장음표시 사용
271쪽
z66 . SPECIMINA semper tam exacte inquirere causas incarcera tionis,priusquam incarceret, & quod alioquin ad restitutionem teneretur. Deindὰ quod Iudex numquam incarceret, quin aliquam causam habeat: v. quod incarceratus ipsum itia aliquo offenderit saltem probabilitὀr; propter quam ossesam bene meretur hoc pati: v.g.quia ipsum non recognouit, vel honorauit.
SI ' res furto ablata adhuc exstac: si apud Dopsum serem exstat, dicit se illam abstulisia se: propter necessitatem ; cumque eadem ne cessitas perseueret, putat se non teneri BIam: Prestituere, quia in inecessitate omnia sunt communia et si exstat apud alium , ctu: str eam dedit, aut vendidit, uicit ab isto alio repetendam esse, nec amplius in sita potestate existere, veeam restituat. Si repetatur ab isto alio , dicie sua non referre, quod fur illam abstulerit, de quod ei, non sibi restitutio incumbat . Si vero res consumpta est, dicit fuream in necessitate consumptam esse zneeestas autem non her inem. Quod si urgeatur reddendum aequia
em, dicit se non halnae; ad impo iis a
272쪽
lςm nemo tenetur: & ita omnis obligatio restitutionis bonorum sertunae eluditur , nisi subtrulitates ab istis axiomatibus petitae Elirantur.
Quod enim dicirur, necessitas non habet legem , debet intelligi, quando venit ab extrinseco, id est, sine nostra culpa, & ei aliter subueniri non potest , quam rem alienam capiendo propria
authoritate: iam autem frequentdr, & ordinarie necessitas ex culpa suris venit: quia vel au rus est, & ei e Iendo totus mundus diuiti rum non sufficit; vel prodigus, & ei non suseficit expendendo; vel laborare nolens, ut sibi acquirat unde vivat. &c. aut isti necessitati pomtest aliter succurri, scilicet a Domino petendo id , quod surto aufertur . eique suam necessitatem exponendo: & si dare nolit, ad aliunias recurrendo: in tali enim necessitate Deus, qui fidelis est in promissis, & qui corda diuitum vertit quocumque voluerit, dabit aIicui spiritum misericordiae, ut homini, citra suam culpam necessitatem patienti succurrat, aperiendo ei viscera suae charitatis. Dicit enim Dauid , iunior fui, etenim senui, non Didi iustum derelictum, nec semen eius quaerens panem . Item
Christus in Evangelio, quaerite primum regnum Dei, ct iustitiam eias, O caetera adiicientur vo bis . Quantum ad alterum axioma,dicendum,
quoad illud, quod est abseIute , sitie ab intrinseco impossibile, v.g. ad vo Iandum sine alis,
nemo teueatur: sed ad impossibile hi ci& nunc,
273쪽
cuius impossibilitatis homo ipse est causa, Sequod potest reddi possibile, si homo faciat
quod in se est; reuera tenetur ille, qui alterum damnificauit, ut ei damnum resarciat. Denique quantum ad illum primo positum, cui fur rem alienam tradidit, aut vendidit; si adhuc apud ipsum exstat, tenetur eam Domino suo restituere: quia res manet Domini sui ubicumque existat; sed potest habere re aggressum ad furem. Si vero rem bona fide consumpserit, non tenetur, nisi in quantum inde emolumentum accepit: fur tamen tenetur.
Petes, an quando fur est pauper, & restitutio pauperibus facienda est , possit inter pauperes computari l de cassi quo res surtiua non superet quantitatem,que datur uni in pari paupertate existenti, an possit fur ille eam totam retinere t Respondeo quod amor inordinatus talis paupet is turis facile ipsi dicet, quod sic et quia in ratione pauperis non videtur esse peioris conditionis, quam alii pauperes non fures:& furtum non ponit ipsum extra stat tun pauperis . Sed dico ego, quod in poenam furti priuandus est . ne si non priuetur, detur sic pati peribus ansa surandi sub illo praetextu, quod
poterunt surtum retinere, saltem quando non erit dominus notus, cui res restituatur,
Similiter amor proprius simoniaci facile ei suggerit,quod licet peccauerit simoniam committendo, peracta tamen leuissima poenitentia quam
274쪽
squales nunc pro grauissimis delictis imponi
solent a quibusdam ConsesIariis in non teneatur in conscientia deserere suum beneficium , nec fruetus perceptos restituere . Sed cum non acquiratur iuste beneficium, nec proinde fructusii iste percipiantur, nisi secundum Canones Ecclesiae, qui condemnant, & inualidant omne simoniacam acquisitionem; idcirco ad restitutionem in conscientia tenetur simoniacus, uti diximus in Morali Tutiore.
