장음표시 사용
71쪽
cus humor debeat redundare, cum sit consonum rationi, non soliim uno, sed pluribus quoque auctis humoribus tales fieri affectus: quos propterea composito nomine tum plenitudinem , tum cacochymiam non unius tantum humori viure licet appellare. Sed redeo ad plenitudinem. Haec antiqua diuisione , dc omnibus recepta,est duplex: alteram,ν ι vocant, hoc est ad vasa , quando scilicet humores ita crescunt, ut vasa ipsa distendantur: alteram τὴν δίνα&ιν, quando nimirum tanta est eorumdem exuberantia, tametsi vasa non tendumtur, ut Vires grauentur, carumque actionibus noxa inseratur. Indicia verb, quae hosce affectus , dc unumquemque redundantem in corpore humorem monstrare solent f ea potissimum sumuntur ex colore in distus e tradita sent a l. d. Pis. ωρ. Galeno, neque de iis nunc agendum est. Poreo cum humores redundare,ac natu- II. r.e limites cxcedcre possint, tum quantitate, tum qualitate, tum utroque modo, ut diximus paulo ante,quamuis id plerique accipiant,quasi ea redundantia, quae definitur nomine quantitatis, omnis prauae qualitatis sit expers; itemque altera, quae designatur nomine qualitatis, nulla redundet copia; aliter mea sententia statuendum est. Nam quemadmodum negare nolo, usu venire inter dum, ut humorum quantitas, pariter de qualitas separatim a propria eorum natura, & perfectione degeneret; ita altera ex parte neque mihi negandum est, fieri saepius, ut utraque si .nul copuletur; neque vcro solum copuletur, Verum etiam ut altera mutuum alteri subsidium ptat stet, occasionemque afferat, Vnde ipsi humores proprios naturae terminos adhuc magis egrediantur: ut verisImile sit, hosce illorum affinus pluribus modis pro varia pluris, minori S-Ve ratione inter se misceri interdum , & coniungi: qui tamen, si animum diligenter adhibeas, 3e Galeni disciplinam attendas, facile separari, de distingui possunt, H.ec breuiter a me, strictimque de plenitudine dicta sunt, quantum ad meum pertinet institutum: nam si omnia fuissent dicenda, quaecunque spectant vel ad ea confirmandae, vel ad caetera confutanda ; quae variam de hac re, dc in omnem partem distus disputationcm solent efficere, profectὁ nos oportuit longissi-
, mum conficere commentarium. Nobis satis fuit Galeni mentem utcumque e plicatse: quod speramus facile intellecturos, quicumque voluerint haec nostra cum Galenicis conferre. Atqui institutam controuersiam persequor. Diximus aduersirios, qui veteres reiiciunt, nouos nescio quos scopos excogitasse, ac totos versari in humorum consideratione, quae est duplex: quippe ad salutarem venae sectionem duo potissimum requirunt: alterum, quod humores copia, & quantitate negocium faciant: alicrum quod natiuae illorum qualitates non multum a propria conditione degenerent. Nos utricique positionis vim
Qui citra plenitudinem contendunt venam minime secandam esse, ij maxume videntur sequi rei naturam. Nam ut superius quoque argumentabantur)si contraria contrariis tolluntur , plenitudo autem, ac phlebotomia sunt inter se contrariae, non sine ratione videntur colligere sectionem venae cumprimis a plenitudine indicari. Notum est illud Hippocratis, Morbi quicumque ex repletione fiunt,euacuatione sanantur; de quicumque ex vacuatione oriuntur, rC- Dpletione. Sic Galenus identidem scribit plenitudinem lectione venae com- ν,
mode auserri; cuius doctrinae quamplurima testimonia studiosis facile pollunt suppetere. Ex quibus illud certe non est silentio praetereundum, quod omnino
72쪽
videtur dissicile, dc obseurum ; ubi docet apertὸ sectionem venae indicari non Iu a magnitudine morbi, sed etiam a plenitudine sanguinis.Siit haec illius vel ba. Sicuti millio languinis, vel propter ipsius plenitudinem , vel propter morbi magnitudinem ; ita purgario, de propter abundantiam alterius sicci, S propter
vim adhibetur. Aduersus istorum opinionem diximus satis nullia superius ex Galeno , qui illius ablurditatem expugnauit usque adeo copiose , atque essicienter ut superuacaneum videri possit de iis hoc loco pluribus disputare. Vcruintamcn cum res sit pcr magni momenti, pro comperto habeam ; primarios quosdam nostri temporis mcdicos in eiusmodi sententia perna 'nere adhuc . eamque medicus defendere ; addo, cum sponsionem iam fecerim de hac tractatione, rursum milii liceat in codem vertari argumento, &quas actu in agere. Et sverdad hanc rem conficiendam multa pollem argumenta proferre in medium nullo labore; tamen ut ne discedam a Galeni methodo, de agam quam breui si mε fieri potest , mihi iterum sumo Galcni rationem , quam sane puro demon strare. Itaque memoria est repetendum,eam fuisse bipartitam, aduersus Empiricos, qui volcbam in una plenitudine,ac syndronic plethorica venae sectionem obseruandam csse : alteram , quod nonnullis interdum venam secamus , in quibus nulla apparet huiusmodi syndrome, de plenitudo: alteram, quAd ea praesente sectio venae omittitur saepcnume . Utramque nobis liceat exponere, stabilire , de illustrare.
