, ad quod se: materia ipsa, ejusve strigmenta abrepta vel detrita, ut crassiora, per se idonea esse non possunt, nisi ab aeris fracti & elisi partibus subtilissimis aperian. tur, & in activitatem eiaculationum ignearum rapiantur.
XXXVIII. Aerem autem per vehementem sui allisionem ad corpora dura, partibus ejus subtilissime comminutis, & invicem vehementer incussis, ejaculationes intra se quasi igneas concitare, ac tumultus mirabiles partium colluctantium, & exsilire nitentium sustinere, experimento est egregio, machin ta bombardica , quae non tam sit ingeniosis commento , utpote qUam casus videtur, non industria reperisse, quia vulgo ratio ejus ignoratur , quam
136쪽
NATu RAL Iu M. Lib. VII. I 29 effectu admirando. quia ex illa impulsu aeris confertim erumpentis, sphaerula plumbea, quae vel tabulam ligneam transverberet, ictu haud dissimili selopeiorum ictibus ejicitur. Cujus fabrica talis est. Tubus est aeneus, cylindri forma, crassitudine in diametrum paulo minus duum digitorum, longitudine ad pedem, qui ad imum est occlusus, relicto modico foramine, & ad medium fere longitudinis septo transverso distinctus, relicto etiam in septo illo foramine, sed parvulo. multo minore, quam ad imum, ad septum , transversum appinguntur interius duae virgulae serreae,seu ferramenta in modum decussis se mutuo secantia vel transeuntia, quae nonnihil a septo illo distent, ita ut continere possint orbiculum aeneum,
qui libere, & forami ui septi objici,& iterum ab
eo recedere, & contra virgulas istas reclinari possit. orbiculi planum, & scpti, qua parte invicem Contingant, oportet sint aequa & perpolita, ut foramen septi, orbiculo opposito, accurate claudatur. ad imum tubi operculum in cium modum adstructum est, ut,cum repagulo suo ad inferiora tubiappacto, retinetur, foramen quod ibidem est, probe sit obstructum, repagulo vero amoto, libere a foramine deorsum recidere possit. ad imum quoque tubi astixus est tubus alius angustior,longitudine ad
137쪽
i3o ELEMENTORUM pedis semissem, crassitudine ut vix minimum digitum capiat. cui globulus plumbeus immitti possit. In usum eiusdem tubi, virgae rectae ferreae assigus est orbiculus aeneus , foramine parvulo similiter pervius,crassitudini ipsius tubi exacto satis exsequatus, qui corio etiam circa ambitum muniri potest, ne latera tubi radat, & tamen stringere possit, ad Cum tamen modum , ut facile a summo usque ad septum transversum virga illa cum praefixo orbiculo demittatur. ad orbiculum istum virgae, pariter appactae sunt duae virgulae ferreae, laxe continenies, ut de orbiculo mobili ad septum transversum dictum est, orbiculum alium aeneum, qui ad orbiculi fixi foramen libere, aequis utriusque planis, applicari possit, & retro ab eo recedens, in Virgulas, seu ferramenta decussatagetro reclinari. Ad ictum tubus quasi intenditur & oneratur, in hunc modum. operculo ad imum objecto, & firmato per repagulum suum, virga illa praefixa orbiculo, superne in tubum inditur, & ter, quater, vel saepius versus septum transversum, reciproca agitatione valide demittitur Sc reducitur , sicut fit
cum haustorio e sentina raptim aquam ducere conamur. Cum autem virga deorsum agitur, aer intra tubum occurrens, orbiculum virgae mobilem
foramini alterius orbiculi oppingit. orbiculus contra
138쪽
N A T u R A L I iin. Lib. VII. I 3Itra qui intus est ad septum transversum, siquidem septo objectus est, ab co recedit, D acrem irruentem admittit. Clim vero virga sursum rapitur, aer foris in tubum ingrediens, per foramen orbiculi fixi, orbiculum mobilem a fixo illo dimovet. aer
