Elementorum de rerum naturalium gravitate, pondere, impulsu, motu, loco. Et motuum, et actionum caussis, rationibus, ac modis. Libri 12. Auctore Andrea van Berlicom

91쪽

Omnis actualis appetitus sensitivus, prae requirit actualem apprehensionem rei in quam appetitus sensitivus feratur.

Apprehensio illa est, vel expressa Sc distincta, qualis est illa quae ab objectis externis, interventu eorum quae in sensus immittunt,excitatur, vel confusa & indistincta, earum rerum, ad quarum Persecutionem, vel fugam, bruta ab intrinseco stimulantur.

XVI. i

Quando secundum anni tempestates, veI etiam extra tempestatum rationes, ab interno vel externo, in partibus brutorum, esto, genitalibus, vel aliis, particulae naturarum consentientium iis quae ipsis vel usui, vel alias convenientia, vel appetibilia sunt, commoventur, ab his agitatis porro particulae congeneres naturae cogitatricis agitantur, quae in cogitatrice confusam cognitionem Sc apprehensionem convenientis & appetibilis excitant, particulis istis in natura cogitatrice motis,cognatae aliae in natura appetente per conneXionem mutuam impelluntur, unde actualem appetitum sensitivum natura appetens concipit, particulae cogi-

92쪽

NATHRALIu M. Lib. V. 8s cogitatricis, & appetentis deinceps particulas organorum externorum impellunt, ad motum pro ratione objecti convenientem & naturalem. Scut a consentientibus moventur ad persequendum, ita a dissentientibus cientur ad fugam.

x VII.

Indicio his omnibus sunt apes, aves, & animalium brutorum omne genus, quod ex internis agitationibus particularum, naturae cogitatricis, appetentis M organorum, sine distincta apprehensione persequendorum, Vel vitandorum, operibus faciendis, foetibus generandis, vendis, alendis, . variisque aliis studiis, occupatur. XVIII. In omnibus istis studiis brutorum, semper confusa, saltem aliqua apprehensio persequendorum vel investigandorum, praecedat necesse est, cum non aliter actualis appetitus sensitivus moveri, &Proinde nec organa externa ad investigandum vel persequendum utilia incitari possint.

XIX.

Apprehensio illa confusa, ab internis stimulis

excitata, sine cognitione sensuum, talis esse non Potest, ut ex notionis istius collatione, cum ipsius rei repraesentatione quam per sensum capiunt,rem

L 3 vel

93쪽

86 ELEMENTO Ru Mvel objectum praesens cognoscere possint, sed ubi

in rem confuse apprehensam incidunt, ex consensu naturali, quo ad illius aspectum assiciuntur, illam agnoscunt.

In natura cogitatrice brutorum, insunt particulae similes &dissimiles, consentientes&dissemtientes particulis istis quae in corde, & ceteris organis , secundum quemque affectum vel motum, Commoventur,nec non minimis, sive particulis istis quae in sensus ab objectis immittuntur. bruta enim ad sensum & perceptionem objectorum, sine haesi latione, consentiens Sc dissentiens, amicum &ini- micum persentiunt. XXI. Natura cogitatrice ab objectis mota, pro natura cujusque, ut de objectis cogitet, assectus in corde, cuique objecto convenientes excitantur , in brutis quidem, ex consensu naturali, in hominibus, ex cognitione objectorum, & judicio de iisdem.

XXII. Particulae cordis secundum quemque affectum motae, non tantum connexas L congeneres alias in

organis & partibus movent, sed etiam sanguinem& ipiritus partium concitant. Inde

94쪽

Inde est, in pudore, suffusio. in metu, pallor, &tremor. in ira, sanguinis ebullitio, oculi ardentes. in tristitia, cordis coarctatio & contractio. in laetitia, dilatatio cordis major consueta. In risibilium cogitatione, corporis jactatio, oris ac vultus tor

XXIV. Quaecunque pars corporis, caussa vel assectu naturali, vel praeternaturasti movetur, pungitur,premitur, extenditur, vel tenditur, sanguinem, & spiritum pariter commovet, secundum contractionem sui ut confluat, dilatationem emtiat, pressionem excludatur, vel sistatur, tensionem e vicinis

.Xprimatur. XXV.

Ventriculus repletus, cibo, vel potui, ut delectabili , impulsu proprio, ex consensu naturali, se circumfundit, & contrahit, ad ventriculi contractionem , sanguis & spiritus e vicinis confluit, Scproinde non suapte natura, vel ventriculi attractu, ad subsidium quidem concoctionis ventriculi, sed non tanquam ad finem proprium & naturalem, verum tanquam ad finem agenti isti naturali, hoc

95쪽

88 ELEMENTO Ru Mest, ventriculo se contrahenti, a primo motore destinatum. XXVI. In pleuritide nascente, hausto copiosiore frigido, ventriculus se vehementius ob dictas caussas contrahit, eoque vehementius sanguis & spiritus rarefactus Sc effervescens, utpote ex magna jactatione, & effervescentia corporis, e vicinis, & aliis remotioribus in latera confluit, majore quam secundum naturalem modum copia, ideoque reditu interclusus, morbi fit caussa continens. XXVII.