Et quatenus pertinet ad primam; videmus tinquit Galenus Empiricos,
cum quis sit lapsus ab alto, aut alias plaga aliqua contusas vehementer corporis partes habuerit, ad sanguinis missionem cor, fugere, quamquam idem homo paulo ante sanus fuerat , prorsusque redundant Le sanguinis expers. Ex qu patet, non hoc esse, quod mittendum sanguinem indicet, sed morbi magnitudinem , ac virium robur , exceptis tamen a sermone pueris. Praeterca finge aliquem velic menti morbo laborantem, in quo sanguis nulla exubcrantia, sed Vna praua qualitate negocium faciat; non ne huic licebit mittere sanguinem. dummodo alij scopi non desintὶ Ego quidem licerc id maxime censeo .Et quamobrem ita censeam, audias rationem praeclare a Galeno explicatam, qui cx pr posito causas tradens, propter quas sectio venae administratur; Quoniam sinquit in venae sectio sanguinis vacuatio est ,& utilis natura est sanguis, oportet sane recte ipsam administrare,inutilem naturae vacuando. Fit autem sanguis naturae inutilis bifariam ; vel cum propriam non seruat exacte qualitatem , vel nimis crescit multitudine. Acin iis quidem trullio sanguinis utilis est , &e. Sic Avicenna, Unusquisque t ait) eorum phlebotomatur aut propter sanguinis multitudinem,aut propter ipsius malitiam, aut propter utrumque. Inter caetera exempla huius disciplinae illud est apud eundem Galenum valde illustre, ubi tradens rationem curandae sebris diariae ex obstrinstione ortum habentis , vi ne illa in putridam transeat,si una cum obstructione stit humores vitiosi, decernit venam secandam esse, quanquam nulla plenitudinis signa adsunt, dummodo principes scopi non desint,vitium,& aetatis .Quem locum satis fuerit nunc indicasse, cum nobis proposirum sit postcrius illum diffuse perpendere, de examinare. Iam vero illud ego non verebor afirmare, non modo sine ulla humorum copia,
sed illis quoque deficientibus,adeoque in quibusdain affectibus cuilibet plenitudini Diqiligod by Coosla
73쪽
dini contrariis,optimos quosque medicos interdum venam siccare. Sanguine immoderate fluente e naribus haemorrhoidibus, vulnere, vel aliis partibus, an quis reperitur usque adeo sanguifugus, qui prorsus nolit sanguinem mittere. Nulla
sane hic potest iubes te plenitu)inis imago, vel imaginatio , cum manifeste humores deficiant. Quod si ita haec se res habet, quaeso respondeas, ac nos doccas, qui fieri possit,ut ex duobus scopis sibi inuicem rcpugnantibus,& oppositis una,
eademque indicatio elici xtur ZPraeterea sinquit Galenus P quae t upra de langui- P a Sasonis missione dicta sunt, de hoe quoque rationem Menodoti conuincit, putantis Mils.c. plethoricam nominatam syndromen remedij nos admonere: nam affectus, qui ,
nunc expositus es 1 s profluuium sanguinis P plethoricae syndromae plane contra- ν rius existit, &c. Ad hunc modum s ut illius quoquc doctrinae exemplum habea- ramusὶ legimus Galenum sanguinem misisse iis, qui ex vitios lucci erosione pulmonis ulcere laborabant, quamquam illi paucum sanguinem haberent. Caete- M -- ' rum tinquit) de mittendo his sangui ne,scue illud licet ; quicumque parum sanguinis habere videbuntur , iis ad quendam succum probiorem redactis detra
here sanguinem poteris, tum rursus reficere ε, eosdemque rursum purgare , ac 'rursus rcficere : dcnuoque , si res suadet, sanguinem mittere, praecipue quibus 'veluti limus , vitiosus, de crassus totus est sanguis. At qui validi sunt multique V sanguinis, iis statim a principio est detrahendus. Galenus hic duos aegrotan - 'tes nobis ante oculos ponit; Socratem , qui parum videatur habere sanguinis, Platonem , qui multo sanguinc redundet. Verumtamen accepta indicationea magnitudine morbi statuit utrique mittendum sanguinem esse , ea tantum adhibita obseruatione, Socratem primo esse reficiendum , sine dubio propter animaduersionem virium,quas timet sore imbecilliores. Quod si abique sanguinis copia numquam licet Venam siccarc , quaeso respondeat aduersarius , quamobre in , aut quomodo Socrati parum sanguinis habenti Galenus audet sanguinem mittere, non modo semel, sed etiam bis, ter,ac