S. XIX. Circa bonum fame , ves honoris.
Blasphemavit, quid adhuc egemus testibus . 26..i
Nullibi facilius se expedit amor proprius
ab obligatione restitutionis, quam ci ca bonum famae Aut enim crimen, quod de altero dixit, est verum, vel non est verum: si verum est: non putat posse fieri restitutionem emωciter; quia ad hoc deberet dicere esse falsum . quod non potest absque mendaeio, uti praetendit; mendacium autem numquam est licitum, & sic in hoc casu obligatio restitutionis cessat , tamquam impossibilis. Si crimen Llsum est, deberet hoc dicere; iam autem putat se ad hoc non teneri, quia deberet seipsum anfamare, dicendo se maledicum, & mendacem , vel inconsideratum, aut aliquo alio vitio laborantem. Nemo autem tenetur seipsum
275쪽
et o S 'ECIMINA infamare; quia propria fama debet unicuique esse magis chara , quam aliena , cum amor incipiat a seipso. Verum hoc debet intelligi, quando quis conseruat suam famam sine damo tertii: at quando sua culpa damnificat alterum in fama , iustum est, ut damnum illud re circiat, etiam cum damno propriae famae, si hoc opus fuerit. Vide desuper dicta in Morali Tuciore .
S. XX. Circa ordinem seruandum inter
Hi nouissimi una hora seeerunt, & pares illos nobis fecisti, qui portauimus pondus diei,& aestus.Matth.2Ο.
QVando plures c peram sunt ad . idem
damnum proximi, amor proprius gulo tum nititur singulos ab onere restitutio nis liberare ; quia quisque refundit culpam in alterum. Dicit principalis, quod secunilarii sint in causa; quia ipsum ad furandum impulerunt. Dicunt secund3rij, quod non debebat sequi eorum impulium , & quod si impel 'lerent eum ad se praecipitandum ex alta turri, non idcirco se praecipitaret. Cumque secun darii ad restitutionem coguntur, deficient principali, unusquisque conatur reiicere Onus an alterum,dicendo, quod alter plus influxeriti, qu-m ipse. V.g. dicitaubeos. quod consulens
276쪽
MORALIs LA XI ORI s. . 27 Iplus influxerit quam ipse, quia consilium m net , iussio transit. Dicit e contra consulens, quod ilibens magis teneatur , quia iussio est magis emcax, quam consilium . Dicit consentiens, & per hoc animans ad damnum inserendum, quod nihil dixerit, quo , ipsum animaret Palpans vero seu laudons dicit, quod
quidem aliquid dixerit, sed quod non debebat illum audire . Qui autem furem recepit , dicit, quod suum hospitium illi quidem concesserit, sed quod eius furta non approbauerit. Participans fatetur se quidem accepisse de surto , sed sub onere furis . Mutus, non obstan S, non manifestans, dicunt se non esse causam
damni, quia in illud positive non influxerunt,& quod negative tantum ad illud se habuertit, Et si illis dicatur , quod non mere negatiuC, sed priuatiue se habuerint, quia damnum impedire potuerint, & debuerunt. nec tame impedierunt; respondent, quod vel non potuerint , vel propter rationes non debuerint; &licet potuissent, & debuissent, dicunt quod ad summum possent argui neglecti ossicii, non iniustae damnificationis, quam ipsi non fecerunt. Etaddunt ut ille, qui grauatus est,c-queratur de gravamine apud Iudicem,& quod
ipsi iustitia administrabitur , vel quod alias melius aduigilet ad sua Hisque, & similibus ratiunculis putant se ab onere restitutionis exemptos ivrgentes Consessarium ad ipsis desu-
277쪽
per impendendam absolutionem, dicuntque teneri in conscientia , quia adducunt rati hem probabilem.
. f. X XI. Circa virtutes remouentes impedimenta charitatis ,
Scio quid saeiam,vi eum amotus seero a villi ratione, recipiant me in domos suas. Mea 16.
