장음표시 사용
101쪽
exempla. Itaque ut concludamin etsi utrumque praesidium indicatur a magni tudine morbi, ac postulat valentes vires, non id piopterea vetus decretum per- tu ibat de tribus scopis quin ad sanguinis missionem sint satis, cum non eadem prorsus requiratur utrobique ratio Virinm. 6c constantia; ac praeterea neque alia desini,humorum praeparatio, tempora morbi, Varia symptomata,quae alteram ab
altera distinguere pollini. Haec habui quae dicerem ad hanc sanὸ arduam difficultatem. 8c quae minus mihi displicent, quam caetera, de quibus squod repeto iterum in aliorum quoque iudicium peto,dc expeto lubentissime. Hactenus id nos arbitramur praestitisse, quod nostrum fuerat principale insti
tutum, illud ne inpe esse Hippocratis,Galeni,adeoque verissimum decretum,plurimos quidem reccnseri, ac numerari scopos mittendi sanguinem; sed ex iis tres duntaxat esse vel E proprios ac principes,magnitudinem morbi,tobur virium,florem aetatis: quippe qui in unum consentientes id perpetuo remedium indicant. deficientes perpetuo prohibent: caeteros Omnes aut prorsus vanos esse, nouos, dccommentitios; aut subditos, secundarios , & qui ea solum ratione quidquam praestant, quatenus ad illos principes attinerit,ac reseruntur.
Itaque haec de prima parte prioris disputationis sint satis. Etenim quanquam scio nonnulla fortasse adhuc superesse, quae ad integritatem huius argumenti possint desiderari tamen ex iis quae hactenus posita sunt, mihi videor ex una parte Hippocratis,& Galeni mentem satis declarasse,& confirmasse;ex altera adueria sarias siententias consutasse; vel saltem firma iecisse fundamenta , quibus per se ipse possit unusquisque alia, si quae restant, eorum tela repellere, dc antiqui dog
102쪽
Dio utritionis Primae Pars Secunda.
IN FEBRIBUS PUTRIDIS. Actenus diximus generaliter de scopis mittendi sanguinem. Modo alteram partem nostrae disputationis aggredimur , quae ad Febres pertinet. Et quanquam illa sub priore tractatione iure optimo comprehendi potest, quandoquidem febres quoque una cum caeterIs morbis , principibus scopis sine dubio subiiciuntur ; verumtamen nos statuimus eam separatim persequi,tum quia sectio venae ad curandum huiusmodi morbum est mea quidem sententia valde commoda,ac necessaria ; tum quδd propria quaedam &peculiaria ad febres pertinentia, sunt explicanda, quae prioris tractationis non siint ita propria; rum Vero quod proximo anno ex instituto munere impendet nobis onus explicandi publicὸ , quae pertinent ad febres ; quarum curationem speramus ex praesenti aisputatione notinihil laminis esse consecuturam : tum denique propter controuersias, quas de hac re quamplurimi inter se habent hoc tempore. Namque Veneriis sve alia loca praeteream in in qua urbe caeterarum omnium facile principe nouem rotos annos medicinam feci, medici non modo indigenae, sed etiam exteri, qui medendi gratia interdum eis conuocantur, viri sane doctissunt, exercitatissimi, ac celeberrimi nominis, de nulla re frequentius,& acrius litigant, quam de sanguinis missione in febribus putridis. Quippe alii
venae sectionem probant, ac tuentur: contra alij contendunt, id praesidium esse periculosum, δc nonnunquam perniciosum: qui idcirco familiariter sanguinem detrahunt vel applicatis hirudinibus venis haemorrhoidibus, vel appolitis sca-tificatis cucurbitulis tum dorso, tum aliis corporis partibus, vel demum quavis posthabita sanguinis detractione solis agunt purgantibus medicamentis. De quibus, atque eorum rationibus mihi propositum est diligentet, sed quam breuissime potero disputare. Itaque titulus nostrae quaestionis esto huiusmodi; Utrum conueniat in omnibus febribus ex humorum putredine oriundisvenam incidere, dummodo vires,& aetas serre id remedium possint. De qua re multi viri celebres ante nos sui id tempe
103쪽
S A N G V I N E M IN FEBRIBVs. 73
tempestiue lediorem moneam) ex proposito disputarunt: ex quibus mihi duo
potissimum sunt nominandi: alter Andreas Thurinus Pisciensis Clem. v II. dc Pauli III. SS. PP. medicus celeberrimus, alter Nicolaus Massa Vcnetus , medicus item praeclarissimus , de exercitatissimus. Quprum disputatrones prae caeteris examinandas se legimus,qubd instar aliarum omnium ei te videantur, cum casere omnia contineant, quae afferri in medium hac in re possimi: & eorum voluimus nominatim mentionem facere, ut quiuis eas disputationes legere possit, Sc easdem cum nostra conferre , quod maxime cupimus, ut ille de tota re certius iudicium faciat, veritatemque facilius consequatur. . .