saepius Caeterlim cum aduersari j nullis machinis possint tam perspicuam veritatem subuertere; nuper ut audi nescio quae diuerticula quaesierunt. Ergo aiunt primum , Galeni rationes aduersius Empiricos unam plenitudincm simpliciter, ac syndromen plethoricam oppugnare, minime caeteros humorum excessus, Deinde vcrδ cum plenitudo alia si praesens,alia futura,alia communis, alia propria ; ita statuunt, ut omnino sectio venae plenitudinem requirat, si non praesentcna, ac toti corpori communem , ac saltem futuram, δί uni parti propriam. Sed ista quoque commentitia sunt, parumquc habent roboris. Namquc si altera plenitudo, in qua vel unicus sanguis, vel smul cuncti redundant humorcs, de quae totum occupat corpus , quam plet horari simpliciter dicimus, per iunon potest venae sectionem indicare, quod modos nitallimur) satis monstrauimus , an non communi loco dialectico facile unusquisque potest colligere , multo minus alteram id posse praestare . quae minus vere, neque simpliciter , sed cum additamento dicitur plenitudo pituitae , bilis , melancholiae, vel quae haud totum corpus edunam dumtaxat partem occupat Neque de iis aget dum est longius. Quod autem ad futuram plenitudinem pertinet, paulo accuratius explicandum est. Ac primum quis miretur non iniuria, quamobrem Galenus nihil reliquerit scriptum de huiusinodi futura plenitudine , quam mi bi quidem non fit
74쪽
verisimile virum solertissimum , & diligentissimum, addo quod illius ealumniatoribus Placet in loquacissimum , tradendis scopis tanti praesidi j, oscitanterpretermisiste,quemadmodum corte non praetermisit rationem esse liabendam morborum,ac virium, non solum praesenti tempore , sed etiam futuro. Quaero deinde , cum Galenus constanter affrmat , neminem esse in artis opcribus exercitatum , eruditumque medicum, qui tribus consentientibus primariis scopis non sanguinem detrahat, etsi nullum adest plenitudinis indicium, quaero inquam) an conceperit mente huiusmodi futuram, atque imaginariam plenitudinem : obsecro te, qualis fuisset vis istius ratiocinationis 3 Quaeriturande plenitudine sit elicienda indicatio mittendi sanguinis: ille respondet authoritate Hippocratis,& omnium medicorum,minime quandoquidem ex illis nemo est, dummodo una conueniant magnitudo morbi, robur virium, flos aetatis, qui non velit omni post habita plenitudine sanguinem esse detrahendum. Sed quid ille respondeat iterum,si qui alteram sententiam defendunt, hanc suturam plenitudinem obiecissentὶcum parui omnino referat,sr ne illa hodie praescris,an futura in crastinum; cum uti obiq; sit par ratio; ut de morbis , & viribus diximus modδ, quorum conditionem tam praesentcm, quam futuram; medicus venam' secturus perpetuo debet animaduertere. Praetcrea Tinge hominem quod est Galeni exemplum qui exerccatur quotidie, & omnes quantum satis fuerit, solitas habcat cxcretiones, qui moderate comedat,adeoque nullius indigeat vacua tionis, ex alto lapsum fuisse. Victus ratione, caeterisque oportune institutis, quaeso an quis potest ullam futuram plenitudinem imaginari 3 I luente sanguine praeter modum alicunde, an est aliquis adeo pertinax, qui contendat plenitudinem aliquo deinceps tempore futuram esseJSed in re manifesta nolo elle verbo sor. De prima Galeni ratione hactenus. Nunc ad alteram venio ; praesente nimirum plenitudine nonnumquam Venar . Asellit. 6. suetionem praetermitti: quod sane ille docet frequenti sti me. Si quis inquit)D 'I etiamnum 1anus, neque adhuc quicquam laesus in sanguinis redundantis con-. 'ti z..ἴ cui tu positus, huic non opus est mittere sanguinem ; sed alij satisfacit media.' alij cibi parcitas, alij soluta aluus , vel purgatio, vel Dequens balneum, alij sola exercitatio vel multa frictio abunde fuit.Missio vero sanguinis ne ab ipsis quidem Empiricis,iis,qui ita se habent necessarid adhibetur. Atque ut ne longius producam orationem,ita habendum est dc Galeni lententia plenitudinem quocumque tandem modo eam quis velit interpretari, hac una ratione venae sectionem indicate, quatenus morbos reddit magnos, atque in morborum magnitudine, continetur. Quam rem etsi ille non semel declarat;& confirmat nobis satis fuerit unicum locum proferre, in quo ex proposito hanc iplam quaestionem mouet;num homini solita negocia adhuc obeunti ii notae plenitudinis apparuerint,mittendus sit sanguis,an non mutendus , nasi