autem contra per foramen septi intro compulsus,& ex allisione regredi connitens, orbiculum internum ad septi foramen objicit. Aer vehementi hac agitatione intra tubum reciprocans, variis modis
illiditur, confunditur, & mutua partium fractione in minima discindituria disjicitur, districtus nempe & illisus ad tubi latera, item irrumpens per angusta foramina , cum orbiculi virgae, tum septi transversi, Sc fractus & collisus inter septum & op
positum orbiculum, atque inter binos orbiculos virgae, tum etiam suarum partium in se invicem
collisione & discussione. ex hac quasi ad ultimum divisionis particularum aeris diffractione, Sc permistione, velut ex impetuosissimo districtu, & attritu, in aere illo passim suscitantur ejaculationes quae homologae sint igneis & calidis . hae similes alias,& illae iterum alias sine numero, in aliis &aliis aeris partibus extundunt. atque in istunt modum quasi infinitis ejaculationibus in aere inchoatis, iteratis scilicet virgae raptibus & impulsibus, aer demum ita affectus, in interiora tubi adigitur, R et unde
139쪽
i3a ELEMENTO Ru Munde retro cedere nitens, contrario impulsu, ipse
sibi subito orbiculum foramini septi praestruit, ac se ipsum includit, & exitu prohibet. Ibi tum in
acre incluso , impetus idem particularum impulsarum, invicem scindentium, irruentium, Scproripere se conantium, qua per loci angustiam conceditur, aliquandiu persistit, donec tandem omnium pellentium Sc cedentium , & locum aliarum occupantium , ne Vacuum admittatur, singulis singulas, omnibus omnes , undique, ut in tam arcto fieri iacccsse est, prementibus D urgentibus, tumultus quidem cesset, exaequato jam tandem aliquando omnium impulsu, impulsus tamen omnium & pressio aequalis ubique permaneat. quia nulla partium in statu suo naturali consistat, scd ut quamque impulsam & abreptam, impetus violentus in coetum undique prementium intulit, ita perstare Cogatur. unde fit, ut ingenti conamine, & sibi invicem, & lateribus &claustris tubi obluctentur. In hunc modum clim tubus semel oneratus fuerit, aer in eodem gradu intensionis impulsuum, sine magna eorum deminutione,longo tempore persistere posset. cum autem exonerare libeat,reducto
repagulo operculi, quod ad imum est,operculum a ramine deorsum recedit,& aer se totum simul foras ejicere conatur, & incredibili impetu sphaerula plumbeam inditam, e tubo angustiore eiaculatur.
140쪽
NATu R AL Iu M. Lib. VII. i 33 Postmodum instrumentum vidi, externa specie omnino bombardica, longitudine pedum quatuor cum semisse, crassitie vix sclopeti, quo ad aves petendas vulgo utuntur, intus vero ad eandem plane rationem, qua illud alterum, erat compositum, quo ad operationem & effectum, sed structura diversa quod acre pariter oneratum sex, vel octo continuatis explosionibus, solveretur, toties, si libeat, nova glande plumbea indita. Cuius conformatio talis est. tubus unus arctior, alteri laxiori est insertus, ita ut spatium liberum inter insertum,& tuisam exteriorem in circuitum relinquatur. insertus est cavitate parvi admodum digiti, superne cum exteriore consolidatus, ne aer receptus in spatium illud liberum quod inter tubos est , soras egredi possit. tubus interior non aequat longitudinem exterioris, sed relinquit in eo spatium liberum pedis unius, Vel paulo amplius. ac tubus interior intus ad finem clauditur operculo, quod ita ad superiorem partem tubi exterioris appactum est, ut aegre dimotum, subito iterum contra exitum tubi interioris recidat. prope hoc operculum , ad pollicis fere distantiam , valvula est exacte contingens latera tubi exterioris , at que in eodem secludens anteriorem ejus partem a posteriore , innexa pariter intus tubo in eum