Quoniam vero celebris Galeni sententia libro undeclino Metho. Med princiapem hac in re locum obtinet, quippe quae non sbidin dedit occasionem disputationi, sed etiam videtur totum negocium posse decernere, ante omnia nos statuimus in illius interpretatione versari. Verborum stries illa est, x-- ψ. ουν
metu λικίαι ς ia si s δωα e μὴ κωλύω. Quae quidem consulto Graece voluimus afferre propter duas causas; unam, quod ea non fuerint Undique bene versa; alteram, quod suspicionem habeam nescio quod vitium in illis contineri. Vulgata Linacri interpretatio est. Saluberrimum autem ut prae- diximus)est in febribus venam incidcre non continentibus modo, verum etiam μaliis omnibus,quas putrescens humor concitat; ubi praesertim nec aetas, nec Vires prohibent. Ille igitur male putrescentem humorem posuit loco humorum pu- trescentium, cum Graece legatur γυmis, quod magni interest, ut posterius Videbimus. Deinde licenter, ac temere addidit verbum i praesertim ξ quod profecto indicat plerunque, ac potissimum venam secandam esse, quando aetas, &vires consentiunt; quasi vero aliquando etiam id liceat facere, tametsi eae non consentiant; quae sententia est perspicue falsa,& a Galeni mente aliena; quod superiori disputatione satis monstrauimus. Si quis velit ad verbum interpretati nem facere,illa erit huiusmodi. Optimum quidem igitur sui dictum est venam incidere non solum in syn his seSribus, sed dc aliis omnibus, qui ob putredi- nem succis, quando vel quae aetatis, vel quae virium non prohibent. Cum autem verba sed Sc aliis omnibus, qui ob putredinem succis i vix congruentem sensum habeant, ego puto mendu subessie in Graeca litera,ac legendu mr ἐ-m m διχυ ν; sed dc aliis omnibus,scilicet febribus,ex putredine humorum. Quam quidem lectionem amplectitur Iulius Alexandrinus, etsi, quod aequum fuerat,neque erroris meminit, neque ullius codicis fidem profert. Hac autem correctione adhibita sensus erit apertissimus ad hunc modum ; optimum igitur est venam
incidere non sollim in syn his febribus, sed & aliis omnibus, quae fiunt ex putredine humorum,quando quae ad vires spectant,& aetatem, remed Ium non prohibent. Est porro multiplex huiusmodi lcntentiae explicatio. Primum nonnulli Arabes aiunt, eam veritatem continere in iis subribus, in quibus non unicus putrescit humor, sed inultiplex,ita ut putrescat etiam sanguis. '' β' Quare isti concedunt venae sectionem conuenire omnibus febribus putridis, quaecunque pluribus humoribus inter se mixtis generantur; minime vero iis,quae ex uno duntaxat humore originem ducunt, quales potissimum sunt exquisitaequar ana, quotidianae, tertianae. Cum iis fere ex toto conuenit Nicolaus Masta,
104쪽
Dico Galeni aut horitatem dicentis saluberrimum esse in omnibus Κbribus,
non solum continuis . verum etiam in omnibus aliis, quas putrescens humor concitat,venam incidere,veram undequaque este, si cum suis authoritatibus. 3erationibus ex quamplurimis locis excerptis eam exponere, atque intelligere voluerimus .Erit igitur ipsius aut horitas hunc in modum interpretanda. Veramis esse diximus Galeni aut horitatena,& valere semper , quando humores putrescentes non sunt synceri, vel puri, sed permixti cum alus,vincente tamen in permixtione sanguine ipso.Siquidem in tertiana exquisita,vel quotidiana,aut quartana exsuperius toties adductis Galeni rationibus nullo modo sanguinis vacua,. tio per sectionem venae ex usu esse poterit. Ille hactenus. Alii praeterea censent Galenum in praesenti loco sermonem habere de caco-chymia a qua febres putridae fere omnus originem ducunt, ut sensus sit, secandam esse in putridis febribus venam ratione cacochymiae, ut euacuata magna humoris praui ac putrescentis portione, quod reliquum est, facilius a natura superetur. Cuius interpretationis authores fuere Leonardux Iacchinus , atque
illum sequutus deinceps Marcus Anthonius Montisianus, uterque Florentinus, uterque doctissimus , ac nobilissimus medicus. Quam quidem opinionem ,, potissimum confirmant verbis Galeni qui ait. Itaque natura proprij mune- ris non oblita de coquet, quod concoqui est habile , & excernet, quod potest,. excerni. Quandoquidem homines non solum plenitudine, sed etiam cacochymia se grauari facile sentiunt : ad quem modum vulgo diximus illa omnianos Oncrare , & grauare, quaecumque uniuerse, & quouis mctdo sunt nobis molesta, & noxia. Coctio vero. cuius fit mentio. & propter quam sectio venae cumprimis videtur salutaris,ad cacochymiam proprie videtur esse accommodata cum illa coctione,& purgatione re vera debeat curari.