magni alicuius suturi morbi sit suspicio. Mihi autem libet illius propria verba
transcribcre,quod totum negocium consciant aperte, atq; etiam sint quoquo modo ad totam disputationem accommodata. In praesciiti autem de utriusque plenitudinis notis contemplemur ; anubi eae in homine solita negocia obeunte apparuerint, mittcndus illi omnino sanguis sit; an id non sit necessarium, ubi nulla magni assuerit morbi expectatio.Porro quid hac de re sentiam,vobis pcripicuum cst,ut qui saepe adlueritis illi
75쪽
mihi sanguinis missionem suadenti aut podagricis, aut arthriticis, aut comitia- HlImorbo obnoxiis, aut melancholicis, aut iis, qui sanguinem antea expuill nt, is aut in thorace struetiiram ad id malum idoneam sortiti ostent, aut vertiginosis, , aut iis, qui crebro corripi solent angina, vel peripneumonia, vel pleuritide, vel , , hepat itide, vel vehementi ophthalmia,vel ut summatim dicam)magno quopiam i, morbo. Quippe in iis omnibus sanguinis missionem necessarium esse praesi- ridium arbitror confestim adhibitam, post habitam virium, & artatis rationem. ,, Haec si aliquando non dicantur, subaudire tamen oportet, Verum iis, qui nihil is rate antea perpessi sunt, omniumque corporis partium inculpatam habent con- is stitutioncm, geminam me viam vacuationis proponere nostis; per sanguinis ,, quidem missionem, si in victus ratione fuerint intemperantes; citra hanc,si tem- ν, perantes. Licet enim & frictione multa, & balneis, & ambulationibus , aliisque is motibus,ad haec unctionibus discutientibus celeriter plenitudinem vacuare, nisi ,. tibi videatur nonnumquam crassi sanguinis esse redeundantia. Haec Galenus,
qui ad propositain quaestionem respondet facile adhibita distinctione, hunc in
modum. Namque homines, qui viri usque plenitudinis habent notas , atque etiamnum solita obeunt negocia, vel magno alicui morbo sunt obnoxij, vel nihil tale antea perpessi sunt, omniumque corporis partium inculpatam habent constitutionem. In illis misso sanguinis, tanquam praesidium necessarium, nullo modo est omittenda: In his autem rursus est opus distinctione. Etenim si idem homo in victu fuerit intemperatus , omnino missio sanguinis adhuc censenda. est opportuna, & necessaria: sin autem fuerit temperatus , iam licet venae iectionem praetermittere,ac leuioribus agere praesidiis, s ictione, balneis,& aliis id genus. Itaque Galeni mens est apertissima, plenitudinem eatenus missionem samguinis indicare,quoad potest magnos morbos e ficere,ut illis usu venit, qui malam corporis constitutionem sortiuntur , vci sunt in victu parum temperati: nullo autem imminente grauiore malo , nequaquam ; ut iis accidit, qui bene habent, e sunt in victu moderatiores. Quo loco lut id moneamus obiter est notatione dignum, hic plurimos a Gal. morbos numerari, qui aliam nullam secum ferunt indicationis rationem sectionis venae, praeter unam magnitudinem: cum immd vero sint maiori ex parte morbi frigidiores , orianturque ab humoribus frigidis, crassis, 3c quos crudos appellant; quibus alioqui multi existimant
id rcmedium non conuenire.Quippe ait in omnibus sectionem venae praesidium sere necessarium , nulla praeterea vel humorum , vel aliarum rerum acihibita exceptione, praeter quam virium ,& aetatis. Sic docemur, in utraque plenitudine Deceleriter esse vacuandum,propterea quod altera quae dicitur ad vires , in putre- Misse s dinem prompte incidat, & quandoque etiam in partes quasdam impetu aliquo
decumbat,inibique tumores praeter naturam essiciat; altera item ad vasa sepe in partes ingruat, ac tumores excitet; immo & apoplexias , & venarum ruptiones
moliatur.Sed quid ago pluribus ' cum Galerius ipse ita plane, & apertc, ut planius,& apertius loqui non possit, hanc veritatem nos doceat. In uniuersum sille D. sau.
