Elementorum de rerum naturalium gravitate, pondere, impulsu, motu, loco. Et motuum, et actionum caussis, rationibus, ac modis. Libri 12. Auctore Andrea van Berlicom

41쪽

3 ELEMENTO Ru Μdiatur, non quidem ad locum H. sed paulo ulterius , id est, ad locum M qui a loco lunae est ad

quadrantem circuli. nam locus lunae in A. interea temporis aliquantum promovit versus E. & propterea duravit refluxus donec locus G. pervcnit ad illum locum, qui a loco lunae, quem luna tunc obtinet, quadrantem circuli absit, id est, ad locum M. Sc inde motu terrae procedente versus I. undae incipiunt moveri versus I. usque ad punctum N. diametrum scilicet loci lunae , quem tunc ipsa teneat, atque inde iterum terra tendente versus K. mare refluit versus Ι. in praecedentia, dum terra pervenerit ad O. exinde oritur fluxus in eandem partem in quam terra movetur, donec idem terrae Punctum quod a G. recessit, pertigerit ad P. hoc est, mare plenum sit secundo illo die, tanto serius, quanto opus est ut terra ex G. moveatur ad P. quic diametro est loco lunae in E. XIII. Praeter hunc quotidianum semidiurnum fluxus& refluxus motum, mare etiam peculiarem motus circularis periodum observat, ratione excessuum& defectuum qui in aestibus singulis quotidie deprehenduntur. Cum enim luna, locusque ei oppositus, est in congressu Sc oppositione Solis, tunc

fluxus

42쪽

suxus ille semidiurnus altissime attollitur, at quatenus vel a congressu, vel oppossitione , luna , locusque illi oppositus recedit, vel etiam ad congressum vel oppositioneni accedit, eatenus fluxus ille semidiurnus augetur, vcl minuitur, proportionalibus motui circulari incrementis & decrementis, ita ut in lunae quadraturis fluxus sit omnium minimus. unde non ad motum lunae in orbita sua menstrua, periodum hanc excessuum & defectuum fluxus & refluxus, dirigi certum est, sed ad motum centri orbitae lunaris, Sc quidem exactissime, ut videtur, ita ut fluxus sit mammus,clim centrum Orbitae sit terrae sive mari proximum, hoc est, cum motus centri circuitum bsolverit, quod sit in ipsis

sy etygiis Solis & lunae.

XIV.

Sphaera lunae terram cum aere in centro suo continens , affectu naturali ad situm parallelum axis diurni motus terrae & acris, quem immotum semper tuetur, axem illum suum perpetuo reclinat in praecedentia, interea dum in eclipticam annuo motu fertur , motus namque in eclipticam . continuo axem illum a stu parallelo in septentrionem &austrum, averteret in axem eclipticae, nisi sphaera haec axem suum in diversum reflecteret.

43쪽

hinc apparentia oritur quasi in eodcm stu immobilis perstet.

Hoc motu reclinationis si axis terrae, qui idem est axis sphaerae lunaris, motus enim hic fit circa centrum illius sphaerae,) vacaret, axis motus diurni perpetuo parallelus esset axi cclipticae, motus Iurnus pariter ut annuus esset secundum eclipticam, nullus esset aequinoctialis, & omnibus terrae locis esset perpetuum aequinoctium.

Mobilia coelestia consensu & appetitu naturali situs ac termini instructa, ad actualem consensum& appetitum congressus & respectus, ab aspectu termini excitantur, & in actum se ipsa impellendi versus illum rapiuntur , interventu activi instrumentalis e termino, ad mobile consentiens transmissi.

Phaenomena annuum motcm terrae, hoc est pharae lunaris terram cum aere continentis, demon rantia, haec sunt. XVII.

Quod planetae superiores, Saturnus, Iupiter, Mars, semper in oppositione Solis terrae proximi, in conjunctione remotissimi incedant. Quod

44쪽

NATu RAL tu M. Lib. II. Sit A Sol, intra magnum orbem terrae.

XVIII. Quod motus corundem in epicyclo, secundum hypothesin vulgarem, semper aequetur motui Solis, si a motu Solis detrahatur motus centri epicyclorum, sive motus proprius longitudinis eorum.

45쪽

38 ELEMENTO Ru MMoverit se terra F. ex F. usque ad C. Planeta aliquis ex superioribus, Satur. Jupit. Mars, processerit ex D. in E. Dico planetae motum putativum in epicyc , secundum hypothesin vulgarem , aequalem .esse motui Solis ex C. in F. qui est motus terrae ex F. in C.) si motui Solis detrahatur proprius motus longitudinis planetae, D E. hoc est, C B.

XIX.

Quod aequalis motus longitudinis Veneris ΚMercurii, sit aequalis, aequali motui Solis.

Quod posito annuo motu terrae, plana I manifesta sit caussa phaenomeni, ut in Venere, & Mercurio vicissim nobis obvertuntur, nunc nodi, nunClimites inclinationis ccccntrici ipsorum ad eclipticam, non vero ad aenigma illud sol vendum, recurrendum sit, ut ante, ad miraculum geminae librationis,quo ccccntricus eorum fingitur librari, nunc in diametrum limitum, nunc in diametrum nodo

rum.