Thurinus aliam ponit responsionem, & interpretationem, qui assirmat Galenum non ex prima intentione sic ille loquitur) illiusmodi praeceptum tradidisse;
sed cum illo capite tractaretur indicatio modi curandi febrem per cataplasniata , ac praecordiorum perfusiones iure optimo eos medicos reprehendisse,qui non mittebant sanguinem, antequam apponerent cataplasmata,& alia
Alij demum atque ij quidem celebriores medici sere omnes sententiam interpretantur, ac docent tectionem venae curandis sebribus putridis salutarem esse, ae adhibita conditione , si urgeat humorum plenitudo, praeterea numquam In qua sententia praeter caeteros fuere, quantum licet colligere ex eorum lectionibus manu scriptis , Matthaeus Curtius , ac Franciscus Cassanus: viritis , δε a, . plane illustres.& omni laude cumulati; ex recentioribus Christophorus a Ve-M..is.c. i. ga , nec non Ludovicus Lemosius , uterque Hispanus , uterque praeclarissimus medicus. Sed hanc ipsam fuisse quoque Galeni mentem, manifesto illa
verba videntur demonstrare; i Leuata quae corpus nostrum regit natura, exOnerataque eo, quo veluti sarcina premitur, occ. I quae quidem, ut apparer, indi- eant plenitudinem,ac manifesta illius symptomata. Insuper vero aliam coniecturam profert vega nimirum quδd Galenus ex proposito sermonem habeat de iis febribus, quae cum multitudine humorum excitantur. Proposuerat tille ait doctrina quadam resolutiva febres putridas curare. ac praedixerat febrem , qui febris est,curari potu aquae frigidae non tamen semper,quantum ad alia attinet;
105쪽
veluti si adiuncta sit obstructio a classis & glutinosis humoribus. Ac subiungit: Di Ponatur vero & cum hoc redundantiam in toto esse corpore , tum V Irtutem asnon imbecillam I De hac febre toto orationis processu loquitur Galenus. C n- is stat autem, in omnibus febribus putridis, siue continuis siue intermittentibus, is quae cum redundantia in toto corpore fiunt, siue illa sit plethora quod ad vires, is siue quod ad vasa franguinis missione conuenire viribus constantibus .Et in citata risententia inquit 1, i Saluberrimum autem est, ut praed1ximus ,& quae t .l At- isque haec demum interpretatio ratione potest confirmari. Namque si attente om- ,, nia consideres, quaecumque febres putridas constituum , quae plurima Galeno numerantur, partim facta, partim facienda, de quibus posterius sermonem habebimus,nihil fortὸ inuenies , unde possis indicationem mittendi languinis elicere praeter unam Eumorum plenitudinem. Atque his licet adiungore eorum opinionem, qui censent Galeni sententiam veritatem obtinere , hac speciatim posita limitatione, dummodo febris pendeat ex obstructione, quae minime a qualitate , sed ab unx succorum multitudine originem ducat.Nam cum Galeno aut hore obstructiones sint duum generum , alterae quae ex abundantia , alterae, quae ex qualitate humorum oriuntur , qui nimirum lenti, aut crassi fuerint; in illis aiunt sectionem venae, in his attenuantia medicamenta esse potissimum accommodata. Quamobrom per istos accurate animaduertenda est , ac distinguenda obstructionis causa. Quippes illa ex humorum multitudine ortum ducat, tu id, utiliterque in huiusmodi febribus licet venam secare: sin autem magis ex eorundem qualitate proficiscatur iam sectio venae inutilis, forte etiam periculosa censenda est. Tot sunt interpretationes sententiae Galenicae, ex quibus equidem nullam possum ex omni parte probare. Nam quod attinet ad primam, quae vult putre iacentes humores esse multiplices, & inter se mixtos vincente tamen , ut Massae placet, in mixtione sanguine, illa mihi videtur voluntaria esle, ac legitimam nostrae sententiae intelligentiam perturbare: etenim Galenus de hac re ne verbum quidem facit;quam profecto notationem tanti, ut isti praedicant, momenti,tamque nec est ariam , vir disertissimus de