inquit scopi mittendi sanguinis plenitudinem in se primo non complectuntur. - . . sed suspicionem eius,quod adhuc fit, mali. Nam si magnum fore appareat, san- ,aguinem mittemus omnino, etiamsi nulla plenitudinis nota adest. Primi igitur, is ac maxime proprii sanguinis miriendi sunt scopi morbi magnitudo, ac robur is laborantis. Et hanc primam esse syndromen uicere oportet, minime plet hori- ri
76쪽
cam , in qua missio sanguinis obseruata ut, quippe in illa Jc haec comprehenditur, ut quae morbi magnitudinem augeat. Haec Galenus. Quod si demum quis velit sui supra fecimus) aliquod istius quoque dogmatis cxemplum adiungere, neque illua deest praeclarissimum. Athleta, cuius principale clivitae institutum, ut certando alios vincat, &deiiciat, si quis alius, in notabilem picnitudinem frequenter incurrit, cum sedulo studcat cibis inultis, plurimumque nutrientibus robur corporis , ac molem sibi parare, &custodirc. Adhuc tamen au--elioribus Hippocrate, & Galeno plenissimum huiusmodi habitum soluere non est necesse , nisi iam illi grauissima immineant pericula. Sed cum is nequeat in eodem statu consistere , & quiesccrc , adeoque illud rcliquum sit, ut in deterius
Vergat, periculumque sit, ne vasa prae nimia humorum copia rumpantur, aut
calor innatus extinguatur; His de cautis sinquit Hippocrates bonum habitum statim soluere expedit ; ut corpus rutius nutriri incipiat. Et Galenus; Habitum athletarum, cum ad extremum peruenerit, soluerc oportet, haud morantes, sed anticipantes solutione periculum. Hactenus Galeni rationes sunt explicatae quae quidem nisi me ori inia saliunt)pespicue,ac firmiter dc monstrandi Empiricos, & caeteros omnes hallucinari, quicunque arbitrantur , plenitudinem per se , ac primum venae sectionem indicare.
Ad rationes, quae pro illis sunt allatae superius quod vi uiri restat non respondeo in praesentia; respondcbo autem pol terius commodiore loco, ut ne eadem
Audio primarium nostrae aetatis medicum , qui censuit aliquandiu , non esse alium scopum sectionis venae , quam plenitudinis aliquod genus, iam non permanere in hac opinione, nouaque proximo hoc tempore dogmata comminisci; qui asseuerat, Vehemens peccatum sanguinis vere , ac proprie illius missionem indicare: atque istud quidem peccatum statuit esse triplex, vel secundum quantitatem , UcI ssecundum formam, vel secundum motioncm, Quod item decretum non fuit a nobis silentio praetereundum, qui cumulate, & integre, quoad per nos fieri potest, constituimus in hoc argumento versari. Neque est , ut quisquam miretur , nos eiusmodi cogitationes tractare ; quae fortat se multis, qui res nostras ignorant, nouae apparebunt, & inauditae : si quidem illai apud nos ac nostros medicae artis studiolos iam sunt propcmodum vulgares, isc in ore
omnium. Primum autem sum nescius, quantum deceat virum cum multis nominibus, tum maxime prudentia, & circumspectione clarum de re per magni momenti tam frequenter, ac facile sententiam mutare: quem fama est serine in singulos annos a priore opinione recedere, ac nouam Excogitare. Quaeso enim istaec sententiamin varietas , mutabilitas , inconstantia , tanquam fuchuum, an non iure optimo dcbet omnem silcm illius dogmatibus abrogaret Plus una veritas esse nequit. Quare ut ea semper sibi ipsa constet, atque omni ex parte consentiat, nccclic est. Contra vero cum falsitas possit esse multiplex, nihil mirum , s una , cademque de re multi pluribus modis male sei riunt. Deinde ncque illud latas probare possum , quod vir alioqui illustris ing ni j explicandis hilae cogitationibus mirabiliter delectetur vocibus nouis , insolitis.& ambiguis,quibus illud quoque simile cst,quod pariter memini me audisse aliquando; nimirum quod scopi a Galeno vocati principes connotatiue indicent lectionem venae.Quantas enim tenebras effundant, ac dissicultates pariant obscura,
77쪽