Quod luna omni lunatione, id est, quoties de sitiente iterum fit siticos, ad amussim orbitam suam eccentricam peragit, interea dum Sol in ecliptica

46쪽

NATu RALIu M. Lib. II. 39 apparet promovisse, gr. 29. c. hoc adicin aliter fieri non potest, nisi dum luna orbitam suam menstruam permeat, ipsa pariter cum terra in annuo orbe totidem gradus & scrupula procederet.

XXII. Corpora naturalia motus sui terminum assecuta, quasi bonum a finem suum possideant, quiescunt, termino iterum moto, eundem, qua datur, recta, vel circulariter repetunt. XXIII.

In natura non datur per st sursum vel deorsum, sed ea respectu nostri dicuntur. unde si locus ad quςm corpus aliquod contendit, nobis sursum sit positus, ascendere dicitur i, si deorsum sit positus,

descendere. XXIV. Ferrum ad magnetem consensu naturali est assectum, eid. secundum axem & polos adhaerendi.

unde affectus hic cst, & peculiaris respectus, &

unionis. XXV.

Magnes pariter ex principio naturalis consensus, alterum polorum stiorum septentrioni, alterum austro obvertit, qui affectus naturalis, est respectus duntaXat. Quanae

47쪽

ΑO ELEMENTO Ru MXXVI. Quando serrum ad polum magnetis, secundum axem erectum impendentis, fertur, non magis secundum naturam ascendit, quam corpus terreum descendit, cum ad terrae centrum contendit.

XXVII. Hinc praeter gravitatem ac pondus vergentiae ad centrum suae cujusque corporis sphaerae,ac praeter gravitatem & pondus situs sive positus peculiaris ad alia, tertia in rebus naturalibus species gravitatis ac ponderis oeprehenditur, conjunctionis in situ convenienti. XXVIII. Tellus, ad instar magnetis, axem & polos habet naturales, ut his ad coovenientem suae naturata situm, ut nunc est, in septentrionem Laustrum inclinatis, facilis secundum aequinoctialem fiat terrae conversio diurna, omnium in axem velocissima. Ρ o R I S M A. siluem pars telluris, itemque magnetis, rest Iu circhitus μι fecundum proprium aequinoctialem , eIt indifferens, ad omnes coita pletis secundi m aequinoctialem cule, lem , quocunque loco vestur m annui motus lata.

. . . .

48쪽

XXIX.

Pondus unionis , ut pondus situs ac possitus aliud alio est maius vel minus, pro affectu& appetitu naturali majore vel minore, quo assiciuntura corpore assectum & appetitum illum movente. XXX. Gravitas & pondus unionis, ut & situs ac positus, multum superat gravitatem & pondus omnibus rebus naturalibus commune vergendi ad centrum propriae sphaerae. unde videmus serrum ma-3ore missi ad magnetem ferri, quam ad centrum terrae. quia in serro pondus appetitusque conjunctionis secundum axem magnetis, ubi a magnete Coappetitu affectum est facile superat pondus vergentiae ad centrum.

XXXI.

Magnes serrum activitate sua, id est, emissionibus eorum quae ferrum assiciunt, provocate depyehetiditur ad se petendum, non autem vicissim

Ierrum magnetem. XXXII.

49쪽

ELEMENTORUM

multo majore copia similium emissorum serrum allicitur. ferrum enim serro similius, quam magnes ferro, Sc magnes activitate sua quam in ferrum aD fixum exercet, magnam Vim minimorum ferreorum abripit, quae cum minimis magneticis ad ferrum illud alterum transmittantur. XXXIII. Corpora naturalia termino adhaerent, per continuationem ejusdem impulsus vel ponderis, quo eundem petiverunt. Si enim impulsum illum remitterent, inciperent esse indifferentia respectu termini, quem proinde statim relinquerent. XXXIV. Vires motoriae rerum naturalium, ut CX praecedentibus patet, sunt in hisce generibus naturalium appetituum & consensuum, sive gravitatis cujusq;& ponderis, quibus versus suum quodque conveniens contendunt. itaque quaecunqde impulsu non voluntario, aut non ex praecognito moventur, generibus hisce gravitatis & ponderis carere non potuerunt, quandoquidem unis hisce appetitibus, ut principiis naturalibus activis, utantur. XXXV.

Principium primum motus voluntarii, & ex

50쪽

NATu RAt Iu M. Lib. II a praecognito agentium, est ipsa natura se ipsum mo- Ventis, quae proinde, qua talis, coia sensus & appetitus illius naturalis potuit esse cxpers. XXX VI Naturae se ipsas moventes, tales sunt, vel absolute, etiam non motae ab alio, vel posito alio movente, vel externo, Vel interno, a quo eatenus assiciantur & concitentur, ut se ipsas versus suum conveniens, ultroneo motu impellant & promoveant. quae ergo secundi generis sunt, ex variis ponderum inclinationibus Sc momentis distinguuntur, quorum impulsibus, ad eadem illa, a quibus affecta

sunt, petenda, appetitu naturali inclinantur. XXXVII. In rerum unitate & pluralitate, corpora totum integrantia, siquidem olim ex incomposito, in ordinatissimam hanc universorum compagem,suapte natura coaluerunt, multimodis ponderum respectibus, ceu motuum instrumentis, vergentiae nimirum ad centra, unionis, congressus, occursus, situs , & reclinationis in axes .cngulorum, instructa fuisse necesse est. quorum singulis generibus a suo Conveniente commotis & assectis, quae dissita essent, sed conjungenda & unienda, ut consentien-F a tia,