si quis alius, verborum proprietate; perspicuitate,cnergia praestantissimus sine insgni oscitantiae crimine numquam millet praetermissurus. Immo verti ille contra clare, & expresse venae sectionem probat in omnibus, febribus nulla excepta ; quaecumque ex putrescentibus humoribus originem habent. Cuius praecepti eam rationem ponit certissimam; quo natura exonerata, facilius, quod reliquum est, vincere possit , quae sine dubio ad omnes aeque humores pertinet, cum generaliter omnis humΟΙ , quicumque tandem putrescit, siue unus siue multiplex, siue separatus, siue mixtus, si oneri naturae, atque illam gravet, tanquam sarcina , quam propterea necessc est deponere. -δd si, authore Massa, necessarium est perpetuo unius sanguinis dominum,cui dubium elle potest Galenicam sententiam perquam raro veram esse, ac sectionem venae minime omnibus, sed admodum paucis conuenire, cum febres putridae maiori ex parte fiant humoribus , quia languine copia non superantur itaque isti hanc adhibent cx ptionem, tamquam princitium,quae in primis est in controuersia posita, quae maxime dubuit probari, & demonstrari;
quae sut Puto a Galeni principiis,ac dogmatibus longissma inest. Quod porro neque Florentini sccundo loco omni ex parte ad veritatem loquantur
106쪽
quantur , qui assirmant Galenum positis verbis unam cacochy miam concepisse animo,& adumbrasse; inde unicuique potest constare,qubd manifestum si, ta-inet si illis concedamus febres putridas utplurimum ex cacochymia originem habere, nonnullas quoque ex sola humorum plenitudine interdum esse oriundas,quales speciatim sunt ipse febres synochi,quae ita a Galeni methodo fuissent exesuis. Ad Thurini responsionem quod attinet,planὸ fateor me non intelligere,quid ille sbi velit.Galenus non ex prima intentione loquitur desectione venae in Omnibus febribus putridis. Quia tum Primum posset , vereque,ac iure possem aD firmare, istud falso dici, cum res ipsa demonstret,Galenum serio loqui,& commune praeceptum ex prosello tradidisse. Verum esto: concedatur haec quoque illius interpretatio:an propterea sententia falsa est, ac repudianda ὶ an forte illius dogmata, quae non ex principali proposito ab eo nonnunquam in varios locos inseruntur,minus vera, & legitima censenda sunt Nemo id puto audeat alleucrare. Etenim quicunque huius viri doctrina, ac lectione delectatur, nonnullas saepenumerδ digressiones potest obseruare , in quas praeter rem, & casu ille videtur incidi se, quae grauissima continent praecepta,ac veluti gemmae quaedam clarissimae, uniuersa illius monumenta solent illustrare.Namque parui omnino interest, author quispiam an ex proposito , an praeter propositum loquatur, dummodo ille certa cum ratione loquatur, aliisque probatis authoribus, ac sibi ipse consentiat. Quare istac Thurini ratio in proposito nixa mihi videtur ab omni proposito declinare. Postrema item opinio, quae communem requirit plenitudinem, mihi non videtur posse consistere. Nam praeter quam quod ea propemodum suscitat veterem controuersiam iam satis ni fallimur) expugnatam, si veritatem contincret, cum sine dubio febre putrida soleant laborare quae uis corpora, & cuiussi bet habitus,tam sine,quam cu plenitudine,Galenus praeceptum tradidisset partim deficiens partim ineptum: deficiens quidem,cum liceat protinus quaerere adhuc, an sectio venae sit salutatis caeteris curandis febribus, quibus nulla est adiuncta plenitudo : ineptum vero, quoniam magis vere statuendum fuerat in febribus non modo putridas, sed omnibus,& hecticis,& ephemeris, vel potius in cunctis morbis, quicunque illi fuerint, praesente plenitudine missionem sanguinis fore saluberrimam. Nec sane coniectura quam Vega affert ad istius rei confirmationem, quicquam valet:& qui eam totam partem legere non grauabitur,is facilὸ fatebitur, huiusmodi interpretationem esie non sol um a Galeno,& a veritate alienam, sed etiam prorsus distortam, ac violentam. Galenus libro illo x I. Meth. Medendi traditurus rationem curandi febres putridas , ut illius ferebat institutum, forte lectoris exercendi causa capite nono peruenerat ad eam partem , quα -- plectitur medicamenta mouentia aluum,lotium, sudorem; balnea; inunctiones; potus; atque inciderat in aquae frigidae mentionem, cuius potissimum solet esse
