Specimina moralia p.f. Aegidii Gabrielis Leodiensis in alma vniuersitate Louaniensi sac. teo. licentiati ..

41쪽

36 SpECIMINA qualiter grauentur subditi,qui stant aequales, vel

inaequari aequaliter , dicitur violatio Itistitiae Distributhiae, quae versatur circa distributiones. g. X V. De Iussilia circa vitam hominis

Qui irascitur fratri suo reus erit iudicio. Qui autem dixerit fratri suo,raca: reus erit concilio. Qiri autem dixerit,iatue reus erit gehennae ignis Marth. sVIta hominis subest λlius Conditoris dis. positioni; quia selus ille habet disponere

de re aliqua , qui illius est Dominus: Conditor autem Blus ratione Creationis & Redemptionis per Christum est Dominus visae humanae, cuius dispositionem nulli alteri legitur, aut aliunde per traditionem scitur tradidisse,nisi Potestatibus sublimioribus in casu criminis capite plectendi: dicit enim Apostolus, quod non frustra gladium portente Rom. Io. & in antiquo Testamento habemus leges expressas de plectendis morte reis,ut est haec,maleficos non patieris vivere Exod. et unde de fide est, posse a Magistratibus reos morte plecti in casibus a Iure diuino expressis;sed cum nusquam aliunde constet posise hominem occidi, nisi ab illis & nisi sorte in quibusdam particularibus casibus, in quibus

1,us expresse licentiam dedit, uti ereditur dedisse

42쪽

d iste Sampsoni licentiam occidendi seipsum cum omnibus Philistaeis,& Moysi licentiam occidendi AEgyptium; e contrario autem habeae Lex decalogica, non occides, quisquis extra casuS a Domino praescriptos, vel manifestὰ permissos, hominem, vel se vel alium, & crudelius se, quam alium , occidere praesium it, reus est illius Legis, non occiden An autem permissum sit a Deo occidere directὰ inuasorem vitae propriae; quando aliter vita propria seruari non potest , sententia Patrum est, quod non, & multorum ModernOrum quod sic; hoc autem certum est, quod tutius sit sequi Patres quam Modernos, & quod ille,qui permittit se occidi potius, quam praeueniat inuatrem occidendo partim ne mittat ipsium ad infernum, quia est in statu peccati mortalis , partim ne infringat Dei Legem, non occides,na qua hic & nunc non videt claram exceptionem certum sit, inquam , si occidatur in tali dispositione, sit saluandus ; quia moritur pro fratre suo & pro lege Dei: ubi e contra volens seruare propriam vitam corporalem, negligit spiritualem proximi, & exponit se periculo violandi legem Dei, & ideo non apparet, quomodo immunis a peccato esse possit. Quodque bene notandum est , nullus Christianus est, qui sic occidat, quem conscientia non torqueat, &ideo confiteatur occisionem sitam: & nullus est, qui auderet mori sine tali consessione , si saltem timoratus est. quo colligitur non esse eu,

C a dens

Aug. I. lde lib.

4. 2 l. Ioin Luc. c. de sacculo , α Pera tollendis. Basil. in Mora .

Regula

49. c. a. Dicilli od by Corale

43쪽

8 S DECIMINA dens in christianisnao, quod liceat sic occidere. sicuti millus Iudex confitebitur, quod adiudicaueri morti homicidam , nec Tortor, quod ipsum decapitauerit; quia euidens est in Christianismo , hoc licere is Ad oceisionem hominis redueuntur mutilatio , verberatio ,& quaecumque violenta, & sni. qua tractatio corporis humani ad mortem tendens : si id illa inferantur ab homine, siue a Iu-diee iniquo.

g. XVI.

De IuBitia circa bona fortunae hominis.

Nolite Thesaurizare vobis thesauros in terris ubi aerugo,&tinea demolitur: & ubi iures estodiunt, &surantur. Matth. 6.

Bona fortunae, studiuitiae hominis , sunt pecunia, & res pecunia aestimabiles, ut cibus , & potus, vestes & domus ,& quaecumque sesciunt ad conseruationem vitae humanae , pro pter quam conseruandam Iustitia prohibet, ne a legitimo suo Domino austrantur, aut illi delata denegentur et & si talis ablatio, vel non solutio fiat viam Domino, dicetur um, si palam Domino, dicetur rapim. Praescribit etiam

iustitia, ut ille, qui curam habet distributionum, eas faciat statandi proportionem geometricam, id ut aequalibus det aequalia , & mae- qua-