obscura, δc inusitata nomina, de quantum illorum usus a bonis aut horibus, potissimum Aristotelc, dc Galeno reprehcndatur, de vituperetur , id planὶ est aper lius , quam ut pluribus debeat demonstrari. Namque si mentis conceptiones, adeoque res ipsas exprimunt voces, quid magis illarum cognitionem obscurare , disciplinas confundere, impedireque potest, quam impropria, Sc inaudita vocabulorum fgnificatio 3 Aristotcles quidem principalem virtutem orptio- Initio 3.nis, perspicuitalcm este tradit, aitque illam maxime perspicuam reddi a nominibus,& verbis propriis. Ex quo fit, ut Platonem, veteresque philosophos reprehendat interdum, qu5d parum proprie loquerentur. Galenus iIem summus G. i. d. I. . Aristotclis imitator illud ipsum confirmat, ct idem culmen nonnullis medicis obiicit frequentissime. Qui demum probe sciens, quanti referat in arte tra- ριt. t. s.ctante vitam hominis proprie, δc perspicue loqui, non grauatus est librum scribere de Nominibus Medicis,unde potuisset unusquisque diicere,quo pacto recta sim I. e. nominibus uti debeat. Sed redeo ad rem. Quantum equidem colligere potui, in. hic vir celeberrimus propriam montem explicat , ac loquitur ad hunc modum ti Quippe ait principalem scopum sectionis venae cile vehemens peccatum ita languine; adeo ut nullo modo positi, aut dcbcat vena secari, nisi sanguis insigne aliquod vitium concipiat: hoc autem peccatum statuit fieri tripliciter,
secandum quantitatem , formam, motionem. Atque hanc partitionem ita ac-CO.nmodat, ut vehementi precato secundum quantitatem conueniat sectio ve-Hae,quatenus remedium minucns; secundum formam,quatenus remedium et
dicans ; secundum motum, quatenus remedium reuellens. Haec profecto videri alicui possint ingeniosa, δc methodico tradita : vertara si ea perpendantur ad Veteris disciplinae praecepta, fortasse non omni ex parte probabuntur. Etsi autem multa cie hac opinione essciat dicenda propicr summam viri authoritatem; tam cum ea, quae a nobis tradita sunt hactenus, & qine sumus tradituri posterius, ad illius confutationem possint fatis csse, volumus paucis esse contenti. Quarro igitur, quidnam significet uniuerse vehemens peccatum in sanguine, quocumque modo hanc rem velimus interpretari. Namque sit illud omni, qua fieri, aut fingi potest, ratione grande , dc immensum; nisi id simul vehementer
noceat in praescnria,aut vehementer nociturum sit in post crurn,numquam venae
sectionem indicabit. Quod si ita se res habet, quid aliud , quae ita, sibi vult istud
vehemens peccatum sanguinis qui loquendi modus a nemine est usurpatus de a communi usu doctorum hominum est alienus j quam vchemcntiam, vim, de magnitudinem morbi quae vox ab Hippocrate, Galeno, & omnibus probatis medicis Graecis, Latinis, Barbaris est iamdiu recepta, dc usurpata, dc ad quam, utcumque aduersari j se torqueant huc, dc illuc , omnemquz lapidem moueant, quantum possunt, dispeream ni postremum, velint, nolint, cogantur deuenire.
Vehemens peccatum sanguinis secundum quantitatem puto non aliud posse intelligi, quam nimiam illius redundantiam, ac plenitudinem: de qua semel, atque iterum diximus, quod est satis. Illud autem libet addere in praesentia; nullum maius peccatum quan itatis, nullam maiorem, ac pleniorem tanguinis exuberantiam coincipi animo, aut fingi polle, ea plenitudine, in qua omnia coniunctim adiunt symptona ita, de indicia polita ab Empiricis , quae illam demonstrant; quando illius quantitatem, Galeno authore, alite P nobis non licet
78쪽
finire, quam ex propriorum signorum multitudine , ac numero. Verumtamen niti ab ea graue aliquod periculum immineat,iam satis monstrauimus de lententia Hippocratis,& Galeni sanguinem minimc detrahendum esse. Sequitur vehemens peccatum secundum formam; quando nimirum, si probe intelligo sanguis vel ob conceptam putredinem,uel alienam prauam qualitatem. iam propriam formam non retinet. De quo quidem multa essent dicenda, cum censeam illud alludere,& insinuare morbos, quos nostrates nouatores appellant morbos formae, totius substantiae , de aliis nominibus. Sed quoniam de hac litigiosa disputatione nonnihil diximus in disputatione de Morbo Gallico, non est, ut de ea rursum agamus hoc tempore. Qui interea cupit intelligere sui nanam istius controuersiae, is meum Montanum adeat, qui illam persequitur, ac dii oluit praeclare admodum, ut praeterea nihil forte possit desiderari. Quod porro ad nostrum pertinet insiitutum, tantum abest, mea sententia, ut vehemens peccatum sanguinis secundum formam possit venae sectionem indicare , ut magis illam prorsus debeat impedire: siquidem humoribus ita putrescentibus, vel aliter male affectis, ut propriaiyi formam amittant, vix fieri potest, ut vires sint adeo validae ut id remedium ferre possint. Id quod & ratio facile declarat, Ac Galenus clare demonstrat, nolque posterius conabimur firmiter demonstrare. Insuper quid est,quamobrem talis humorum conditio magis sectionem venae,quam purgationem desideret Quin imm5, si res attente consideretur, sine labore posset demonstrari , longe magis purgationem, quam sectionem venat hoc tempore