duplex usus in febribus, balneo, dc potione. Itaque de huiusmodi praesidio scr-
monem habens docet,quatenus ad febrem pertinet, illud perpetuo esse commodum, sed propter alias multas causas esse picrunque periculosum. Veluti ille inquit si ex obstructione glutinosoruin,& crassorum humorum putredo oriatur; ponatur verδ Ac cum iis redundanti aem in toto et se corpore. Vt postrema istaec verba minime ad uniuersalem tractationem, ut Vega putat, sed ad particularem
107쪽
de aqua frigida sermonem sine dubio sint referenda. Id qnod planius adhuc , &apertius intelliget, quicunque non modo priorem, sed etiam posteriorci a Galeni seriem volucrit animaduertere. Namque inter hanc partem noni, Sc alteram decimi quinti capitis, usque aded multa, variaque sunt interposita, ut nullo modo inter se cohaerere possint. Quare ea Galeni verba ut praediximus P minimc ad nonum caput, in quo fit mentio plenitudinis, sed ad proximum decinuinaquartum sunt reserenda, in quo de febribus synochis sermonem habens venae sectionis meminit, de qua ne verbum quidem antea fecerat. Nec sane alia ratio,quod plenitudo aut sola sit,aut praecipua , a qua possit in febribus sumi indicatio tanguinis mittendi, quicquam habet momenti; cum certum sit neque deesse alios a plenitude scopos ex quibus medici consilium mittendi sanguinis capere possint, de quibus posterius distuse & accurate disputabitur. Sed quoniam erant, qui rem totam deserebant ad causas obstructionis statuentes in iis solis; quae pendent ex humorum plenitudinc,sanguinis missioncm com petere, liceat nobis hanc rem longius examinare, cum illa habeat multum disticultatis, neqne solum ad rem praesentem, sed etiam ad totam disputat ionem plurimam lucem,& utilitatem possit afferre. Opportune autem sunt nonnulla pau lo altius repetenda. Itaque Galenus traditurus exactam rationem curandi sebres putridas, elegantissima instituta methodo haec habet. Ergo qui subrem curare volet, necesse est putredincm inhibeat. Ita duo sco- Π tke.ro. pi se exhibent;alter a subre alter a putredine:atque a febre rursiis, duo;scilicet ut raportio febris,quae iam facta est, curetur, quae vero in gencratione est, inhibeatur: ualiίque duo rursum a putredine erunt scopi ; ut & quod putredinis iam factum ii est, sanes, & quod in gcneratione adhuc est, sistas, Porro quod in generatione uest. id perspiratio impedita facit Ita ab hac quoque alij duo scopi nascentur; tum ii ut quod retentum est, vacuetur,tum quod retinendum est,prohibeatur: sane pro- a. hibebitur iis praesidiis, quae obstructioni medentur: cuius rursum ipsius, quod ritam factum est, sanandum est;quod est futurum . inhibendum. At curabitur qui- udem quod obstructionis iam factum est per ea quae obstructa liberantiinhibebi- istut quod est futurum,si amuxum obstruentium succorum compescas.Ergo quod ν, vltimum in ipsa resolutiva methodo est inuentum, id omnium primum in cu- ν, ratione est peragendum. Ostensum enim in prioribus libris est,si iis auxiliis quae ,, obstructiones cximant, uti velimus, non vacuata prius abundantia, fore,ut non is modδ nihil proficiamus, sed etiam affectum reddamus maiorem , pugnantibus is inter se indicationibus. Galenus hactenus: Qui propositis quatuor scopis,unde ,, sumuntur indicationes, febre,putredine, prohibita transpiratione, obstructione, docet uniuscuiusque rationem este habendam, non solum