장음표시 사용
101쪽
borare neque satis attigisse huius amori S naturam: ac 'propterea neque satis perspexiste quena sit boni, ac perfectione redundantis natura. in eo naque loco ubi tractat quomodo res a primo pricipio productς fuerint, videtur non posse satis intelligere quonam pacto agens dicitur quodpiam ex proposito ni agendo sibiipsi bonu no quaerat : multuq; in hoc modo vertitur, taquam amor omnis significet in amante indigentia quadam,cuius perficiendae gratia amet. At nos dicimus perfectum ac redundas bonum ainare,atque eX amore agere,non
ut sibi bonu cupiat aut quaerat,Verum Vt his ina partiat,quae capacia sunt. Quinimmo hic amor in bono existes excitat secundum amorem in indigente,facitq; ut indigens ac perfectibile perfectione ac bonum suum cupiat,qu rat ac tande adipiscatur. Longe melius Plato in Thimeo,Causam etenim productionis rerucum adferret ,inquit,conditor,Optimus erat: ac optimi non est inuidere: na inuidia procul abest a natura perfecti & a natura potioris illius amoris quo bonu
102쪽
Asaliis quam tur: sed cum eo amore qui indigentis est, satis conuenire inuidia potest: qui si expellere voluerit inuidctiqvirus, necesse est ut pro Viribus, priorem illum amorem aemuletur, ut scilicet qui amat bonu cupiat capacibus boni ciueidiam adepta sint, siue desiderio in id ferat', quod ab ipso tribui illis queat, vel ab alioquopia. Caeteru de modolductionis reru a prima causa, ac de amore,plura loessu operis a nobis dicet'. Negotio
de quo in prς sentia agimus, liqc sint satis, si illud tantu adiunxerimus Vtruque amorem extasim amatis facere. Na in posteriore amoris genere, quo aliquid cupitur ut bonum & appetibile, amatust forma amantis, qua ratione nescio quodam pacto amans in amatum transformatur, ac extra se fit. Non dissimili modo in priori quoque amoris genere quo bonum amat ea quae sunt perfectionis capacia suamque eis bonitatem impartit,cxtra se fit bonum: ac nescio quo- da modo incipit esse in altero eo, scilicet cui se impartiit Moseques tractatui de bono est,ut nonnulla de malo dissera
103쪽
mus quod bono opponitur,stu falsu veron uni multum.Nonnulli existimauere,in quibus Pythagorici fuisse videtur, malum esse naturam quanda bono opposita. Ac cum ea quae sunt effectus,ad primas causas,primaque principia quς-dam reducantur,inuenere principia prima malorum diuersa, quin potius opposita principiis bonoru. At quoniam Pythagorici magnificabat numerOS atque inter caeteros denarium, ideo costilucredece malorum principia, de quibus Aristoteles meminit in primo libro Meta- physiccs:sed Themistius latius in tertio Physicorum. Ab hisce non ulli disscsere. Ac quoniam multitudo omnis ad unitatem reduci, ad eamque tendere vidcba Vnumquo '; , dixerui principium malorum oppositum primo bonorum principio. Hanc positionem logius refellere si vellem,acta, ut dici solet,agerem: cum a summisviris,magnis pulcherrimisque operibus sint huiu modi positiones cosutatae. Nobis tantum id sufficiat dixisse,
Omne naturam, quatenus esse haber, bonam esse, neque omnino ab appetitu
104쪽
boni recedere possie: quamuis fortasse a
potiori bono ait inferius retrocedat, fieri tamen nequit,ut omnino ab appetitu bono destituatur, neue ipsa quodpiam bonum no sit. Sed dicet quispiam,Si malu natura nulla est, quo modo ergo erit malum in rebus, quae tame plurima esse quilibet exploratum habet: huic respondemus, malum non esse in rebus veluti naturam, sed tanqua priuationem quandam,ratione cuius subiectum in quo est atque natura cui adiuncta est huiusmodi carentia,mala dici consueuere. sicuti
ergo non enS non existit,nisi coniunctualicui en ti,quomodo naque non enS per se existat Zita malum esse nequit praeterquam bono coniunctum. Nam cum ab
ipso bono recedimus, iam in particularibus bonis incipit apparere perfecti boni defect iis ac priuatio quoddam videlicet vestigium mali. quod si adhuc infra
tetenderimus, inueniemus in bonis co-
tractionibus non latum desectu summi absolutique boni, verum etia defectu boni, quod alioqui natura illi deberes ac tunc primu tum videri tum esse malu
105쪽
incipit. Proprie nanque id malu dicere solem', cui deest quodpia bonum, quod
illi natura debetur: ut id scilicet sit malum quod a natura sua degenerat. Prqterea bona liqc cotracta ob imperfectione& contractionem sui, simul esse non possunt ted unius adeptionem cosequutionemq; sequitur abolitio corruptioq; alterius:immo in uice incipiunt esse inimica,aduersantia atque contraria: inde sit ut alterum alteri corruptiove atque interitum moliatur. Hinc turba illa malorum prodit : quae tamen omnia licet
vicissim sibi sint mala ac pernitiosa, attamen absolute mala non sunt, sed co- tracta bona . Ex defectu ergo & priuat Ion .m alum,n eque habet per se causa efficientem, sed, ut probe inquit Augustinus, malum causam habet deficiete, nisi fortasse per accidens, quonia causa generationis cuiuspiam rei,ite causa est corruptionis alterius rei per accides:idcirco etiam mali & priuationis per accidens causa est. Malum igitur non opponitur bono, ut natura quaeda, sed ut priuatio, quq tamcn non existeret nisi in
106쪽