AMor inordinatus persuadere volens ho
mini perlaeccatum execreato , quod ad scientiam veritatis peruenire non possit multas opiniones adinvenit, quibus cum etiam, d i viri inter se disceptarent, hoc effecit ut unicuique impossibile videretur certam veritatis viam reperire. Quoniam tamen eo non obstante homini erat agendum, persuasitet,ve omissa veritate,ex probabili viveret; hinc Ac tdemicis iam olim maxima erat: m agit quifique quod ei videtur probabile, nec peccat, nec errat. Et quia unicuique sva opinio probabilis est , hoc insuper effecit, ut quisque ex opinione sua viveret, ratus se numquam argui posse, cum semper probabile sequeretur. Sed quia hinc natae erant exoriri nimiae in teret Mae
278쪽
DBabyIonica ciuitate dissensiones ad inducti principii siti subversionem, processit ulterius,ut etiam ex alieno probabili liceret Ureres per quod factum est, ut quidquid lubet, etiam licere sibi iacitd quisque possit persuadere. Ab hac deceptione viderint quomodo tuti sint, qui tamquam morum regulas irrefraga-hiles , sequentes statuunt maximas:
Potest quis facere, quod probabili ratione, vel authoritate putat licere. II. Probabilis sentententia, uti communiter a cipitur , ita definiri potest, quae certitudinem non habens, tamen vel graui authoritate, vel non modici momenti ratione nititur. III. & IV. . Quando opiniones sunt a quὰ probabiles possumus minus tutam in agendo p ferre;imo etiamsi quae mimis tuta est, minus probisitis
Doctor alteri considenti consilium dare potest non solum ex propria ,sta etiam ex opposita aliorum sententia, si haec illi fluorabilior, seu exoptabilior sit. vLImo a ratione nihil alienum est, si Doctor Consultus tamquam probabilem opinionem a
significet consulenti a quibusdam viris doctris dest
279쪽
α 4 sPECIMINA defendi, quam proinde sequi ipsi liceas quamuis idem Doctor eiusmodi sententiana specuIatiue fusam certo sibi persuadeat, ut proindὰ ipsemet in praxi eam sequi non possit.
v II. Satis est in omnibus casibus constare probabiliter opinionem esi e probabilem ἀvIII. Quod si Consessarici falia videatur opinio poenitentis debet se accommodare, si a probatis Authoribus probabilis reputetur. Huiusmodi maximis Daemon facit Iudaeos, Paganos, Tu rcas, haereticos in suo erro , etiam dum eis nonnihil de luce veritatis illucescit pertinacitdr immanere. Cum enim quaeli-het secta doctores suos habeat, facile quilibet persuadet se eorum auctoritate nitendo probabiliter operari; ac per hoe licet prob-ili mam quis Cathollata Religionem existimet,
tamen sine scrupulo iudicat sese illa relicta suae sectae adhaerere, cum ea illi sit, propter doμο-rum seorum auctoritates, saltem probabilis. Hinc etiam quidam probabilitatum patr hus, inducit haereticum sic argumentantem'
Christianisas probabilissima Religio esto
ista dantur sectae antiquiores, iuniores, seueriores, benigniores, uniuersaliores , minus v-
niuerstes & praecipuὰ Romana, Lutherana, Caluiniana in quae sint verὰ probabiles; ergo milii Luthermo non est necessatio redeundum
280쪽
ad Romanam Ecclesiam, aut secedendum a Christo: nam praeter Romanam Religionem, cui probabilitatem non nego , etiam Lutherana est Christiana, & probabilis, & multo Romana benignior, ac per hoc securior: quoniam dicto probabilistae mimis probabilis sententia, si benignior etiam securior est Nec illegitima est istiusmodi ex dictis regulis consequentia et unde nec ab isto probabilista isti Haeretico, sic secum argumentanti, sest expediendi modus suggeritur. Nec facile se expedire poterit, quisquis dicta axiomata sequitur, quin admittere debeat, quod quilibet propriam conscientiam sequens,ic eam siuxta propria sua desideria coaceruan do sibi magistros fabricans saluandus sit: quia iuxta primum axioma potest quis putare exprobabili ratione, vel authotitate, quod liceat ei agere, quod agit. Et quamuis in sua actione certitudinem non habeat, grauis illa ivt putat authoritas, vel non modici momenti ratio eum excusat iuxta secundum axioma.
Quod si inter duas opiniones probabiles
consistat, ne ambiguus haereat , potest minus tutam in agendo praestire iuxta tertium axioma quinimo idem potest etiamsi minus tuta sit simul minus probabilis iuxta quartum axi ma . Et si sorid non audeat propriam putatio nem sequi, sed iudicet debere se desuper aliqquem Doctorem consulere, poterit ille Doctor