quod attinet ad id, quod factum est , sed etiam ad illud , quod est futurum : adeo ut iam facta mala curentur, futura prohibeantur. Caeterum quoniam eodem Galeno authore medicum decet omnes scopos diligenter inspiccre, ut ille probe intelligat, quonam primum,ac magis,quonam secundo, 3c minus;quonam adhuc tertio,atque deinceps quo post quod praesidio sit utendum; hanc rem Galenus ita determinat, &summa cum ratione, ut ante omnia perpetuo sit habenda ratio fluxionis i in corum obstruentium. Etenim cum subris non possit auferri perseuerante putredine illius causa,neque putredo pr. est me prohibita transpiratione,neque haec praesume
108쪽
s ente obstructione,omnis ratio colligit, omnium primum obstructioni esse prospiciendum. Cum autem obstructio rursum sit partim facta , partim sutura,cet tum cst factam nullo modo polle auferri, nisi antea, quae futura cst, inhibeatur.
Nam cum illa non aliter curetur, quam reseratione, quae impactos, de obstruentes humores semouet, quam Galenus vocat 1κφιαἱιν, id minime licet consequi, si ali j continenter humores accedant, Sc obstructione ira foueant. Quam ob rein quicunque ante uniuersi corporis vacuationem ad tollendas obstructioncs aggrediuntur, quod multi hoc tempore facere solent, tantum abest, ut propositumal sequantur, ut contra magis obstructiones augeant, ac reddant dissiciliores Igitur cmu haec ita se habeant, si Galeno, & rationi credimus, curandis febribus I uiridis expedit omnium primum fluentes humores vacuare. Neque vero id so-um agendum est in iis, in quibus sunt obstructiones ex nimia succorum copia, sed etiam in caeteris omnibus,quanquam fiunt obstructiones ex mala humorum
qualitatc : siquidem hae quoque sunt partim factae;& partim quae fiunt, ad coque negocium faciunt humores, non soliun qui reuera obstruunt, sed etiam qui assidue fluunt ad partcm obstructam : quos propterca opportunum est , vel magis
necessarium,ante omnia reuellere, δc vacuare.
Verum enim vero quoniam aduersarij hunc locvin maxime urgent, pertinacit cr contendentes , Galeni sententiam hunc sensum habere, videlicet nusquam sanguinem mittendum esse, nisi febris, atque obstriictio subrem essiciens pendeat ex humorum multitudine, mihi liceat alterum Galeni locu maxima dignum notatione in mediu proferre,& examinare, in quo ille docci apertissime , liuiuia modi opinioncm prorsus falsam esse, qui praeclare dem astrat sine ulla humorum multitudine propter multas causas nonnunquam sanguine esse mittendum. Locus cst octauo libro de Meth. Med. cap. 4. Isque ille est , cuius superius mentionem fecimus ,& accuratam interpretationem promisimus. Itaque crati bi Caleni propositum docere ii ethodum curandae febris diariae pundentis ex obstructione , ut ne illa transeat in putridam. Ad cuius intclligentiam illud inprimis cst annotandum eo loco sermonem esse Galeno institutum de febre diaria in corporibus naturae , biliosae, calidae & siccae, qu.e proinde est νακι Yμος, leu vitioso lueco praedita. Nam propositis variis corporis intemperiebus, tum sebrium differentiis, caque praesertim, ut causam habent praesciatem, vel non habent, in capite primo ; mox capite secundo se transfert ad considerandam febris causam in corporibus picrocholis, in quibus transpiratio acris est, ac siiliginosi,qua retenta febres facile excitantur. Ac de iis in progressu perpetuo profitetur se loqui ad differentiam aliarum intemperierum. Quod ii quis hac in re alioqui manifesta nobiscum non conuenit , is Galeni orationem perlegat, ac speciatim unum vel alterum locum observet, quos hic nos transcribere non grauabimur. In secundo capite haec habentur. Si itaque ciusmodi naturas a conuenientibus sibi lauationibus prohibeas, protinus f bricitant. Mox ; Homo ipse circiter quinque , & triginta annorum colore niti gello, & habitu corporis gracili, atque hirto; tum qui tangentibus etiam cum,. Valeret. manifeste calorem exhiberct mordentem, urinas quoque habebat abun-