bono esset & bono cuipia adiuncta. Verum cum in operatione cuiuspiam defectus,& priuatio huiusmodi fuerit,id proprie peccatum dici solet: inde etia natara peccare dicitur,cum monstrum generatur: sin vero ea actio agentis rationalis sit.fiunt iam non tantum peccatu,sed ' etiam culpa est: inde habitus ac dispositiones ad huiusmodi operationes vel rectas vel prauas, dicuntur virtutes ac Vi- tia. Ac iam inter bona malaque huiusce ordinis incipit apparere cotrarietaS, Vt malum no tantum boni priuatio sit, sed etiati bono contrarium. Caeterum quoniam de bono K malo generi morum
proprio,non est primae philosophiς speculari , sed illius doctrinae quae moralis seu ciuilis dici solet: idcirco h c in pr setia missa faciamus, dicamusquequauis malum proprie iumptum non sit nisi quicumque defectus boni, quod alioqui
naturae illi deberetur,tamen latius si rationem mali extendamus, quicunque boni defectus poterit dici matu: atque i , hoc pacto nullum ens praeter 'primum crit immune a malo, sicuti etiam nullu
107쪽
ens a primo, immune est multitudinis non entis,& falis, ut supra ostendimus. Ac sicuti no ens purii immixtum enti, id est in quo nihil omnino sit clatis,& ea multitudo quς omnino sit .expers cuius ciaque unitatis,&falsum, in quo nihil vlla in parte sit veri, non tantum existere non possitiat, sed neque cita intelligi:ita malum illud quod omni ex parte sit boni expers non existere suapte vi poterit,
sed neque percipi mente poterit Lec fere prodita fiant ab antiquiorib' philosophis tanquam enti aequalia . uicenna post priscos excelles autor, qua tu' hisce addit rem & aliquid. Sed quoniam res dicitur tanquam quae esse ratum habeat, & aliquid veluti non aliud quid a seipso sed sibi indiuisum, ideo res attines aequoddam, agnatumque enti vi detur: aliquid vero Vni. QuaObrem cum
satis superius tractatum a nobis sit tum de ente tum de uno, non est quod prςterea vel de re vel de aliquo quidpiam sit addendum .Ferum quoniam praecipua entis diuisio deductioque est per actum et potentiam,operaeprecium erit, maxi
108쪽
meque ad primam philosophiam acco modatum , Ut pauca quaeda perstringamus de utroque horum . Nam si plurimum velle in ea re immorari, de qua Aristoteles summus philosophus accurate luculeterq; desseruit in nono libro Primae philosophiae, ineptus merito haberi possem. Potelia proprie sumpta duplex es , activa inquam & passiva. activa potentia esst principium agendi in alterum, inquantum alterum : potetia vcto
passiua Cst: principium quo quodpia potest ab altero pati, inquantum alterum, nos dicimus transmutari , ut Aristoteles, ne pressius accipere potetiam videamur,eam scilicet que est in rebus mobilibus. hic ctenim etiam actionem & passionem latissime capimus, no eam pressam quae non est absque alteratione. Potentia vero activa quae esst agendi principiunt,primb quidem duplex est,rationalis scilicet & irrationalis: irrationalis potetia esto tantum ad unu m, Vsputa potentia calefaciendi in igne & frigefaciendi in aqua. Rationalis Vcro potentia cadem es contrariorum,quoniam cade
109쪽
etiam cst ratio cotrariorum, eademque scietia: idcirco huiusiriodi rationalis potentia Num simul agere cotraria nequeant, Ecce vero sit indeterminata ad co-traria, in actum, non prodi nisi per electionem deffiniatur ad alterutrum. Passiua vero potetia ,quae est principium patiendi,qu aedam, quae magis proprie etiapotentiae esse & dici costi euit , ea est quae actum excludit. Alia vero potentia est quae actum non excludit, id est quae esse nequit absque actu suo cui subiicitur: Z ideo potentia &sit S dicatur. Prioris ordinis potentia passiva eadem est cotra
trarii potest, nisi perficiatur ab altero comparique corrario: & idcirco eadem est quae ab utroque contrariorum, qua-uis non simul potest perfici. Contraria
namque,ut supra diximus, conueniunt in eodem genere atque in eodem subiecto. non tamen inficias tuerim ,hanc potentia quae contrariorum est, magis propensa natura esse potiusque haberest dcotrarium ex duob' quod se habet ut habitus,&perfectius est qua alterum quod
110쪽
vel imperfectius est velut priuatio se habeat. At illa potetia quae actum. no Cxcludit sed subiiciis actui proprio, ab Coque perficitur, eadem non est cotrariorum,quia eorum alicrum latum sibi adsciu i t ut proprium, ac huiusinodi potentia inuenitur in corporibus coelestibus, necnon etia in substat iis illis, quas proprietatibus quibusda natura insignivit, Vt puta igne caliditate & aquam humiditate.quocirca Aristoteles in Praedica. mentis cum dixisset illorum esse aliquid mediti quorum no est necessarium alte
rum inesse susceptibili subdit, nisi si qua
eorum alterum natura sibi pr scribat. In hisce tame ubi vera est contrarietaS, quamuis eadem substantia copleta, Vt puta ignis vel aqua, no sit suceptiua co-trariorum, materia tamen CX qua constant huiusinodi substatiae, eadem si sceptiua est contrariorum .iTot igitur sunt potetiae species quibus illud comune est ut sint quaeda inchoationes act' ac perfectionis: quamobre inchoatio &potentia ad imperfectionem, seu ad priuationem & corruptionem a nobis poteng I