Vulsa, vel tunsa, vel pressa, ideo sanguine & spiritibus implentur & distenduntur, quia circulatione sanguinis eo loci impedita, sanguis ab ea parte sistitur & acervatur, unde circulatio procedit. XXVIII. Eadem ratio est in parte vulnerata, vel stimulata, vel irritata, vel quocunque modo laesa, utpote

continuo, vel soluto, vel turbato. XXIX. Alia autem caussa est spirituum e cerebro in cor

meantium, ubi cor lassum intento studio invigilandi operationibus animalibus, quieti se componit

96쪽

NATu RALiu M. Lib. V. 8 & spirituum e corde in cerebrum.remeantium, ubi cor e sopore evigilat. Viscera enim haec ita inter se communicant, ut cor spiritus naturales intra suam substantiam praeparatos, cerebro hauriendos permittat, cerebrum contra post fatigationem sensuum, & facultatum cognoscentium , eosdem spiritus cordi ad quietem retrahendos laxeti itaque motus hic spirituum ultro citroque sedent mutantium, est verus motus attractionis, quo per modum deglutitionis supra explicatum, vicissimnunc ε corde in cerebrum, nunc e cerebro in cor rapiuntur, per occultos poros, vel meatus, vel spiracula partium intermedia. De affectibus minii, insignia naturae arcana, superioribus consequentia, haec animadvertere licet.

XXX.

Motibus cordis in unoquoque assectu, respondet pars sua corporis consentiens, & ad motum cordis, & pro vario affectu, variis modis concitam da & mutanda. XXXI. Parti cuique consentienti insunt particulae plurimae, silmiles iis quae in corde, secundum quemque affectum, a Particulis naturae cogitatricis agitan

tur.

97쪽

XXXII. Corde igitur ad assectum aliquem concitato, a particulis cordis affectui isti peculiaribus, per intermedias silmiles ad partem consentientem continuatas , partis illius particulae congeneres impelluntur. XXXIII.

Particularum istarum impulsu, pars ipsa variis modis impellitur, k earum impulsum varii motus& agitationes sanguinis& spirituum sequuntur. . XXXIV. Partes pleraeque corporis, artificiosa fabrica, in eum modum formatae & compositae sunt, ut pro quoque affectu peculiari, a particulis propriis, vel

extenduntur, vel comprimuntur, vel intorquentur, vel flectuntur, vel incutiuntur, aliisque modis concitantur. XXXV.

Indicio est vultus, atque omnes ejus partes, oculi , supercilia, frons, nasus, palpebrae, genae, Os, reliquae , secundum assectus singulos peculiaribus modis ita mutabiles, ut omnes assectus distinctos in vultu legere liceat, adeo ut in eodem homine saepe vix eundem vultum agnoscas. item vultus

98쪽

NATu RALI u M. Lib. V. 91 sanguine sus uso, coloratior, subducto sibi a partibus aliis, pallidus, idem concidens, confusus, decolor, in consternatione & terrore, dum in partibus internis circa praecordia magnos calores sen'tiamus. XXXVI. Unde caussa & ratio liquet, Cur Sc quomodo magnus metus maniam eXimere posti t, ceterosque

affectus ex sanguine melancholico sub hypochon-driis collecto, itemque hydrophobiam, ex veneno canis rabidi, quod vel morsu, vel alio modo ini- missiam, hypochondria invadit. Quia scilicet ingenti terrore incusso, Sc potissimum iubmersionis,

quam prae ceteris malis timent , sanguinis Sc spirituum magna copia ad praecordia confluat, &caussam continentem morbificam dissolvat ac disia spei. XXXVII. Si motiones cordis cujusque affectus longo tempore continuentur &persistant, motibus particularum cordis, congenerum Particularum, in cerC-bro naturae cogitatricis,motus excitantur,& identidem objectum assectiis, sit, vel irae, vel odii, vel tristitiae, vel vindi ita, cogitatrici obversatur, Unde assectum intendi, exacerbari, Sc inveterascere. M a con-

99쪽

ρa ELEMENT. NATu R. Lib. V. contingit, Sc functiones organorum impediri nturbari, vitiosum sanguinem & alimentum confici, tetros humores, qui variorum morborum caussae fiant, ingenerari corporibus necesse est.

XXXVIII.

Caussa aliqua interna morbi sica in corpore latente, puta , melancholia sub hypochondrio snistro, illa vitiosarum suarum trajectionum halitus ad cor pcr occulta spiracula transmittit, unde subito particulae istae cordis concitantur, quae terroris vel tristitiae passionem movere possunt, utpote a particulis terrificis vitiosi humoris impulsae, a particulis cordis agitatis, particulae cognatae cerebri & naturae cogitatricis impelluntur, atque inde cogitatrix in terribilium cogitatione versatur, &aliis ex aliis terribilibus fingendis occupatur.

ΡORISMA I. Motus feo,um cordis, Cr motus organorum corporis,nec

non sanguinis c kpiritu secundum affectum que recordis, contactibus cir impia bus corporeis obeuntur. ΡORISMA II. Ex motibus animi ferventioribus, ta , metu, regritudiane, ira, odio, cupiditate, c. vitia fecundum quamque passionem peculiaria contrairuntur vaganthr.

100쪽

ELEMENTORUM

NATURALIUM

Theoremata I. X ponderum & impulsuum rationibus, is etiam natura Ventorum, quorum dissicillima contemplatio est, cognoscitur.

In ventorum rationibus considerandaveniunt,& materia ventorum, & impulsus ac fluxus, & impulsus ac fluxus causiae. III. Materia ventorum est exhalatio.

Exhalationes, aliae sunt humidae, aliae igneae,

aliae ventosae.

Omnes istae calido surgunt, hoc est, vel luce solari, vel calido terrae, vel aquarum, vel fundi aqua

rum.