Tertium remanet vehemens peccatum secundum motum, quando scilicet sanguis intra,vel extra corpus quoquo modo male, & improbe mouetur : quod
itidem puto nullo pacto posse missionem singinis indicare , nisi istiusmodi morioni coniungatur vel praesens,vel imminens morbi magnitudo. Quid . n. si offeratur aliquis, cui ob crisin iam iam futuram saguis ad caput cum impetu feratur: unde tanguineae imagines splendoresque oculis offerantur, vertigo ingruat, de lirium, haemorrhagiar An huic sanguinem detrahes 3 non arbitror, idque non alia ratione,quam quod nullus instet morbus magnus , sed qui potius adest, iam iam soluendus sit.Nec respondeas,motum quidem in sanguine adesse,at non vitium: quoniam idem est motus, qui & in symptomaticis affectibus huiusmodi euenit:
ut vero nomen vitii mereatur,aut non ,ea tantum ratione obtinet,quatenus morbum magnum vel facturus est, siue designaturus, vel contra soluturus. Quare vitium sanguinis a sola morbi magnitudine spectatur, non a motu : ideo ab hac. non a vitio sanguinis , aut motu sumitur indicatio sectionis venae. Sic Galenus vehemcntis sanguinis impetus meminit aliquando, illumque praxipit esse reuellendum,& derivandum sed hac lege,quotiescumque aut non seruata propria qualitate non potest nutrire amplius,aut copia auista vel premit vires,vel venas, arteriasque distendit, rumpit, obstruit, adeoque secum aneri morbi magnitudinem. Atque haec sane mihi videntur usque adeo manifesta, ut pluribus non debeant confirmari. Postrema item cogitatio, quae triplicem fingit usum sectionis venae, minuentem, eradicantem , rcuellentent, ad superiora tria peccata ac- coirimodatum,ut noua est, Ac inaudita, ita hi quidem ut videtur multa in se continet absurda,& pericula.Namque svi praetermittantur caetera, atque id tan- .um moneam) numquam memini me legisse apud Calenum, vel alium proba
79쪽
tum authorem,venae sectione sanguinem eradicari: nisi forte, ut cunctarum veterum vocum prorius obliviscamur, ac nouas ubique introducamus , intelligunt illius missionem usque ad animi defectionem. Sed cum huiusmodi copiosa
languinis vacuatio , quomodocumque accipiatur,insigne, ac firmum desideret vii tum robur, satis unicuique potest constare omnium minime eam conuenire in vehementi isto peccato lecundum formam in quo iam diximus necessariis vires ita esse debiles,ut vix parcam venae sectionem possint tollerare.
Haec summatim dicta ad hanc opinionem possent esse satis S d tamen adhuc
valde cupio,vt quicumque his nouitatibus delectatur, eam comparet cum vetere opinione Hippocratis Sc Galeni,ac diligenter secum reputet, utra sit magis rationi consentiens, cum primisque accommodata ad conseruandam salutem hominis; ad que ni unicum finem omnia nostra consilia, & dogmata sunt perpetuo reserenda. Atque haec quidem comparatio eo magis ; videtur ad rem pertinere , qudd utraque opinio nescio quam similitudinem reserat inter se. Altera enim vetus principem scopum sectionis venae statuit morbi magnitudinem: altera noua, vehemens peccatum in sanguine: illa docet morbum fieri magnum tripliciter; vel propter aisichae partis praestantiam,vel propter aifcctus magnitudinem,Vel propter cacoethiam , haec tradit, vehemens peccatum sanguinis esse triplex; secundum quantitatem,sormam, motionem. At vero in eo differunt, quod illa cum morbi magnitudine vult semper coniunge dos esse alios duos sco-POs,virium, SI aetatis:quibus consentientibus medicus certe ac definite intelligit. alia quavis posthabita consideratione,venam Perpetuo esse incidendam:haec auiatem de primario scopo decernit admodum obscurὸ ; de reliquis nullum verbum facit.Ex quo puto fieri,ut quicumque in hac causa ab Hippocrate, 6c Galeno deficiunt, circa administrationem tanti remedij sint valde ancipites,& soliciti, occasionemque perdant i epenumero bene agendi, & iuuandi hominis. Verum de istac opinione ac de plenitudinc hactenus. Illud igitur clὶ consequens ut alterum modum de humorum qualitate dissol. uainus: quandi quidem supra diximus placere aduersariis , ut illi praeter copiam talem quoque habeant qualitatum temperationem, ut non vehementer I naiaturali constitutione sint alieni. In primis vero nobis obiiciunt duas qualitates quas vulgo activas appellant.Namque si morbus proficiscatur ab humore frigidiore, cie tractus sanguis videtur illum, atque illius causam adhuc magis posse augere:pariter si idem originem ducat ab humore calidiore , secta vena , illius
