장음표시 사용
61쪽
perhibent esse intellectu qui sese in ideas rerum omnium CXplicat, quas etiam intra se colligit continetque. Nonnulla vero tota quamuis sint arare partes suas, non tam e omnino eas intra se colligui,
immo sese in aliena fundunt. Huiusnodi sunt animae cςlestium corporum quq corporibus illis actum, ac esse prςstant: seb has rationales hominum animi,quino tantum sunt actus corporum humanorum,Verumetia mulxas virium suaruexplicant in corpora,ut sensiti uas pote-tias omnes ac Vegetativas vires. Hunc
modum qmulantur brutoru quoque animaliu animae quς perfectiora sunt:quod Aristoteles in priori libro deGeneratione cum de augmetatione tractaret annotauit. Infra haec sui tota quς sunt post partes suas,in quorum numero absolute constituendς sunt etiam brutorum anime: haec conflantur ex suis partibus, ac item unaquaeque partium ex suisqueque particulis .in hisce infinitas materiae apparet. Huius generis sui omnes formae materiales, quae ea de causa sunt fatigabiles ac finitat. tandemque corru
62쪽
ptibiles,1 quarum ordine Aristoteles in
octauo Physicorum vult exprimere primu motore eiusq; argumentationis vim,
non animaduerterit,proculdubio no attinge9necnon etiam ea quae in Parmenide Plato luditarum contraria elicere
videatur, ac sequi ostendat, si unum si Ashaec oscitans quispiam legerit, minime
explicare poterit . Sed reuertamur ad multitudine a qua diuertimus . Est praeterea alius modus multitudinis,quae scilicet non multitudini sed paucitati opponitur relatiue, ac id est multum,& dicitur,quod habet multitudine excedentem id quod satis esse videatur. Ε contra paucum illud appellatur quod deficientem ab ea mensura,que satis est,multitudinem habet. Horumqne prope eadem ratio est, quae item magno & paruo inesse conspicitur. Accedamus demum ad eam multitudinem,quq est numerus, Ut commodius postea de modisvnius ac de modis multitudinis,quosi nunc interim praeterimus, separato quasi tractatu gere queamus.Numerus quaedam mul
63쪽
titudo est quam unitates metiutur.qua-obrem nonnulla conueniunt numeroratione multitudinis,quq veluti quoddagenus est numeri:quaedam vero ratione sui ipsius, quatenus scilicet est numerus. numero, ratione multitudinis, diuisio conuenit , nec ullus numerus csse potest qui sit indivisibilis. Et quoniam multitudo existere nequit, Vt supra diximus, nisi ab unitate contineatur,idcirco quilibet numerus suam habet unitatem qua multitudo numeri compescitur ac dissi nitur, eaq; quilibet numerus ab aliis numeris disteri,uicissimque ipsa unitas c5- trahitur ad certam naturam Vnitatis,Vt in septenario est unitas septenarii &. ΠΟquinarii aut denarii.numeri. Praeterea quaelibet pars numeri a sua unitate continetur Illud enim cuius diuisio non si
stit in aliquid actu indiuisinn, neque eX illis costare partibus potest neque ipsiam
actu consistere. Haec igitur conueniunt numero quatenus est multitudo quaedain rerum natura existens. At secundum propriam ipsius numeri rationem ei co uenit quod unitas aliquoties repetita eu
64쪽
ut mensura metiatur: idcirco & numer'& unitas quq mensura est numeri pertinet ad quantitatem ullud enim quod in Unaquaque re per se sub cet me iure cst
quantitas,quam cum metiatur, item aliquod sui generis,necesse est unitatem eaquς mensura est numeri, ad qualitatem pertinere . Mesura etenim OmniS,Vnigenea est messerato . hac de re effemina est ut non ulli ex priscis philosophis no insimi ordinis viri non distinguentes inter numeru & multitudine, necno inter ea Vnitatem quς est principium numeri,&eam quq cum ente c6 uertitur,posuerint substantiam rerum esse numerOS, ac potissimu philosophati sint de naturis remum CX numeris. Nos vero, sicuti no diffitemur, a numeris & ab unitate quatenus multitudines sunt quaeda, & quatenuS Vnum eandem enti naturam dicit, multa sumi posse argumenta quae naturis rerum conueniant. Haec enim transcendetia omnia, ut sepe diximus,cade naturam significat, quam eoru quodlibet non perfecte sui significatione cxplicat. Verum in unoquoque horu alia relucent. idcircoque como dissimae demo-
65쪽
strationes de uno ab aliis sumuntur, ac vicissim aliorum ab uno: quomodo nos quoque processu operis utemur . sicuti haec inquam minime diffitemur, ita ce- semus crroneum esse, num cros asserere rerum substatiam: cum numeri, Ut diximus, secundum propria rationem pertineat ad certu genus, qualitatis inquam. Numerus vero, quidam est numeratus
numerus,quidam numeruS num Cran S.