44쪽

qualitatis 3 ita scilicet, ut illi, qui debet habere centum , det centum; & illi, qui quinquaginta, det quinquaginta. Praescribit etiam Iustitia, ut in contractibus emptionis , & venditionis, in quibus fit paelio

Preti1 pro merce, & mercis pro pretio , struetur aequalitas arithmetica , id est pretium sit aequivalens merci, & mercx aequivalens pretio,id est , ut iustum non excedatur. Item praescribit Iustitia,ut ratione mutui supra Ertem nihil exigatur ; quia talis exactio est usura: quae tamen non committitur in censibus , seu redditibus I glime creatis, modo res aliqua verὰ existat, cui Censiis nitatur. Ratio diuersitatis est, quia in

mutuo totum transfertur in dominium mutuatarii, seu accipientis mutuum , cum obligatione reddendi ca pitale, quod vocatur sors, & sic mutuum non fructificat mutuatori, cuius amplius non est . in censibus vero res , supra quam fundatur census, si ustificat illi, qui dat pecuniam ad censum ; quia res illa, non pecunia, quam dat, est ipsi obligata Denique praescribit Iustitia aequalitatem tu Iudiciis seruandam , & a Partibus , & a Procuratoribus, & ab Aduoc tis , & a Testibus, ct maxime a Iudice, ac generatim proscribit omnem fraudem , & dolum, ne ullo modo damnisi tur proximus .

45쪽

De IuBitia circa bomis famae ,-honoris .

Nolite iii lirare , ut non iudicemini. Mattώ.

Μ Embrum, quod non congruit suo toti, resecandum est. Cumque homo sit membrum Societatis humanae ab illa resecandus foret , si illi non congrueret. madmodum, videmus malefaetores, qui turbana Rempublicam, R ideo illi non congruunt, ex ordinati ne Legum suppliciis assici, atque ὀ medio tolli . Vt autem homo sit conueniens membrum Q-cietatis humanae, debet secundum rationem viuere a nam secietas humana non differt a grege porcorum, aut quorumcumque animalium nisi ratione. Congruit igitur homo secietati humanae, si secundum rationem vivit; ac proindὰ eius fama dependet ex vita rationali, definiturque bona existimatio, quam alii habent de ipso, quatentis iudicant ipsum secundum rationem, seu prout hominem decet, vivere. Honos vero, testimoi tum, quod reddunt tali vitae praesertim in gradu excellentiae, aut superioritatis constitutae. Neque satis est ad bonum societatis humanae, quod homo sit a parte rei cogruum illius membrum;sed debet ab alijs membris rationa bilibus

congruum iudicari: isioquin si iudicatetur in-

46쪽

1 MORALIs TvΥIOR Is i congruum, aut etiam si de eius congruitate du- , bitaretur, idem esset, ac si reuera non congruel : ret: Societas enim hominum non constituituri ab hominibus, prout sani corpora squia sic ad- .l huc non differret a grege animalium) sed prouti sunt mentes corporibus unitae, & per corpora inuicem communicantes: Mentes autem noni possunt sibi aliter uniri, quam se dum iudi- cia bona, quae de se mutuo formant: nam keundiim illa iudicia benὰ assiciuntur inuicem; Sel ὀ contra secundum sinistra iudicia male am-l ciuntur; de ubi suspendunt iudicium, suspendunt etiam assectum, qui est vinculum Qcietatis hi s manae: idcirco sententia Theologorum est,quod ' unusquisque tamdiu debet iudicari bonus, qua-

diu non probatur malus, ut scilicet humana societas maneat, quae alias tolleretur , si liceret mald iudicare, aut etiam suspendere situm iudicium de probitate proximi, antequam euiden tibus signis probetur esse malus , hoc est, ducere

vitam a ratione alienam.

Quapropter Iustitia particularis praecipit unicuique, vi bene de proximo suo iudicet, seu bonam existimationem de illo habeat, quae est bona fama , & si in dignitate sit, ut illum honoret,& honorem illi apud alios conseruet: unde peci cabit non Qhim contra charitatem , qua debet, diligere proximum, sicut seipsum, & per conses quens de illo iudicare, & loqui, sicut vult alios

47쪽

ezra Iustitiam,

brum aueri membro eiusdem communitatis , erae temerarius, si aliter hulicet, si in occulto isti ει-

sistro ; contumesisse v si ' - Πεμ- muminiamet, aut inhonoret derisior si aetectus proximi quasi iocando referat.

g. XVIII.

De Mattia circa remtutisnem,stae de .

reparando ordine amoris .

Decet nos implere omnem Iustitiam . I.