de flauas, ac si plus culum cibo abstineret, etiam mordentes; aluus asssidue siccari crat, & quae excernebat, exigua, acriaque, Sc sicca; mores animi ad iram, dc co- is gitationem propens; somni pauci. Paulo infra ; cum cnim memoratae naturae
109쪽
S ANGUINEM IN FEB R I B V S. 79
ubi sub tali victu reguntur, grauissimis occupentur febribus, qui hunc iniun- is sunt medici, nihil mihi a carnificibus differre videntur: non enim veluti qui hu- ramidi,ac boni succi sunt, ubi in febre diaria transmittere mirificam diatriton co- Mguntur, unum id tantum patiuntur incommodum , quod frustra cruciantur, sic , , etiam naturae iam compreheniae, immd ex longiore inedia acerrimis, acutissiim si isque corripiuntur febribus, a quibus promptus cst in hecticas transitus, atque ab is his in marasmum. Initio capitis ter iij; Veluti iam dictarum maxime naturarum, ,,& cum valent,& cum de se queruntur, illud commune consilium est , ut fluxile, ,,& transpirabile undique corpus reddatur, ita illud quoque. Vt tum vigilias , tum ,, iram, tum tristitiam , tum curam, tum ustionem, tum frigus , tum lassitudinem ,, fugiant, cum promptissime post haec eiusmodi temperamenta febre corripian- Mtur. Ad finem; si quis aliter cibet, excipient necessario iam dictas naturas arderi- ratissimae febres Sunt enim aliae naturae , quibus aut nihil, aut non magnoper dia incommodet tot dierum inedia. Verum de caeteris naturis post decernam: Dpropositum verb nobis ab initio temperamentum inediae in summum ducunt , , discrimen , in quacunque febrc tu iungantur, non solum iis, quas modo com- is memoraui, diariis. Postrem autem, ut ne sim longior, decernit rem totam
initium capitis septimi, ubi Galenus nimis aperte colligit, se hactenus loquutum esse de sebre diaria in corpore calido, siccoque , & tale corpus cile vitioio
succo praeditum. Nos hunc locum ab interprete non satis accommodate redditum ita vertimus.
Iam vero persecto nobis de diariis febribus sermone in naturis picrocholis, in is quibus a calido elemento frigidum, ab humido vero siccum superatur, modo is
transeamus ad alteram temperiem corporum, quae hac nihilominus est caco- ,,
chyma,in qua calidum praeualet frigido,& humidum sicco, dcc. AHac igitur posita verissima animaduersone, to nimirum capite quarto Gale- rintini loqui de una intemperie calida, & sicca, atque adeo de natura cacochynia, uniuersae istius doctrinae su mina cst ; obstructionis modum , ac magnitudine in ante omnia considerandam elati: etenim si illa parua, leuisque fuerit, nullum alterius accessionis imminere periculum: sin autem ea sit maioris momenti , maiori in periculo rcm cile. Quod si praeterea corpus abundet multis , cras
sis, ac glutinosis impactis succis, fieri non Posse, ut quae sequitur febris, intra fines , de terminos febrium diariarum conustat. Namque intemPcramentis . SI
naturis mali succi, qualis ea est, de qua agitur, ut sebris putrida succedat necesse est : in aliis autem excitati facile potest species aliqua febris continentis citra putredinem. Quippe sinquit Galenus) nisi vitiosus succus penitus transpirct, is necessc est putrefiat. Ergo ut transpiret, maiori iam auxilio est opus. Ac si- , , quidem vel puer, vel senex sit, non licet sanguinem detrahere: inter has aetates , , ubi robur aegro non deest, secanda est vena , etiamsi plenitudinis signa non ad- is sunt. Praestat enim vitiosi succi maiori parte emissa ad detergendas obstructio- is nes accedurc; cum alioqui metus sit, si obstructionibus liberandis, prius quam is vacuaucris. studeas , ne ipsas magis impingas. Nos singula diligentius conside- remus. Quippe nisi vitiosus succus penitus transpiret,&c. . Non hic longius prosequor cam controuersiam, quam medici potissimum Latini , & qui Aui-ccianain interpretantur, diffusissime tractant; an possit fieri putredo sine prohibita transpiratione, & obstructionibus , unde illa in prinus generatur: nam libente L