Numerans numerus est discreta quatitas abstracta secudum rationem aqua-uis materia,Vt unum,duo,tria,& c tera eiusmodi: numerus vero numeratus est
eadem quantitas certς materiς applicata, Vt dece homines, decem dolia, decedomus, aliaque huiusmodi, in quorum serie est tempus. Caeterum de hisce omnib' latius ab Austotele in quarto Physicorum tractatu HAccedamus nunc ad modos Vnius,itemque ad modos multitudinis, quos supra omiseram,atque ad hunc locum distuleram, Idem, quale ac simile pertinet ad unitatem. dimmile, in equale, Zifferens ac diuersum, multitudini conueniunt: Simile unum si-
66쪽
gnificat in qualitate: ea namque similia esse dicimus quae eadem sunt pr distaqualitate: aequale item unum in qUantitate dicit: e cotra dissimilia sunt ea quς multa sunt in qualitate, ut si unu album sit, alterum nigrum : inaequalia vero ea quς multa sunt in qualitate, ut si unum maius, alterum minus fuerit: Eadi ero sunt illa quae sunt unu in substantia. Horum inulti sunt modi: Na quaedam eadem sunt siue unum substantia, ratione praedicati, quia scilicet ide habeant prς- dicatum quod pertineat ad eorum substantiam. Contra nonnulla sunt unum substantia, siue eadem ratione subiecti, in quo fiant aut de quo dicuntur. hinc fit Vt quaedam eadem sint genere, nonulla eade specie, alia eade proportione, ite aliqua causa atq, origine, postremo no- nulla eaedem numero sunt. Illa quae sub uno genere cotinentur, eadem sunt genere: at eadem specie sunt illa quae una ultima specie cotinentur: haec in forma conueniunt ac unum si int forma: nam a forma rei species assumitur. Eadc Ve-xo proportione quae conueniunt in pre-
67쪽
dicato uno secundum proportione de eis dicto, sicuti os δ spina sunt proportione eadem, quoniam eam proportionem quam habet os ad animal, habet spina ad piscem. Illa autem dicuntur numero eadem que conueniunt in materia seu in subiecto . Atque huiusmodi quandoque magis via ite signi ficatur, interdum remotius. Vnite,cum Vtrumque
corum quae dicimus cssecade numero, pertinet ad substantiam eandem,ut Socrates de filius Corisci, hic homo de hoc animal rationale: magis remote, cum alterum pertinet ad substantiam,alterum ad accides: quod si accides id fuerit propriu, magis Vnite dicentur eade quam si accidens fuerit accidens per accidens: Exem p tum prioris, ut hic homo de hoc risiibile: Posterioris,ut hic homo, alb'hi seu magnus hic: Remotissime vero dicatur eade numero ea, quorum Vtruq, significat accidens, ut magnus δί albus eadem sitiir, si Socrates unus utraq; fue
rit praeditus qualitate ita quod opponii
cidem est aliud seu diuersiam atque ad multitudinem pertinet. Et quonia quot
68쪽
modis dicitur unum oppositorum, toti- .dem dicitur alterum , tot sunt modi diuersitatis quot sunt idctitatis: quoru cX-plicatio satis coperta esse potest ex his quae diximus de modis cius desierum est illud animaduertedum, quod quaeda alatum sunt alia ac diuersa , quaeda vero cum hoc quod sunt diuersa, dictitur etiadifferentia. Diuersa tantum ac non differeti a dicuntur que no couenitit in aliquo uno praedicato, quod scilicet stadessentiam corum pertinens, neque sit unum ut ad eadem coordinatione spectet:ut si dixero substantia esse diuersama qualitate , probe dixero : sin aute substantiam dicam a qualitate differetem, non protio, nisi aliquid addidero, ratione cuius dicet non ita proprie sitate amen posissumus proferre substantiam aqualitate differre,aut lineam ab albedi-ne,ut . . si addidero quod differunt genere: nam Vtrique conuenit esse in genere,seu etiam genus quodda : aliud tame esse genus est substantia, aliud quanti las,sic coordinatione praedicamenti differunt, quoniam tum substantia tum quantitas
69쪽
. pertinet ad coordinatione praedicameli quamuis melius diceretur quod diuersa sunt genere seu coordinatione, quam Φdifferant: tamen & ille modus loquedi recepms est in usum: sed si absolute nullo addito protuleris, minime dices substantiam differre a qualitate aut lineam ab albedine,sed diuersam esse. Differentia igitur significat unum quodpia esse quod utrumque rerum differentium spectet,in quo tamen differant: quare si aba solute nulloque addito differre quaepia dicantur, necesse est ut sint in eade coordination in qua tamen differentia habeant; quod si eiusde coordinationis no, fuerint,aliquid addatur necesse est,quod
unu Vtriq, eorum conueniat, in quo deinde differentiam habeant . Contingit
autem in rebus tum diuersitas tum differetia ratione imperfectionis, secundu quam accedunt ad multitudine ac ab uno recedunt deficiuntquain eo namq; , o α. Omnia Vnum sut,a quo cum recesserint.
iam incipit apparere diuersitas& oppositio in rebus, secundum qua dicitur de
quaque re quod est ipsa &quod non est
70쪽
4psa.verbi gratia,de homine quod siit ho mo & quod no sityomo, id est quod no
sit res quaepia alia ab homine, de qua nohomo praedicari quealmam in ipso uno, homo est no homo, id est res quς est homo est illud met ac unum cu rebus quae non fiunt homo. Etenim omnia in ipso sunt unum, ut infra pluribus docturi siu-mus . Eccc ergo quona pacto oppositio quae in rebus apparet origine traxit,quae primo conspicitur secundum moduco- tradictionis, deinde paulatim *ccedit ad habitum ac priuatione, praeterea ad contrarietatem, demum ad res aliue opposita, de quibus operaeprectu erit si pauca quaedam differamus, quania de multitudine loquimur, quae oppositionu Origo est. Oppositio contradictionis quae omnium maxima est,& qua alij nituntur oppositionum modi, primum apparet inter ens & non ens. & quonia nonens purum nihil est in rebus, sed latum coceptione intellectus, idcirco huiuscemodi contradictionis oppositio primo ab intellectu ortum habuit,deinde climab Ino atque ab ente accedimus ad