feruorem, inorbique incrementum pertimescunt. Quare celebrant vulgatam, sententiam. Avicennae. Et supponere tibi caue , ne deducas aegrum ad unam duarum rerum, scilicct humorum cholericorum ebullitionem , 6c frigidorum
Sed quoniana huic difficultati videtur annexa altera quaestio, vel magis una,
atque cadem esse ; num liceat in cacochymia sangui ncm mittere, age utramque
smul coniungamus,oe examinemus. Atque ut hinc faciamus initium; tamquam certissimum artis medicae decretum, id recipiunt plerique omnes; missionem sanguinis uni plenitudini, purgationem uni cacochyrmae congruentem esse Quod quidem ratio videtur confirmare:Namque si missio sensuinis est vaeuatio humorum omnium; si pagatio est vacuatio non omnium sed unius tantum,
vel alterius, facit. colligunt, illam plenitudinis, in qua succi omnes augentur,
80쪽
hanc cacochimiae, in qua dumtaxat unus redundat, praeclare esse accommodatam. Rationi conuenit communis propc medicorum consensus, quem non est credendum ficile mentiri: quorum testimonia sunt adeo multa , ut nequeant ignorari.Nobis satis fuerit unum,uel alterum afferre ex Hippocrate ,δc Galeno.Quibus ait Hippocrates ) sanguinis missio, vel Rirgans medicamentum conuenit his vere sanguinem detrahere , aut medicamenta adhibere oportct. Hunc locurninterpretatus Galcnus, inquit, hos oportet Ut anticipemus vacuare adueniente vere,vel per sectioncm venae , si plenitudinis morbis subiiciantur, vel per purgationem, i eis,qui ex corrupti e proueniunt. Quo loco lon a narra tione nonnullos refert aegrotantes , quosa multis grauitam is periculis libera- . uerit,uel misso sanguine, vel dato medicamento , Ut noxij humores alterutrum a. h. .hbm remedium videbantur postulare. Sic alias Hippocrates non hic t nium, sed &8. in aliis luis commentariis,quando inuicem seruata proportione omnes augen-- tur humores missione sanguinis auxiliatur, ubi verδ aliquis ex ipsis superabun- ,, dat,illi purgatorium exhibet medicamentum. Hinc factum est summa cum ra se tione, ut sancitum fuerit iamdiu,quod superius quoque notauimus sumendam
esse indicationem de magnitudine morbi . non solum incidenaee venae, sed etiam dandi medicamenti. Cuius prosectd iudicii, electionisque nulla certior regula videtur poste inueniri, qnam sit diligens humorum consideratio ε, qui, , si multi fuerint venae sectione , li vitiosi, purgationem demonstrent. Ad quem, . modum in vehementissimis doloribus Galenus testatur nullum se magis praesentaneum remedium inuenisse, quam vacuare usque ad animi desectionem; verum adhibita prius distinctione , an missione sanguinis , an purgatione sit onus. Sed ad ea quae sunt magis singularia descendamus. Ac primum de humotibus frigidis, ac de celebri illa cruditate agendum est,quam veluti principalem mittendi sanguinis hostem plerique notant hoc tempore: nec sane iniuria; cum
nulla res obiecta videatur cile maioris momenti, maioremque afferre dissicultatem, seu rationis vim, seu grauissimorum hominum authoritatem velimus conis
iiderare. Vcrum liaec res paulo altius ordienda est. Ego quidem triplicem cruditatem comperio fieri, ac reperiri posse. Prima est ciborum recens ingestorum,qui adhuc non sunt concocti;quae sanguinis missios M.th. e. v nem potiuS retardat, quam impedit. Si praecedat ciborum cruditas inquit Gaialenus tanto tempore differre venae sectionem dcbebis, quantum satisfacere videbitur tum ad eorum coctionem,tum ut excrementa descendant. Et quamuis Celsus inter caeteros, si morbus tam sit immanis, dc importunus, ut nullam moram patiatur , nullasque det inducias, tametsi aeger paulo ante cibum assumis pserit, protinus velit sanguinem esse dctrahendum; ego tamen censeo longe magίs cautam,& rationi consentientem esse Galeni doctrinam , quando vix mia hi videtur aliquis morbus esse posse usque adeo praeceps, ut Inedicus nequeat occasionem arripere purgandi ventriculum,& intestina, cum aliis modis, tum potissimum vomitu,& clystere:qua ratione facile vitabit multa pericula, quae non iniuria ex importuna eiusmodi sectione venae videntur imminere. Altera est cruditas, qua Hippocrates omnium primus nos docuit morborum principia definire.Cococta ille inquit medicari oportet,ac mouere non cruda, neque in
principiis.Quam sane cruditatem nos intcrpretamdr,cum materia noxia naturae
Iegibus non est obediens, ut declarabimus posterius.Porro tantum abest, ut hu-- - iutavi