110쪽
libenter acquiesco in determinatione unius Galeni, qui variis in locis statuit ab
iis caulis omnem putredinem,adeoque omnes febres, putridas ortum ducere. Ex quo fit ubicunque docet rationem curandarum febrium putridarum, ut semper
illarum meminerit indicationum, quae ab huiusmodi scopis sunt eliciendae. Itaque ii quis propter causas modo positas malὸ transpiret, ut timendum sit , ne febris diaria in putridam degeneret, amplius non decet cunctari, sed maius aliquod atque insigne remedium protinus aggrediendum est i quale autem illud
esse debeat, Galenus explicat ; I Ac siquidem vel puer &c. Id nequeo silentio
dissimulare Galenum statuentem de lectione venae alios nullos scopos sibi ante oculos posuisse,quam tres principes, de quibus iam satis superque diximus. Etenim quamuis morbus non sit hoc tempore magnus, febris diaria; tamen magnus imminet, febris putrida. Quo posito scopo nihil expetit praeterca, quam robur virium,& florem aetatis. At veris quoniam aliquis forte ex iis, qui existimant missionem sanguinis minime indicari a morbi magnitudine , sed ab una humorum plenitudine ,haesitare adhuc facile potuisset,illique obiicere; Sermo tibi est 5 Galene de corpore picrocolo ac de natura calida & sicca, atque adeo ca- cochy ma, in qua nulla plenitudinis signa adsunt, cur igitur sanguinem mittere audes 3 Huic Galenus quasi tacitae interpellationi respondet, omnino secandam csse venam, quanquam non adsunt signa plenitudinis. Cuius rei eam perspicuam reddit rationem, quoniam melius cst vacuata magna parte vitiosi succi. Tus κουκοχ MIM,ad referendas obstructiones accedere: cum alioqui metus sit, si obstructioniblis liberandis, prius quam vacuaveris, studeas, ne ipsas magis augeas,& reddas difficiliores. Ac soluunt quidem obstructiones. γ Propriam sententiam demonstrat Galenus, ac veluti te ipse interpretatur. Namque omnibus in consesso est ,quod in libris de Simpl. Medic.Facult.iamdiu traditum est,ea nimirum medicamenta ad soluendas obstructiones et se accommodata, quaecunque aperiendi obtinent facultatem,sine intra corpus suscipiantur, siue extra cuti adhibeantur. Verumtamen siue hoc, siue illo modo illis utare, squidrm maiori ex parte sunt calida, periculum imminet, ne pluribus adhuc tractis humoribus obstructiones duplicentur, siue illi sint crassi, de viscidi; siue multitudine incommodum afferant. Quδ igitur sconcludit Galenus) & his iter liberum,& iis,quae foras admovcntur,attractio tuta sit,utilissimum est corpus inanisse.Quin etiam fumosa, fuliginosaque succorum excrementa,quae transpirant, succis ipsis imminutis pauciora restabunt. Quare inde quoque minor rcdditur febrilis calor, sic ut foras trant pirare,si exiguae obstructiones sint,queat. Quae quidem concluso cum sit apertis lima, non indiget longiorc explicatione. Caeter lim cum hic locus sit plane illustris ad refutandam opinionem corum, qui contendunt cum in aliis morbis,tum maxime in febribus.& obstructionibu ad commodam sanguinis missionem plenitudinem esse necessaria, sunt qui totis viribus conantur eum labefactare.Itaque nonnulli aiunt codicem, vulgatamque lectione in esse falsam:qui alteram magis probant Latini interpretis antiqui qui Graece videtur legillia adsint ubi nos legimus ἀσω. . absint. Igitur sille habet siquidem aut puer,aut senex fuerit, phlebotomare non adhuc licet: in medio vero aetatum harum, robore existente vcnam incidendum , cis multitudinis adsint
signa. Verum haec lectio perlpicue falsa est, tum qui x Calenus, ut ostendimus in loquitur de natura cacochyma, tum quia ex illa patricula aduersaliua 'κ,