EX dictis euidenter apparet, mimam Amor

siue charitatis per respectum ad Boniratem diuinam , siud Ilistitiae per respectum ad Diui nam Iustitiam , sit ordinatus : cumque ordo a moris faciat mores bonos ; apparet etiam qius dicendus sit bene moratus. Et quia c*ntra: Tum eadem est scientia , apparet exaduelis, quis amor sit inordinatus , & quis dicendus sit maId moratias . a vero homo Creatus est cum amore M dinata, α inordinatio amoris ex peccato est , vel potius msitim peccatum est, incumbit homi ni ad salutem. violatiam ordinem amoris repa rare οῦ Primo quidem incumbit ei reparare ordi nem

48쪽

nem amoris ex parte obiecti Charitatis; deinde ex parte propriae obligationiS ; tum eX parte indigentiae proximi: ut videlicet is , qui simpli- citer alteri praeserendus est, praeseratur ; qui in ordine ad nos, etiam in hoc ordine praeseratur , qui ex parte indigentiae, magis indigenti primo iuccurratur. Secundo incumbit homini reparare ordinem amoris ex parte obiecti Iustitis generalis habita ratione debiti per respectum ad Itistitiam diuinam, stilicet multiplicando honorem Deo, Parentibus, & Superioribus debitum; multiplicando gratias benefactoribus debitas,&beneficia beneficlis grati animi ergo cumulando z cum hominibus eiu sdem Societatis, & sincerius,& liberalius conuersando Tertio incumbit homini reparare ordinem amoriS ex parte obiecti Iustitiae particularis , unicuiqui quod suum est retribuendo , & damna vitae, bonorum fortunae, famae, & honoriis quantum in ipso est, resarci elado.

S. XIX.

De modo remistionis circa bonum vita .

Si . . . . frater tuus habet aliquid ad uel sum te . . . vade reconciliam fratri tuta. 3ύψιh. s.

CVm vita semel ablata non possit naturali

ter restitui, clarum est , quod homicida non teneatur ad restitutionem vitae, nec ad ali

quid

49쪽

Μ SP v cIMINA quid dandum pro vita, quae est inaestimabilis et

tenetur tamen ad reparationem damnorum, si quae emerserunt alicui tertio v. g. uxori, & pr

libus) qui ius habebat ad operas occisa; S hoc pro arbitrio boni viri. Tenetur etiam intuitu Hefuncti iacere quod potest, v. g. procurare se Pulturam, & exequias , curare fieri sacrificia, &preces fundere pro refrigerio animae ipsius. Quod si aliquae expense fatis sint in medicos,

tenetur eas soluere. Pro verberatione, aut quamcumque alia inuriosi corporis tractatione, tenetur veniam petere, & aliquam,si exigatur, humiliationem , aut mulctam rationabilem sustinere. Quod si Iudex iniuste aliquem incarcerauerit, non seruato iuris ordine, tenetur incarceratum liberum dimittere, ' omnia damna inde emem .gentia resarcire: si hoc fecerit ad instantiam accusatoris, hic solus tenetur ad damna, seu ad nam talionis. Si grauis suspicio, aut publica indicia, vel infamia praecesserint ad incarcerationem, Iudex non tenetur ad damna reparanda incarcerato, sed ad eum dimittendum

liberum, & absbluendum , si innocentem deprehendat .

ν. i

50쪽

De modo restitutionis circa bona fortunae .

Esto consentiens aduerserio tuo cito, dum es in via clan seo : ne sorte tradat te aduersarius Iudici, & Iudex tr dat te Ministror Sc in carcerem mittaris . Amen dico tibi non exies inde, di,aec reddas nouissimum quadrantem . s.

Bona fortunae simi reparabilia . unde si extant in seipsis, siue in simili, aut in aequi- ualenti tantum, debent restitui iuxta illud Augustini: Non dimittitur precatum , vis restitua 'tur ablatum. Hinc Theologi distinxerunt dii

plicem titulum restitutionis: unum ratione rei acceptae, quae adhuc exstat in specie, v. equus; alterum ratione iniustae acceptionis, quando res accepta consumpta est, aut damnum ill tum sine alicuius utilitate, v. g. pecunia con sumpta, villa combusta: nam in primo casit res extans debet restitui Domino suo , apud quemcumque inueniatur : in secundo vero casu debet restitui aequivalens, Neque excusatur ab Onere restitutionis, qui rem furto sublatam, consumpsit, nec habet aequivalens, quod reddat , aut qui damnum intulit hic, & nunc fibi 'irreparabile ; quia equidem manet grauatus O nere restituendi, & tenetur allaborare tota vita sua, ut restituat. . Hinc innisella sunt in defe-